Жүйкелік және гуморальдік реттелудің механизмдері. Жүйкелік және гуморалдік реттелудің өзара байланысы

1. Жүйкелік және гуморальдік реттелудің механизмдері. Жүйкелік және гуморалдік реттелудің өзара байланысы.

ОМ:
Жүйкелік -гуморальды реттелу туралы алдыңғы білімдерін қолданады.
Өздерінің бақылауларын дұрыс зерттейді және сараптайды.
Жүйкелік -гуморальды реттеу механизмдерін дұрыс сипаттайды және
түсіндіреді.
Жүйкелік және гуморалдік реттелудің өзара байланысын біледі

2.

Күтілетін нәтиже
• жүйкелік және гуморальдік реттелудің
механизмдерін түсінеді және сипаттайды;
• жүйкелік және гуморалдік реттелудің өзара
байланысын түсіндіре алады;
• жүйкелік және гуморальдік реттелудің
салыстырмалы кестесін жасай алады;
• жүйкелік және гуморальдік реттелудің
механизмдерінің сызбасын ұсына алады;
• жүйкелік және гуморальдік реттелудің
механизмдеріне мысал келтіре алады.

3.

4.

Гипоталамус-гипофиздік жүйе
Гипоталамус-гипофиздік жүйе
Гипоталамус-гипофиздік жүйе — жүйке жүйесі
мен эндокринді жүйе қызметін атқаратын гипофиз
бен гипоталамус құрылымынан біріккен жүйе
Гипоталамус-гипофиздік жүйе гипофиздің үш
бөлігінен және гипоталамус аймағынан тұрады.
Гипофиздің барлық үш бөлігінің жұмысы
гипоталамустың нейросекрециялық жасушалары
арқылы бақыланады. Ол жасушалар арнайы
гормондар – рилизинг гормондар бөледі.
Рилизинг гормондар гипофиздің алдыңғы бөлігіне
келіп түседі.
Рилизинг –гормондардың екі типі бар:
Либерин - бөліп шығаратын (олардың әсерінен
аденогипофиз гормондар бөледі)
Статин - тоқтатушы, тежеуші (олардың әсерінен
аденогипофиздің гормондар бөлуі тоқтайды)

5.

Гипоталамус-гипофиздік жүйе
Гипоталамусгипофиздік жүйе
гормондары
Гипоталамустың аталған
рилизинг –
гормондардың екі типінің
әсерінен гипофиз
бөліктері барлық
эндокринді жүйенің
жұмысын басқаратын
әртүрлі гормондар бөліп
шығарады. Тек ұйқы безі
мен бүйрекүсті безінің
милы қабаты ғана
өздерінің жеке реттеу
жүйесі бар.

6.

Гипоталамус-гипофиздік жүйе
Ішкі секреция бездері гормонды
аз немесе өте көп бөлетін
болса,гипоталамус бұл
ауытқуды қандағы
концентрация арқылы сезеді.

7.

Гипоталамо-гипофизарная система

8.

Гипоталамо-гипофиздік жүйе
Гипофиздік гормондар
Гипофиздің алдыңғы бөлігінен бөлінетін
гормондар: соматотроптық СТГ
(соматотропин), тиреотроптық ТТГ
(тиреотропин), пролактин бағыттаушы
гормондары түзіледі.
Гонадотропин атауы (ГТ) екі гормон —
фолликула белсендіруші гормон фоллитропин ФСГ, және лютеиндеуші
гормон-лютеиндейтін ЛСГ (лютропин).
Жыныс бездерінің жұмысын реттейді.
Кортикотропты гормондар –
адренокортикотроптық АКТГ
(адренокортикотропин), бүйрекүсті безінің
қыртыс қабаты минералдардың алмасуын
реттейді.

9.

Гипоталамус-гипофиздік жүйе
Гипофизді тежеп
немесе қоздыру арқылы
ішкі секреция бездеріне
әсер етеді..
Гипоталамустың әсері
екі жолмен жүреді.Одан
бөлінген нейрогормондар
арнайы капиллярлар
арқылы гипофиздің
алдыңғы бөлігіне келеді.
Ал артқы бөлігіне арнайы
жүйке талшықтары
арқылы әсер етеді.

10.

