Минии уг гарбал «Борсой-Ухаасай уг»

1. Минии уг гарбал «Борсой-Ухаасай уг»

Бэлдээ: Цырендоржиева
С.Ц.

2.

Ая гангын хангалаалаар
анхилаадхёо гэнтэ
Аршаанта сэлгеэ
нютагни,
амар мэндэ!
Арын оройhоо харахада
Альган дээрэ мэтэ
Аржын толорон угтаа
Аглаг минии Шэбэртэ!

3.

Алишье зүгhөө шобогор хадануудаар халхалагдаhан
нютаг Бэшүүрэй аймагта бии юм. Гүбээнүүдэй
хоорондуур хотирон гарадаг Шэбэртэ гэhэн гол
горхонhоо энэ нютаг нэрэеэ абанхай. Бэшүүрэй
аймагай Шэбэртэ нютаг буянтай, «үльгэршэд,
дуушадай үлгы» гэжэ тоологдодог юм.

4.

Уг гарбалаа мэдэн ябая!
Баруун зyyн буряад гээд,
Бардам зангаар илгадгуй,
Байгал заяамнай илгадгуй,
Аха дуунэр – ами нэгэнтэй.
А. Жамбалон.

5.

Минии уг гарбал
– Борсой-Ухаасай уг.
Эртэ урда сагһаа бидэнэй
элинсэг хулинсагууд уг
изагуураа үе үеэрнь тооложо,
уудалжа, тэрэнээ тахижа,
һүгэдэн һүзэглэдэг, мүргэдэг,
шүтэдэг байһаниинь мүнөөшье
үргэлжэлһөөр.

6.

Монголой хори-түмэд угсаатанай Барга баатар ноёной гурбан хүбүүдэй
одхониинь Хоридой мэргэн байhан юм. Тэрэнэй түрүүшын hамган Баргажан
гуаhаа Алан гуа гэжэ нэрэтэй ганса үхин, хоёрдохи hамган Шаралдайhаа
Галзууд, Хуасай, Хүбдүүд, Гушад, Шарайд гэжэ табан хүбүүд, гурбадахи
Нагатай hамганhаань Харгана, Худай, Бодонгууд, Хальбан, Сагаан, Батанай
гэжэ зургаан хүбүүд түрэжэ, хамтадаа арбан нэгэн хүбүүд болоhон байна.
Эдэнь үдэжэ үрэжэhөөр арбан нэгэн обогтон боложо, эсэгынь нэрын
Хоридой байhан дээрэhээ тэдэнэй нэрэ хори буряад болоно.

7.

Хори буряадууд хадаа Буряад орондо ажаhуудаг эгээл олон тоото буряад зон
болоно. Монгол угсаата арадуудай үндэhэ hуури табиhан Бүртэ Шонын уг
изагууртай хамта хори буряадууд Байгалай урда бэеhээ гэхэ гү, али энгэр
талаhаа ерэhэн юм гэжэ тоологдодог. Тиихэдэ тэдэнэр «нохой» гэhэн уряа
hүлдэтэй байгаа. Ородуудай ерэтэр лэ хори буряадууд хадаа буряадууд гэжэ
нэрлэгдэжэ ябаа. Энээнэй урда тээ хори буряадууд эртэ урдын түүхэтэй
угсаатан байhан юм. Энээнэй урда тээ тэдэниие хорёодууд, хориларнууд гэжэ
нэрлэдэг hэн.

8.

Хуасай
Хун шубуун гарбалтай,
Хуhан модон сэргэтэй

9.

Ухаасай
Борсой- Ухаасай
Гушад
Шобхор
Жэглы
Боосой
Яхуун
Ундаргай
Сансал
Дэлэг
Бадаа
Банзар
Цырендоржо
Цыденжап
Цырен
Сарюна
Цыден
Эржена
Алдар
Бадма

10. Минии гэр булэ – минии баялиг

Минии аба, эжы хоерни.

11.

Ямаршье гэр бүлэ тухай һонирхолтой ном бэшэмээр гэлсэдэг. Харин
би өөрынгөө гэр бүлын намтараар һонирхожо эхилһээр олон сэнтэйхэн
юумэ мэдэдэг болобоб. Минии эбтэй гэр бүлэ гэбэл– абамни Цырэн
Цыденжапович, малшан, эжымни Сэсэгма Бадмажаповна, гэрэй эзэн
эхэнэр болоно. Харин, би хадаа Сарюна гэжэ нэрэтэйб. Буряадай гурэнэй
университетдээ Юридическэ факультетдтэ нэгэдэхи курсын оюутанби.
Гэр бүлымни һайхан һургаалтай заншалнууд.
Гэр бүлынгөө заншалнуудые шэнжэлхэдээ, иимэ гурбан эгээл шухала
заршамуудые элирүүлээб:
1) Манай угай гэр бүлэнэр бата бэхи бүхэ айлнууд байна. Эгээ түрүүн бэе
бэеэ хүндэлэлгэ, бэе бэедээ дурлалга, айл аймагтаа, арад зондоо
хүндэтэй, һайхан нигүүлэсхы сэдьхэлтэй ябаха ѐһотой. Олон айлай жэшээ
болоһон миниигэр булын заншалнууд.

12.

2) Хүн зонтой нягта харилсаан.
Түрэл угсаата арадайнгаа нангин һургаалнуудые сахижа байдаг манай гэр
бүлэ нютагайнгаа хүн зонтой нягтаар харилсажа байдаг. Хаанашье ябахадаа
өөрыгөө тон нягтаар абажа, хүндэ хэлүүлэнгүй, нохойдо хусуулангуй, хүниие
доромжолонгүй, хүгшэн хүнүүдые хүндэлжэ, дүү зониие дүнгэжэ ябагты гэжэ
гэртэхимнай ходо һануулдаг.
3) Манай гэр бүлынхид ямаршье ажалда дүй дүршэл олгодог.
Гэр булымнай бүхы гэшууд ажалша бэрхэ, гарта дүйтэйгөөрөө суурханхай.
Эрэшүүлнай юушье хэжэ шадаха. жэшээнь, минии аба, нагасанарни өөһэдөө,
өөрынгөө гараар айл бүхэндөө байшан гэрнуудые бариһан юм.
Эхэнэрнууднай амтатай эдеэ хоол бэлдэхэ, хубсаһа хунар зохѐон оѐхо, баян
огород ургуулха, гэр байраяа шэмэглэн гоѐохо талануудаараа нютаг соогоо
мэдээжэ.