Эл аралык экологиялык укук

1.

Эл аралык экологиялык
укук
Аткарган: Насердин кызы Акмарал
Тайпа: юр(б)2-19
Текшерген: Истамкулов Ж.

2.

эл аралык экологиялык
укук
эл аралык укук тутумунун ажырагыс бөлүгү
(тармагы), анын субъекттеринин айлана-чөйрөгө
келтирилген зыяндын алдын алуу жана жоюу
боюнча ишин жөнгө салуучу эл аралык укуктун
ченемдеринин жана принциптеринин
жыйындысы. ар турдуу булактарды, ошондой
эле жаратылыш ресурстарын рационалдуу
пайдаланууга.

3.

Эл аралык укуктун
субъекттеринин азыркы
жана келечектеги
муундардын
жыргалчылыгы үчүн
айлана-чөйрөнү коргоо
жана сарамжалдуу
пайдалануу боюнча
мамилелери ЭЭУ тин
объектиси болуп
саналат.

4.

ЭЭУ өнөр жайынын калыптануу
процесси 19-кылымдан бери
жүрүп, өзүнүн өнүгүүсүндө бир
нече этаптарды басып
өткөн. Ооба, проф. Бекяшев
К.А. ЭЭУ калыптанышындагы
жана өнүгүүсүндөгү үч этапты
аныктайт: 1839–1948; 1948–
1972; 1972 – азыркы учур.

5.

Биринчи этап «цивилизациялуу»
мамлекеттердин аймактык жана жергиликтүү
экологиялык көйгөйлөрдү чечүүдөгү биринчи
аракеттери менен, экинчи этап – БУУнун
ишмердүүлүгүнүн башталышы менен, үчүнчү
этап бул маселе боюнча дүйнөлүк эл аралык
конференцияларды өткөрүү менен
байланышкан.

6.

ЭЭУ тармагынын булактары болуп эл аралык
экологиялык келишимдердин нормалары, ошондой эле
эл аралык каада-салттар саналат. ЭЭУ сектору
кодификацияланган эмес. Булактардын системасында
аймактык эл аралык келишимдердин нормалары
үстөмдүк кылат. Эң маанилүү булактары болуп 1992жылкы Биологиялык ар түрдүүлүк жөнүндө конвенция,
1992-жылкы Климаттын өзгөрүүсү боюнча алкактык
конвенция, 1985-жылкы озон катмарын коргоо боюнча
конвенция, 1970-жылдагы жапайы жаныбарлардын
миграциялык түрлөрүн коргоо жөнүндө конвенция ж.б.

7.

Эл аралык укуктун ар кандай тармагы
сыяктуу эле ЭЭУ өнүгүшү жана иштеши эл
аралык укуктун салыштырмалуу мобилдүү
материясында укуктук аксиомалардын бир
түрү болуп саналган белгилүү бир
фундаменталдык жоболорго негизделет ЭЭУ принциптери.

8.

ЭЭУ түрдүн 2 негизги
башталышы бар:
эл аралык укуктун
негизги
принциптери;
Европарламенттин
конкреттүү
принциптери.

9.

Эл аралык укуктун негизги принциптерине БУУнун
Уставында, 1970-жылдагы БУУнун Принциптердин
Декларациясында, 1975-жылдагы Хельсинки
саммитинин Корутунду тизмесинде баяндалган
жана эл аралык укуктук практикада иштелип
чыккан принциптер кирет.

10.

Биринчиден, бул эл аралык укуктун негизги
принциптери: суверендүү теңдик, күч колдонбоо
жана күч колдонуу менен коркутпоо, мамлекеттик
чек аралардын кол тийбестиги, мамлекеттердин
аймактык бүтүндүгү, талаш-тартыштарды тынчтык
жолу менен чечүү, ички иштерге кийлигишпөө,
адамдын укуктары жана негизги эркиндиктери,
элдердин өз тагдырын өзү чечүүсү, кызматташтык,
эл аралык укуктук милдеттенмелерди абийирдүү
аткаруу.

11.

Эл аралык экологиялык укуктун конкреттүү
принциптери өнүгүп келе жаткан категория болуп
саналат. Бул принциптер азырынча эч кандай
толук кодификацияланган формада чагылдырыла
элек, алар милдеттүү жана сунуштоочу мүнөзгө ээ
болгон көптөгөн эл аралык укуктук актыларга
чачыранды. Бул ар түрдүүлүк Европарламенттин
Парламентинин принциптеринин саны боюнча эл
аралык юристтердин позициясында кандайдыр бир
белгисиздикти жаратат.

12.

Негизинен төмөнкү
принциптерге болунот:
айлана-чөйрө адамзаттын жалпы камкордугу;
мамлекеттик чек арадан тышкаркы айлана-чөйрө
адамзаттын жалпы менчиги болуп саналат;
айлана-чөйрөнү жана анын компоненттерин изилдөө жана
пайдалануу эркиндиги;
айлана-чөйрөнү сарамжалдуу пайдалануу;
айлана-чөйрөнү изилдөө жана пайдалануу боюнча эл
аралык-укуктук кызматташууга көмөктөшүү;

13.

курчап турган чөйрөнү коргоо, тынчтык, өнүгүү, адамдын
укуктарын жана негизги эркиндиктерин камсыз кылуунун өз ара
көз карандылыгы;
айлана-чөйрөгө сактык мамиле кылуу;
өнүктүрүү укугу;
зыяндын алдын алуу;
айлана-чөйрөнүн булганышын алдын алуу;
мамлекеттик жоопкерчилик;
эл аралык же чет өлкөлүк сот органдарынын юрисдикциясынан
кол тийбестиктен баш тартуу.

14.

Курчап турган чөйрөнү коргоону эл аралык укуктук
жөнгө салуу экологиялык компоненттер менен
дифференцияланат: сууну, абаны, топуракты,
токойлорду, өсүмдүктөрдү, фаунаны ж.б. Ушуга
ылайык, ЭЭУ нын алкагында эл аралык укуктук
институттар бөлүнөт: абаны эл аралык укуктук
коргоо, жаныбарларды эл аралык укуктук коргоо ж.б.

15.

Колдонулган адабияттар:
Бекяшев К.А. Эл аралык экологиялык укукту кодификациялоодо жана
прогрессивдүү өнүктүрүүдө БУУнун ролу /
/ Москва мамлекеттик юридикалык академиясынын материалдары
№ 1/1997. 146–152-б.
Колбасов О.С. Айлана-чөйрөнү эл аралык укуктук коргоо. М. 1982.
Тимошенко А.С. Эл аралык экологиялык укуктун калыптанышы жана
өнүгүшү. М. 1986. Эл аралык коомдук укук / Ред. Бекяшева К.А. М. 1998.