Teoria urbanistyki i ruralistyki

1. Slajd 1

TEORIA URBANISTYKI I RURALISTYKI
Planowanie przestrzenne
dr Grażyna Michalska prof. WSPA

2. Slajd 2

USTAWODAWSTWO

3. Slajd 3

USTAWA o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. Dz.U.
2003 nr 80 poz. 717 z późniejszymi zmianami
Art 1
2. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się zwłaszcza:
1) wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury;
2) walory architektoniczne i krajobrazowe;
3) wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony
gruntów rolnych i leśnych;
4) wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej;
5) wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także
potrzeby osób niepełnosprawnych;
6) walory ekonomiczne przestrzeni;
7) prawo własności;
8) potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;
9) potrzeby interesu publicznego.
Art 2
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) „ładzie przestrzennym” - należy przez to rozumieć takie ukształtowanie przestrzeni, które
tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie
uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe
oraz kompozycyjno - estetyczne;

4. Slajd 4

USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2017 r. poz. 1332, 1529,
z 2018 r. poz. 12, 317, 352, 650.
Art. 1.
Ustawa – Prawo budowlane, zwana dalej „ustawą”, normuje działalność
obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów
budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w
tych
dziedzinach.
Art. 39.
1. Prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru
zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed
wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie
tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora
zabytków.
2. Pozwolenie na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków
może być wydane po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków
działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków.
3.W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów nie wpisanych do rejestru
zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub
rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim
konserwatorem zabytków.
4.Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie
wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o
których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie
stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych
we wniosku rozwiązań projektowych.

5. Slajd 5

USTAWA o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r.
(Dz. U. z dnia 17 września 2003 r.) z późniejszymi zmianami
Objaśnienie używanych pojęć
zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z
jego działalnością i stanowiące świadectw minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w
interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości
zabytek ruchomy - to rzecz ruchoma, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, będących dziełem człowieka lub
związanych z jego działalnością, stanowiących świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których
zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub
naukową.
dziedzictwo kulturowe – zasób rzeczy nieruchomych i ruchomych wraz ze związanymi z nim wartościami
duchowymi, zjawiskami historycznymi i obyczajowymi, uznawany za godny ochrony prawnej dla dobra
społeczeństwa i jego rozwoju oraz przekazania następnym pokoleniom z uwagi na zrozumiałe
i akceptowane wartości historyczne, patriotyczne, religijne, naukowe i artystyczne, mające znaczenie dla
tożsamości i ciągłości rozwoju politycznego, społecznego i kulturalnego, dowodzenia prawd i upamiętniania
wydarzeń historycznych, kultywowania poczucia piękna i wspólnoty cywilizacyjnej.
krajobraz – zespół cech antropogenicznych i przyrodniczych wyróżniających określony teren
krajobraz kulturowy – postrzegana przez ludzi przestrzeń, zawierająca elementy przyrodnicze i wytwory
cywilizacji, historycznie ukształtowana w wyniku działania czynników naturalnych i działalności człowieka.
słowa kluczowe: tożsamość kulturowa, tożsamość miejsca, dziedzictwo kulturowe, identyfikacja kulturowa,
środowisko kulturowe, kulturowa identyfikacja własna

6. Slajd 6

USTAWA o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz.U. 2008 nr 199
poz. 1227
Ustawa wyodrębnia przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko i dla tych przedsięwzięć
nakazuje przeprowadzenie oceny oddziaływania, kończącej się decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach
przedsięwzięcia inwestycyjnego - „decyzja środowiskowa” Podstawą do wydania decyzji środowiskowej jest
karta informacyjna przedsięwzięcia lub raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia opracowane
przez inwestora.
Prognoza oddziaływania na środowisko jest obligatoryjnym załącznikiem do projektu MPZP.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia inwestycyjnego jest załącznikiem do
wniosku o decyzję o warunkach zabudowy (w przypadku braku MPZP) lub decyzję o pozwoleniu na
budowę (w przypadku obowiązywania MPZP). Szczegóły w załączniku PDF.

