Қазіргі дәстүрлі емес діни қозғалыстар мен бірлестіктер

1. Қазіргі дәстүрлі емес діни қозғалыстар мен бірлестіктер

2.

Қазақстандағы қазіргі діни ахуал күрделі әрі сансалалы. Сөзіміздің дәйекті болуы үшін соңғы
кездердегі деректерге назар аудара кетсек, 1989
жылғы 1 қаңтарда 30 конфессияға тиесілі 700-ге
жуық діни бірлестіктер болса, 2003 жылдың 1
қаңтарында 3206 діни бірлестіктер жұмыс істеген.
2012 жылғы қайта тіркеу шарасынан бұрын
еліміздегі тіркелген ұйымдардың саны 4551-ге
жеткені белгілі. Қазір олардың қайта тіркуден
өткендерінің саны үш мыңнан астам. Мұның өзі аз
емес. Әсіресе дәстүрлі емес, тоталитарлық және
десструктивті секталар мен радикальды діни
ағымдардың кейбірі тіркелуді қажет деп
таппайтындықтан, олардан зардап шеккендерді
анықтау немесе оларды жауапқа тарту барынша
қиын. Ең басты алаңдатушылық тудыратын мәселе
діни ұйымдар мен олардың іліміне сенушілердің
күн санап өсуінде болып отыр.

3.

Діни секталар өте көп. Кеңтарапта ағымдарды ауыздықтауға заңымыз
әлсіздік танытып отыр. Бұл секталар: Иегова куәгерлері-екінші атауы Күзет
мұнарасы қауымы, Саентология шіркеуі, Бахаизм, Жаңа өмір, Грейс-ракм,
Ахмади жамағаты, Кришна тану қоғамы, Ата жолы және ең қауіпті
секталардың бірі – Салафия.

4.

5.

Дәстүрлі емес діни ағымдардың өкілдері, яғни
миссионерлер өздерінің нанымдарын таратуда
әртүрлі әдіс-тәсілдерді пайдаланады. Негізінен заң
аясында тіркеліп, жария түрде жұмыс атқарған
сияқты көрінгенімен, астарлы түрде көптеген
жұмыстарды атқарады. Оған қазіргі тіл үйрету
курстарының, қайырымдылық қорларының көбейіп
кетуі, сол арқылы өздеріне жақтастарды тауып
жатқандығы куә. Сонымен қатар, заман талабына
сай оқу орындарын құру, сол арқылы өздері қалаған
мамандар мен адамдарды даярлап шығу да
миссионерлердің батыл қолданатын тәсілі болып
табылады. Яғни, Қазақстан территориясында да
жеке оқу орындарының қатарында осы мақсатта
жұмыс істеп жатқардары баршылық.

6.

Еліміздегі дәстүрлі емес діни ағымдар:
Жетінші күн адвентистері – адвентизмнің (латынның
«келу», «оралу» сөзінен) негізін жасаған Уилиям
Миллер (1782-1849) Иса жерге 1843 жылы оралып, мың
жыл патшалық құрады деген сәуегейлік жасаған
болатын. Бұл сәуегейлік жалған болып шыққан.. Бұл
дінге сенушілер жетінші, мейрам күні жексенбі күні
емес, сенбі деп сенеді. Бұл күні жұмыс істеуді былай
қойғанда, ас жасауға тіпті соған мүше ата-аналар,
балаларын мектепке баруына да тыйым салынады.
Адвентистерге «лас жануарлардың» (шошқанның) етін
жеуге, шарап, кофе, шай iшугe, шылым шегуге
болмайды. Қауымның әр мүшeci өзінің кірісінің
оныншы бөлігін шіркеуге бөлуге (Оның мүшесі студент
те болса шәкіртақыдан он пайызын беруге) міндетті.
Орталығы - Алматы қаласы. Қазақстандағы дін
жақтастары үшін айына бip рет «Благовестник» газеті
шығарылады.

7.

Иегово куәгерлері – қазірде жылдам жетіліп келе жатқан
шіркеулердің бipi. Діни ағым 1878 жилы Притебургте Чарльз
Тейз Рассел қалап, жеке шіркey ашты. 1931 жылы бұл ұйым
«Иегова куәгерлері» деп аталды. Иегово куәгерлері – қазірде
жылдам жетіліп келе жатқан шіркеулердің бipi. Діни ағым
1878 жылы Притебургте Чарльз Тейз Рассел қалап, жеке
шіркey ашты. 1931 жилы бұл ұйым «Иегова куәгерлері» деп
аталды. Орталығы АҚШ-тағы «Бруклин орталығы» деген
ұйым. Екі жүзден астам елде жұмыс істейтін жүзге жуық
филиалы бар. «Сторожевая башня» және «Пробудитесь»
денег журналдары 160 тілде миллиондаған тиражбен
шығарылады. Иегова куәгерлері әскерде қызмет этуге қрасы.
Иегова куәгерлері ізбасарларының арасында әскери қызметін
өтеуден бас тарту және бой тасалау фактілері де кездеседі.
Мемлекеттік рәміздерді мойындамайтын, отан қорғауды
борыш санамайтын шіркеу қан құюға да қарсы. Әрқайсы
мынандай қолхат толтырып, қалталарына салып жүруге
міндетті. Онда "алда-жалда маған медициналық көмек қажет
боп жатса, қан құюға қарсымын. Бірден шіркеуге хабар
беріңіздер" делінген.