Гипоталамус-гипофиздік жүйе
Гипофиздік гормон.
Гипофиздің ортаңғы бөлігінде
меланотропин (МСГ), терідегі меланиннің
түзілуін реттейді.
Нейрогипофиз —вазопрессин
(антидиурездік гормон – АДГ) бүйректің
несеп жиналатын түтігінде судың қайтадан
денеге сіңуін үдетіп, несеп көлемін (диурезді)
азайтады, окситоцин, жатыр еттерін
жиырылтады, жатырдың жиырылуы, әсіресе
толғақ кезінде күшейе түседі. Бұл гормон
құрсақтағы нәрестенің тууын тездетеді, сүт
түзілуін, оның шығуын үдетеді.

11.

12.

13.

14.

Жүйкелік реттелу
Эндокриндік реттелу

15.

16.

ЖҮЙКЕЛІК
ЖҮЙКЕЛІК
РЕТТЕЛУ
РЕТТЕЛУ
Тыныс
Тынысалудың
алудың
жиілілігін
жиілілігінжәне
және
тереңдігін
тереңдігін
басқарусыз
басқарусызреттелуі
реттелуі
Тыныс
Тынысалудың
алудың
жиілілігін
жиілілігінжәне
және
терендігін
терендігінбасқарып
басқарып
реттелуі
реттелуі
Жүзеге
Жүзегеасады
асады
Сопақша
Сопақшамидың
мидыңтыныс
тынысалу
алу
орталығымен
орталығымен
Суық
Суықсезу,
сезу,ауырсыну
ауырсыну
рецепторларына
рецепторларынаәсер
әсер-тыныс
тынысадуды
адудытоқтата
тоқтата
алады
алады
Үлкен
Үлкенми
ми
сынарлырының
сынарлырының
қыртысында
қыртысында
Өз
Өзеркіміз
еркімізбойынша
бойынша
тыныс
тынысалуды
алуды
жылдамдатып
жылдамдатыпнемесе
немесе
тоқтата
тоқтатааламыз
аламыз

17.

ГУМОРАЛЬДЫ
ГУМОРАЛЬДЫ
РЕТТЕЛУ
РЕТТЕЛУ
ТЫНЫС
ТЫНЫСАЛУ
АЛУЖИІЛІГІ
ЖИІЛІГІ
МЕН
МЕНТЕРЕҢДІГІ
ТЕРЕҢДІГІ
ТЕЗДЕТЕДІ
ТЕЗДЕТЕДІ
КӨП
КӨП
БОЛУЫ
БОЛУЫCO
CO22
БАЯУЛАТАДЫ
БАЯУЛАТАДЫ
ЖЕТІСПЕУІ
ЖЕТІСПЕУІCO
CO22
Қан
Қанқұрамындағы
құрамындағыCO
CO22
азайғандығынан,
азайғандығынан,тыныс
тынысалу
алу
баяулайды.
баяулайды.

18.

19. Гормон ситезделуі. Жалпы сызба

Нервный или гуморальный раздражитель
(сигнал)
Гипоталамус
Гипоталамус
Гипофиз
Рилизинг-факторы (гормоноподобные
выделительные факторы или гипаталамические гормоны)
Для управления
эндокринными
железами.
Гипофиз
Г о р м о н дар
Эндокринная железа
Эндокринная
железа
Гормоны
Клетки различных органов и тканей
Через кровеносные потоки
или лимфу гормон попадает
в те клетки организма, для
воздействия на которые он
выработан (клетки-мишени).
Попадая в эти клетки,
гормон оказывает
воздействие на организм в
целом или на его отдельные
органы.

20.

Сенсорные
импульсы из
внешней
среды
Бірінші реттік
нысан
Орталық жүйке
жүйесі
Гипоталамус
Гипаталомические гормоны
Гипофиз (артқы бөлігі)
Гипофиз (алдынғы бөлігі)
Тиреотроп-ный
гормон
ТТГ
Гонадотропные гормоны ГТГ
Фолликулостимулирующий гормон
ФСГ
Лютеинизирующий
гормон
ЛГ
Пролактин
Адренокортикотроп-ный
гормон
АКТГ
Соматотропный
гормон
СТГ
Вазопрессин
(или АДГ)
Окситоцин
Екінші реттік
нысан
Половые железы
Трийодтиронин (Т3)
Тироксин (Т4)
Тиреокальцитонин
Яичники
Протестерон
Семенники
Эстрадиол
Щитовидная
железы
Тестостерон
Стероидные
гормоны
Альдостерон
Паращитовидная
железа
Паратгормон
Корковое
вещество
надпочечников
Поджелудочная
железа (островковые
клетки)
Инсулин
Глюкагон
Соматостатин
Мозговое
вещество
надпочечников
Адреналин
Соңғы нысан
Многие
ткани
Кости,
почки, ЖКТ
Мыщцы,
печень
Репродуктивные
органы
Молочные
железы
Печень, мышцы
Артериолы
Почки
Гладкие
мышцы,
молочная
железа

