Бақбақтың емдік қасиеті

1. Бақбақтың емдік қасиеті

2.

Бақбақ (Одуванчик, Taraxacum) –
күрделі гүлділер
тұқымдасына жататын көп
жылдық, кейде бір не екі жылдық
шөптесін өсімдіктер. Бұл
тұқымдасқа жататын өсімдіктер
өздерінің көптүрлілігімен
ерекшеленеді. Осы тұқымдасқа
жататын көп туысы
полиморфизммен ерекшеленеді,
яғни олардың құрылысы сан
алуан.
Жер бетінде Бақбақ (Taraxacum)
700 жуық түрі бар, ал Қазақстанда
бақбақтың 59 түрі бар, оның 23-і
сирек кездесетін эндемик
өсімдіктер болып саналады.

3.

Ең көп тарағандары: кәдімгі бақбақ (Taraxacum officinale) оны көбінесе
емдік қасиетін пайдаланады, өйткені тамыры инулин затына бай, ал
көксағыз бақбағының (T. koksagnuz) тамырында 20 % каучук бар екені
мәлім және бұл түрі Шығыс Тянь – Шань аймағында көп кездеседі,
шалғынды, көгалды жерлерде, жол жиегінде, тау бөктерлерінде
өседі. Бақбақтың көптеген түрлері таулы өңірлерде, Арктиканың теңізді
құмдарында, Тынық мұхитының бір-біріне жақын орналасқан
аралдарда, былайша айтканда адамның өмір сүруіне қолайсыз жерлерде
өседі.

4.

Тамырына жақын орналасқан, жапырақтары жылтыр, ұзын, әртүрлі
формалы. Бақбақтың тамыры мен жапырықтарында кристалды
татраксин қышқылы, шырын қант, тағы басқа заттар, ал тамырында 25
процентке дейін инсулин болады. Дәрі жасау үшін бақбақтың
тамырын, кейде жапырақтары пайданылады. Ол халық медицинасында
кеңінен қолданылады. Тамырынан жасалған тұнба тәбет ашады, астың
қорытылуын жақсартады, емшек сүтін молайтады, тері аурулары
кезінде зат алмасуын дұрыстайды, қақырық түсіреді. Тамыры мен
ұңтақталған жапырағын қатты ісіктерді басуға қолданады. Ғылыми
медицинада бақбақтың тамыры мен шөбін тәбет ашатын, ас қорыту
органдарының қызметін жақсартатын шипалық зат ретінде
пайдалынады. Одан әртүрлі препараттарды жасайды.
Биіктігі 4 — 30 см-дей, сабағы қуыс, жапырақсыз, тықыр, сүтті
шырынды болады.Жапырақтары қауырсын пішіндес, жиегі тегіс,
тамыр мойнына айнала шоғырланады. Гүлдері қос жынысты, сары
түсті, тостағанша дөңгеленіп сабақ ұшында орналасады. Сәуірмамыр айларында гүлдейді, мамыр-маусымда жеміс береді. Жемісі —
дәнек, ол желмен тарайды. Бақбақтың тамыры мен сабағы дәрілік
мақсатқа қолданылады, сондай-ақ, мал азығына, тағамға
пайдаланылады.

5.

6.

Бақбақтың химиялық құрамы
Өсімдіктің тамыры мен жапырағының құрамында ашы гликозид – кристалды
таракцин қышқылы болады. Бақбақтың негізгі емдік қасиеті де осыған
байланысты. Сонымен қатар тамырының құрамында жасұнық, флавнойдтар,
смола, 24 % дейін полисахарид инулин, аскорбин қышқылы, эфир майлары,
илік заттар, аздаған май, нәруызды заттар бар. Жапырағы мен гүлшоғырында
каротиноид С және В2 дәрумендерімен қатар никотин қышқылы сенанин бар.
Бақбақтың жапырақтарында каротиноидтық заттар, ал тез сіңетін кальций,
фосфор, темір, магний, марганец тұздарының көптеген жапырықты
көкөністердегіден көбіне асып түседі. Ал бұның өзі адам ағзасына келтіретін
пайдасы өте жоғары, өйткені жүрек жұмысы және гемоглобиннің мөлшерін
артуына оң әсер етеді. Жапырақтарынан және гүл сабақшаларынан қант ―
инозит табылған. Тамырлары мен жапырақтарындағы сүтсымақта шырыш
және ащы зат ― гликозид тараксацин бар. Тамырларында крахмалдың орнына,
әсіресе күзде, 25% дейін инулин жиналады. Күрделігүлділердің құрамында көп
кездесетіндіктен, соның ішінде бақбақта, өте тәтті дәмге ие және қант
диабетіне қарсы қолдануға болады екен, өйткені инулинді ферменттер тоқтыра
алмайды.

