Ocena ryzyka zawodowego

1.

Ocena ryzyka
zawodowego
Cz.4.
Tomasz Szmuc

2.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Tomasz Szmuc

3.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Ze względu na zastosowanie praw logiki rozróżnia się
metody:
1. Indukcyjne
2. Dedukcyjne
Tomasz Szmuc

4.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda indukcyjna
Wnioski ogólne wyprowadzane są z przesłanek będących ich szczególnymi
przypadkami.
Dokonuje się w nich obserwacji i eksperymentów oraz wyprowadza się na
tej podstawie uogólnienia i formułuje hipotezy.
Po ich weryfikacji tworzone są zasady, które mają zastosowanie również
w innych przypadkach.
Są to metody „od szczegółu do ogółu”.
Poszukuje się związków między elementami biorącymi udział w zdarzeniu.
Zakończenie oceny następuje po określeniu przyczyny, która ten ma związek
może wywołać.
Tomasz Szmuc

5.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda dedukcyjna
Analiza prowadzona jest zgodnie z kierunkiem wynikania logicznego.
Oznacza to, że każde następne stwierdzenie wynika z poprzedniego.
Następstwo uznawane jest wtedy za prawdziwe, gdy za prawdziwe uznano
stwierdzenie poprzednie.
Sądy szczegółowe wyprowadzane są z wniosków ogólnych.
Są to metody „od ogółu do szczegółu”.
W metodach dedukcyjnych określa się zdarzenia kluczowe i bada zdarzenia
szczegółowe, które zdarzenia kluczowe mogą wywoływać.
Tomasz Szmuc

6.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Ze względu na precyzję, z jaką następuje ocena ryzyka
rozróżnia się metody:
1. Jakościowe
2. Ilościowe
Tomasz Szmuc

7.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda ilościowa
Szacowanie może być prowadzone, gdy ma się do dyspozycji odpowiednią
liczbę danych statystycznych dotyczących ilości i rodzaju wypadków,
zdarzeń niebezpiecznych, chorób zawodowych, czasu narażenia na czynniki
środowiska pracy, liczby zatrudnionych itp.
Tomasz Szmuc

8.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda jakościowa
Stosowana wtedy gdy nie ma dostępu do danych, które pozwalają na
wiarygodne ilościowe szacowanie ryzyka lub gdy nie jest uzasadnione
stosowanie skomplikowanych metod ilościowych.
Tomasz Szmuc

9.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wspólne cechy metodologiczne pozwalają na wyróżnienie
takich metod jak:
-
Matrycowe
Wskaźnikowe
Grafy
inne
Tomasz Szmuc

10.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda ALARP (As Low As Reasonably Practicable – Tak Małe Jak Rozsądnie Możliwe)
Obszar ryzyka
nieakceptowalnego
Obszar ryzyka
tolerowanego (uzasadniony
ekonomicznie poziom ryzyka
akceptowalnego)
Obszar ryzyka
akceptowalnego
Rys. 3. Zasada ALARP
W istniejących warunkach ryzyko nie
może być zredukowane do poziomu
dopuszczalnego
Ryzyko tolerowane tylko wówczas, jeżeli
koszt jego redukcji jest
nieproporcjonalnie duży do
spodziewanych korzyści
Ryzyko tolerowane, jeżeli koszt jego
redukcji jest przewyższa oczekiwane
korzyści
Niezbędne jest zapewnienie, że ryzyko
pozostanie stałe na tym samym
poziomie
Tomasz Szmuc

11.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda ALARP (As Low As Reasonably Practicable – Tak Małe Jak Rozsądnie Możliwe)
Przesłaniem tej metody jest zrozumienie, że bez przeprowadzenia oceny
zagrożenia i wykorzystania tej oceny w praktycznych działaniach nie jest
możliwe osiągnięcie celu, którym jest podniesienie poziomu
bezpieczeństwa.
Tomasz Szmuc

