Қантты диабет

1. Қантты диабет

Гулнар Қоңырбайқызы
Молдабек
м.ғ.к, доцент

2. Анықтауы

Қант диабеті – инсулиннің (абсолютті
және салыстырмалы)
жетіспеушілігінің салдарынан болатын
тұрақты гипергликемия
бұзылыстарымен сипаттталатын,
созылмалы полиэтиологиялық ауру.
[ДДҰ, 1999 жыл].

3. Эпидемиология

Әлемде 366 493 719 адам ҚД науқастанады,
әр 12 -15 жылда екі есе көбейеді.
РҚ – 1,9% (225.735 адам 2012 ж.)
РФ - 2,1% халық арасында,
Европа 8% халық арасында,
Пима индейцтері– 50% халық арасында,
Оның ішінде 90-95% - ҚД 2 түрі.
Жүктілер арасында 3%.

4.

Диабет. Дүниежүзілік эпидемия
1 6 1 4 9 3 7
6 1
0 9
9
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Число пациентов с диабетом
в мире
0 8 0 7 7 5 5 1 1
4
3
2
7
6
5
Диабеттік асқынулары бар
науқастар саны

5. Қауіп-қатер факторлары

45 жастан жоғары
Генетикалық бейімділік – тұқым қуалау (ген HLA
6-й хромосоманың қысқа йығы-HLA-DR3/DR4)
Дене салмағының артықтыығ және семіздік: ДСИ
≥25 кг/м2
Аз қозғалыстағы өмір салты - гиподинамия
Жүрек қан тамыр жүйесінің аурулар
Гестациялық қант диабеті
Аналық бездің поликистозды синдромы
ЛПЖТ холестерині ≤0,9 ммоль/л,
триглициридтер ≥2,82 ммоль/л
Көмірсу зат алмасуының бұзылыстары

6. Қантты диабеттің жіктемесі (ДДҰ, 1999)

I.Қантты диабеттің 1 типі (әдетте инсулиннің абсолютті
жеткіліксіздігіне әкелетін β-жасушаларының деструкциясы)
А. Аутоиммунды
B. Идиопатиялық
II. Қантты диабеттің 2 типі (салыстырмалы инсулин жеткіліксіздігі
негізінен инсулинге резистенттіктен секреторлық ақауға дейін,
инсулинге резистенттікпен немесе онсыз)
III. Басқа спецификалық типтері
А. β-жасушалар қызметінің генетикалық ақаулары
В. Инсулин әсеріндегі генетикалық ақаулар
С. Ұйқыбездің экзокринді бөлімдерінің аурулары
D. Эндокринопатиялар
Е. Дәрілік заттар және химикаттармен индуцирленген қант диабеті
F. Инфекциялар
G. Иммунды диабеттің сирек кездесетін түрлері
H. Кейде диабетпен тіркесетін басқа генетикалық синдромдар
IV. Гестациялық диабет

7. ҚД және басқа көмірсу алмасунының бұзылыстарын анықтайтын критерийлер (ДДҰ,1999-2006)

Анықтау уақыты
Қалыпты жағдай
Қантты диабет
Глюкозаға
толеранттылық
бұзылысы
Ашқарындағы
гликемияның
бұзылысы
Глюкоза деңгейі, ммоль/л
Капиллярлы
Венозды
қанда
плазмада
аш қарынға
< 5,6
< 6,1
2 сағ. кейін
< 7,8
< 7,8
аш қарынға
≥ 6,1
≥ 7,0
2 сағаттан
кейін
≥ 11,1
≥ 11,1
немесе
кездейсоқ
анықталуы
аш қарынға
< 6,1
< 7,0
2 сағаттан кейін
≥ 7,8 < 11,1
≥ 7,8 < 11,1
Көрсеткіштері
аш қарынға
2 сағаттан кейін
≥ 5,6; < 6,1
< 7,8
≥ 6,1; < 7,0
< 7,8