8.

Сатанизм – Ібіліс шіркеуін құрушы Антон Ла Вей (СанФранциско, 40 жылдары). Оның негізгі идеясы «Сатана
Таурата» аты енбегінде. Ібіліс күші билік пен табысқа қол
жеткізуге мүмкіндік беретін күштің көзі деп жазды. Ібіліс
күші «Қараңғылықтың күші». Оның негізгі ұранны «Әлсіздерге - өлім, күштілерге - байлық» және адамдардың
өз-өзін таннытуында барынша еркіндік беру. Сатанизм –
Ібіліс шіркеуін құрушы Антон Ла Вей (Сан-Франциско, 40
жылдары). Оның негізгі идеясы «Сатана Таурата» аты
енбегінде. Ібіліс күші билік пен табысқа қол жеткізуге
мүмкіндік беретін күштің көзі деп жазды. Ібіліс күші
«Қараңғылықтың күші». Оның негізгі ұранны - «Әлсіздерге өлім, күштілерге - байлық» және адамдардың өз-өзін
таннытуында барынша еркіндік беру. Ібілістің құлшылык эту
және салт- дәстүрлерін жасау қауышу жиналысында
(шабаштарда) жүзеге асырылады. Шабаштарда, ереже
бойынша, еркектер де, әйелдер де жиналады, жекелеген
топтарға айрыкша абыздар мен абыз абиелдер басшылык
жасайды. Дегенмен олардың жоралғысының үш түрі бар:
жыныстык, қайырымдылық не аяушылық, бұзушылық.
Аздаған және нашар ұйымдастырылған. Ібіліс топтары біздің
елімізде кездеседі.

9.

Грейс шіркеуі – Шіркеудің негізгі атауы «Грейс», 1982 жилы Америка
жерінде пайда болған. Христиан дінінің пресвитериандық протестанттық
ағымдарының бірі. Өте қарқынды дамығандығы соншалық, он жылдың
ішінде 35 мемлекетке тараған болалтын. ТМД мемлекеттерінде «Благодать»
денег атымен таннымал. Грейс шіркеуі – Шіркеудің негізгі атауы «Грейс»,
1982 жилы Америка жерінде пайда болған. Христиан дінінің
пресвитериандық протестанттық ағымдарының бірі. Өте қарқынды
дамығандығы соншалық, он жылдың ішінде 35 мемлекетке тараған
болалтын. ТМД мемлекеттерінде «Благодать» денег атымен таннымал. Бұл
ағым бұқаралық ақпарат көздерінде де біраз шулап, қара пиарға ілінген.
Нақтырақ айталтын болсақ, 34 жасар Астана қаласының тұрғыны кезекті рет
діни ортаға барғаннан кейін «өзіне-өзі қол жұмсау қаупі өте жоғары
параноидальді шизофрения» денег диагнозбен ауруханаға түскен. Осы
жағдайға байланнысты Қылмыстық кодекстің 103-бабы бойынша қылмыстық
іс қозғалды». Сонымен қоса, тексеріс кезінде Астаналық «Рахым» шіркеуінде
заңсыз кітаптар шығарылалтыны аннықталып, ол кітпатарда дінаралық
алауыздық тудыралтын белгілер бар екендігі анықталды. Нақтырақ айталтын
болсақ, 34 жасар Астана қаласының тұрғыны кезекті рет діни ортаға
барғаннан кейін «өзіне-өзі қол жұмсау қаупі өте жоғары параноидальді
шизофрения» денег диагнозбен ауруханаға түскен. Осы жағдайға
байланнысты Қылмыстық кодекстің 103-бабы бойынша қылмыстық іс
қозғалды». Сонымен қоса, тексеріс кезінде Астаналық «Рахым» шіркеуінде
заңсыз кітаптар шығарылалтыны аннықталып, ол кітпатарда дінаралық
алауыздық тудыралтын белгілер бар екендігі аннықталды.

10.

