Медициналық көрсеткіштерді өлшеу кезіндегі қателіктер көздері

1.

Семей Мемлекеттік медицина университеті
Қоғамдық денсаулық сақтау және информатика кафедрасы
СӨЖ
Пән: Биофизика
Тақырыбы:Медициналық көрсеткіштерді өлшеу кезіндегі
қателіктер көздері
Орындаған:Кабылканова Н.
Метрология
138-топ, ЖМФ
Тексерген: Кусаинова К.Т.
Семей 2012 жыл

2. 1.Кіріспе 2. Негізгі бөлім: 1. Медицинадағы физикалық өлшеулердің түрлері мен ерекшелігі 2. Өлшеу қателіктері 3. Метрология

Жоспар:
1.КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ:
1. МЕДИЦИНАДАҒЫ ФИЗИКАЛЫҚ
ӨЛШЕУЛЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ЕРЕКШЕЛІГІ
2. ӨЛШЕУ ҚАТЕЛІКТЕРІ
3. МЕТРОЛОГИЯ
3.ҚОРЫТЫНДЫ

3.

Кіріспе
Медицинадағы өлшеулердің көпшілігі
физикалық және физика- химиялық
өлшеулер болып табылады.
Мысалы, сандық диагностикада қанның
қысымы, биопотенциалдардың уақытқа
тәуелділігі, көздің оптикалық күші және т.б.
шамалар қолданылады.
Зертханалық талдаулар жүргізу кезінде
қанның тұтқырлығы, зәрдегі қанттың
мөлшері т.б. анықталады.

4.

Науқастарды әртүрлі әдістемелермен емдеу
кезінде иондаушы сәуле дозасын (мөлшерін),
гальванизация кезінде ток
күшін, ультрадыбыспен емдегенде оның күшін
(интенсивтілігін) т.б. білу маңызды. Осындай
маңызды мәліметтің болмауы
тек қана емдеу дәрежесін төмендетіп қоймай,
зиянды әсер етуі де мүмкін. Адамды қоршаған
ортаның параметрлі
(ауаның ылғалдылығы, температурасы,
атмосфералық қысым) сандық түрде бағалау
аурудың алдын алып,
болдырмаудың негізгі шарты болып табылады.

5.

Негізгі бөлім:
Өлшеу кезінде медика- биологиялық параметрлер
өзгеруі мүмкін. Егер қарастырылып отырған
физикалық параметр
өлшеу кезінде өзгермейтін болса, онда физикатехникалық өлшеулерде кездейсоқ қателіктерді
ескеріп, болдырмау үшін
бірнеше есептеулер жүргізіледі.
Биологиялық жүйенің көрсеткіштері ұзақ
өлшеулерде, қоршаған ортаның психофизикалық
әсерлері: өлшегіш құралдың,
өлшеу жүргізушінің орын ауыстыруы және
т.б.нәтижесінде едәуір өзгеруі мүмкін.

6.

Өлшеулердің физикалық түрлері:
1.Механикалық өлшеулер
2.Жылулық
өлшеулер
3.Электрлік және магниттік өлшеулер
4.Оптикалық
өлшеулер
5. Атомдық және ядролық
өлшеулер
6.Физика- химиялық өлшеулер

7.

Механикалық өлшеулер: дененің
антропометриялық параметрлерін,
дене бөліктерінің, қанның, ауаның орын
ауыстыруын (ығысуы), жылдамдығы
мен үдеуін өлшеу, акустикалық
өлшеулер, қанның, ағзадағы
сұйықтардың ,
қоршаған ортадағы ауаның қысымын
өлшеу, тербелмелі өлшеулер және т.б.

8.

Жылулық өлшеулер:
мүшелердің, дене бөліктерінің
және қоршаған ортаның
температурасы, биологиялық
объектілердің,
тағам өнімдерінің
колориметриялық өлшеулері және
т. б.

9.

Электрлік және магниттік өлшеулер:
биопотенциалдарды, жүректің магнит
өрісінің индукциясын өлшеу,
диагностикалық мақсатта биологиялық
обьектілердің импедансын (толық
электрлік кедергісін ), электромагниттік
өрістің параметрлерін және емдік
ерітінділердегі иондардың
концентрациясын өлшеу және т.б.

10.

Оптикалық өлшеулер:
фотоколориметриялық өлшеулер,
диагностикалық мақсатта көз
орталарының оптикалық
сипаттамаларын өлшеу, диагностикалық
және соттық-медициналық мақсаттағы
спектрлік өлшеулер, инфрақызыл,
көрінетін және ультракүлгін сәулелердің
сипаттамаларын емдік және гигиеналық
мақсатта өлшеу және т.б.

11.

Атомдық және ядролық өлшеулер: иондаушы
сәулелердің дозасын өлшеу және т.б.
Физика- химиялық өлшеулер: тыныс алу кезінде
жұтылған және шығарылған ауа құрамын сандық
анықтау, қанның және басқа да биоорталардың рН -ын
анықтау және т.б.
Барлық осы өлшеулерде электрлік өлшегіш құралдар
қолданылады немесе қолданылуы мүмкін. Медикабиологиялық өлшеулердің функционалдық белгілері
бойынша топтастылуын жүрек- қанайналым жүйесінің
параметрлерінің өзгеруінен көрсетуге болады. Мұнда
механикалық (баллистокардиография,
фонокардиография, қан қысымынөлшеу), электрлік
және магниттік (электрокардиография,
магнитокардиография), оптикалық

12.