7. Slajd 7

PLANOWANIE PRZESTRZENNE

8. Slajd 8

STUDIUM UWARUNKOWAN I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Jest to dokument sporządzany dla całego obszaru gminy, określający w sposób ogólny
politykę przestrzenną i lokalne zasady zagospodarowania

9. Slajd 9

STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
LUBLIN

10. Slajd 10

UWARUNKOWANIA
https://lublin.eu/gfx/lublin/userfiles/_users/hbieniaszkiewicz/zal.1_uwarunkowania.pdf

11. Slajd 11

12. Slajd 12

13. Slajd 13

14. Slajd 14

15. Slajd 15

16. Slajd 16

KIERUNKI
https://lublin.eu/gfx/lublin/userfiles/_users/hbieniaszkiewicz/zal.2_kierunki.pdf

17. Slajd 17

18. Slajd 18

19. Slajd 19

20. Slajd 20

21. Slajd 21

MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPDAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Miejscowy plan zagospodarowania = MPZP stanowi akt prawa miejscowego,
przyjmowanego w formie uchwały rady gminy, określający przeznaczenie, warunki
zagospodarowania i zabudowy terenu, a także rozmieszczenie inwestycji celu
publicznego. Składa się z części tekstowej (uchwała) oraz graficznej (załącznik do
uchwały).
Ustalenia planu miejscowego, wraz z innymi przepisami, kształtują sposób
wykonywania prawa własności nieruchomości.
Organem sporządzającym plan miejscowy jest odpowiednio:
• wójt (w gminach wiejskich),
• burmistrz (w gminach miejskich lub miejsko-wiejskich, w miastach poniżej
100 000),
• prezydent miasta (w miastach liczących powyżej 100 000 mieszkańców lub
będących siedzibą województwa przed 1 stycznia 1999 roku).
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalany jest przez radę
gminy (radę miasta) i ogłaszany przez wojewodę w wojewódzkim dzienniku
urzędowym. Dostępny jest w formie elektronicznej na stronie UW.
Obecnie, w Polsce MZPM opracowany jest tylko dla ok. 30% powierzchni kraju !

22. Slajd 22

Tekst planu ma formę uchwały rady gminy, sporządzonej wg zasad techniki prawodawczej, czyli
zawierać: tytuł, podstawę prawną, przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe, przepisy o wejściu w
życie, a także podział na jednostki redakcyjne takie jak: paragraf, ustęp, punkt, litera, tiret.
Rysunek planu wykonywany jest na kopii mapy zasadniczej w skali 1:1000, a w przypadku jej braku,
dopuszcza się stosowanie map katastralnych. W określonych przypadkach możliwe jest stosowanie innej skali.
• dla obszarów intensywnej zabudowy lub przestrzeni publicznej – 1:500,
• dla inwestycji liniowych* lub obszarów o znacznej powierzchni – 1:2000,
• w przypadku wprowadzenia zakazu zabudowy lub przeznaczenie gruntów do zalesienia – 1:5000.
Skala musi być określona na rysunku w formie liczbowej i graficznej (podziałka liniowa)
Podstawowe oznaczenia graficzne występujące na rysunku planu:
• nazwę planu miejscowego
• określenie skali w formie liczbowej i liniowej
• informację o układzie współrzędnych zgodnym z obowiązującym państwowym systemem odniesień przestrzennych
oraz wskazanie kierunku północy
• informację o źródle pochodzenia użytego materiału państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, o której
mowa w art. 40c ust. 3 Prawa geodezyjnego i kartograficznego
• wyrys ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy z oznaczeniem granic obszaru
objętego projektem planu miejscowego wraz z legendą zawierającą oznaczenia występujące na tym wyrysie
• legendę
• granice obszaru objętego planem miejscowym
• określenie przeznaczenia terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach
zagospodarowania oraz ich symbole i oznaczenia graficzne wraz z numeracją wyróżniającą je spośród innych terenów
• linie zabudowy
• granice i oznaczenia terenów lub obiektów, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 7 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym.
Przyjmuje się oznaczenia graficzne i literowe, odnoszące się do przeznaczenia terenu .W zależności od potrzeb,
możliwe jest też stosowanie oznaczeń mieszanych.
* Przez "inwestycje liniowe" należy rozumieć między innymi sieci: wodociągowe, kanalizacyjne, elektro-energetyczne,
telekomunikacyjne, gazowe, cieplne - o długości większej niż 10 km oraz drogi, z wyjątkiem dróg dojazdowych i dojść do budynków,
będących urządzeniami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym.