Кришна – Кришна санасы қоғамы 1966 жилы Бхактивенданта Кришна – Кришна
санасы қоғамы 1966 жилы Бхактивенданта Свами Прабухпаданның басшылығымен
Нью-Йорк қаласында құрылды. Свами Прабухпаданның басшылығымен Нью-Йорк
қаласында құрылды. 1970 жылдан бастап Бхактивенданта Бук Траст баспасы
Прабухпаданның кітаптарын 40 тілде таратады. Қазір қоғамның дүние жүзінде 60-тан
астам мемлекетте 400 ге жуық храмдары, орталықтары бар. 1970 жылдан бастап
Бхактивенданта Бук Траст баспасы Прабухпаданның кітаптарын 40 тілде таратады.
Қазір қоғамның дүние жүзінде 60-тан астам мемлекетте 400 ге жуық храмдары,
орталықтары бар. 1988 жилы мамырда « Кришна санасы Москва қоғамы » заңды түрде
тіркеледі. Бұл қоғамның пайда болуымен Кеңес Одағының барлық республикаларында
кришнанның таралуына жол ашты. 1988 жилы мамырда « Кришна санасы Москва
қоғамы » заңды түрде тіркеледі. Бұл қоғамның пайда болуымен Кеңес Одағының барлық
республикаларында кришнанның таралуына жол ашты. Кришна санасы – бұл нағыз
йогашылардың дайындаған қолданныстағы йоганның ерекше формасы деп түсіндіреді.
Йога үйретеміз деп жастарды өз қатарларына тартады. Бұл қоғам Қазақстанның мәдени
және рухани өміріндегі өз рөлін әр кез көрсэтуге тырысып отырады. Апта сайын
храмдарында дәріс өткізіп, вегетериандық дастархан ұйымдастырады. Келем
деушілердің бәріне есік ашық, сонымекн қоса әрбір қоғам мүшесі өзімен бірге қонақ
әкеліп, өзінің рухани үйімен басқалардың таннысуына мүмкіндік жасайды. Көп адамның
осы қоғамға келуі осылай басталады десек болады. - 1986 жилы АҚШ-ның Вирджиния
қаласының жергілікті кришнаиттер қоғамының басшысы Бхактипада мен оның жақын
көмекшілерінің заңға қайшы әрекеттері әшкереленді. - 1995 жилы Германия
Федеративтік Республикасының Елшілігінің Вербальдық нотасында Халықаралық
Кришна санасы қоғамы деструктивті ұйымдардың қатарына жатқызылса. 1996 жилы
Санкт-Петербургта өткен ғылыми- практикалық конференцияның шешімімен
Халықаралық Кришна санасы қоғамына жалған дін денег аннықтама берілді.

11.

Ресми дерек бойынша, Қазақстанда 46 конфессия мен ағымды ұстанатын 4 мыңға жуық діни бірлестіктер
жұмыс істейді. Ел бойынша 2182 діни ғимараттар тіркелген. Сонымен бірге нақты көрсеткіш үкіметтің
хабар-ошарынан әлдеқайда асады.
Бүгінгі күні елімізде «Аль-Каида», «Исламское движение Узбекистана», «Исламская партия
Восточного Туркестана», «Урдский народный конгресс», «Боз Груд», «Асбат-аль-Ансар», «Братья
мусульмане», движения «Талибан», «Джамаат моджахедов Центральной Азии», «Лашкар-е Тайиба»,
«АУМ Синрике» және «Хизбут-Тахрир» сияқты экстремистік және терорлық ұйымдардың қызметіне
тыйым салынған.
Бүгінде Қазақстанда өте белсенді жұмыс істейтін ұйым «Хизбут Тахир» болып табылады.
Діни- экстремистік ұйымның жақтаушылары еліміздің азаматтарын көп қамтуда.
Сондай-ақ, кең таралған діни-экстремистік ұйымдар қатарына «Таблиг-е Джамаат» кіреді.
Соңғы кезде үкіметтегі селқостықтың салдарынан осы ұйым адептерінің санының шапшаң өсуі
байқалады. Бұл құрылымның басшылары өз қатарларын кеңейту жұмыстары бойынша Қазақстанға
келетін мигранттарға арқа сүйейді.
Сондай-ақ, бір уақытта «таблиговские» деген үгітшілер «ықпал ету объектілерін» таңдауда мемлекеттік
құрылымдарға, білім беретін мекемелерге, зауытарға көңіл бөледі. Соңғы кезде Оңтүстік Қазақстан
облысының Сарыағаш ауданындағы Ынтымақ ауылында «Убай ибн Кааб» медресесінің қызметінің
белсенділігі байқалады. Бұл медреседе теологиялық пәндермен қатар жуынгерлік және шығыс жекпежектеріне үйретуге көңіл бөлінеді екен. Жүйелі негізде жауынгерлік самбоға және еркін күрес
бойынша жарыстар жүргізіледі, мәселенің күйзелісі мынады, ислам ұранымен еліміздің аумағына
халқымызды дәстүрлі емес дінге сенуге үгіттейтін миссионерлер кіре бастады.
Мысалы, Жамбыл облысының аумағында «Хизбут-Тахрир» экстремизімінен басқа
вахабиттер, Свидетели Иеговы, Совет церквей евангельских христиан-баптистов (ЕХБ), пятидесятки
саентологии деген сияқты ұйымдардың жұмыстары байқалуда. Оңтүстікте «Тарих-атышлар» діни
ағымының тобы ұйымдастырылған. Бұлардың ислам мемлекетін құратын идеялары бар көрінеді.