8. ҚД ауырлық сатысын анықтау

СД легкого -нет микро- и макрососудистых
течения
осложнений диабета
СД
средней
степени
тяжести
СД
тяжелого
течения
Диабетич.Ретиноп.непролифер
стад(ДР1)
-диабетическая нефропатия на стад МАУ
-диабетическая полинейропатия
-диабетическая ретинопатия, препролиф
или пролиферативная стадия (ДР2-3)
-диабетическая нефропатия, стадия
протеинурии или ХПН
-автономная полинейропатия
-макроангиопатии: ПИК, СН, сост. после
инсульта или преходящего НМК

9. ҚД 1 түрінде көмірсу зат алмасуының компенсация сатыcын анықтау 0- 6 жас балдарда

Көрсеткіштер
Субком- Декомпенпенсация
сация
<8,5>7,5
8,5- 9,5
>9,5
Аш қарынға
5.5-9.0
9.0-12.0
>12.0
глюкоза
бергеннен 2 сағ
кейін
7.0-12.0
12.0-14.0
>14.0
Ұйқы алдында
гликемия
6.0-11.0
<6,0>11,0 <5.0>13.5
HbA1c, %
Қант
тексеру,
ммоль/л
Компенсация

10. ҚД 1 түрінде көмірсу зат алмасуының компенсация сатыcын анықтау 6- 12 жас балдарда

Көрсеткіштер
Компенсация
Субком- Декомпенпенсация
сация
<8,0
8,0- 9,0
>9,0
Аш қарынға
5.0-8.0
8.0-10.0
>10.0
глюкоза
бергеннен 2 сағ
кейін
6.0-11.0
11.0-13.0
>13.0
5.5-10.0
<5.5>10,0
<4.5>12
HbA1c, %
Қант
тексеру,
ммоль/л Ұйқы алдында
гликемия

11. ҚД 1 түрінде көмірсу зат алмасуының компенсация сатыcын анықтау 13- 19 жас балдарда

Көрсеткіштер
Субкомп Декомпе
енн
сация
сация
<7,5
7,5- 9,0
>9,0
Аш қарынға
5.0-7.5
7.5-9.0
>9.0
глюкоза
бергеннен 2 сағ
кейін
5.0-9.0
9.0-11.0
>11.0
Ұйқы алдында
гликемия
5.0-8.5
<5,0>8.5
<4.0>10.0
HbA1c, %
Қант
тексеру,
ммоль/л
Компенсация

12. ҚД 2 түрінде көмірсу зат алмасуының компенсация сатыcын анықтау

Көрсеткіштер
HbA1c, %
Қант
тексеру,
ммоль/л
Компен- Субком Декомпе
сация
н
пенсац сация
ия
<6.5
6.5-7.5
>7.5
Аш қарынға
4,4-6,1
6,2-7,8
>7,8
глюкоза
бергеннен 2 сағ
кейін
5,5-8,0
7.5-10.0
>10.0
Ұйқы алдында
гликемия
6.0-7.0
7.1-7.5
>7.5

13. Липид алмасу көрсеткіштері

көрсеткіш
•Жүрек
қан-тамыр жүйесінің қауіп қатер
факторлары
қалыпты
төмен
орташа
жоғары
ЖХС
3,3-5,2
<4.8
4.8-6.0
>6.0
ХС ЛПТТ
0-3,9
<3.0
3.0-4.0
>4.0
ХС ЛПЖТ
0,7-2,0
>1.2
1.0-1.2
<1.0
<1.7
1.7-2.2
>2.2
ҮшГлицер 0,45-1,86
идтер

14. Асқынулар

Ангиопатиялар; микро- макроангиопатиялар
Нейропатиялар: орталық нерв жүйесінің закымдануы
Перифериялық нерв жүйесінің закымдануы
Вегетативті нерв жүйесінің закымдануы периферических

15. ДР жіктелуі

Сетчатка тамырларының
сипаттамалары
Сатыcы ДР
1Пролифера -Микроаневризмалар, геморрагии,
қатты экссудаттар
-Макулопатия (экссудативті,
тивті емес
ишемиялық, ісікті
2. Препроли- Жұмсақ экссудативті очаги, әртүрлі
феративті қантамырдың калибрі,
интраретинальды микрососудисты
аномалиялар
3. Пролифе- Диск, көз нерв аймағында, сетчатка
перифериясында жаңа тамырлар,,
ративті
стекловидное телоға қан құйылу,
преретинальды қан құйылу