23. Slajd 23

PRZYKŁADOWE OZNACZENIA NA mpzp
Tereny
zabudowy
usługowej
U
kolor
czerwony
US
kreskowanie
zielonoczerwone
Tereny
rozmieszczeni
a obiektów
handlowych o
UC
powierzchni
sprzedaży
powyżej 2000
m²
kreskowanie
czerwonociemnoszare
Tereny usług
sportu i
rekreacji
UWAGA: obecnie procedury sporządzania i uzgadniania mpzp odbywają się
z wykorzystaniem systemów informacji przestrzennej, jak np. GIS, QGIS

24. Slajd 24

25. Slajd 25

26. Slajd 26

Procedura sporządzania planu miejscowego
Procedura planistyczna:
• Rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia MPZP.
• Ukazuje się w prasie ogłoszenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o przystąpieniu do planu i możliwości
składania wniosków do planu.
• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zwraca się z do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o przesyłanie
wniosków do projektu planu.
• Dla danego terenu zostaje opracowana dokładna, wielobranżowa analiza stanu istniejącego oraz zebrane
zostają uwarunkowania.
• Przygotowanie projektu planu.
• Opracowanie prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze.
• Akceptacja wójta, burmistrza lub prezydenta miasta i skierowanie projektu planu do opiniowania i uzgodnień.
• Opinie – władz gmin sąsiednich oraz gminnej (miejskiej) komisji urbanistyczno-architektonicznej.
Uzgodnienia – m.in. urząd wojewódzki, właściwy zarządca dróg, konserwator zabytków, policja, wojsko, straż
pożarna
• Opracowanie analizy skutków ekonomicznych realizacji planu.
• Wyłożenie planu do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są poprzez
ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej. W czasie wyłożenia organizowana jest dyskusja publiczna nad
rozwiązaniami przyjętymi w projekcie.
• W terminie do 14 dni od zakończenia wyłożenia można składać uwagi do planu.
• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta rozpatruje uwagi do planu, które wpłynęły w trakcie wyłożenia, a następnie
przekazuje do rady gminy (miasta) projekt planu wraz z nieuwzględnionymi uwagami. Jeżeli w wyniku
uwzględnienia uwag, do projektu wprowadzono zmiany, ponawia się uzgodnienia w niezbędnym zakresie.
• Rada gminy (miasta) stwierdza, że projekt planu nie narusza ustaleń studium.
• Rada gminy (miasta) uchwala MPZP.
• Wójt, burmistrz lub prezydent przedstawia wojewodzie plan wraz z dokumentacją w celu oceny ich zgodności
podjętej z prawem.
• MPZP zostaje ogłoszony w dzienniku urzędowym właściwego województwa. Uchwała w sprawie uchwalenia
MPZP obowiązuje od dnia wejścia w życie w niej określonego, jednak nie wcześniej niż po upływie 14 od
dnia ogłoszenia[. Najpóźniej w dniu wejścia w życie, kopia planu musi być przekazana staroście.
Od listopada 2008 roku dla planu miejscowego konieczne jest również przeprowadzenie, równolegle do procedury
.

27. Slajd 27

• Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (WZT) szczegóły w
załączniku PDF
decyzja ustalająca warunki zmiany sposobu zagospodarowania terenu poprzez budowę obiektu
budowlanego lub wykonanie innych robót budowlanych.
Decyzja została wprowadzona na podstawie ustawy z 27 marca 2003
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zastępując ówczesną decyzję o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu. Inaczej niż swoja poprzedniczka, decyzja w obecnej formie jest wydawana
tylko dla terenów, na których nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
• Pozwolenie na budowę szczegóły w załączniku PDF
USTAWA o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (z póżn. zmianami) z dnia 27 marca 2003 r.