12.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryce ryzyka
Matryce (tablice, macierze) ryzyka stanowią grupę metod najczęściej
dwuparametrowych do oceny ryzyka.
Parametrami ryzyka są skutki zdarzenia i prawdopodobieństwo skutków
zdarzenia, zaś ryzyko jest kombinacją tych parametrów.
Szacowanie parametrów ryzyka odbywa się na kilku, najczęściej trzech do
sześciu poziomach.
Wartościowanie ryzyka polega na określeniu wartości ryzyka poprzez
obliczenie iloczynu parametrów ryzyka i odczytaniu poziomu ryzyka z
matrycy ryzyka.
Tomasz Szmuc

13.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wstępna analiza zagrożeń PHA (Preliminary Hazard Analysis)
Przeznaczona jest do szacowania ryzyka związanego z zagrożeniami,
sytuacjami niebezpiecznymi i zdarzeniami niebezpiecznymi występującymi
przy urządzeniach, maszynach oraz ich systemach i podsystemach. Metoda
zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo możliwe skutki
wypadku lub możliwą utratę zdrowia. Może być stosowana na wszystkich
etapach badań, konstruowania i budowy tzn. w fazach prowadzenia prac
rozwojowych, projektu wstępnego i technicznego oraz przy modyfikacjach
maszyn i urządzeń. Można nią szacować ryzyko po zastosowaniu
zaproponowanych środków ochronnych.
Szacowanie ryzyka metodą PHA powinno być korygowane i aktualizowane,
wg potrzeb w kolejnych krokach procedury analizy ryzyka, w każdym
z etapów badań konstrukcji, budowy i eksploatacji.
Tomasz Szmuc

14.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Analiza bezpieczeństwa pracy JSA (Job Safety Analysis)
Pozwala na jakościowe oszacowanie ryzyka, w której ryzyko zawodowe jest
funkcją konsekwencji zdarzenia i prawdopodobieństwa zdarzenia.
Przeznaczona jest do szacowania ryzyka związanego z zagrożeniami,
sytuacjami niebezpiecznymi i zdarzeniami niebezpiecznymi, jakie mogą
wystąpić lub występują w procesie pracy. Metoda zakłada możliwość
powstania wypadku i szacuje jakościowo możliwe skutki wypadku lub
możliwą utratę zdrowia.
Można nią szacować ryzyko po zastosowaniu zaproponowanych środków
ochronnych.
Szacowanie ryzyka powinno być korygowane i aktualizowane, w kolejnych
krokach.
Tomasz Szmuc

15.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca Ryzyka – BS 8800
Metoda przedstawiona w normie brytyjskiej, przeznaczona jest do
jakościowego oszacowania ryzyka.
Zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo parametry
ryzyka, którymi są możliwe, spowodowane zdarzeniem szkodliwości
(skutki) lub możliwą utratę zdrowia oraz prawdopodobieństwo, z jakim
szkodliwości mogą wystąpić.
Tomasz Szmuc

16.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca Ryzyka (wg normy PN-N-18002)
Pozwala na jakościowe oszacowanie ryzyka zawodowego. Jest ona
wzorowana na metodzie przedstawionej w normie brytyjskiej BS 8800.
Metoda zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo
parametry ryzyka, którymi są możliwe spowodowane zdarzeniem ciężkości
następstw (skutki) oraz prawdopodobieństwo, z jakim następstwa te mogą
wystąpić.
Tomasz Szmuc

17.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca Ryzyka (wg normy PN-N-18002)
Analiza ryzyka obejmuje etapy:
-
Określenie granic obiektu, dla którego wykonywana jest ocena ryzyka
Sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń
Oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych następstw i
prawdopodobieństwa następstw, z jakim mogą one wystąpić
Wartościowanie ryzyka przeprowadzane jest przez odczytanie jego
wartości z matrycy.
Szacowanie następstw i prawdopodobieństwa następstw odbywa się
w skali trójstopniowej dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia.
Tomasz Szmuc

18.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Inne metody matrycowe:
Matryca Ryzyka 2
Matryca Ryzyka 3
Matryca Ryzyka 4
Matryca Ryzyka 5
Matryca Ryzyka 6
Tomasz Szmuc

