Көміртек жене оның қосылыстары

1.

Сабақтың тақырыбы:

2.

1. Химик
– көміртектің периодтық жүйедегі орны

3.

2.Физик – көміртек атомының құрылысы
C )2e ) 4e)
көміртек
атомының қалыпты күйі
+6
Электрондық формуласы:
1s2 2s2 2p2
Графиктік формуласы:
1s2
2p2
2p
Көміртек атомының қозған күйі
Электрондық формуласы: 1s2 2s1 2p3
Графиктік формуласы:
1s 2
2s1
2p3
2s2
1s
2s

4.

3.Геолог -Қазақстандағы көмір өнеркәсібі
1833 ж. қойшы Байжанов Аппақ
Қарағанды мекенінен “отқа жанатын қара
тасты” кездейсоқ тауып алған
Көмір өнеркәсібі – еліміздегі пайдаланатын отынның
1/2 бөлігі-көмірдің үлесіне тиеді.
Мемлекетт
2003
ер
Kazakhstan
84.9
Қазақстан
2004
86.9
2005
86.6
2006
96.2
2007
2008
2009
Үлесі
Запас
қанша
уақытқа
шыдайды
(жыл)
97.8
111.1
101.5
1.5 %
308
Қазіргі кездегі көмір өнеркәсібі
Қазіргі кезде Қазақстанда 100-ден астам көмір кеніштері орналасқан, олардың
геологиялық қоры 176,7 млрд. т. Олардың ішінде барланған қор – 38,63 млрд. т және
қазіргі кезде өндіруге жарамды көмір қоры 34,1 млрд. т.

5.

4. Биолог- көміртектің тірі ағзаларда кездесуі
Көміртек айналымы – табиғатта көміртектің үздіксіз айналу құбылысы. Тірі
организмдердегі көміртектің құрамы (құрғақ затқа шаққанда): су өсімдіктері мен
жануарларда 34,5 – 40%, құрғақтағы өсімдіктер мен жануарларда 45,4 – 46,5%,
бактерияларда 54% болады. Организмдердің өмір сүру процесі кезінде, негізінен,
тыныс алу арқылы органик. қосылыстар ыдырап, сыртқы ортаға көмір қышқыл
газы бөлінеді. Сондай-ақ көміртек, зат алмасудың күрделі соңғы өнімдері
құрамынан да бөлінеді. Жануарлар мен өсімдіктер тіршілігін жойғаннан кейін де
микроорганизмдер әрекетінен шіріп, көміртектің біраз бөлігі көмір қышқыл газына
айналады. Фотосинтез нәтижесінде өсімдікке сіңеді, одан көмірсуға, крахмалға, т.б.
айналады, қорегі арқылы тірі организмдерге ауысады

6.

5. Мұнайшы-инженер: мұнай –газ өнімдері,өңдеу туралы
Ең алғашқы қазақ мұнайы Атырау атырабындағы қасиетті Қарашүңгіл деген жерден
шыққаны тарихтан белгілі. Қарашүңгіл – Құлсарыдан 70 шақырым қашықтықта
орналасқан кеніш. 1894 жылы патшалы Ресейден келген кәсіпкерлер қазақ жеріндегі
мұнай кен орындарын іздеуге және барлауға концессия алып, іске кіріседі. Алғашқы
мұнай барлау объектілері Доссор, Қаратоң, Қарашүңгіл және Ескенеден басталған

7.

Дәрігер : белсендірілген көмір туралы
•Әртүрлі улану кезінде
•гепатит ауруларында
•газтұмылдырықта
• қант өнеркәсібінде
•Онкологиялық
ауруларды химио және
сәулелі емдеуге
дайындау кезінде
•Ауыз суды тазартуда
•Химия және медицинада
катализатор ретінде
қолданады

8.

• Болашақтың материалы

9.

Бекітуге арналған тест тапсырмалары
1.Көміртектің латынша аталуы
А) гидрогениум
В)оксигениум
С)нитрогениум
Д)карбонеум
Е)сульфур
2. Көміртек атомының сыртқы энергетикалық деңгейінде неше электрон
орналасқан?
А) 1s 2p
В) 2s 2p
С) 1p1s
Д) 1s 3p
Е) 3s 1p
3. Көміртектің табиғатта таралуы
А) тек бос күйінде
В) тек газ күйінде
С)тек қосылыс күйінде
Д)бос және қосылыс күйінде
Е)тек кальций карбонаты түрінде
4. Адам денесіндегі көміртектің пайыздық мөлшері
А) 98,25
В)68,35
С)18,25
Д)8,28
5. Белсендірілген көмірдің химиялық атауы
А)көміртек
В)фуллерен
С)карболен
Д)алмаз
Е)графит
Е)14,2

10.

6. Фуллереннің құрамында неше атом көміртек бар
А)4
В)14
С) 40
Д)50
Е)60
7. Кокстау кезінде кокстан басқа қанша өнім алынады?
А)500
В)700
С)900
Д)600
Е)400
8. Алмаз молекуласының кристалл торының пішіні
А)призма тәрізді
В)тетраэдр тәрізді
С)тригональді
Д)сызықтық
Е)пентаэдрлі
9. Газтұтқышты ең алғаш ойлап тапты
А)Д.И.Менделеев
В)А.В. Зинин
С) Зелинский
Д)А.Лавуазье
Е) Кекуле
10. Шалшық немесе батпақ газы деп аталады
А) метан
В)этан
С)пропан
Д) метан, этан,пропан
Е)метан,бутан

11.

тест тапсырмаларының жауаптары
1.Көміртектің латынша аталуы
А) гидрогениум
В)оксигениум
С)нитрогениум
Д)карбонеум
Е)сульфур
2. Көміртек атомының сыртқы энергетикалық деңгейінде неше
электрон
орналасқан?
А) 1s 2p
В) 2s 2p
С) 1p1s
Д) 1s 3p
Е) 3s 1p
3. Көміртектің табиғатта таралуы
А) тек бос күйінде
В) тек газ күйінде
С)тек қосылыс күйінде
Д)бос және қосылыс күйінде
Е)тек кальций карбонаты түрінде
4. Адам денесіндегі көміртектің пайыздық мөлшері
А) 98,25
В)68,35
С)18,25
Д)8,28
5. Белсендірілген көмірдің химиялық атауы
А)көміртек
В)фуллерен
С)карболен
Д)алмаз
Е)графит
Е)14,2

12.

6. Фуллереннің құрамында неше атом көміртек бар
А)4
В)14
С) 40
Д)50
Е)60
7. Кокстау кезінде кокстан басқа қанша өнім алынады?
А)500
В)700
С)900
Д)600
Е)400
8. Алмаз молекуласының кристалл торының пішіні
А)призма тәрізді
В)тетраэдр тәрізді
С)тригональді
Д)сызықтық
Е)пентаэдрлі
9. Газтұтқышты ең алғаш ойлап тапты
А)Д.И.Менделеев
В)А.В. Зинин
С) Зелинский
Д)А.Лавуазье
Е) Кекуле
10. Шалшық немесе батпақ газы деп аталады
А) метан
В)этан
С)пропан