Қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңiлдететiн мән-жайлар

1. Қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңiлдететiн мән-жайлар

221ққ

2. ,

Қылмыстық құқық бұзушылық
жасауға кінәлі деп танылған
адамға ҚР Қылмыстық
Кодексінiң Ерекше бөлiгiнiң тиiстi
бабында белгiленген шектерде
және ҚР Қылмыстық Кодексінiң
Жалпы бөлiгiнiң ережелерi
ескерiле отырып, әдiл жаза
тағайындалады

3. ,

Жаза тағайындау кезiнде қылмыстық құқық
бұзушылықтың сипаты мен қоғамға
қауiптiлiк дәрежесi, кінәлі адамның жеке
басы, оның ішінде құқық бұзушылық
жасағанға дейiнгi және одан кейiнгi оның
мiнез-құлқы, жауаптылық пен жазаны
жеңiлдететiн және ауырлататын мән-жайлар,
сондай-ақ тағайындалған жазаның
сотталған адамның түзелуiне және оның
отбасының немесе оның асырауындағы
адамдардың тiршiлiк жағдайына ықпалы
ескерiледi.

4. ,

Мыналар қылмыстық
жауаптылық пен жазаны
жеңiлдететiн мән-жайлар
деп танылады:

5.

1) мән-жайлардың кездейсоқ
тоғысуы салдарынан алғаш
рет қылмыстық теріс қылық
не алғаш рет онша ауыр емес
немесе ауырлығы орташа
қылмыс жасау
2) кінәлі адамның кәмелетке
толмауы
3) жүктілік
4) кінәлі адамның жас
балаларының болуы
5) медициналық немесе өзге де көмекті
көрсету салдарына қарамастан,
қылмыстық құқық бұзушылық жасағаннан
кейiн жәбірленушіге тiкелей осындай көмек
көрсету

6. ,

6) қылмыстық құқық бұзушылық салдарынан келтiрiлген мүлiктiк залалды ерікті
түрде өтеу, қылмыстық құқық бұзушылықпен келтірілген моральдық және өзге де
зиянның орнын толтыру;
7) жеке басындағы, отбасылық немесе өзге де ауыр мән-жайлардың тоғысуы
салдарынан не жаны ашығандық уәжімен қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
8) күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу салдарынан не материалдық, қызметтiк
немесе өзге де тәуелдiлiгiне қарай қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
9) қажеттi қорғаныстың, аса қажеттiлiктің, құқық бұзушылық жасаған адамды ұстап
алудың, негізді тәуекелдің, бұйрықты немесе өкiмдi орындаудың, жедел-іздестіру ісшараларын немесе жасырын тергеу әрекеттерін жүзеге асыру кезінде құқыққа
сыйымдылық шарттарын бұзу жағдайында қылмыстық құқық бұзушылық жасау;

7. ,

10) жәбiрленушiнiң қылмыстық құқық
бұзушылыққа түрткi болған заңға қайшы
немесе бейморальдық мінез-құлқы
11) шын ниетпен өкiну, айыбын мойындап
келу, қылмыстық құқық бұзушылықты
ашуға, қылмыстық құқық бұзушылықтың
басқа да сыбайлас қатысушыларын
әшкерелеуге және қылмыстық құқық
бұзушылық нәтижесiнде алынған мүлiктi
іздестіруге белсенді түрде ықпал ету

8. ,

ҚР Қылмыстық Кодексінiң 53-баптың бiрiншi
бөлiгiнде көзделмеген мән-жайлар да жаза
тағайындау кезiнде жеңiлдететін мән-жайлар
ретiнде ескерiлуi мүмкiн.
Егер жеңiлдететiн мән-жай ҚР Қылмыстық
Кодексінiң Ерекше бөлiгiнiң тиiстi бабында
қылмыстық құқық бұзушылық белгiсi ретiнде
көзделген болса, ол өзiнен-өзi жаза тағайындау
кезiнде қайтадан ескерiлмеуі мүмкін.