19.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźniki ryzyka
Grupa metod, w których prawdopodobieństwo skutków zdarzenia
opisywane jest jako funkcja innych, mających istotne znaczenie w ocenie
ryzyka, parametrów.
Są to najczęściej:
- częstotliwość, z jaką występuje zagrożenie lub ekspozycja na
zagrożenie
-
prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
-
możliwość zmniejszenia lub ograniczenia zagrożenia.
Tomasz Szmuc

20.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźniki ryzyka
Wskaźniki ryzyka są metodami indukcyjnymi pozwalającymi na
jakościową ocenę ryzyka.
Szacowanie parametrów ryzyka odbywa się na kilku, najczęściej pięciu
poziomach.
Wartościowanie ryzyka polega na określeniu wartości ryzyka poprzez
obliczenie iloczynu parametrów ryzyka i odczytaniu ryzyka z tablicy.
Tomasz Szmuc

21.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
Jakościowa metoda oceny ryzyka, w której określane w definicji ryzyka
prawdopodobieństwo skutków zdarzenia jest uszczegółowione
i przedstawione przez trzy parametry ryzyka, tj. skutki zdarzenia,
ekspozycje na zagrożenie i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.
Tomasz Szmuc

22.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
Jakościowa metoda oceny ryzyka, w której określane w definicji ryzyka
prawdopodobieństwo skutków zdarzenia jest uszczegółowione
i przedstawione przez cztery parametry ryzyka, tj. częstotliwość narażenia
(ekspozycję), następstwa zdarzenia, liczbę narażonych i
prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.
Tomasz Szmuc

23.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka WPR
Jakościowa metoda oceny ryzyka, w której określane w definicji ryzyka
prawdopodobieństwo skutków zdarzenia jest uszczegółowione
i przedstawione przez trzy parametry ryzyka, tj. częstotliwość narażenia
(ekspozycję), zakres szkód i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.
Tomasz Szmuc

24.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka 555 (autorzy I. Romanowska Słomka, A. Słomka)
Jakościowa metoda oceny ryzyka, w której ryzyko określane jest jako
iloczyn skutków i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.
Tomasz Szmuc

25.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Grafy ryzyka
Grafy ryzyka są wzorowane na teorii grafów.
Grafy są uporządkowaną, zorientowaną przez zaznaczenie kierunkowymi
strzałkami siecią węzłów. Węzły tworzą ścieżki. W zastosowaniu grafu do
oceny ryzyka węzom przypisywane są parametry ryzyka o określonym
znaczeniu, ścieżkom zaś ścieżki ryzyka.
W grafach prawdopodobieństwo skutków zdarzenia opisywane jest jako
funkcja innych parametrów mających istotne znaczenie w ocenie ryzyka
(częstotliwość, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia oraz
możliwość zmniejszenia lub ograniczenia zagrożenia).
Tomasz Szmuc

26.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Grafy ryzyka
Najbardziej znanymi grafami ryzyka są:
-
Graf Ryzyka 1 (wg normy DIN V 19250) – jakościowa metoda, w której
określane z definicji ryzyka prawdopodobieństwo skutków zdarzenia
jest uszczegółowione i przedstawione przez trzy parametry ryzyka, tj.
okres przebywania w strefie zagrożenia, odwrócenie (ukierunkowanie)
zagrożenia i prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego
zdarzenia.
-
Graf Ryzyka 2 (wg Mayser Polymer Elektronic) – jakościowa metoda,
w której określane w definicji ryzyka prawdopodobieństwo skutków
zdarzenia jest uszczegółowione i przedstawione przez trzy parametry
ryzyka, tj. ekspozycję, możliwość uniknięcia urazu i prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia.
Tomasz Szmuc

27.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Inne metody ORZ
-
Ocena ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych
-
Analiza skutków i przyczyn błędów FMEA
-
Kalkulatory ryzyka
-
Ocena ryzyka zawodowego dla grup pracowników szczególnie
narażonych
Tomasz Szmuc

28.

