Несеп-тас ауруы. Бүйрек тастары

1.

«Семей Медицина Университеті» КеАҚ
Хирургиялық пәндер кафедрасы
Тақырыбы: «Несеп-тас
ауруы.
Бүйрек тастары.»
Семей 2020 ж

2.

ЖОСПАР:
•І. Кіріспе
•Бүйрек - тас ауруы.
•ІІ. Негізгі бөлім
Бүйрек - тас ауруының этиологиясы
мен патогенезі.
Классификация
Клиникалық көрінісі
Бүйрек - тас ауруының
диагностикасы
Диф.диагностика
Бүйрек - тас ауруының емі.
•ІІІ. Қорытынды

3.

Несеп тас ауыруы – бұл
бүйректе және несеп шығару
жүйесі ағзаларында тас
байлануы салдарынан пайда
болатын ауру. Бұл ауру
тұрғындардың 1-3% көбінде
жас және орта жастағы
адамдарда тас көбінесе несеп
жолында кездеседі, ал балалар
мен егде жастағы адамдарда
көбінесе – тас қуықта
кездеседі. Тастардың мөлшері
әр түрлі болуы мүмкін – бірден
бірнеше жүзге дейін.

4.

Этиологиясы
Полиэтиологиялық
Этиологиясы белгісіз, нақты емес
Туа пайда болған энзимопатиялар
(тубулопатиялар),несеп жолдарының
анатомиялық даму ақаулары, тұқым
қуалайтын нефроз және нефритке ұқсас
синдромдар.
Жүре пайда болған 1-лік,2-лік
жағдайларда болуы мүмкін.

5.

Эндогендік факторлар:
Жалпы:
минералдар алмасуы бұзылуы
- А гиповитаминозы
- Д гипервитаминозы немесе авитаминозы
- гиперкальциурия
- гиперпаратиреоз
- бактериальды интоксикация
- химиялық препараттарды шектен тыс
пайдалану(сульфаниламид, тетрациклин,
антацид, ацетилсалицил қышқылы,
глюкокортикоид т. б.)
- ұзақ және толық иммобилизация

6.

Патогенезі
- Қалыпты жағдайда несеп құрамында еріген кристалоидты
және ерімеген коллоидты бөлшектер бар. Коллоид заттар
кристалдардың жабысуынан сақтап, еріген халде сақтайды.
-Тастар пайда болуының 3 теориясы бар:
- Физика-химиялық теория- тепе-теңдік бұзылғанда
кристалдар шөгіп, тасқа айналады.
- Матрица теориясы- органикалық негіздің (ядроның)пайда
болуына байланысты.Ядро қызметін қан ұйындылары,
ыдыраған тіндер, бактериялар атқаруы мүмкін. Осы
органикалық қалыпқа кейін тұздар шөгуіне байланысты
тастар түзіледі.
Тас пайда болуы үшін қанда немесе несепте тұздар
концентрациясы артуы керек.
Кристализациялық қағида- тұздар еруі азайып, тұнуынан
тас байлануын түсіндіретін қағида.

7.

Классификация :
Конкременттер келесі критерийлер бойынша жіктеледі:
• өлшемі
• Локализациясы
• Рентгенологиялық сипаттамасы
• Тастардың түзілу этилогиясына қарай
• Тастардың минералогиялық құрамына қарай.
Конкремент өлшеміне қарай:
Конкремент мөлшері милиметрмен өлшенеді. Конкременттер бірнеше
топқа бөлінеді өлшемі: <5 мм, 5-10 мм және > 20 мм.
Конкремент локализациясына байланысты:
Түбекше тастары
Тостағанша тастары
Тостағаншалардың екі жақты тастары
Несепағардың жоғарғы үштен бір бөлігінің тастары
Несепаағардың ортаңғы үштен бір бөлігінің тастары
Несепағардың төменгі үштен бір бөлігінің
Қуықтағы

8.

Тастардың түзілу этилогиясына қарай
Инфекциялық емес конкременттер
• Кальций оксалаты
• Кальций фосфаты
• Несеп қышқылы
Инфекциялық конкременттер
Магний және аммоний фосфаты
Апатит
Аммоний ураты
Генетикалық себептер
Цистин
Ксантин
2,8-дигидроксиаденин
Дәрілік конкременттер

9.

Несеп тас ауруының клиникалық жіктелуі:
Бір тасты
Көп тасты
Корал тәрізді
тастар
Біріншілік
Рецидивті
• Шын
рецидивті
• Жалған
рецидивті
Резидуалды

10.

