Әлеуметтiк философия. Қоғам бiртұтас жүйе ретiнде

1. Әлеуметтiк философия. Қоғам бiртұтас жүйе ретiнде 1. Қоғам философиялық таным объектiсi ретiнде 2. Қоғамның негiзгi типтерi,

ӘЛЕУМЕТТIК ФИЛОСОФИЯ. ҚОҒАМ БIРТҰТАС ЖҮЙЕ
РЕТIНДЕ
1. ҚОҒАМ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ТАНЫМ ОБЪЕКТIСI РЕТIНДЕ
2. ҚОҒАМНЫҢ НЕГIЗГI ТИПТЕРI, ОЛАРДЫҢ ДАМУ ЖОЛДАРЫ
3. ҚОҒАМДЫҚ САНА ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ БОЛМЫС
ДИАЛЕКТИКАСЫ
ӘЛЕУМЕТТIК ФИЛОСОФИЯНЫҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ

2. Әр, әлеуметтану философияға толы, ал әр философия әлеуметтану материалдарың қамтиды. П.Сорокин

ӘР, ӘЛЕУМЕТТАНУ ФИЛОСОФИЯҒА ТОЛЫ, АЛ ӘР
ФИЛОСОФИЯ ӘЛЕУМЕТТАНУ МАТЕРИАЛДАРЫҢ
ҚАМТИДЫ.
П.СОРОКИН
1. Қоғамды әлеуметтiк үйымдасқан
материя ретiнде әлеуметтiк философия
зерттейдi. Әлеуметтiк философия
жалпы философиялық бiлiм жүйесiнiң
бiр бөлiгi болып табылады. Оның
объектiсi- әлеуметтiк әлем бүкiл оның
көп түрлiгi мен бiрлiгiнде. Бiрақ
қоғамды таным объектiсi ретiнде тек
философия ғана емес басқада ғылымдар
зерттейдi. Олар қоғамның жеке саласың
қарастырады, «бөлiп» алғандай.
Мысалы: юриспруденция- адамдардың
қоғамда қалыптасқан заңдарға деген
қатынастарың, жалпы құқықтық
құбылыстарды зерттейдi, педагогикапедагогикалық құбылыстарды, бүкiл
бiлiм беру және тәрбиелеу салаларың
қамтиды, тарих- нақты белгiлi бiр
кеңiстiк пен уақытқа қатысты
оқиғаларды сипаттап, түсiндiредi.

3.

Ал, әлеуметтiк философияның қарастыратың
мәселелер келесi:
* әлеуметтiн жалпы даму заңдарың жалпы
әлем қалыптасу жүйесiнiң бөлiгi ретiнде
* қоғамдық болмыс және адамдардың рухани
дүниесiнiң ерекшелiктерiн, ұжымдық сананы
* әлеуметтiк құбылыстарға адамдардың
құндылық қатынастарың, олардыңадамдардың
қажеттiлiктерi мен мақсаттарына сәйкестiгiн.
Сонымен, әлеуметтiк философия әлеуметтiк
әлемге деген өзiндiк көзқарасын
қалыптастырады, ал мұны басқа жеке
ғылымдар жасамайды, өйткенi олар көпқырлы
әлеуметтiк құрылымның тек жеке үзiндiлерiн
зерттейдi.

4.

Қоғам- бұл «әлеуметтiк инстинктерiн»
қамтамасыз ету мақсатымен бiрлескен,
Адам индивидтерiнiң жиынтығы. Аристотель
Қоғам организм ретiнде адамдардың
бастарың шауып тастайды және оларды
механикалық
Құралға айналдырады. Н.Федоров

5.

Әлеуметтiк философия адамның қоғамдық
өмiрiнiң барлық «әлемдерiнiң» – тарих,
мәдениет, дiн, саясат, құқық, экономика т.б.
әлемдерiнiң түпкi, онтологиялық негiздерiн
зерттейтiн философиялық бiлiм саласы.
Қоғамдық болмыс- қоғамның материалдық өмiрi, ең алдымен
адамдардың өндiрiстiк қызметi және адамдар арасында
қалыптасатын өндiрiстiк, экономикалық қатынастар
жиынтығы.
Қоғамдық сана- адамдардың рухани өмiрi, яғни адамдар
өздерiнiң практикалық iс-әрекетiнде басшылыққа алатын
идеялар, теолриялар мен көзқарастар жиынтығы.

6.

2. Қоғамның негiзгi типологиясы келесi:
Қарапайым қоғам- рулық-тайпалық қатынастарға, табиғи шаруашылдық
формасына негiзделген, еңбектiң жыныс пен жас шамасына қарай
бөлiнуiмен, стихиялық түрде ұжымды басқару iсiне қатысумен, және
көбiнесе көшпендiлi өмiр сүру мен, бiлiмдi ұрпақтан ұрпаққа ауз тiлi және
тәжiрибе арқылы жеткiзу мен ерекшеленетiн алғашқы қоғамның типы.
Дәстүрлi қоғам- аграрлы революция нәтижесiнде көптеген әлеуметтiк
(орталыққа бағынатың мемлекет, абсолюттi монархия), құқықтық, және
бiлiм институттарының қалыптасуы, жазба тiлдiн пайда болуы мен
моногамиялық отбасының пайда болуы, қоғамдық сатыда жоғары тұрған
элитарлық басқару, өзiндiк пайдалану экономикасы, товар алмасу
қатынастарының нығайтылуы және жеке меншiктiң пайда болуы, кәсiби
және ауыл шаруашылығына негiзделген еңбек формасының кең тарауы,
үлкен мәдени орталықтардың-қалалардың пайда болуы, ғылыми
бiлiмдердiн кең өрiс алуы мен ерекшеленетiн қоғам типы (меншiк
объектiсi- құлиленушiлiк-адам, феодалдық-жер, капиталистiк-капитал).
Индустриалды қоғам- индустриалды революция негiзiнде үш әлеуметтiкэкономикалық заңдарды жүзеге асырды: уақытты үнемдеу,
қажеттiлiктердi көтерiп асыру, және еңбек алмасу. Индустриализация
логикасы бойынша барлық елдер мен халықтар ұқсас сипаттарға ие
болып, әлеуметтiк тәртiптiн бiркелкiлiкке ұрынады, бұл процесс
конвергенция тезисi деп аталады.