16. Диабеттік нефропатия

Диабеттік нефропатия – бүйрек тамырының зақымы,
түйінді н/е жайылмалы гломерулосклероз дамиды, соңғы
сатысында СБЖ (ХПН).
ДН сатысы - CE.Mogensen (1983)
I – сатысы – бүйрек қызметі жоғары (гиперфункциясы)
– функц өзгерістер барлық науқастарда бар: бүйрек
үлкейген, клубочкалы гиперфильтрация, альбуминурия
СКФ>140мл/мин (қалыпты 100-120 мл/мин). Қант
қалпты болса өзгерістер кері кетуі мүмкін,
II – сатысы бастапқы бүйрек өзгерістері – ҚД 1,5 –2,5
жылдан кейін, көбісінде науқастардың келесі өзгерістері
байқалады:
капиллярларының БМ қалыңдауы, мезангиальді матрикстің
кеңейуі. Бұл сатысында СКФ қалыпты н/е жоғары. Зәрде –
нормоальбуминурия.

17. Диабеттік нефропатия

III – саты нефропатия басталуы –5 жылдан соң,
БМ мезангий морфологиялық өзгерістері
жоғарылайды, сақталады гиперфильтрация, МАУ
пайда болады (от30 до300мг/сут), СКФ жоғары.
ҚҚ жоғары.
IV – саты айқын нефропатия –10 –15 жылдан
кейін, протеинурия пайда болды (500мг/сут көп).
Протеинурия тұррақтанса, бүйрек қызметі
төмендейді. СКФ қалыпты н/е аздап
төмендеді. ҚҚ тез көтеріледі. Соңында
гломерулосклерозбен аяқталады.
V – саты –СБЖ (уремиялық) – жайылмалы н/е
түйінді гломерулосклероз. СКФ<10 мл/мин,
АҚ, улану с-мдары,
Бірінші 3 сатыcы доклиникалық.

18. Диабеттік нефропатияны анықтау:

микроальбуминурияны анықтау (МАУ)
Протеинурияны анықтау ЖЗА
ЖЗА анықтау (эритроциты, лейкоциты)
Креатининды, мочевины анықтау
ШФЖ анықтау

19. Диагностические показатели альбуминурии

Альбуминурия
Нормоальбуминурия
<20
<30
Концентр
ация
альбумина в
моче,
мг/л
<20
Микроальбуминурия
20-200
30-300
20-200
2.5-25.0 (мужчины)
3.5-25.0 (женщины)
>300
>200
>25
В
За сутки,
утренней мг
порции,
мкг/мин
Протеинури >200
я
Соотношение
альбумин/креатин
ин мочи,
мг/ммоль
<2.5 (мужчины)
<3.5 (женщины)

20. Диабеттік нейропатия Классификация диабетической нейропатии (Зельцер М.Е., 2002)

Түрі
А. Центральді нерв жүйесі зақымы (диабеттік
энцефалопатия)
Б. Перифериялық соматическалық нерв зақымы
Дистальды симметриялық полинейропатия (сенсорномоторная)
Мононейропатия
2а. Диабеттік амиотрофия
Нейроартропатия
В. Перифериялық вегетативті нерв зақымы
Кардиальді нейропатия
Асқазан-ішек нейропатиясы
Дәрет жолдары нейропатия
Терлеу қызметінің зақымы
Нейропатиялық жүдеу

21. Классификация диабетической нейропатии (Дедов И.И., Шестакова М.В., 2003)

Поражение центральной нервной системы
энцефалопатия
миелопатия
Поражение периферической нервной системы
диабетическая полинейропатия
сенсорная форма (симметричная, несимметричная)
моторная форма (симметричная, несимметричная)
сенсомоторная форма (симметричная, несимметричная)
диабетическая мононейропатия (изолированное
поражение проводящих путей черепных или
спинномозговых нервов)
автономная (вегетативная) нейропатия
кардиоваскулярная форма
гастроинтестинальная форма
урогенитальная форма
бессимптомная гипогликемия,

