Темперамент, мінез, қабілет психологиясы

1.

Темперамент, мінез,
қабілет психологиясы
Орындаған: 6М011600-География
мамандығының
І-курс магистранты Нұрман Ермұхан

2.

Темперамент- белгiлi бiр адамға тән, сыртқы әсерлерге жауап беру реакцияларының
динамикасы,бiр қалыптылығында көрiнiс беретiн мiнез-құлықтың табиғи ерекшелiгi,
адамның биологиялық жағын көрсететiн қасиеттердiң бiрi.

3.

Темперамент тұлғаның бойындағы мәндi қасиеттердiң бiрi болып
табылады. Бұл мәселеге деген қызығушылық бұдан екi жарым мың
жыл бұрын туындаған. Ол ағзаның биологиялық және физиологиялық
құрылысы мен дамуына, сонымен қатар әлеуметтiк дамудың
ерекшелiктерiне негiзделген жеке-дара айырмашылықтардың болуына
байланысты туындаған. Тұлғаның биологиялық құрылысына ең
алдымен темпераменттi жатқызамыз. Темперамент адамдар арасындағы
көптеген психикалық ерекшелiктердiң болуын, оның iшiнде эмоция
қарқындылығы мен тұрақтылығын, әрекет қарқыны мен күштiлiгiн,
сонымен қатар басқа да динамикалық сипаттамаларды анықтайтын
қасиет.

4.

Сангвиник iс-әрекет темпераментi – оптимист, сенiмi мол,
қалжыңбас. Ол тез ашуланып тез қайтады, көп уәде бередi,
бiрақ оларды кейде орындай алмайды. Сангвиник жаңа
таныс емес адамдармен тез тiл табыса алады, жақсы пiкiрталасқа түседi, ол үшiн барлық адамдар дос болып келедi.
Оның негiзгi ерекшелiгi көмекке әр кезде дайын
болатындығы мен ақ көңiлдiлiгi. Оны ақыл-ой және дене
жұмыстары тез шаршатады.

5.

Меланхолик iс-әрекет темперамент – себебi ол
сангвиникке қарама-қарсы, көңiл-күйi төмен адам.
Мұндай адамдардың iшкi өмiрi күрделi, олар өзiне
қатысты барлық нәрселерге үлкен мән бередi, сезiмтал
жанды, әрi уайымшыл болып келедi. Меланхолик
ұстамды және уәде бергенде абай болады, орындай
алмаса уәде бермейдi. Берген уәдесiн орындай
алмағанда көп қиналады.

6.

Холерик iс-әрекет темпераментi- себебi ашуланшақ
адам. Мұндай адам өте қызба және ұстамсыз. Егер
де онымен бәтуаға келер болса тез қайтып,
жұмсарады. Оның қимылдары тез, бiрақ ұзақ емес.

7.

Флегматик iс-әрекет темпераментi-себебi
суық адам. Ол күрделi белсендi жұмыстан
гөрi, қол бостылықты қалайды. Оны
ашуландыру қиын, бiрақ ашуланса ұзаққа
созылады.

8.

Мiнез- әрбiр адамның жеке басына тән өзiндiк психологиялық
қасиеттер мен ерекшелiктер жиынтығы. Мiнездiң қасиеттерi мен
ерекшелiктерi әркiмде әр қилы жағдайда байқалып, адамның сол
жағдайларға қатынасын бiлдiредi. Мiнез-бұл адамның әлеуметтiк
мiнез-құлқының ерекшелiгi, ол әлеуметтiк топтағы адамдардың
жүктелген iсiн орындауында, адам аралық қарым-қатынасында
көрiнiп отырады. Мiнез ерекшелiктерi адамның даралық өзiндiк
психологиялық қасиеттерi. Дегенмен адам бойындағы
ерекшелiктердiң бәрi бiрдей. Мысалы, естудiң нәзiктiгi, көздiң
көргiштiгi, есте сақтаудың шапшаңдығы, ақыл ойдың тереңдiгi
мiнез ерекшелiктерiне жатпайды.

9.

Алайда, “қабілет” термині психологияда оның бұрыннан және кеңінен
қолданғанына қарамастан, көптеген авторлар бірнеше мәнде түсіндіреді. Егер
қазіргі кездегі қабілетті зерттеу барлық мүмкін нұсқаларды жинақтаса, онда
оларды үш негізгі типке бөлуге болады. Бірінші жағдайда қабілетпен барлық
мүмкін психикалық процестер мен жағдайлардың жиынтығын түсіндіріледі.
Бұл “қабілет” терминінің неғұрлым кеңірек және ең көне түсіндірмесі.
Екіншіден қабілетпен іс-әрекеттің сан алуан түрлерін адамдардың табысты
орындауын қамтамасыз ететін іскерлік пен дағдылар, жалпы және арнайы
білімнің дамуының жоғары деңгейі түсіндіріледі. Аталмыш анықтама XVІІІXІX ғасырдың психологиясында пайда болып, қабылданған және де қазіргі
кезде де жеткілікті дәрежеде жиі кездеседі. Үшінші бұл – біліммен, іскерлікпен
және дағдымен сәйкес келмейтін, тек қана олардың тәжірибеде тиімді
пайдалануына негізделген .