Azotlu gübrələr, onlarin istehsali və səmərəli tətbiqi

1. Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti

Fakultə: Aqronomluq
Kafedra: Torpaqşünaslıq,aqrokimya və ekoloji kənd təsərrüfatı
Fənn: Aqrokimya
Mövzu
AZOTLU GÜBRƏLƏR, ONLARIN İSTEHSALI
VƏ SƏMƏRƏLİ TƏTBİQİ
2009-2010

2. Plan

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Azotun bitkilərin həyatında fizioloji rolu və onun müxtəlif
bitkilərdə miqdarı.
Bitkidə azot çatışmamalığının xarici əlamətlərini göstərən
tablolar.
Torpaqda azotun toplanma üsulları, formaları, çevrilmələri
və miqdarı.
Təbiətdə və təsərrüfatda azotun dövranı sxemi.
Əsas azotlu gübrələrin növləri.
Geniş istehsal edilən və tətbiq olunan azotlu gübrələrin
(NH4NO3; (NH4)2SO4; NH4Jl və JO(NH2)2) istehsalı və
fiziki xassələri.

3. Torpaqda azotun əsas mənbəyi humusdur.

Bitkilərin qidalanması zamanı mənimsənilən azot
birləşmələri aşağıdakı qruplara bölünür:
1. Azot turşusunun duzları.
2. Ammonium duzları.
3. Bir sıra üzvi azot birləşmələri.
4. Nitrat turşusunun duzları.
Paxlalı bitkilər yumurjuq bakteriyalarının köməyi ilə
havanın sərbəst azotunu mənimsəyir.

4. AZOTUN TORPAQDA MİQDARI VƏ ONUN DİNAMİKASI, ƏMƏLƏ GƏLMƏSİ, ÇEVRİLMƏSİ

1. Boz torpaq tipində azotun miqdarı 0,10-0,25%,
2.
Adi qara torpaqlarda 0,25-0,45%
3. Qara torpaqlarda isə 0,40-0,50% arasında dəyişir.
Torpaqda azotun əsas hissəsi bitki tərəfindən
bilavasitə istifadə olunmayan formadadır.
Onun yalnız 1%-i mineral formadadır.

5. Torpaqda tərkibində azot olan üzvi maddələrin parçalanması sxematik olaraq aşağıdakı şəkildə gedir:

• Zülallar proteinlər humin maddələri
amin turşuları
amidlər ammonyak nitrit nitrat

6.

7. Təbii halda torpaqda azotun miqdarı iki yolla toplanır:

• a) atmosfer çöküntüləri ilə;
• b) azot toplayan bakteriyaların fəaliyyəti
nətijəsində.

8.

9.

1.Tərkibində azot ammonium və nitrat
formasında olan gübrələr (NH4NO3).
2.Tərkibində azot yalnız ammonium
formasında olan gübrələr (NH4)2SO4 və
NH4Cl.
3.Tərkibində azot yalnız nitrat formasında
olan gübrələr (NaNO3), Ca(NO3)2 və
KNO3.
4.Tərkibində azot amid formasında olan
gübrələr CO(Na2)2, CaCN2.

10. Ədəbiyyat

1.
R.Q.Hüseynov
Azərbayjanda gübrələmə sisteminin
aqrokimyəvi əsasları.Bakı,1961
2. М.П.Петухов;
Е.А.Папова;
Н.Х.Дудина
Агрохимия и система удобрения.
Москва, 1979.
3. В.Д.Панников
Почвы удобрения и урожай.
Изд.Колос, 1964.
4. Н.Н.Баранов
Экономика использования удобрений.
Москва, 1974.
5. Х.К.Асаров
Агрокимйа.
Бакы, 1969.
6. Щ.Хялилов;
Т.Ялийев
Агрокимйа.
Бакы, 1975.