22. Диабеттік нейропатия анықтауы

Түрі
Нейропа
тияның
Сенсорная
Клиника
Анықтау әдісі
Міндетті
Қосымша
Сезімталдық
бұзылыстары
Вибрациялық
Калиброванный
камертон
Температурлы
Жылы/мұздай
тигізу
Ауырлық
Инемен түрту
Тактильді
Монофиламентпен
тексеру
Биотензиометр
затпен
Проприоцептив Выявление сенситивной
ті
атаксии
(Ромберг
позасында
тұра
алмайды)
Моторна
Бұлшық
ет Ахилл
рефлексінің Электронейро-

23. Диабеттік нейропатия анықтауы

Авто- КардиоОртостатикалы гипотония
номн васкулярлы (↓АД более 30мм.рт.ст при
жатып тұрғанда)
ды
Дем алып шығарғанда ЧСС
өзгермейді
Проба Вальсальвы (отсутствие ускорения ЧСС при
натуживании)
Гастроинте
стинальді
форма
Суточное
мониторирова-ние АД
(отсутствие
ноч-ного
↓АД)
Холтеровское
монитори-рование ЭКГ
(разница между макс.и
мин. ЧСС в течение
суток<14уд/мин)
ЭКГ
при пробе Валь-сальвы
(отношение макс RR к
мин RR<1.2)
Іш
өту
мен
қатуы, Гастроэнтерологичес
гастропареза, ДЖВП
-кое обследование
(энтеропати
я)
Урогенитал Зәр болуы сигналы жоқ,
ьная
эректильді дисфункция,
Урологическое
обследование

24. ДТС Анықтау:

Пульсация жоқ
Тамырда систоликалық шум
допплерография
Аяқ тамырларының ангиографиясы
Аяқ тамырларының дуплексті ж/е
триплексті УД-сканированиесі

25.

Қант диабетті емдеу ұсыныстар
ҚД 2 түрінің емдеу принциптері
1. Диетотерапия. Семіздікте 1200- 1800 ккал
2. Физикалық жүктеме
3. Семіздік кезінде емді метформиннен бастау
керек және басқа пероральды препараттармен
емдеу
4. Оқыту және өзі-өзін бақылау
5. Ауыр сатысында және ақынулар кезінде
инсулинмен емдеу
ҚД 1 түрінің емдеу принциптері
1 Диетотерапия
2 Инсулинмен емдеу интенсивті түрімен

26. ҚД 2 түрінің емдеу алгоритмі

Диагноз
Өмір салтын өзгерту + МЕТ
HbA1c 7%
1 қадам
Да
2 қадам
Ввести базальный инсулинb −
наиболее эффективно
HbA1c 7%
Интенсивная
инсулинотерапия
или
Ввести СМ – самое
дешевое
Ввести глитазон – нет
гипогликемий
HbA1c 7%
Да
Добавить глитазон
Да
HbA1c 7%
или
Да
HbA1c 7%
Добавить базальный
инсулин
HbA1c 7%
Добавить СМ
Да
3 қадам
Добавить базальный инсулин или ИИТ
Интенсивная инсулинотерапия + метформин ±
глитазон
Из Nathan DM, et al. Diabetologia 2006;49:1711–21

27. ПҚТП –қант түсіретін дәрмектер

1.Инсулиннің β- жасушалармен түзілуін қоздыру:
а) сульфонилмочевина препараттары
б) бензойная қышқылының құрылымдары (репаглинид,
новонорм)
2. ИРТ төмендетіп, инсулинге сезімдалдықты күшейтетін
дәрмектер (бигуанидтер)
3. Глюкозаның ішекте сіңіруін азайтатын дәрмек
(глюкобай)
а) α-глюкозидаза ингибиторлары – глюкобай, миглитол
б) гуаровый құрылымдар –гуарем
4. Тиазолиндиондар (пиоглитазон, росиглитазон)
5. ДПП4 ингибиторлары ( ситаглиптин, линаглиптин,
алоглиптин)
6. GLP-1 рецепторларының агонистері (эксенатид,
лираглутид)
7. Амилиномиметики-прамлинтид -

28. Инсулиндер түрлері

БОЛЮСТЫ:
Ультрақысқа
Қысқа әсерлі
БАЗИСТЫ:
Орта әсерлі
Шыңсыз аналогтар
ПРЕМИКСЫ:
Новомикс 30/70
Хумалог Микс 25/75