Która metoda jest najlepsza?
Którą metodę wybrać?
Tomasz Szmuc

29.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Która metoda jest najlepsza? Którą wybrać?
- Każda metoda jest dobra, gdy pracodawca rozumie
problem i zmierza do osiągnięcia celów wynikających
z oceny ryzyka!
- Każda metoda jest zła, gdy ocena ryzyka jest
wykonywana tylko w celu formalnego spełnienia
wymagań prawnych!
Tomasz Szmuc

30.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Dobierając metodę ORZ należy wziąć pod uwagę:
-
doświadczenie osoby lub zespołu wykonującego ORZ oraz skutki, jakie
może spowodować brak doświadczenia
-
informacje (parametry) opisujące warunki środowiskowe na
stanowisku pracy
-
dostępność, przydatność i wiarygodność informacji
-
w jaki sposób parametry wpłyną na jego ocenę
-
jakie wady ma wybrana metoda
Tomasz Szmuc

31.

Omówienie niektórych metod
oceny ryzyka
Tomasz Szmuc

32.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
W metodzie tej wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:
R=SxExP
Gdzie parametrami ryzyka są:
S – możliwe skutki zdarzenia (straty spowodowane przez zdarzenie)
E – ekspozycja na zagrożenie
P – prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
Tomasz Szmuc

33.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
S – skutki zdarzenia
Wartość S
Szacowane straty
Straty ludzkie
Straty materialne
100
Poważna katastrofa
Wiele ofiar śmiertelnych
> 30mln zł
40
Katastrofa
Kilka ofiar śmiertelnych
1 ÷ 30 mln zł
15
Bardzo duża
Jedna ofiara śmiertelna
0,3 ÷ 1 mln zł
7
Duża
Ciężkie uszkodzenie ciała
30 ÷ 300 tys. Zł
3
Średnia
Absencja
3 ÷ 30 tys. Zł
1
Mała
Udzielenie pierwszej pomocy
< 3 tys. zł
Tomasz Szmuc

34.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
E – ekspozycja na zagrożenie
Wartość E
Charakterystyka
10
Stała (np. marynarz na statku)
6
Częsta (codzienna)
3
Sporadyczna (raz na tydzień)
2
Okazjonalna (raz w miesiącu)
1
Minimalna (kilka razy w roku)
0,5
Znikoma (raz w roku)
Tomasz Szmuc

35.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
P – prawdopodobieństwo zdarzenia
Wartość P
Charakterystyka
Szansa w %
Prawdopodobieństwo
10
Bardzo prawdopodobne
50
0,5
6
Całkiem możliwe
10
0,1
3
Praktycznie możliwe
1
0,01
1
Mało prawdopodobne, możliwe
10-1
0,001
0,5
Tylko sporadycznie możliwe
10-2
0,0001
0,2
Możliwe do pomyślenia
10-3
0,00001
0,1
Teoretycznie możliwe
10-4
0,000001
Tomasz Szmuc

36.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
Po określeniu wskaźnika ryzyka R wartościowanie ryzyka odbywa się
według przyjętej w metodzie skali. W literaturze podawane są dwie skale
wartościowania ryzyka. Można wykazać, że mimo różnych wartości R
znaczenie określonych kategorii ryzyka i zalecanych działań
profilaktycznych jest zbliżone.
Tomasz Szmuc

37.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
R – ryzyko
Wartość R
R ≤ 20
Kategoria ryzyka
Działania zapobiegawcze
Akceptowalne
Wskazana kontrola
20 < R ≤ 70
Małe
Potrzebna kontrola
70 < R ≤ 200
Istotne
Potrzebna kontrola
200 < R ≤ 240
Duże
Potrzebna natychmiastowa poprawa
Bardzo duże
Wskazane wstrzymanie pracy
R > 40
Tomasz Szmuc

38.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE
R – ryzyko
Wartość R
Kategoria ryzyka
Działania zapobiegawcze
R ≤ 1,5
Zaniedbywalne
Wskazana kontrola
1,5 < R ≤ 48
Akceptowalne
Potrzebna kontrola
48 < R ≤ 270
Średnie
Potrzebna kontrola
270 < R ≤ 1440
Poważne
Potrzebna natychmiastowa poprawa
nieakceptowalne
Wskazane wstrzymanie pracy
R > 1440
Tomasz Szmuc