9. ,

Мән-жайлардың кездейсоқ тоғысуы
салдарынан алғаш рет онша ауыр
емес қылмыс істеу- бұл жерде ісәрекетті жеңілдететін мән-жайға
жатқызу үшін бірішіден, қылмыс
тұңғыш рет істелуі, екіншіден, ол
қылмыс онша ауыр емес қылмыс
санатына жатқызылуы, үшіншіден,
қылмыс кездейсоқ жағдайға
байланысты істелуі керек.

10. ,

Айыпкердің кәмелетке толмауы, жасы он сегізге
толмай қылмыс істегенде көп жағдайда өмірлік
тәжірибенің жеткіліксіздігінен, ересектердің теріс
ықпал етуінен немесе үлкеңдерге еліктеп я болмаса
басқалардан қалмау мақсатымен, өзінін, тентектігін
керсету арқылы істеледі. Бұл жерде бұлардың ақылойының әлі жетіліп, қалыптаспағаны жастықтың
салдарынан ұстамдылық жасамай қылмыс жасайтыны,
еске алынып, олардың кәмелетке толмай қылмыс
жасауы жауаптылықты жеңілдететін мән-жайларға
жатады. Республика Жоғарғы Сотынын Пленумы
қаулысында барлық соттарға жасы толмағандарға жаза
тағайындағанда олардың қылмысын өте мұқият
зерттеп,
оларды
мүмкіндігінше
қоғамнан
оқшауламайтын жаза түрін немесе жазаға жатпайтын
тәрбиелік мәні бар шараларды кеңінен қолдану туралы
бірнеше ұсыныстар берген. Жаңа Қылмыстық кодексте
(VI бөлім) кәмелетке толмағандардың қылмыстық
жауаптылығы жеке берілген.

11. ,,

Жүкті әйелдін қылмыс істеуі -Қылмыстық
заң адамгершілік принципін басшылықка
ала отырып, ана мен баланың мүддесін
қорғайды. Жүкті әйелдің істеген
қылмысын жеңілдететін мән-жайларға
жатқызу — осының айғағы. Жүкті күйдегі
әйелде психологиялық, физиологиялық
өзгерістер болады. Осыған байланысты
мұңдай жағдайда олардың өзін-өзі ұстауы
көміп, ашуланшақ, міншіл, кінәмшіл
күйде болады. Көрсетілген жағдайларда
жүкті әйелдер өзін-өзі ұстауы кеміп,
қылмыс жасайды. Олардың бұл әрекеті
жазаны жеңілдететін мән-жайға жатады.
жауаптылықты

12. ,

Айыпкердің жас балалары
болуы.Жас балалар деп жасы он
төртке толмағандар саналады. Егер
айыпкердің жасы 14-ке толмаған
бір баласының болуының өзі оған
жеңілдік көрсетуге негіз болады.
14-ке толмаған басқа біреудің
баласымен бірге тұру қылмыс
істегенге айыпты адамға осы
тұрғыдағы жеңілдікті қолдануға
негіз бола алмайды.

13. ,

Қылмыс жасағаннан кейін зардап шегушіге
тікелей медициналық және езге де көмек көрсету,
қылмыс салдарынан келтірілген мүліктік залал
мен моральдық зиянның орнын өз еркімен
толтыру, қылмыс пен келтірілген зиянды жоюға
бағытталған өзге де іс-әрекеттер.Мұнда кінәлі
істеген қылмысының зардабын қылмысты
істегеннен кейін өз еркімен болғызбайды, мысалы,
абайсызда адамды қағып кеткен жүргізуші
жәбірленушіні дер көзінде ауруханаға жеткізіп,
өлімнен алып қалады, осы көмектің арқасында
қылмыстың
зардабының
кісінің
қазаға
ұшырауының болғызылмай қалуын айтамыз.
Келтірілген зиянның есесін өз еркімен толтыру деп
кінәлінің жәбірленушіге немесе заңды ұйымға өз
қатесін түсініп, ерікті түрде келтірілген мүліктік
немесе моральдық зиянның орнын толтыруы.
Мысалы, ұрланған заттың өзін немесе оның құнын
төлеуі, жәбірленушіні қорлаған жағдайда одан
кешірім сұрауы.