Топырақтың биіктік белдеудегі орналасуы

1. Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультет: География және табиғатты пайдалану
Кафедра: География, жерге орналастыру және кадастр
Студенттің өзіндік жұмысы
Тақырыбы:Топырақтың биіктік белдеудегі
орналасуы.
Тексерген: Мамутов Ж. У.
Орындаған: Даулетхан Дархан

2. Жоспар:

Кіріспе
1 - Тау етегіндегі шөлді-далалы белдеу
2 - Аласа таулы дала белдеу
3 - Орташа таулы орманды-далалы және шалғынды-орманды
белдеу
4 - Биік таулы альпілік, субальпілік шалғынды және қарлы-мұзды
белдеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3. Кіріспе

Қазақстанда халықтарды тілдік
ұқсастықтарына байланысты
классификациялау қабылданған. Этнологтар
ондай ұқсастықтың олардың шығу тегінің
ортақтығын көрсететінін айтады. Сондықтан
тілдік классификация (лингвистикалық)
этникалық та болып табылады.

4. Тау етегіндегі шөлді-далалы белдеу

Тау етегіндегі шөлдідалалы белдеу теңіз
деңгейінен 450 – 750 м (кейбір
аймақтарда 300 – 1000 м)
биіктікте орналасқан. ТяньШань тау етектерінде
негізінен сұр, Батыс ТяньШань тау етегінде сұр-қоңыр,
Солтүстік Тянь-Шань мен
Алтай таулары етектерінде
ашық қара-қоңыр топырақ
таралған. Бұл жерлерде
суармалы және тәлімі
егіншілік және мал
шаруашылығы дамыған.

5. Аласа таулы дала белдеу

Аласа таулы дала белдеуі –
әр түрлі таулы аймақта 600 –
2200 м биіктікте орналасқан
алқап. Алтай мен Солтүстік
Тянь-Шаньда таудың күңгірт
қара-қоңыр және қара
топырағы таралған. Ал Батыс
Тянь-Шаньда (Оңтүстік
Қазақстанда) сұр қоңыр және
таудың қоңыр топырағы
басым. Қарашірік мөлшері 10
– 15%-дай. Жайылымы –
шүйгін, ағашы қалың алқап,
мал шаруашылығы жақсы
дамыған.

6. - Орташа таулы орманды-далалы және шалғынды-орманды белдеу

Орташа таулы ормандыдалалы және шалғындыорманды белдеулері әр түрлі
таулы аймақтарды 1000 –
2500 м-ге дейінгі деңгейді
қамтиды. Негізінен таудың
шайылған, сілтісіз қара
топырақтары мен орманның
сұр топырақтары және таулышалғынды топырақ тараған.
Батыс Тянь-Шаньда таудың
қоңыр, Алтайда күлгін
топырақтар түзілген.
Жайылымы – шүйгін, орман
шарушылығы жақсы дамыған.

7. Биік таулы альпілік, субальпілік шалғынды және қарлы-мұзды белдеу

Биік таулы альпілік,
субальпілік шалғынды және
қарлы-мұзды белдеулері Батыс
Тянь-Шань мен Алтай
аралығындағы биік таулы
аумақтардың 1800 – 3800 м
кейде одан да биік деңгейлерді
алып жатыр. Топырағы альпілік,
субальпілік, шалғынды-шымды.
Көпшілік жері топырақсыз
тасты шыңдар мен мәңгі мұз,
қар басқан шыңдардың үлесіне
тиеді. Шалғынды жерлері –
жазғы жайлау ретінде
пайдаланылады.

8. Қорытынды

Қорыта келе, топырақтың биіктік белдеудегі
орналасуы, негізгі төрт белдеуге бөлінеді: тау
етегіндегі шөлді-далалы белдеу, аласа таулы
дала белдеу, орташа таулы орманды-далалы
және шалғынды-орманды белдеу, биік таулы
альпілік, субальпілік шалғынды және қарлымұзды белдеу. Таудан алыс жерледе топырақтың
ашық сұр түсті зонашасы жатады, одан кейінгі
кәдімгі сұр түсті топырақ, ал тауға ең жақын
аймақта күңгірт сұр түсті жіне ашық қара қоңыр
топырақтар зонашасы кездеседі.

9. Пайдаланылған әдебиеттер:

4.Боровский В.М. Развитие почвоведения в
Казахстане // Почвоведение. 1973. № 1. С.612.
5.Добровольский Г.В. Место и роль
современного почвоведения в науке и
жизни //Почвоведение. 1999. № 1. С.9-14.