7.

Ежелгі Греция дәрігерлері бақбақты дәрілік өсімдік ретінде
қолданған. Теофраст оны терідегі сары дақтарды және
сепкілдерді кетіру үшін ұсынған. Германияда ХVІ ғасырда оны
тыныштандырғыш ретінде және ұйықтату үшін пайдаланған.
Қытай халық медицинасында бақбақтың барлық бөліктері
ыстық түсіруші, жалпы тұрақтандырғыш ретінде қолданылады,
сонымен қатар тәбет көтеруші ретінде, жылан шаққанда, бала
емізетін аналардың сүтіндегі лактацияны көтеруде,
лифтратикалық түйнектер суықтағанда, фрункулезде және де
тері ауруларына ем ретінде қолданады. Болгарияда бақбақты
атеросклерозды емдеуде, қан аздықта, тері, өт қабы, сары ауру,
геморрой, азқазан және ішектер қабынғанда пайдаланылады.
Германияда – авитаминоз, қан аздық, ревматизм, тұз байлану
ауруларында қолданылады. Францияда шырыны – тұз байлану
ауруы, сары ауру, тері ауруларында, сондай-ақ қанның құрамын
жақсарту үшін және несеп айдағыш дәрі ретінде пайдаланады.
Польшада бақбақтың жапырағын жалпы әлсіздікте, бүйрек
ауруларында пайдаланылады.

8.

Бақбақ кермек дәмді, суық райлы,
уытсыз болады. Ол дененің
ыстығын басып, ісікті қайтарады.
Өтті айдауға көмектеседі.
Бақбақтың шөбін, тамырын дәрі
үшін жинайды. Бақбақ асқа
тәбетті ашып, ас қорыту
жүйесінің жұмысына
көмектеседі.
Созылмалы іш қатуға
қолданылады. Бала емізіп жүрген
ананың сүтін көбейтуге, теріге
шыққан бөрткендерге, безеуге
басқа шөптермен қосып дәрі
жасалады. Ол қолқа демікпесінің
қақырығын шығаруды тездететін
дәрі ретінде қолданылады.

9.

Кәдімгі бақбақ – көктемнің тұңғышы, халық оны атам заманнан қадір тұтып,
сүйіспеншілікпен «жер күні»,«денсаулық эликсирі» деп атаған. Бақбақтың
емдік қасиетін Ежелгі Грецияда ерте білген және оны араб медицинасы
кеңінен қолданған.Көптеген елдерде ( Швейцарияда, Чехияда, Словакияда )
бақбақ тағамдық өсімдік ретінде өте бағалы, ал Францияда егіп өсіреді. Оның
әлі өркендеп жетпеген, француздар «писанли» ( pissentli ) деп атайтын, жас
жапырақтары ерте көктемде витаминді салат үшін пайдаланады. Тұқымдастың
латынша « taraxic » ― көз ауруы атынан алынған, өйткені орта ғасырда
дәрігерлер сол ауруды осы өсімдікпен емдеп жазған көрінеді. « tarassein » ―
тыныштандыру деген сөздің басқа да туындылары болуы мүмкін..
Жапырақтарындағы ашқылтым дәмінен құтылу үшін жапырақтарды әбден
ағарғанға дейін сабанмен бүркейді, немесе жапырақтың кесінділерін 30 мин
тұзды суда ұстайды, ашқылтым дәмі қайтқанда және қуырғанда кетеді.
Тағамға, әсіресе көктем кезінде, маринадталған гүл сабақшаларын да
пайдаланады, ал қуырған тамырларын кофе орнына ішеді. Бақбақтан істелген
тағам бауырды жақсартады және зат алмасуды дұрыстайды деген ұйғарым бар.
Әр түрлі халықтың медицинасында тамыр мен құрғақ шөптің қайнатпасын
асқазанның әр түрлі ауруларына, өт айдайтын,іш босататын, қақырық түсіретін
дәрі ретінде, сондай-ақ май толық сіңбегенде қолданады.Атеросклерозды,
анемияны емдеуге де болады.Тамырдан істелген ұнтақтар әр түрлі тері
ауруларына және пигмент дақтарын кетіруге пайдаланады.