39.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE - Przykład
Jednym z zagrożeń na stanowisku magazyniera jest uderzenie przez
spadające z wysokości metalowe przedmioty. Magazynier pracuje
codziennie przez 8 godzin, zdejmując z półek i układając na półkach
towar. W ciągu ostatnich 10 lat zdarzyły się dwa takie wypadki. Oba
skończyły się ciężkim uszkodzeniem ciała.
Tomasz Szmuc

40.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE - Przykład
Ciężkie spadające przedmioty mogą spowodować poważne zranienia,
np. zmiażdżenia, z tablicy „S – skutki zdarzenia” należy wybrać 7 –
„ciężkie uszkodzenie ciała”.
W okresie 10 lat były dwa takie wypadki, z tablicy
„P – prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia” należy wybrać P=1.
Magazynier pracuje codziennie, więc należy z tablicy
„E – ekspozycja na zagrożenie” wybrać E=6 – częsta codzienna.
Tomasz Szmuc

41.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE - Przykład
Szacowanie parametrów ryzyka:
- Skutki zdarzenia
S=7 strata duża – ciężkie uszkodzenie ciała
- Ekspozycja na zagrożenie E=6 częsta – codzienna
- Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
P=1 mało prawdopodobne, możliwe – dwa takie wydarzenia w ciągu 10 lat
Wartościowanie ryzyka:
Wskaźnik ryzyka
R= S x E x P = 42
Dla 20 < R ≤ 70 – ryzyko jest małe i potrzebna jest kontrola, aby
pozostało na tym samym poziomie.
Tomasz Szmuc

42.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
W metodzie tej wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:
R=PxFxSxI
Gdzie parametrami ryzyka są:
P – prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
F – częstotliwość narażenia (ekspozycja)
S – następstwa zdarzenia (skutki)
I – liczba osób narażonych
Tomasz Szmuc

43.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
P – prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
Wartość P
0,033
Charakterystyka
Prawie niemożliwe
1
Bardzo mało prawdopodobne ale możliwe
1,5
Mało prawdopodobne ale może się zdarzyć
2
Możliwe ale niecodzienne
5
Równa szansa
8
Prawdopodobne
10
Zdarza się
15
Pewne
Tomasz Szmuc

44.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
F – częstotliwość narażenia
Wartość F
0,5
Charakterystyka
Raz na rok
1
Raz na miesiąc
1,5
Raz na tydzień
2,5
Raz dziennie
4
Co godzinę
6
Ciągłe
Tomasz Szmuc

45.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
S – następstwa zdarzenia
Wartość S
Charakterystyka
0,1
Zadrapania, siniaki
0,5
Skaleczenia, łagodne obrażenia
2
Proste złamania, lekka choroba
4
Skomplikowane złamania, poważna choroba
6
Utrata jednej kończyny, utrata oka, trwała utrata słuchu
10
Utrata dwóch kończyn, utrata oczu
15
Śmierć
Tomasz Szmuc

46.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
I – liczba osób narażonych
Wartość I
Charakterystyka
1
1 ÷ 2 osoby
2
3 ÷ 7 osób
4
8 ÷ 15 osób
12
16 ÷ 50 osób
Tomasz Szmuc

47.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS
Po określeniu wskaźnika R wartościowanie ryzyka odbywa się według przyjętej
w metodzie skali
R – poziom ryzyka
Wartość R
Charakterystyka
0÷5
Pomijalne
5 ÷ 50
Niskie ale istotne
50 ÷ 500
Powyżej 500
Wysokie
Nie do przyjęcia
Tomasz Szmuc

48.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS - Przykład
Jednym z zagrożeń w restauracji na stanowisku pracy przy frytownicy jest
oparzenie termiczne rozgrzanymi elementami frytownicy lub olejem.
Skutkiem takiego wydarzenia może być oparzenie kończyn górnych.
Pracownik pracuje przez 7,5 godziny dziennie. W ciągu ostatnich 10 lat
był jeden taki wypadek.
Tomasz Szmuc