28. Slajd 28

ZARZĄDZANIE PRZESTRZENIĄ –
KONCEPCJE URBANISTYCZNE

29. Slajd 29

Maciej J. NOWAK,
ZARZĄDZANIE
PRZESTRZENIĄ
NA SZCZEBLU
LOKALNYM JAKO
ELEMENT
ZARZĄDZANIA
GMINĄ

30. Slajd 30

Według definicji zawartej w polskim Kodeksie postępowania
administracyjnego (k.p.a.) organami administracji publicznej są ministrowie,
centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich imieniu lub
we własnym imieniu inne organy administracji rządowej (zespolonej i
niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i
podmioty, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do
rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.
W sprawach dotyczących nieruchomości – według miejsca jej położenia; jeżeli
nieruchomość jest położona na obszarze właściwości dwóch lub więcej
organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się
większa część nieruchomości,
Polityka zarządzania terenami w sensie urbanistycznym zależy w znacznym
stopniu od lokalnych władz i często od indywidualnie planowanych koncepcji
planistycznych; niestety obserwujemy też brak scalonej koncepcji planowania
przestrzennego i chaos urbanistyczny. Planowanie jednostkowe osiedli w
rozwijających się miastach zakłóca ze szkodą dla właścicieli i użytkowników
terenów i zabudowy - oczekiwany standard życia. Te niekorzystne trendy mają
obecnie szeroką literaturę przedmiotu, niestety bez oznak pozytywnych zmian
w tych tendencjach. Oczywiście status terenu pod względem warunków
użytkowania ma wpływ na wartość nieruchomości.

31. Slajd 31

32. Slajd 32

ZAŁOŻENIA RURALISTYCZNE (wiejskie)

33. Slajd 33

Wiatrak koźlak przeniesiony z Bałtowa

34. Slajd 34

OCHRONA OBIEKTÓW, TERENÓW,
PRZESTRZENI (krajobraz kulturowy)

35. Slajd 35

USTAWA
z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece
nad zabytkami
(Dz. U. z dnia 17 września 2003 r.) z
późniejszymi zmianami
Formy ochrony zabytków:
Zgodnie z ustawą istnieją następujące formy prawne ochrony zabytków:
• wpis do rejestru zabytków;
• wpis na listę skarbów dziedzictwa
• uznanie za pomnik historii;
• utworzenie parku kulturowego;
• ustalenie wymogów ochrony konserwatorskiej
w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego.

36. Slajd 36

USTAWA
z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. z dnia 17 września 2003 r.) z późniejszymi
zmianami
Art. 6.
1. Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania:
1) zabytki nieruchome będące, w szczególności:
a) krajobrazami kulturowymi,
b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,
c) dziełami architektury i budownictwa,
d) dziełami budownictwa obronnego,
e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami
i innymi zakładami przemysłowymi,
f) cmentarzami,
g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,
h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych
osobistości lub instytucji;
W przypadku obiektu w rejestrze zabytków pozwolenie na budowę wydaje właściwy organ w
uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków w formie decyzji.

37. Slajd 37

USTAWA
z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. z dnia 17 września 2003 r.) z późniejszymi
zmianami
Art. 22.
1. Generalny Konserwator Zabytków prowadzi krajową ewidencję zabytków w formie zbioru
kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się w wojewódzkich ewidencjach zabytków.
2. Wojewódzki konserwator zabytków prowadzi wojewódzką ewidencję zabytków w formie kart
ewidencyjnych zabytków znajdujących się na terenie województwa.
3. Włączenie karty ewidencyjnej zabytku ruchomego niewpisanego do rejestru do
wojewódzkiej ewidencji zabytków może nastąpić za zgodą właściciela tego zabytku.
4. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru
kart adresowych zabytków nieruchomych
z terenu gminy.
5.W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte:
1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru;
2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji
zabytków;
3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem
zabytków.

