Локомотивтердің тербелістерінің анықталуы және тербелістердің ерекшеліктері

1. М. Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы

“Жылжымалы құрам” кафедрасы
«Локомотивтер динамикасы»
пәнінен дәріс тақырыбы:
Локомотивтердің тербелістерінің анықталуы
және тербелістердің ерекшеліктері
Мамандығы: «Локомотивтер»
т.ғ.к., доцент: Мустапаев К.С.
Алматы 2015 ж.

2.

ЛОКОМОТИВТЕРДІҢ ЖАҚТЫ ТЕРБЕЛІСТЕРІ
Бандаж сырғанауының жабындыларын конусты түрде орындайтыны
белгілі. Осының нәтижесінде рельс бойынша доңғалақ жұбының тербелу
үдерісі жол осіне қатысты ығыстырылуы кезінде ирең қозғалыспен
жолдамаланады. Бұл үдеріс кинематикалық түрде екі әдіспен жүзеге
асырылады:таза тербеліспен және жол бойымен және көлденең
тайғанаумен тербелу.
Алдыңғы сәтте орташа қалыпта орналасқан дөңғалақ жұбы жол
бойымен V алғашқы жылдамдығын ала отырып, бұрыштық жылдамдықпен
тура сызықты түрде жүреді, өйткені, дөңғалақ жұбы жылдамдығының
сәттілікті орталығы рельспен контакт нүктесінде орналасады. Бұл
жағдайда таза тербелудің шартын қалыптастыратын кинематикалық
байланыстың теңдеуі мынадай түрге иемденеді:

3.

Кездейсоқ ауытқудың статистикалық сипаттамалары
Кездейсоқ ауытқу кезінде динамикалық жүйенің тербелістерінің
сипаттамаларын анықтау, мәжбүрлі тербелістердің міндеттеріне
жатқызылады. Мәжбүрлі тербелістерді зерттеу үшін ауытқу ролінде
шығатын жол қисықтарының сипаттамаларын орналастыра білу керек,
яғни бұл байланысты жолдың ұзындығы бойынша қасиеттердің тұрақты
еместігі қандай да болсын геометриялық қисықтарға баламалы болып
келеді.
Эксперименталды мәліметтердің статистикалық іріктелуі
Құрамдас
тардың
Номері
Параметрлердің
мәні
Құрамдастың
Номер
J
Параметрлердің мәні
1
0,0055
3,1915
1
2,3816
0,0424
0,0031
2
9,9112
0,98892
2
2,2118
0,0822
0,0026
3
0,0125
4,1027
3
1,0591
0,1216
0,0052
4
-
-
4
0,4047
0,1658
0,0031

4.

Күштік қозулар кезінде еркіндіктің бір дәрежесімен бірге тербеліс теңдеуі
m салмағының тік тербелістері доңғалақтың тегіс емес рельстерімен
қозғалысы кезінде ғана емес, сонымен қатар, егер берілген салмаққа мотор
компрессорлардың, мотор вентиляторлардың жұмысы, дизелдік құрылғы
және құралдардың басқа элементтерінің жұмыс барысы кезінде пайда
болатын Fd сыртқы қарсыласушы күш әсер етсе де туындайды.
Кинематикалық қарсыласу жоқ, ал Fв күштік қарсыласудың өзгеру
заңдары уақыт межесінде көрсетілген.
Контакт
зонасында
дөңгелек
пен
рельс
деформацияларының әр түрлілігі нәтижесінде
доңғалақтың геометриялық ортасымен жүріп
өткен
жол
тайғанаусыз
тербелістің
болжамдалуындағы
дөңгелек
айналымының
бұрыштық жылдамдығы бойынша есептелінген
жолдан кем. Бұл құбылысты кинематикалық
көзқарас тарапынан әсерлесуші күштерді крип
деп атайды.

5.

Тегіс екі остік экипаж үлгісінің тербеліс теңдеуі
Бұл тербелісті анықтау үшін келтірілген үлгіні пайдалана отырып,
локомотивтің динамикалық қасиеттері жөнінде ұқсас ақпаратты алуға
болады. Секіруден басқа, галопирования тербелісін ескеру мүмкіндігі
туындайды, сонымен қатар, екі доңғалақтық жұптардың астарында
қарсыласу міндетінің бір уақыттылығы емес.

6.

Біріктіру элементтерінің сипаттамалары:
Біріктіру элементтерінің көмегімен біртұтас механикалық жүйеге біріктірілген
экипажды құрайтын жеке денелер: қатты, тығыз және диссипативті.
Диссипативті (демпферлі) дефформациясы энергияның жарық беруімен
(диссипациямен), беткейлік немесе ішкі қозғалыс күшінің негізделген әрекетімен
(гидравликалық және фрикциялық бәсеңдеткіштер) жүретін элементтерді атайды.
Қатты элементтер денелер арасында бір немесе бірнеше бағыттарда
қатысты ауысуды жібермейді. Қатты элемент түсінігі шартты болып табылады,
себебі, кез келген элемент осы немесе басқа ауырлық күшімен қамтылған. Қатты
элемент ауырлық күші жүйенің маңызды ерекшеліктерін өзгертпейтін элемент
саналады
Тығыз элементтер жеке элементтер арасында күштік әсерлесуді жібереді,
олардың қатыстық ауысуын төмендетеді, осының аясында еркіндік дәрежесінің
саны өзгермейді. Тығыз байланыстар сызықтық, бөлшекті – сызықтық және
сызықтық емес болып бөлінеді. Тығыз байланыстың негізгі сипаттамаларының
бірі – Ж қаттылық.
Тығыз элементтерде тығыздылық күші туындайды, ол деформацияға
қатысты ауысуға тәуелді.
Диссипативті элементтерде күштерді біріктіру элементінің деформацияға
қатысты жылдамдыққа тәуелді. Еркін күшітер тығыз қозғалыстағы
гидравликалық бәсеңдеткіш элементтер бойынша бәсеңдетіледі.