49.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS - Przykład
W związku z tym, że oparzenie się pracownika na tym stanowisku
wystąpiło waz w okresie 10 lat, z tablicy „P – prawdopodobieństwo
wystąpienia zdarzenia” należy wybrać P=1,5 „mało prawdopodobne ale
może się zdarzyć”.
Pracownik pracuje codziennie przy frytownicy więc z tablicy
„F – częstotliwość narażenia” należy wybrać F=6.
Poparzenie gorącym olejem lub elementem frytownicy może
spowodować rozległe oparzenia II stopnia więc z tablicy „S – następstwa
zdarzenia” należy wybrać S=4.
Przy frytownicy podczas jednej zmiany pracuje jedna osoba więc z tablicy
„I – liczba osób narażonych” należy wybrać I=1
Tomasz Szmuc

50.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS - Przykład
Szacowanie parametrów ryzyka:
- Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
P=1,5 mało prawdopodobne ale może się zdarzyć – jeden wypadek w ciągu
dwóch lat
-
Częstotliwość narażenia
Następstwa zdarzenia
Liczba osób narażonych
F=6 ciągłe – praca codzienna
S=4 poważna choroba – poparzenia II stopnia
I=1 frytownicę obsługuje 1 osoba
Wartościowanie ryzyka:
Wskaźnik ryzyka
R= P x F x S x I = 36
Dla 5 < R < 50 – ryzyko jest niskie ale istotne
Tomasz Szmuc

51.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002)
Szacowanie następstw i prawdopodobieństwa następstw odbywa się
w skali trójstopniowej dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia.
Ciężkość następstw
Następstwa
Charakterystyka
O małej
szkodliwości
Urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji
w pracy; są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, tj. niewielkie stłuczenia
i zranienia, podrażnienie oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp..
O średniej
szkodliwości
Urazy i choroby, które powodują niewielkie ale długotrwałe lub nawracające okresowo
dolegliwości i są związane z okresami absencji; są to np. zranienia, oparzenia, oparzenia drugiego
stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły
przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowo (np. zapalenie ścięgna) itp.
O dużej
szkodliwości
Urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia
trzeciego stopnia, oparzenia drugiego stopnia na dużej powierzchni ciała, amputacje,
skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia
narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół
wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.
Tomasz Szmuc

52.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002)
Prawdopodobieństwo następstw
Prawdopodobieństwo
Mało prawdopodobne
Prawdopodobne
Wysoce prawdopodobne
Charakterystyka
Następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu
aktywności zawodowej pracownika
Następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas
okresu aktywności zawodowej pracownika
Następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu
aktywności zawodowej pracownika
Tomasz Szmuc

53.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej (PN-N-18002)
Po oszacowaniu parametrów ryzyko wartościowane jest matrycy ryzyka w skali
trójstopniowej i pięciostopniowej
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
Mała
Średnia
Duża
Mało prawdopodobne
Małe
1
Małe
1
Średnie
2
Prawdopodobne
Małe
1
Średnie
2
Duże
3
Wysoce prawdopodobne
Średnie
2
Duże
3
Duże
3
Rys. 4. Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej
Tomasz Szmuc

54.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej (PN-N-18002)
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
Mała
Średnia
Duża
Mało prawdopodobne
Bardzo małe
1
Małe
2
Średnie
3
Prawdopodobne
Małe
2
Średnie
3
Duże
4
Wysoce prawdopodobne
Średnie
3
Duże
4
Bardzo duże
5
Rys. 5. Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej
Tomasz Szmuc

55.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Norma zaleca podjęcie niezbędnych działań profilaktycznych
Poziom ryzyka
Duże
Wartościowanie
ryzyka
Niedopuszczalne
Działania profilaktyczne
Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z już wykonywaną pracą, to działania
w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast, np. przez zastosowanie
środków ochronnych. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie
ryzyka zawodowego
Średnie
Dopuszczalne
Małe
Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najmniej na tym
samym poziomie.
Rys. 6. Działania profilaktyczne dla wartościowania ryzyka w skali trójstopniowej
Tomasz Szmuc