38. Slajd 38

USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2017 r. poz. 1332, 1529,
z 2018 r. poz. 12, 317, 352, 650.
Art. 1.
Ustawa – Prawo budowlane, zwana dalej „ustawą”, normuje działalność
obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów
budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w
tych
dziedzinach.
Art. 39.
1. Prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru
zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed
wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie
tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora
zabytków.
2. Pozwolenie na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków
może być wydane po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków
działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków.
3.W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów nie wpisanych do rejestru
zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub
rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim
konserwatorem zabytków w formie postanowienia.
4.Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie
wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o
których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie
stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych
we wniosku rozwiązań projektowych.

39. Slajd 39

40. Slajd 40

Zabytek Chroniony Prawem
(logo projektu prof. Jana Zachwatowicza)
Biało-błękitna tarcza, jest międzynarodowym symbolem ochrony
zabytków, jest znakiem Konwencji Haskiej i może znaleźć się zarówno
na zabytkach nieruchomych, do których istnieje dostęp publiczny, jak
i niektórych obiektach będących własnością prywatną. Dokładny
wygląd znaku reguluje ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY z dnia 9
lutego 2004 r. w sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego
na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków.

41. Slajd 41

Art. 13.
1. Zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym
utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego
wartość
będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru nie została potwierdzona
w nowych ustaleniach naukowych, zostaje skreślony z rejestru.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do skreślenia z rejestru części zabytku.
3. Z rejestru skreśla się otoczenie zabytku, w przypadku skreślenia z rejestru
tego
zabytku.
4. Z rejestru skreśla się również zabytek, który:
1) (uchylony);
2) został wpisany do inwentarza muzeum; wszedł w skład narodowego zasobu
bibliotecznego.
5. Skreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji ministra właściwego do
spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
6. Postępowanie w sprawie skreślenia zabytku z rejestru wszczyna się z urzędu
bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na
którym znajduje się zabytek nieruchomy.

42. Slajd 42

USTAWA
z dnia 9 października 2015 r.
o rewitalizacji
Rozdział 1
PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MOGĄ MIEĆ WYZNACZONE OBSZARY PRZEZNACZONE DO
REWITALIZACJI
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji.
Art. 2. 1. Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych,
prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i
gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego
programu rewitalizacji.
Art. 4. 1. W celu opracowania diagnoz służących:
1) wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji,
2) sporządzeniu albo zmianie gminnego programu rewitalizacji,
3) ocenie aktualności i stopnia realizacji gminnego programu rewitalizacji
– wójt, burmistrz albo prezydent miasta prowadzi analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne
mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań.

43. Slajd 43

DZIENNIK USTAW
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 10 czerwca 2015 r.
Poz. 774
USTAWA
z dnia 24 kwietnia 2015 r.
o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem
narzędzi ochrony krajobrazu

44. Slajd 44

Art. 7. W ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015 r. poz.
199
i 443) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 2:
a) po pkt 16 dodaje się pkt 16a–16f w brzmieniu:
„16a) „reklamie” – należy przez to rozumieć upowszechnianie w jakiejkolwiek wizualnej formie informacji
promującej osoby, przedsiębiorstwa, towary, usługi, przedsięwzięcia lub ruchy społeczne;
16b) „tablicy reklamowej” – należy przez to rozumieć przedmiot materialny przeznaczony lub służący ekspozycji
reklamy wraz z jego elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, o płaskiej powierzchni służącej ekspozycji
reklamy, w szczególności baner reklamowy, reklamę naklejaną na okna budynków i reklamy umieszczane na
rusztowaniu, ogrodzeniu lub wyposażeniu placu budowy, z wyłączeniem drobnych przedmiotów codziennego użytku
wykorzystywanych zgodnie z ich przeznaczeniem;
16c) „urządzeniu reklamowym” – należy przez to rozumieć przedmiot materialny przeznaczony lub służący
ekspozycji reklamy wraz z jego elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, inny niż tablica reklamowa, z
wyłączeniem drobnych przedmiotów codziennego użytku wykorzystywanych zgodnie z ich przeznaczeniem;
16d) „szyldzie” – należy przez to rozumieć tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe informującą o działalności
prowadzonej na nieruchomości, na której ta tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe się znajdują;
16e) „krajobrazie” – należy przez to rozumieć postrzeganą przez ludzi przestrzeń, zawierającą elementy przyrodnicze
lub wytwory cywilizacji, ukształtowaną w wyniku działania czynników naturalnych lub działalności człowieka;
16f) „krajobrazie priorytetowym” – należy przez to rozumieć krajobraz szczególnie cenny dla społeczeństwa
ze względu na swoje wartości przyrodnicze, kulturowe, historyczne, architektoniczne, urbanistyczne, ruralistyczne
lub estetyczno-widokowe, i jako taki wymagający zachowania lub określenia zasad i warunków jego kształtowania;”;