Бүйрек тастары
•Бүйрек тастары - көптеген жағдайларда операция жасауды
талап ететін сырқат. Тас бүйректің ішінде, оның
табақшаларында, түбекшелерінде немесе несеп ағарда
табылады.
•Нефролитаз - тастардың паренхимасында түбекшерінде
табақшаларында кездесуі. Уролитаз нефролитаз әсерінен пайда
болады.

11.

Химиялық құрамы бойынша бүйректе
кездесетін тастар

12.

13.

Тастардың кездесетін орны

14.

Клиникалық көрінісі
•Бүйрек аймағының арқада ауырсынуы
•Дене температурасының көтерілуі, қалтырау
•несеп жолдары тұсында ауырсыну
•Бел аймағындағы қстамалы ауырсыну
•іштің төменгі бөлігіне ауырсыну берілуі
•Пастернацкий симптомы оң
•зәр шығарған кезде ауырсыну.
•Зәр шығару жиілейді,қиындайды
•Лоқсу
•құсу
•бастың ауырсынуы

15.

Жалпы лабораториялық анализ
•Жалпы қан анализі (Лейкоцитоз, эритроцитоз,
кристалды тұздар)
•Биохимиялық қан анализі (Калий
концентрациясының артуы, зәр қышқылы,
бейорганикалық фосфор, магнийдың анықталады,
бұлардың жоғарылауы зат алмасу бұзылғандығын
көрсетеді)
•Биохимиялық зәр талдауы (Зәрде әртүрлі тұздардың
болуы, аминоқышқылдардың болуы)

16.

•1.Бүйректерді УДЗ арқылы зерттеу
•2.Рентгенологиялық әдістер(Жалпы шолу
рентгенограмасы және контрастты
рентгенография)
•3.КТ және МРТ
•4.Цистоскопия
•5.радиоизотты нефросцинтиграфия.

17.

Нефролитаз кезіндегі
УДЗ
•УДЗ бүйректің контурларын,
бүйректің тостағанша
түбекшелердің жалпы жағдайын
көрсетеді. Тастың көлемін
формасын, тостағаншалардың
қалыптыдан өзгергендігін көрсетеді.
•УДЗ арқылы бүйрек
паренхимасының ісінуін бағалаймыз,
бүйрек артерияларының
резистенттілік индексін және іріңді
бұзылу ошақтарын анықтайды.

18.

Бүйректі ультрадыбыспен тексеру (УЗИ)
Өлшемі 3 мм-ден ірі конкременттер жақсы көрінеді.
УЗИ кезінде несеп ағуының бұзылу дәрежесін анықтауға
болады — конкрементті жұка (1-2 мм) сұйықтық қабаты
қоршаған кезде — ең аз дәрежесі. Егер конкремент
бүйрек тостағаншасынан шығатын ағынды бөгесе, бұл
тостағаншаның 10 мм-ден аса ұлғайғаны, бұл ондағы
сұйықтыктың көлемі 0,6 мл-ге немесе одан да астам
мөлшерге сай келетінін білдіреді. Астауда, астаунесепағар сегментінде немесе несепағарда орналасқан
конкремент бүйректен шығатын ағынды тұтас бөгейтін
болса, тостағанша-астаудың қабырғасы жаппай ұлғаяды,
оны УЗИ-де оңай анықтайды.

19.

Рентгенурологиялық зерттеу әдістері
Бұлар конкременттің химиялық құрамына қарай
(рентген-оң және рентген-теріс) тастың 10 процентіне дейін
рентген-теріс болады.
•Жалпы урография - нефрограмманы, бел бұлшық еттерінің
көлеңкесін, сүйек жүйесінің күйін жөне несеп шығатын
жолдар бойындағы тасқа күдіктенетін келеңкелерді, оның
орнын, өлшемі мен мелшерін бағалауға мүмкіндік береді.
•Экскреторлық урография (контраст заттар - уротраст,
урографин, верографин, триомбраст, омниопак, ультравист
жөне т.б.) бүйректін секреторлык-эвакуаторлық (дер кезіндегі
немесе баяулатылған) қызметін бағалауға, бүйрек пен несеп
жолының барлық бөлімдерінің анатомиялық-функционалдық
күйін, конкременттің бар-жоғын және обструкциялық
дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді.

20.

21.

