ТЖ салдарын жою және ескерту бойынша қызметін ақпараттық қолдауға арналған ҚАЖ (ГАЖ)

1. ТЖ салдарын жою және ескерту бойынша қызметін ақпараттық қолдауға арналған ҚАЖ (ГАЖ) Орындаған: Куатбек А.Т Тексерген: Тукенова

*
ТЖ салдарын жою және ескерту бойынша
қызметін ақпараттық қолдауға арналған ҚАЖ
(ГАЖ)
Орындаған: Куатбек А.Т
Тексерген: Тукенова Х.Т.

2.

Жұмыстың мақсаты:
1. ГАЖ ақпараттық жүйесімен тан
2. Ғарыштық мониторинг. Аймақ туралы жедел ақпарат алатын
құрылғылармен танысу

3.

Компьютер ТЖМ барлық деңгейлеріндегі жетекшілер мен мамандар және
жұмысшылар үшін күнделікті құрылғыларға айналды. Осы құралдарды
пайдалану қазіргі не бұрынғы офицерлердің пайда болған өндірістік
тапсырмаларды шешу мен шешімдер қабылдау кезінде аймақ туралы
картогарфиялық ұсыныс ақпараттарын алуда күнделікті жұмыс кезінде
олар электрондық карталарға жүгінеді.
Аймақтардағы ТЖМ ұйымдарының қызметтік бөліктері мүмкін болатын
қауіп көздеріне олардың жүйеленген ақпараттарға және ақпараттың
жинақталуына байланысты болады. Бұл бағыт ТЖ зардаптарын жою
тапсырмалрын шешуден ТЖ ескерту тапсырмалырына қатысты ТЖМ
қызметіндегі маңызды шарттардың бірі болып табылады. Қауіпті талдау
және басқару концепциясы түрлі қауіпті аймақтардың(бірінші орындажағары қауіпті) территориялық карталарындағы бейнеленген және
кеңістіктік ақпараттар санының көлемінің өңдеуі және алынуын
қарастырады

4.

ГАЖ моделдеу технологиясы келесі принциптерді пайдаланады:
*Бірыңғай интеграциялы ақпараттың негізін қолдану және құру (моделдері);
*Кешенді моделдеуді пайдалану; сандық моделдің интерактивті әрекеттестігі;
*Математикалық моделдердің негізінде шешім қабылдау және ақпаратты өңдеу сатысында
шешім қабылдау;
*Моделдің талдануы және автоматты процедура синтезі үшін бірыңғай ақпаратты базаны
пайдалану;
*Көп нұсқалы жобалаудың жүргізілуі және үйлесімділік әдісін пайдалана отырып жобаның
кешенді бағалауын жүргізу;
*Жақсы дамыған ақпараттық ресурстардың болуы, ұйымдық-әдістемелік материалдардың
мәліметтер банкі, тіркемелі бағдарламаның пакеттері, ақпараттық және математикалық
моделдердің түріне кіреді;
*Салалық ерекшелікке түзету қарапайымдылығы, қолданудың нақты аймағына әлсіз
тәуелділікке байланысты, ақпараттық ресурстарды ұйымдастырудың максималды
инварианттылығын қамтамасыз ету;
*Арнайы ақпаратты-анықтамалық жүйелерді құру және одан тұтынушы сияқты және
моделдеу пакетін жүйелі қолдау бойынша маман сияқты әрекеттестік ұйымын құрады.

5.

ГАЖ кең жинағы үшін жалпы қатарын бөлуге болады:
*
процедура — ақпаратты ңөдеудің элементтік операциясы;
тапсырма — жобалық өнімнің бір түрін алу үшін процедураның
жиынтығы;
процесс — мәліметтердің қайта қалыптасуының типтік циклын
таратуды қамтамасыз ететін, таспырма жинағы;
функция — қарымталы жұмысты орындайтын, арнайы тапсырма
топтары, оның барысында жобалық құжаттардың арнайы кешені
шығарылады;
жұмыс кешені — жобалық құжаттардың кешенін шығарумен
айналысатын, жұмыстың жиынтығы;
интеграциялы жұмыстар — құжаттар кешенін шығару; мәліметтер
базасын автоматты түрде жаңарту және қолдау; экспертті жүйеге
мәліметтер енгізу; жобаның экспертті бағалануы, ұсыныстар, болжамды
құжатардың типтік кешенімен қатарында беру; ГАЖ және мәліметтер
базасы желісімен ақпараттық алмасу.

6.

ГАЖ дамуы және қолданылуы ТЖ болған
аймақтардағы жұмысты талдау, әрбір жұмыста іс
жүзінде модедеуді автоматтандырудың технологиялық
шешімінің жеке нұсқасы беріледі. Сол уақытта
ақпараттық және лингвистикалық қамтамасыз етуді
суреттеу әдісінде бірыңғай формалды суреттеуге
тенденциясы болады, яғни үлкен сатыдағы
инварианттар берілген моделдеуге қарағанда,
технологияларда көп сатыда болады. Сондықтан да,
Қазақстандағы ТЖМ қазіргі кездегі жедел ақпаратпен
қамтамасыз ету ұйымдарын құруда міндетті түрде
ГАЖ-ге міндетті түрде бейімделуі керек.