45. Slajd 45

2) w art. 10:
a) w ust. 1:pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych
oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego;”,
– po pkt 4 dodaje się pkt 4a w brzmieniu:
„4a) rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub określenia przez audyt krajobrazowy
granic krajobrazów priorytetowych;”,
b) w ust. 2:
– pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikające z audytu
krajobrazowego;”,
– pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu, w tym krajobrazu
kulturowego i uzdrowisk;”;
3) w art. 15:
a) w ust. 2:
– pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu;”,
– po pkt 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:
„3a) zasady kształtowania krajobrazu;”,
Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 774
– pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4) zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków, w tym krajobrazów kulturowych, oraz dóbr kultury
współczesnej;”,
– pkt 7 otrzymuje brzmienie:
„7) granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, na podstawie odrębnych
przepisów, terenów górniczych, a także obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, obszarów osuwania się mas
ziemnych, krajobrazów priorytetowych określonych w audycie krajobrazowym oraz w planach zagospodarowania
przestrzennego województwa;”,

46. Slajd 46

6) art. 38 otrzymuje brzmienie:
„Art. 38. Organy samorządu województwa sporządzają plan zagospodarowania przestrzennego województwa, prowadzą analizy i
studia oraz opracowują koncepcje i programy, odnoszące się do obszarów i problemów zagospodarowania przestrzennego
odpowiednio do potrzeb i celów podejmowanych w tym zakresie prac, a także sporządzają audyt krajobrazowy.”;
7) po art. 38 dodaje się art. 38a i art. 38b w brzmieniu:
„Art. 38a. 1. Dla obszaru województwa sporządza się, nie rzadziej niż raz na 20 lat, audyt krajobrazowy.
2. Audyt krajobrazowy identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz
dokonuje oceny ich wartości.
3. Audyt krajobrazowy, w szczególności:
1) określa:
a) krajobrazy występujące na obszarze danego województwa,
b) lokalizację krajobrazów priorytetowych;
2) wskazuje lokalizację i granice:
a) parków kulturowych,
b) parków narodowych, rezerwatów przyrody, Dziedzictwa UNESCO, obszarów Sieci Rezerwatów
Biosfery UNESCO (MaB = Man and the Biosphere) lub obszarów i obiektów , parków krajobrazowych, obszarów chronionego
krajobrazu,
c) obiektów znajdujących się na listach Światowego proponowanych do umieszczenia na tych listach;
3) wskazuje:
a) zagrożenia dla możliwości zachowania wartości krajobrazów, o których mowa w pkt 1 lit. b, oraz wartości krajobrazów w obrębie
obszarów lub obiektów, o których mowa w pkt 2,
b) rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazów, o których mowa w pkt 1 lit. b, oraz krajobrazów w
obrębie obszarów lub obiektów, o których mowa w pkt 2, w szczególności poprzez wskazanie obszarów, które powinny zostać
objęte formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.10)),
c) lokalne formy architektoniczne zabudowy w obrębie krajobrazów, o których mowa w pkt 1 lit. b.
4. Rekomendacje i wnioski, o których mowa w ust. 3 pkt 3 lit. b, nie mogą być sprzeczne z celami i sposobami ochrony obszarów i
obiektów, o których mowa w ust. 3 pkt 2, określonymi na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub ustawy
z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
5. Audyt krajobrazowy może wskazywać te obszary objęte formami ochrony przyrody, o których mowa
w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, które ze względu na znaczący spadek wartości
krajobrazu wymagają pogłębionej analizy zasadności ich dalszej ochrony.