Компьютерлік томография
Несеп тастарын бүйрек кальцификат-тарынан
(туберкулезде, эхинококта, ісіктерде), кальцийленген
лимфа түйіндерінен, өт тастарынан, ішектегі
контраст заттың қалдықтарынан, флеболиттерден,
жамбас веналарынан, ішектегі бөгде денелерден
ажырату үшін қажет болатын бірқатар жағдайларда
қолданылады.

22.

23.

Асқынуы
Бүйрек – тас ауруы көбінесе пиелонефритпен
асқынады. Әсіресе пионефроз бен бүйректің
іріңдеп жидігені қауіпті, өйткені сепсиске
ұласады. Бүйрек қызметінің жедел жеткіліксіздігі
сирек байқалады. Бүйрек – тас ауруы ұзаққа
созылып, фиброзды, майлы тін жайлап, бүйрек
семіп қалса, бүйрек қызметінің созылмалы
жеткіліксіздігіне ұшырайды.

24.

Дифференциалды диагностика
Обоснование для
дифференциальной
диагностики
Обследования
Критерии исключения
диагноза
Обострение хронического
поясничного остеохондроза
/грыжа межпозвоночного диска
Боли в поясничной области
Осмотр невролога, Обзорный
рентген поясничного отдела
позвоночника, КТ поясничного
отдела позвоночника
Длительность анамнез
заболевания, наличие травм
позвоночника, болевой синдром
в виде колики, лейкоцитурия
гематурия
Острый аппендицит
Симптом Кохера, явления
интоксикации, лейкоцитоз со
сдвигом лейкоформулы влево
Пальпация, Анализы крови,
мочи.
Отрицательный симптом
ЩеткинаБлюмберга, болевой
синдром в виде колики, наличие
лейкоцитурия, гематурия
Острый панкретатит
Боли иррадирющие в
поясничную область, тошнота,
рвота
альфа-амилазы крови, УЗИ, КТ
органов брюшной полости
Боли после погрешности в
диете, отсутствие многократный
характер рвоты, отсутствие
симптомы Мейо-Робсона,
лейкоцитурия, гематурия
Острый холецистит
Боли иррадирющие в
поясничную область, тошнота,
рвота
УЗИ, КТ органов брюшной
полости
Боли после погрешности в диете,
лейкоцитурия, гематурия
Внематочная беременность
Связь с менструальным циклом,
картина внутреннего
Анализы крови, мочи, УЗИ.
кровотечения
Миома матки, эндометрит,
сальпингооофарит, киста
яичника
Боли в надлобковой области
УЗИ матки, и их придактов,
осмотр гинеколога
Связь болевого синдрома с
менструальным циклом, наличие
лейкоцитурии
Лейкоцитурия, гематурия
УЗИ м/пузыря, мочеточников,
КТ с болюсным усилением,
ретроградная
уретеропиелография
Отсутствие дефекта наполнения,
отрицательный симптом Шивасу.
Диагноз
Цистит, опухоль мочеточника
Отсутствие набухания заднего
свода прямой кишки

25.

Емі:
•Консервативті ем:
•Тасты еріту
•Спазмды басу
•Қабынуды басу
• хирургиялық ем
Қолданылады:
•Фитолизин
•Цистелин
•Цистон
•Декстроза
•Диклофенак
•Кетопрофен
•Метамизол натрия
•Платифиллин
•Трамадол
•Фентиконазол

26.

•Цистон дәрілік шөптердің экстрактысы. Таблетка
түрінде шығарылады. Ұзақтығы 6 апта-3 ай.
Әсері:
•Спазмолитикалық
•Диуретикалоық
•Қабынуға қарсы
•Микробқа қарсы
•Цистенал – бүйректің коликада тас түзілу мен
ауыру сезімін басу үшін қолданылады.

27.

•Хирургиялық ем:
1. Бүйрек, несепағар, қуық тастарын ашық түрде
алу:
• Пиелолитотомия
• Нефролитотомия
• Уретеролитотомия
• Цистолитотомия
• Цистолитотомия
2. Ретроградты пиелолитотрипсия
3. Контактілі трансуреаталді литотрипсия және
литоэкстракция

28.

Қорытынды
Несеп тас ауруы қазіргі кезде жиі кездесетін
аурулар түрі. Бұл ауру зәр шығарудың
қиындауына, сонымен қатар, бүйректің
қабынулық ауруларының дамуына жағдай
жасайды. Сондықтан, тастарды дер кезінде
байқап олардың пайда болуының алдын-алу
керек.