56.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Norma zaleca podjęcie niezbędnych działań profilaktycznych
Poziom ryzyka
Wartościowanie
ryzyka
Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka
zawodowego do poziomu dopuszczalnego
Bardzo duże
Niedopuszczalne
Duże
Bardzo małe
Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z już wykonywaną pracą, to działania
w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może
być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu
dopuszczalnego.
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie
ryzyka zawodowego
Średnie
Małe
Działania profilaktyczne
Dopuszczalne
Zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszenia poziomu ryzyka
zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje na tym samym
poziomie
Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań
Rys. 7. Działania profilaktyczne dla wartościowania ryzyka w skali pięciostopniowej
Tomasz Szmuc

57.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002) - przykład
Jednym z zagrożeń kasjerki w banku jest napad. Skutkiem takiego
zdarzenia może być śmierć. Kasjerka pracuje codziennie. Stosowane są
wszystkie możliwe zabezpieczenia a ponadto kasjerki są szkolone, jak
należy postępować w razie napadu. W tym banku nigdy nie było takiego
wydarzenia.
Największym zdroworozsądkowym skutkiem napadu może być śmierć
więc z tablicy „Ciężkość następstw” należy wybrać następstwa „O dużej
szkodliwości”.
Z tablicy „Prawdopodobieństwo następstw” należy wybrać „Mało
prawdopodobne ponieważ w tym banku nie było napadu. ”
Tomasz Szmuc

58.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
Matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002) - przykład
Szacowanie parametrów ryzyka:
- Ciężkość następstw
duża szkodliwość – śmierć
- Prawdopodobieństwo następstw mało prawdopodobne – następstwa zagrożenia,
które nie powinno wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika
Wartościowanie ryzyka:
Z rys. 4. na przecięciu wartości poziomo „Mało prawdopodobne” i pionowo
„Szkodliwość duża” otrzymujemy wartość ryzyka „Ryzyko średnie”.
Następnie z Rys. 6. odczytujemy, że „Ryzyko średnie” jest „Dopuszczalne” a więc
działania profilaktyczne to „Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których
celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego”.
Tomasz Szmuc

59.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
ORZ dla czynników mierzalnych
Ocenę ryzyka dla czynników mierzalnych można prowadzić ilościowo
w oparciu o wyniki pomiarów czynników środowiska pracy i dopuszczalne
ich wartości określone w normach i przepisach.
W przypadku braku wymagań określonych w przepisach i normach należy
opracować własne kryteria w oparciu o opinię ekspertów oraz
doświadczenia zakładu i jego pracowników.
Wartościowanie ryzyka zawodowego polega na szacowaniu zmierzonej
w środowisku pracy wielkości charakteryzującej narażenie i porównaniu
jej z wartościami dopuszczalnymi.
Tomasz Szmuc

60.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
ORZ dla czynników mierzalnych
Wartościowanie ryzyka zawodowego polega na szacowaniu zmierzonej
w środowisku pracy wielkości charakteryzującej narażenie i porównaniu
jej z wartościami dopuszczalnymi.
Wartościowanie ryzyka
Wielkość charakteryzująca narażenie
P > Pmax
Pmax ≤ P ≤ 0,5 Pmax
P < 0,5 Pmax
Wartość ryzyka
Duże
Średnie
Małe
Pmax – wartość dopuszczalnej wielkości charakteryzującej narażenie, ustalona na podstawie obowiązujących
przepisów i norm (np. NDS, NDN)
Tomasz Szmuc

61.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
ORZ dla czynników mierzalnych - przykład
Na stanowisku kontrolera pobierania i przygotowania prób flotacyjnych
występuje zagrożenie substancjami toksycznymi zawartymi w pyłach.
Zmierzona wartość stężenia żelaza wynosi P=0,39mg/m3.
Dla żelaza Pmax =NDS = 5mg/m3.
Tomasz Szmuc

62.

Metody badania zagrożeń
i szacowania ryzyka
ORZ dla czynników mierzalnych - przykład
Szacowanie parametru ryzyka:
- Zmierzona wartość P=0,39mg/m3.
Mieści się w zakresie P < 0,5 Pmax bo 0,5 x 5 = 2,5mg/m3.
Wartościowanie ryzyka:
P < 0,5 Pmax odpowiada ryzyku małemu, które z Rys. o PN-N-18002 jest ryzykiem
dopuszczalnym.
Tomasz Szmuc