7.

Постиндустриалды қоғам- (1962ж. Дэниел Белл
«Постиндустриалды қоғамның келуi») немесе
информациялық қоғам деп атауға болады, өйткенi оның
ядросы информациялық технологиялардың қарқынды
және шапшан дамуы болып табыладыҚоғамның даму
концепциялары:
*нигилизм (Кант «бiртiндеп жақсарудан өлгел
жатырмың», Ницше, Шопенгауэр, Франк, Бохенский) –
қоғамдық прогресстiн болуына күмәнданып, мойындамау
*географикалық детерминизм (Монтескье, Бокль,
Мальтус, Кьелен) қоғам дамуында географиялық
жағдайлар: климат, қазба байлықтар мен табиғи
ресурстардың болуы және халық саны шешушi б.т. деп
есептеу
*әлеуметтiк- табиғи (Л.Гумилев)- қоғам дамуында
пассионарийлер (кейбiр табиғи факторлар әсерiмен, күн
қуатының белсендiлiгi немесе ғарыштық радиация т.б. аса
ынталы әрекеттерге бейiмдi этностар) шешушi болып
табылады

8. Әлеуметтiк философияның атқаратың қызыметтерi: 1. Дүниетанымдық-әлеуметтiк ф-я әлеуметтiк әлемнiң тек «картинасы», бейнесi ғана

ӘЛЕУМЕТТIК ФИЛОСОФИЯНЫҢ АТҚАРАТЫҢ ҚЫЗЫМЕТТЕРI:
1. ДҮНИЕТАНЫМДЫҚ-ӘЛЕУМЕТТIК Ф-Я ӘЛЕУМЕТТIК ӘЛЕМНIҢ ТЕК
«КАРТИНАСЫ», БЕЙНЕСI ҒАНА ЕМЕС. ОЛ, СОНЫМЕН ҚАТАР,
ӘЛЕУМЕТТIК ИДЕАЛДАР МЕН ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ НАҚТЫ ШЫНДЫҚПЕН
САЛЫСТЫРА ОТЫРЫП, ОНЫҢ НАҚТЫ ӨМIРМЕН БАЙЛАНЫСЫН
АНЫҚТАЙ ОТЫРЫП, ОСЫ ӘЛЕМДI ЖАРАТАДЫ ДА.
ЖАЛПЫ
АДАМЗАТТҚА ДЕГЕН МАҢЫЗЫНДА АЛСАҚ, ӘЛЕУМЕТТIК Ф-Я СОЦИУМ
(ӘЛЕУМЕТ) ЖАЙЫНДА ЕҢ ЖАЛПЫ ТҮСIНIКТЕР БЕРЕДI ДЕГЕН
ТҰЖЫРЫМҒА КЕЛЕМIЗ.
2. МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ - ӘЛЕУМЕТТIК Ф-Я МҰНЫ ПӘНДIК ЖӘНЕ
ТЕОРИЯЛЫҚ ФОРМА РЕТIНДЕ ҚЫЗМЕТ ЕТЕ ОТЫРЫП ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТIК
ҚҰБЫЛЫСТАРДЫ ТАНУДА МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ БАҒДАРЛАР МЕН ЖАЛПЫ
Ф-Қ ПРИНЦИПТЕРДI ПАЙДАЛАНУДЫҢ ҮЛГIСI БОЛА ОТЫРЫП ЖҮЗЕГЕ
АСЫРАДЫ

9.

3.Танымдық- ол танымдық мәдениеттiң элементi ретiнде
шындықты тек бейнелеп қана қоймай, қоғамдық өмiрдiң
заңдылықтары мен принциптерiн қалыптастыра отырып, бiр
нәрсенi ашуға қабiлетi бар, белгiлi бiр эвристикалық
ерекшелiктерiмен айрықшаланады.
4. Аксиология- әлеуметтiк ф-я әлеуметтiк болмыстың құндылық
негiздерiн пайымдай отырып, оның iшiнде белгiлi дәрежеде
тәрбиелеушi функциясын да атқарады: әлеуметтiк ф-я, бiрiншiден,
танымның, гуманитарлық ойлаудың белгiлi бiр мәдениетiн
тәрбиелейдi; екiншiден, адамдардың және бүтiндей қоғамның
белгiлi бiр құндылық бағдарларын тәрбиелей қалыптастырады.
5.Болжамдық-әлеуметтiк ф-я кейбiр философиялық
концепциялардағы әлеуметтiк болжау жасап, ғылыми негiз iздеп
қызмет атқарады.
Сонымен, әлеуметтiк ф-я ең алдымен, Тарихтағы қоғамдық
болмыстың онтологиялық негiздерiн зерттеумен айналысатын
философиялық бiлiм бөлiгi.