10. Бақбақтың қолданылуы

*Омырау безі қабынған кезде 31 г кептірілген бақбақ гүлін 250 г суға
бір қайнатамыз. Сосын оны бұқтырып ішеміз. Ал бақбақтың шөбін
омырауға жылы күйінде жаншып тартып қоямыз.
*Көздің мүйіз қабаты қабынған жағдайда гүл шөбінен 10 г, ақ гүлден
10 г қосып, қайнатамыз. Қайнатпа салқындаған кезде онымен көзді
жуамыз.
*Бадамша безіңіз қабынған болса. Бақбақтың 15 г, ошаған тұқымынан
3 г, борпылдақ саңырау құлақтан 3 г, қызылмия тамырынан 3 г қосып,
қайнатамыз. Содан оны бұқтырып ішіңіз. Сонда ауруыңыздан оңай
айығасыз.
*Созылмалы іш қатуға бақбақты суға қайнатамыз. Содан онымен
ауырып тұрған жерді дәке арқылы ысқылап, орап тастаймыз. Ол іштің
жұмсаруына көмектеседі.
*Өт қалтасының қабынуына бақбақ тамырынан 62 г, ақ жусаннан 31 г,
мысық жалбыздан 15 г қосып, қайнтамыз. Дайын болған қайнатпаны
үздіксіз ішіп отырамыз. Осылайша аурудан тезірек сауығамыз.

11.

Қант диабетіне. Бақбақтың уақтап туралған тамырын 1 стақанға салып, шай
секілді қайнатып ішіңіз. Күніне осылай 3-4 рет ішіп отырсаңыз, диабеттің
алдын аласыз.
Онкологиялық аурулар. Бақбақтың 100 грамм жас жапырағын тұзды суға
малып, оған 50 грамм ұсақтап туралған жуа мен 25 грамм ақжелек қосып,
өсімдік майымен араластырып ішіңіз. Сонда сіз түрлі онкологиялық аурудың
алдын аласыз. Әлсіреп қалған кезде де бұл дәрінің пайдасы мол.
Бүйректің қабынуы. Бақбақтың тамырын үккіштен өткізіп, күніне 2 рет
тамақ ішерден жарты сағат бұрын тұтыныңыз. Бүйрек ауруларына таптырмас
шипа.
Жүрек аурулары. Бақбақ гүлінің тамырын құрғақ күйінде жеп, артынан су
ішу керек. Осылай күніне 2-3 рет қайталап тұрсаңыз, жүрек ауруларынан
құтыласыз.
Бүгінгі таңда бақбақ бөліп шығаратын ақ сұйықтықтан түрлі иісмай
жасалады. Олар сүйел, мүйізгек, секпілді кетіру үшін және ара, жылан
шаққанда қолданылады.

12.

13.

Бақбақтың косметологиядағы маңызы

14.