47. Slajd 47

Art. 38b. 1. Projekt audytu krajobrazowego sporządza zarząd województwa.
2. Zarząd województwa przed przedłożeniem projektu audytu krajobrazowego do uchwalenia przez
sejmik województwa:
1) informuje w drodze obwieszczenia o przystąpieniu do sporządzania projektu audytu
krajobrazowego;
2) zasięga opinii o projekcie od:
a) regionalnego dyrektora ochrony środowiska,
b) dyrektorów parków narodowych i krajobrazowych położonych w granicach województwa,
c) wojewódzkiego konserwatora zabytków,
d) rad gmin położonych na terenie województwa
– z zastrzeżeniem, że brak zajęcia stanowiska w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu audytu
krajobrazowego uznaje się za wyrażenie pozytywnej opinii o projekcie w przedłożonym brzmieniu;

48. Slajd 48

Lista światowego dziedzictwa (ang. World Heritage List; fr. Liste du patrimoine
mondial) – lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej
organizacji UNSCO filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź
przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (w czerwcu 2014) 1031 obiektów w 163
krajach, w tym 802 obiektów dziedzictwa kulturowego, 197 przyrodniczego i 32
mieszanych. O wpisaniu danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego
Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 r. Nominacje zgłaszane są
przez poszczególne kraje.
O objęciu danego obiektu ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa
decyduje szereg kryteriów. Do końca 2004 r. było sześć kryteriów dla
obiektów dziedzictwa kulturowego i cztery dla przyrodniczego. W 2005 r. połączono
je w jednorodną listę dziesięciu kryteriów. Dany obiekt musi reprezentować
"unikatową wartość uniwersalną" i spełniać przynajmniej jeden z poniższych
warunków:

49. Slajd 49

WYTYCZNE OPERACYJNE DO REALIZACJI KONWENCJI ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA
Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury
Międzyrządowy Komitet Ochrony Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego
https://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencje__deklaracje_raporty/Wytyczne_Opereracyjne_
do_realizacji_Konwencji_Swiatowego_Dziedzictwa_UNESCO_-_2012_1_.pdf
W 2004 r. sześć obszarów znajdujących się w historycznym centrum oraz w porcie Liverpoolu
zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Liverpool znajdował się na liście
ponieważ w XVIII i XIX wieku był jednym z głównych centrów światowego handlu. Miasto odgrywało
także ważną rolę w budowie potęgi Imperium Brytyjskiego. Miasto miało także pionierski wkład w
rozwój nowoczesnej technologii portowej, systemów transportu i zarządzania portem. W miejscach
wpisanych na Listę znajdują się licznie ważne gmachy handlowe, miejskie i publiczne, łącznie z
Miejską Salą Reprezentacyjną Świętego Jerzego.
Powodem usunięcie Liverpoolu była budowa nowoczesnych obiektów w obrębie miejsc objętych
wpisem. Dodatkowo władze miasta zgodziły się na budowę stadionu piłkarskiego w jednym z
historycznych doków położonych nad brzegiem rzeki Mersey. UNESCO uznało, że taka silna
ingerencja w historyczną strukturę zabudowań stoi w sprzeczności z ideałami organizacji.
Tym samym Liverpool jako trzecie miejsce na świecie utraciło wpis na liście UNESCO. Wcześniej
wykreślono z niej Dolinę Łaby w Dreźnie oraz Arabskie Sanktuarium Oryksa w Omanie. Tam
także powodem usunięcia z listy była nadmierna ingerencja w historyczny krajobraz.

50. Slajd 50

SWOT – metoda heurystyczna służąca do porządkowania i analizy informacji
Heurystyczna (metoda rozwiązań
przybliżonych) technika analityczna
służąca do porządkowania informacji,
wykorzystywana
w planowaniu strategicznym
Heurystyka (gr. heurisko – odkrywam, znajduję): nauka o
dokonywaniu odkryć, zajmująca się badaniem praw, które
rządzą myśleniem twórczym
oraz formowaniem metod ułatwiających
i systematyzujących tego rodzaju działania.