7.

Сонымен қатар, кешенді ГАЖ –технологиясы
мен ғарыштық суреттерді қолдану маңызды
болып табылады. Ол потенциалды қауіпті
объектілер аймағындағы табиғи және техногенді
өзгерістердің картографикалық түрлеріндегі
сипаттаулар мен анықтаулармен
қорытындаланады. Суретте құбыр желісінің
аймақтары көрсетілген. Бір мезгілде
орындалатын сандық карталар және
дешифрланатын ғарыштық суреттер көрінеді
және де өте маңызды, құбыр желісінің тұрғын
аймақтар шекарасына жақындауларын
сандарын өлшеу жатады. Сондай-ақ кейбір
табиғи объектілердің (су объектілері, үлкен
аңғарлардың пайда болуы), құбыр желілеріндегі
ТЖ пайда болу мүмкіндігінің жоғарлауы анық
көрінеді.

8.

ГАЖ моделдеу кезінде келесі бағдарламалы-технологиялық
блокты бөлуге болады:
*мәліметтер ұсынылған және үлгілерді қайта қалыптастыру операциялары;
*жобалық қайта қалыптасу;
*геометриялық талдау;
*операцияны көмкеру;
*функционалды – моделдегіш операциялар.
Форматтарды қайта қалыптастыру операциялары және ұсынылған мәліметтер
әрбір ГАЖ кезінде болады, қашықтықты зондтау мәліметтерін өңдеу жүйесінде
және САПР, соның күшінде ГАЖ үшін маңызды орын алатыны басқа
жүйелермен мәліметтер алмасу құралы сияқты болады. Форматтың
жиынтығы бойынша енгізу-шығару ГАЖ мүмкіндіктерімен анықталады,
басқа технологияларда алынған, мәліметтерді пайдаланады.

9.

ТЖ зардаптарын және дамуын үлгілеу (жарылыстар, өрттер, сел, тасқындар,
мұнай және мұнай өнімдерінің төгінділері). ТЖМ территориалдық деңгейде
бөлімшелерінің түрлі әрекеттерін өңдеу және жоспарлау маңызды болып
табылады. Ірі ТЖ сирек болады ал оның болуын жоспарлауда авариялыққұтқаруды ұйымдастыру мен орнығуы міндетті түрде қадағалау не ТЖ дамуын
үлгілеуде альтернативті бағыттары нақты аймақтар үшін қарастырылмаған.
Аймақтар және тұрғын аймақтардағы ТЖ әсерлерін нақты есептеу және
жергілікті картадағы осы типтегі есептеулер нәтижелері келесілерді анықтауға
мүмкіндік береді:
* Зақымдану аймақтарына тап болғанадамдар мен объектілер тізімдесін;
* Материальдық шығын;
* ТЖ жою үшін қажетті күш пен құралдардың саны;
* ТЖ аймағындағы адамдарды эвакуациялаудың тиімді маршруты және осы
аймаққа авариялық-құтқару қызметі мен басқа да қызметтердің жеткізілуі.

10.

ТЖ аймақтарына түсетін барлық аймақтар үшін және потенциальды қатерлер
туралы сапалы деректер қорының болуы ТЖ бола қалған жағдайда жылдам әрекет
етуге және де ТЖ жоюды басқару ұйымдарын толық және нақты ақпараттардыфң
болуымен қамтамасыз етіледі. Зақымдану аймағында қалған ет кобинаттындағы
анықталған объектілердегі 150 тонна аммиактың жарылу зардабын үлгілеу нәтижесі
ұсынылған. ғимараттардың қирау аймақтарында сипатталатын және қала
аймақтарындағы бензин тасымалдау кезіндегі 10 тонна бензиннің жарылуының
үлгісі ұсынылады.
Бензиннің жарылу үлгісі ( тестік деректер)

11. ТЖ басқа да түрлерін үлгілеу кезінде алынып отырады. Басты және негізгі ГАЖ-технологиясын қолдану ол территориялар үшін және

адамдар да үшін
түрлі қатерлерді сипаттауда негізгі
бағдарлама болып табылады және мүмкін
болатын ТЖ барлық түрлерін, зақымдану
ошақтарының территорияларын картада
мүмкін болатынын сипаттау болып
табылады. БР тәжірибесінен алынған
республика территориясындағы мүмкін
болатын техногенді және табиғи
апаттардың барлық кешендері бойынша
аудандастыру картасы қарастырылды.
4-сурет – ТЖ пайда болған кездегі
қауіптердің көрсеткіш кешені бойынша БР
аудандастыру