12.

Қазіргі таңда жұмыссыздар, өмірден өз орнын таппағандар, рухани ізденісте жүргендер,
жеке басы мен отбасындағы психологиялық қиындықтарға төзе алмағандар, Ислам дінін
терең білмейтіндер,әсіресе миссионерлердің үгіт-насихатына тез ілігеді.
Елімізде ислам діні күшпен емес бейбіт жолмен енді. Дінбасымыз болған Әбсаттар Қажы
Дербісәлінің пікірінше, «Ислам діні барлық адамзатты, соның ішінде, оңы мен солын
түсіне қоймаған жастарымызды тәрбиелейтін айқын жол екенін дәлелдеп жатудың қажеті
жоқ шығар. Дін барлық ғылымның, рухани дамудың мәдениеттің негізі».
Көптеген жасөспірімдер мен мемлекетіміздің болашағы болатын жас ұрпақтарымыз
Йегова куәгерлері, Кришна сектасы, Саентология шіркеуі, т.б. секталарға кіріп, өздерінің
қандай бағытта өмір сүріп жатқандығын, қандай секталық бағытқа бара жатқандығын
білмей ата-аналарының айтқандарынан шығып, өмірде дұрыс емес, бұрыс жолдарға түсіп
кетті.
Салафиттер. Сәләфитік – ислам дініндегі сунниттік бағытқа жататын діни идеологиялық
ғылымдардың бірі болып табылады.
«Салафитік» ағым Мұхаммед (с.ғ.с.) Пайғамбар мен оның сахабаларының дәуірін қайтару
ұғымына жақын. «Сәләф» сөзі «алдыңғы өткендер», «бұрынғылар» деген мағынаны
береді. Оңтүстікте алғашқы сәләфиттік қоғамдар 2004 жылы пайда болды. Оның негізін
«Братья- мусульмане» ұйымы және «Кувейттің әлеуметтік реформалар қоғамы», «Азия
мұсылмандар комитеті» қалаған. Сәләфилер 4 топқа бөлінетіндігі белгілі.

13.

1. Матхалиттер- ресми билікті мойындайды. Сауд
Арабиясында қызмет етеді. Ешқандай жамағатқа
бірікпейді.
2. Мединалықтар («Сурруриттер») – жамағатқа бірігеді,
лидерлерін сайлайды. Бұлар мемлекетке тікелей қауіпті
емес, діни басшылыққа қарсы.
3. Такфирлер 1990 жылдары біздің батыс облыстарда
пайда болды. Басқа мұсылмандарға сенбейді. Зайырлы
заңдарды мойындамайды.
4. Сәләфит радикалдар- жиһатшылар, террорға
шақырады. Ауғанстан мен Шешенстанда соғысқа
қатысқан. Оңтүстік Қазақстан облысында осылардың
жамағаттары бар екені анықталған.

14.

Қортындылай келгенде, дәстүрлі емес діни ағымдардың таралу
жолдары; алдымен белгілі бір тұлғаның дәстүрлі ағымдардың
таралуында қолдау көрсетуі болып табылады. Яғни, олар өздерін
құқықтық және әлеуметтік тұрғыдан қорғау мақсатында танымал,
беделді адамдармен тығыз жұмыс атқаруға барын салады. Екіншіден
басқа мемлекеттердің мүддесі тұрғысынан әрекет жасайды. Бұл діни
ұйымдардың Қазақстанда таралуына кейбір шет мемлекеттерде
өздерін мойындатқан немесе идеологиясына сай келетіндіктен
үкіметтік деңгейде таралу қолдауына ие болады. Үшіншіден
олардың қаржылық мәселелері жөнінде болып отыр. Дәстүрлі емес
діни ұйымдардың екі қыры бар: бірі коммерциялық, екіншісі
идеологиялық. Олар тек діни ағым ретінде ғана емес, инвестор
немесе бизнес өкілі ретінде де еркін жұмыс істейді. Ал бұған қарсы
тұру үшін жеке тұлғаның құқықтық және діни сауаты маңызды рөл
атқарады.

15.

Назарларыңызға
үлкен рахмет!!!