51. Slajd 51

52. Slajd 52

53. Slajd 53

54. Slajd 54

55. Slajd 55

56. Slajd 56

57. Slajd 57

BIBLIOGRAFIA ZALECANA
1. Chmielewski J. M., Teoria i praktyka planowania przestrzennego. Urbanistyka Europy, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
2. Domański R. Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Warszawa 2022
3. Karwińska A. Gospodarka przestrzenna, Warszawa 2022

58. Slajd 58

BIBLIOGRAFIA do wyboru

59. Slajd 59

1
2
Affelt W., Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości, Kurier Konserwatorski, nr 5, Warszawa
2009.
Bogdanowski J., Metoda wnętrz i jednostek architektoniczno – krajobrazowych, Kraków 1999 (Zeszyty
Naukowe PK)
3
Bogdanowski J., Architektura obronna w krajobrazie Polski, Warszawa – Kraków 2002
4
Bogdanowski J., Holcer Z., Kornecki M., Architektura obronna. Słownik terminologiczny architektury,
Warszawa 1994
5
Böhm A., Wnętrze w kompozycji krajobrazu. Wybrane elementy genezy analizy porównawczej i
zastosowań pojęcia, Kraków 2004 (Wyd. Politechniki Krakowskiej)
6
Ciołek G., Zarys ochrony i kształtowania krajobrazu, Arkady, Warszawa 1964
7
Dąbrowska-Budziło K., Treść krajobrazu kulturowego w jego kształtowaniu i ochronie, Zeszyty Naukowe
Politechniki Krakowskiej nr 46, Kraków 2002
8
Giedrych R., Szumański M., Krajobraz z paragrafem, z. 10, Architekt krajobrazu - wybrane aspekty
prawne wykonywania zawodu, Warszawa 2008 (Wyd. SGGW)
9
Gromnicki J. red., Ochrona krajobrazu kulturowego – między dokumentacją a realizacją, Materiały z
Seminarium Konserwatorskiego PKZ, Wydawnictwo PKZ, Warszawa 1984
10
Gyurkovich J., Kompozycja przestrzeni miejskiej, współczesne interwencje w historycznej tkance i
sylwecie, Materiały z Międzynarodowej Konferencji Konserwatorskiej, Kraków 2000
11
Kondracki J, Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 1981
12
Kurier Konserwatorski, nr 4, Warszawa 2009 (Wnioski w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i
zabytków…)
13
Lynch Kevin, Obraz miasta, Cambridge 1960 i późniejsze wydania
14
Molski P., Waloryzacja dziedzictwa architektonicznego w systemie ochrony zabytków, System ochrony
zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje, red. B. Szmygin, Lublin – Warszawa 2011.

60. Slajd 60

15
Myczkowski Z., Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych w Polsce,
Kraków 1998 (Wydawnictwo PK)
16
Ostrowski W., Wprowadzenie do historii budowy miast. Ludzie i środowisko, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001
17
18
Przyborowska – Klimczak A., Międzynarodowa ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego,
Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. III, A.D.
MMV.
Rewers E., Tożsamość kulturowa miast: między strategiami pamięci a pokusą zapomnienia,
Materiały Konferencji Naukowej: „Kierunki transformacji polskich miast u progu wstąpienia do Unii
Europejskiej”, Szczecin 2000
19
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska – Sulkiewicz, Warszawa 2007
20
System ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje, red. B. Szmygin, Lublin –
Warszawa 2011.
21
Szmygin B., Doktryna konserwatorska a odbudowa zabytków. Przykład miast historycznych [w:]
Postęp i nowoczesność w konserwacji zabytków, Lublin 2005, materiały z konferencji
22
Wejchert K., Miasteczko polskie jako zagadnienie urbanistyczne, Warszawa 1947
23
Wejchert K., Elementy kompozycji urbanistycznej, Warszawa 2008