21. ГОРМОНЫ гипофиза (передняя доля)

Синтез
гормонов
Вырабатывает
ГОРМОНЫ
гипофиза (передняя доля)
гормоны:
Клетки-мишени:
Действие:
ые
Тропн ы:
н
гормо
Аденортикотропный гормон
(АКТГ)
Гонадотропные гормоны:
Фолликулостимулирующий
гормон (ФСГ),
Лютеинизирующий гормон (ЛГ),
Пролактин (или лактотропный
гормон)
Тиротропный гормон (ТТГ)
Соматотропный гормон (СТГ)
Интермедин или
меланоцитстимулирующий
гормон (МСГ)
коры
надпочечников
половых желез
щитовидной железы
Регулирует секрецию
коры надпочечников
Регулирует секрецию
половых желез
Регулирует секрецию
щитовидной железы
Регулирует рост
Регулирует кожную
пигментацию
К содержанию

22. Функциональные заболевания

Недостаток или избыточная секреция гормонов гипофиза приводит к следующим
функциональным заболеваниям.
Функциональные заболевания:
Соматотропный
гормон
СТГ
(гормон роста)
+
Вазопрессин или
антидиуретический
гормон (АДГ)
-
Гиперфункция
Гипофункциия
Гипофункциия
ГИГАНТИЗМ (у детей)
КАРЛИКОВОСТЬ (у детей).
У взрослых при гипофункции
возникают глубокие изменения в
обмене веществ
НЕСАХАРНЫЙ ДИАБЕТ:
неутолимая жажда,
до 10 л мочи в сутки
(мочеизнурение)
При гиперфункции гипофиза у взрослых увеличиваются отдельные части тела (руки,
ноги, язык, нос и другие). Это – АКРОМЕГАЛИЯ.
К содержанию

23. Гипофиз гормоны (артқы бөлігі)

Гормон түзеді:
Әсер ететін
жасушалар:
Әсері:
Жатыр бұлшықетінің
жиырылуын тездетеді, сүт
бөлінуін реттейді.
Окситоцин
Вазопрессин немесе
антидиуретикалық
гормон (АДГ)
почечные канальцы,
артериолы
Регулирует содержание воды в
собирательных трубочках почек
и уменьшает тем самым диурез.
Вызывает сокращение гладких
мышц артериол. Повышает
кровяное давление

24. ГОРМОН қалқанша безі

Гормондар түзіледі
Әсер ететін
жасушалар:
Трийодтиронин (Т3)
Бауыр жасушалары,
ұлпалар, миокард
Тироксин (Т4)
Тиреокальцитонин
(ТТГ)
Бүйрек, сүйек
Әсері:
Нәруыздың ыдырауын басқару.
Негізгі зат алмасу және
биологиялық тотықсыздануын
белсендіруі.
Кальций және фосфор
алмасуын реттейді. Кальцийдің
қан құрамындағы азайуын.
Кальцийдін сүйекке
тасмалдауын реттейді.
Аурулар:
Трийодтиронин (Т3),Тироксин (Т4)
+
-
Гиперфункция (гипертириоз)
Гипофункциия (гипотириоз)
Кретинизм,
микседема
Базедова
болезнь

25.

Гормондар
Гормондардың химиялық құрамына байланысты бөлінуі: полипептидті
(гормондар гипоталамус, гипофиз, ұйқы безі); аминқышқылды(тироксин,
трийодтиронин, адреналин, норадреналин); стероидтар(жыныс және
бүйрекүсті безінің қыртыс қабатының гормондары).

26.

Қалқанша безі мен қалқанша маңы безі
Қалқанша безінің ерекше жасушаларынан
гормон тиреокальцитонин бөлінеді. Ол
қандағы кальций мен фосфордың мөлшерін
реттейді. Оны кальций қорғаушы гормон деп
атайды. Ол қанда кальций мөлшерін
төмендетіп, оны сүйек ұлпасында сақтайды.
Қалқанша маңы безі кальций мен
фосфордың сүйек ұлпасынан қанға шығуына
әсер ететін паратгормон бөледі.
Паратгормонның жетіспеушілігі қанда
кальций мөлшері көтеріліп, фосфат көбейеді
де оның зәрмен шығуына әкеледі.
Кальций мөлшерінің қанда шамадан тыс
азаюы бұлшық еттің тартылуына әкеледі.