Өлшеу дегеніміз физикалық
шаманы бірлік ретінде
алынған басқа физикалық
шамамен салыстыру. Өлшеу
нәтижесі өлшенетін шамада
қанша бірлік не бірлік бөлігі
қолданылғанын көрсететін
санмен өрнектеледі.

13.

Өлшеулерді тура және жанама деп
бөледі. Тура өлшеулерде анықталатын
шаманың сандық мәні оны не өлшем
бірлігімен салыстыру нәтижесінде, не
өлшенетін шама бірліктерінен тұратын
көрсеткіші бар өлшегіш құралдан
тікелей анықталады.

14.

Өлшеу кезінде жіберілетін
қателіктердің төрт түрін атауға
болады:
1. өрескел
2. жүйелі
3. құралдық
4. кездейсоқ

15.

Өрескел қателіктер өлшеу
нәтижелерінен өте үлкен айырмашылығы
бар нәтижелер. Мұндай шамаларды
өлшеу нәтижелерінен шығарып тастайды,
яғни ескермейді.
Жүйелі қателер барлық өлшеулерде
шамасы өзгеріссіз болатындығымен
сипатталады. Мұндай қателіктерді
болдырмау үшін әртүрлі түзетулер
енгізіледі. Жүйелік қателерді алдын ала
балдырмау үшін өлшеу әдісін жақсылап
талдау керек.

16.

Құралдық қателіктер (өлшеуіш
құралдардың қателіктері) өлшеуіш
құралдардың жетілмегендіктерінен пайда
болады. Бұл қателіктер құралдардың дәлдік
класымен анықталады және оның максимал
шамасы әрқашан белгілі.
Кездейсоқ қателіктер ықпалын ескеру
мүмкін болмайтын факторлардың әсерінің
салдары болып табылады. Осындай
факторлар өте көп және олардың әр
өлшеудегі рөлі әртүрлі. Жеке өлшеулерде бұл
қателіктердің бір-бірінен айырмашылығы
болады.

17.

Ең алдымен пайда болу көзіне
қарай бөгеттер сыртқы және ішкі
деп бөлінеді. Сыртқы бөгеттер
пайда болуына қарай техникалық
(өндірістік) және табиғи деп
бөлінеді. Медициналық өлшеу
тәсілдерін зерттеу кезінде
жоғарыда аталған түрлерді
қоршаған биоортаның бөгеттеріне
және зерттелетін биообьектіге тән
бөгеттерге бөлу қажет.

18.

Медика- биологиялық зерттеулер кезіндегі
бөгеттің ерекше түрін ішкі бөгеттер құрайды.
Олар медициналық өлшеу құралдарының
тікелей ішінде пайда болады және оларды
элементтік базаның жетілдірілмегені
салдарынан болатын бөгеттерге (элементтің
меншікті жылулық шуы), медициналық өлшеу
құралдарының
түйіндерінің сызбасымен анықталатын сызбалы
техникалық бөгеттерге, қоректендіру көзінен
келетін бөгеттерге бөлуге болады.

19.

Метрология («метро» – өлшем, «логос»
– ғылым деген грек сөзінен шыққан)
өлшемдер, олардың бірлігін және
қамтамасыз ету әдістері мен құралдары,
қажет дәлдікке жету тәсілдері туралы
ғылым.
Бүгінгі күнде Республикада
метрологиялық қызмет «Өлшем бірлігін
қамтамасыз ету туралы» Қазақстан
Республикасының заңына және
Қазақстан Республикасы Үкіметінің
қаулыларына сәйкес жүзеге
асырылады.

20.

Өлшеудің үлгілі тәсілдері дегеніміз
үлгілі тәсіл ретінде аттестацияланған
және өлшеудің жұмыс тәсілдерін
тексеру үшін қолданылатын өлшеу
тәсілі.
Өлшеудің жұмыстық тәсілдері
дегеніміз түрлі облыстарда тәжірибелік
өлшеулер жүргізу үшін қолданылатын
тәсілдер.

21.

Физикалық шама бірлігінің өлшемі берілетін
метрологиялық тізбек мынадай бөліктерден
тұрады: эталондар- өлшеудің үлгілі
тәсілдері- өлшеудің жұмыстық тәсілдері.
Медицинада қолданылатын техникалық
құрал- жабдықтар жалпы түрде
медициналық техника деп аталады. Оның
көп бөлігі медициналық аппаратураға
жатады. Медициналық аппаратура
медициналық құралдар мен медициналық
аппараттарға бөлінеді.

22.

Қорытынды
Жоғарыда айтылғандай өлшеу кезінде медикабиологиялық көрсеткіштер өзгеріп тұруы мүмкін.
Қайталап өлшегенде алынған шамалар
алғашқылардан өте үлкен айырмашылықта
болуы мүмкін. Сондықтан әрбір медикабиологиялық өлшеулерге өте мұқият
дайындалып, өлшеу әдістерін дәлме-дәл
орындау керек. Осындай жағдайда пайда
болатын қателіктер негізінен құралдардың өлшеу
дәлдігіне байланысты деп қарастыруға болады.

23.

Қолданылған
әдебиеттер:
Ремизов.А.Н Медицинская и
биолгическая физика, Москва, 2007г. ( 916 бет)

24. Назарларыңызға рахмет!!!!

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!!!!