Одуванчик для лица. Рецепты
Маска из листьев одуванчика для лица
Взять 5-8 листьев одуванчиков, порезать их на мелкие
кусочки и растолочь пестиком или измельчить в
блендере. Смешать с 2-мя ложками творога (желательно
обезжиренного), если у вас сухая кожа (для всех других
типов кожи заменить творог с яичными белками). Перед
тем как нанесете маску, протрите соком одуванчиков
проблемные области вашего лица. Поверх используйте
маску. Через 15-20 минут, очистите лицо с помощью
кислого молока.
Тоник для сияющей кожи из корней одуванчика
Вскипятить корень одуванчика в таком количестве воды,
чтобы ее хватило покрыть его, не намного больше.
Остудить и процедить. Протирать жидкостью шею и
кожу лица по мере необходимости. Для усиления
действия можно добавить к отвару пару-тройку капель
масла чайного дерева.
Витаминная маска для лица из одуванчика
Горсть соцветий и листьев одуванчика растереть в
кашицу, настоять 10 минут в столовой ложке
подогретого молока. Если ваша кожа жирная – добавьте
в смесь половину яичного белка, если сухая – столько
же белка. Маску нужно наносить на кожу несколько раз.
Сначала один слой, когда он высохнет – следующий и
так далее. Смыть прохладной водой по прошествии 20ти минут.

15.

Маска против морщин
В итоге: своими руками можно восстановить эластичность
рельефа, разгладить мелкие и глубокие складочки.
Антивозрастное средство рекомендуется использовать
два раза в неделю.
Составляющие:
5 мл сока одуванчика;
авокадо;
5 гр. крахмала.
Изготовление и метод нанесения: выжатый сок соединить с
плодовым пюре, добавить кукурузный крахмал. Распарив
хорошенько поверхность лица, равномерно распределить
массу и оставить на полчаса.
Маска от прыщей
В итоге: от регулярных высыпаний на коже избавит
домашняя косметика. Достаточно всего двух процедур,
чтобы очистить сальные протоки и успокоить
раздражение.
Составляющие:
15 капель настоя одуванчика;
5 гр. мёда;
10 гр. гороховой муки.
Изготовление и метод нанесения: размешать муку с мёдом,
при необходимости консистенцию разбавить водой,
ввести лечебный настой. Нанести средство на покровы
буквально минут на десять, после умывания гнойники
обработать мазью.
Источник: http://jlica.ru/oduvanchik-dlya-litsa

16.

Одуванчик для волос. Рецепты
Маска из одуванчика для жирных волос
Понадобятся свежие листья рябины,
одуванчика, а также мяты. Хорошо
измельчить их (лучше всего растолочь в
ступке) и смешать между собой в
одинаковых частях. Эту зеленую кашицу
нанести на корни и вмассировать в кожу
головы. Чтобы усилить эффект, замотайте
голову полиэтиленом, а поверх оберните
полотенце. Спустя 45 минут промойте
волосы водой. Маска, приготовленная по
этому рецепту, укрепляет корни волос и
помогает бороться с перхотью.
Ополаскиватель для волос из одуванчика
(для посеченных кончиков)
Зелень одуванчика мелко нарезать. Залить
кипятком из расчета одна ложка листьев на
стакан воды. Отстоять до потемнения воды,
процедить и ополаскивать вымытые
волосы.
Настой одуванчика для укрепления волос
А чтобы укрепить волосы, можно на тот же
стакан кипятка взять горсть листьев
одуванчика. Полученный настой втирать в
кожу головы раз в два дня. Лучше всего это
делать вечером.

17.

2. Ұзақ сақтау үшін бақбақ гүлінен «бал» жасау әдісіміз:
Мамыр айында 800 дана бақбақ гүлін жинау, жуу;
1,5 литр су құйып, сақылдатып 15 – 20 минут қайнату;
Қайнатқаннан кейін сүзу;
Сүзілген қайнатпаға 1 кг қант қосып, ақырынға қойып 2 сағат қайнату;
Суыту, салқындағанда сұйықтығына қарай, егер сұйық болса қайтадан
қайнату;
Дәміне қарай лимон қышқылын қосу;
Содан кейін банканы стерильдеп дайын болған балды құю;
Жертөледе сақтауға тура келеді.