Бірлестіктер экологиясы

1.

Орындаған:Вет.сан,14-топ Мусатова,Нурпеисова,Садыбеков
Тексерген:Жокушева З.Г
Қостанай, 2011

2. Жоспар:

1.Бірлестіктер мен жүйелердің
экологиясы(синэкология)
2.Экожүйелердің негізгі типтеріне сипаттама
3.Экожүйенің энергетикасы
4.Экожүйелердің ұйымдасу заңдары
5.Экожүйелердің өнімділігінің заңдары
6.Экожүйелердің динамикасы мен дамуы
7.Биологиялық алуантүрлілікпопуляциялар,биоценоздар мен
экожүйелердің тұрақтылығының шарты

3.

Синэкология(грек тіл.syn – бірге)-әр түрге жататын өсімдіктер,
жануарлар мен микроорганизмдердің популяцияларының
ассоциацияларын, олардың қалыптасу жолдары мен қоршаған ортамен
өзара әсерін зерттейтін экологияның бөлімі.«Синэкология»ұғымын
ғылымға енгізген швейцар ботанигі К.Шретер болып есептеледі.Әр
түрдің популяцияларының макрожүйеге бірігуінен түзіледі:

4.

Биоценоз
Биоценоз(грек тіл.bios- өмір, koinos- жалпы ортақ)- қоршаған
ортаның бірдей жағдайында бірге тіршілік ететін өсімдіктер,
жануарлар мен микроорганизмдер популяцияларының
жиынтығы.«Биоценоз»ұғымын 1877жылы неміс зоологы
К.Мебиус ұсынды.

5.

Биотоп
Белгілі бір дәрежеде
біртекті жағдайлармен
сипатталатын,
ағзалардың белгілі бір
бірлестігімен
қоныстандырылған
кеңістік биотоп(грек
тіл.topos –орын)деп
атайды.Бұл ұғымды
1940ж В.Н.Сукачев
ұсынған.

6.

Экожүйе дегеніміз-зат,энергия және
ақпараттар алмасу нәтижесінде
біртұтас ретінде
тіршілік ететін кез-келген өзара
әрекеттесуші тірі ағзалар мен
қоршаған орта
жағдайларының жиынтығы.
1935ж А.Тенсли
Ұсынған.

7. Биогеоценоз(экожүйе)

Су факторлары
(гидротоп)
Биотоп
Климаттық факторлары
(климатоп)
Топырақ факторлары
(эдафотоп)
Өсімдіктер
(фитоценоз)
Жануарлар
(зооценоз)
Биоценоз
Микроорганизмдер(микробоценоз)

8. Экожүйелердің жіктелінуі

Функционалдық
Құрылымдық

9.

Құрлық экожүйелері
Геологиялық және физикалық белгілері
Бойынша ерекшеленеді
Өсімдіктердің табиғи белгілері
Су экожүйелері

10. Кең қолданылып жүрген құрылымдық жіктелу бойынша ғаламшарды төмендегі экожүйелерге бөледі:

Құрлық экожүйелері-тундра,тайга,орманды
дала,дала,шөлейт,шөл,тропиктер,тау
Тұщы су-ағынсыз су(көл,тоған),ағынды
су(өзен,бұлақ,жылға),батпақтар мен батпақты ормандар
экожүйелері
Теңіз экожүйелері-теңіздер мен ашық мұхит

11.

Негізгі белгісі-орманның болмауы.Өсімдіктер дүниесі
астық тұқымдастардан,қияр,шағын ағашты өсімдіктер мен
қыналы-мүкті бірлестіктерден тұрады.Топырағы
қышқыл,қоректік заттарға кедей.

12.

Бореалды қылқанжапырақты ормандар тайга деген атпен белгілі.
Циркумполярлық зона түзе отырып үздіксіз белдеу түрінде
Евразия,
Солтүстік Америка арқылы өтеді.

13.

Қоңыржай белдеудің ксерофилді бірлестіктері әр түрлі
аталады.
Ксерофилді шөптесін өсімдіктердің таралу
аймағына әр түрлі
ұзақтағы қыс,жылы құрғақ жаз,жаздағы жауын шашын
мөлшерінің максимум болуы тән.

14.

Қоңыржай белдеудің астық тұқымдас
өсімдіктер даласы
бірнеше жалпы белгілермен сипатталады.

15. Солтүстік Америка бірлестігі

Материктің ортасында өте үлкен территорияны
алып жатқан далалардың аналогы-прериялар
Альберта,Саскачеван,Манитобаның(Канада)Оңтүстік
-Батыс бөлігін,Дакортаның шығыс бөлігін,Мексика
шығанағы бойынша Техастан Флоридаға(АҚШ)дейінгі
жерді алып жатыр.

16.

Шөлді жерлердің бірлестік типі,қоңыржай,субтропиктік және
торпиктік табиғат белдеулері жағдайында қалыптасады.

17.

Биологиялық өнімділік-экожүйелердегі
органикалық заттың жасалу жылдамдығы.
Бірінші реттік өнімділік-бірінші реттік
өндірушілердің биомассасының түзілу
жылдамдығын айтады.
Екінші реттік өнім-гетеротрофты ағзалардың
органикалық заттарды жинау
жылдамдығын айтады.

18.

Жалпы бірінші
реттік
өнім
Өсімдіктердің энергия жинау
Жылдамдығы.(ЖБӨ)
Таза бірінші
реттік
өнім
Тыныс алу мен басқа тіршілік
процестерінің
жұмсалатын энергияны
алып тастағандағы
органикалық заттың жиналу
жылдамдығы.(ТБӨ)

19.

Экожүйе динамикасы
Тәуліктік
Маусымдық
Көпжылдық

20.

Белгілі бір уақытта жердегі бір
биоценоздың екіншісімен алмасуын айтады
(лат.successions-бірізділік,тұқым қаулау,кезектесу,ауысу).
Бұл ұғымды 1898ж.Г.Каулсон енгізген.

21.

Берілген орта жағдайындағы экожүйенің дамуының
соңғы тұрақты күйі.(грек.klimax –баспалдақ).
Бұл ұғымды 1916ж Ф.Клементс ұсынған.

22.

Экожүйенің өзінің тепе-теңдігін ұстауға
Қабілеті мен өздігінен реттелуін айтады.

23. Түрлік алуантүрліліктің жоғарғы болуы осы күрделі жүйелердің төмендегі қасиеттерін қамтамасыз етеді.

1.Бөліктерінің өзара бір-бірін толықтыруы
2.Түрлердің бір-бірін ауыстыруы
3.Реттеушілік қасиеті
4.Функцияларды қамтамасыз етудің
сенімділігі