Андижон давлат тиббиёт институти Умумий жаррохлик, жаррохлик касалликлари ва ХДЖ кафедраси
Куйиш (combustio) деб, термик, химик, электр токи еки нур энергияси таъсирида келиб чикувчи шикастланишга айтилади
Куйиш турлари:
Келтириб чикарувчи сабабига кура термик куйишларнинг учраши:
Куйишдан купинча оёклар зарарланади (47%), бош, куллар ва тана сохаларининг бошка кисмларини куйиш нисбати тахминан бир хил
КУЙИШЛАР КЛАССИФИКАЦИЯСИ:
Клиник жихатдан I, II и IIIа даражадаги куйишлар юза куйиш деб бахоланади, IIIб ва IV даражали куйишлар эса чукур
Куйиш майдонини умумий тана териси сатхига фоиз нисбатини аниклаш учун турли хил усуллардан фодаланилади. -Ю.Ю.Джанилидзе,
Туккизлар коидаси:
Б.Н.Постников жадвали
Вилявин буйича куйиш майдонини аниклаш
Куйиш клиникаси
1 даражали куйиш клиникаси
Биринчи даражали куйиш
2 даражали куйиш клиникаси
Оёк панжасининг иккинчи даражали куйиши
Кул панжасининг иккиинчи даражали куйиши
3а даражали куйиш клиникаси
3б даражали куйиш клиникаси
Кул кафтининг 3 даражали куйиши
4 даражали куйиш клиникаси
4 даражали куйиш
Куйишда биринчи ердам
Куйишда биринчи шифокорлик ердамини курсатиш
Биринчи шифокорлик ердам курсатиш
Даволаш
Иккинчи даражали куйишда пуфакчаларни пункция килиш
Иккинчи даражали куйишда пуфакчаларни кесиш
Даволаш
Аэротерапевтик ускуналарда очик усулда даволаш
Даволаш
Тери каватини кучириб утиш операцияси аутодермопластика деб аталади. Тери 2 мм калинликда сог сохалардан: сон, елка, корин олд
Сунгра олинган терини махсус ускуна «Перфоратор» ердамида тешилади ва грануляциялашган жарохатга утказилади.
КУЙИШ АСОРАТЛАРИ
Куйиш касаллиги
Куйиш токсемияси
Септик (септикотоксемик) боскич
Реконвалесценция боскичи
Куйиш касаллигини даволаш
Куйиш токсемиясини даволаш
Токсемияни даволаш
Септикотоксемияни даволаш
Реконвалесценция боскичида даволаш
Химиявий куйишлар
Химиявий воситаларнинг таъсири
Фосфор ва порох билан куйиш
Химиявий куйишларда биринчи ёрдам
Электротравма
Электротравма клиникаси
Уртача огирликда
Электротравмада биринчи ёрдам
Электротравмани махаллий даволаш
Совук уриши (congelatio) деб организмга паст хароратнинг таъсир этиш натижасида, некроз ва реактив яллигланиш билан кечадиган
Олиб келувчи омиллар
Совук уришининг классификацияси
Совук уришининг классификацияси
Совук уришининг классификацияси
Оёк панжасининг туртинчи даражали совук уриши
Совук уришининг клиникаси
Реактив олди даврида даволаш беморни иситишга каратилган
Реактив даврида даволаш совук уришининг даражасига боглик булади
5.62M
Категория: МедицинаМедицина

Куйишлар, совук уриши ва электротравма

1. Андижон давлат тиббиёт институти Умумий жаррохлик, жаррохлик касалликлари ва ХДЖ кафедраси

Маърузанинг мавзуси: куйишлар,
совук
уриши ва
электротравма
3 курс талабалари учун маъруза

2.

Максад: Терининг барча функциялари халигача етарлича урганилмаган
булсада: барьер, терморегуляцияловчи, дезинтоксикацион, нафас олиш ва
кон учун депо функциялари тафовут килинади. Инсон тукималарнинг
температура бусагаси тахминан 45 оС ни ташкил килади. Шунинг учун
терининг шикастланиш даражаси термик агентнинг турига, унинг
иссиклик хажмига, ва юкори хароратнинг таъсир килиш вактига боглик.
Шу сабабли максадимиз талабалрга кандай термик агент канча вакт
таъсир килганида аъзо ва тукимларда кандай узгаришлар содир булиши,
инсон терисининг кайси функциялари бузилиши ва булар нималарга
олиб келиши, уларнинг кайдай намоён булиши ва бундай беморларни
кандай даволаш зарурлигини ургатишдан иборат.
Айникса бундай беморлар бирламчи бугинда умумий амалиёт
шифокорига албатта мурожат килишади. Шу сабали умумий амалиёт
шифокори бу касалликларнинг клиникаси, диагностикаси, дифферециал
диагностикаси, биринчи шифокорлик ёрдами ва уз вактида
ихтисослашган муассаваларга юборишни ва ихтисослашган ёрдам учун
кандай тактика тутиши кераклигини аник ва равшан билиши лозим.
Максад шундан иборатки:
1. Талабаларни куйиш, совук уриши ва электротравмаларнинг асосий
белгилари билан таништириш.
2. Уларни мустакил клиник фикрлай олишга ургатиш, муайян
маълумотларни бахолашга, ташхисни асослашга, дифференциал
диагностика утказишга ва даволаш йуллари хакида хулосалар чикарига
ургатиш.
3. Талабаларни оддий хирургик ва тиббий муолажалар килишга ургатиш

3. Куйиш (combustio) деб, термик, химик, электр токи еки нур энергияси таъсирида келиб чикувчи шикастланишга айтилади

4. Куйиш турлари:

• термик (иссиклик)
• химиявий
• электр токи таъсиридаги куйиш
• нурлар таъсирида куйиш

5. Келтириб чикарувчи сабабига кура термик куйишларнинг учраши:

45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
олов билан
куйиш
кайнаган сув
билан
иссик овкат
билан
чугланган
ашёлар билан

6. Куйишдан купинча оёклар зарарланади (47%), бош, куллар ва тана сохаларининг бошка кисмларини куйиш нисбати тахминан бир хил

7. КУЙИШЛАР КЛАССИФИКАЦИЯСИ:

Куйишлар чукурлигини аниклаш учун улар
бир неча даражаларга булинади:
Турт даражали классификациянинг
номенклатураси:
I даража - Юзаки эпидермаль куйиш
II даража
- Тери юзаки кавати куйиши
IIIа даража – терининг сургичсимон кисмигача куйиши
IIIб даража - куйиш терининг сургичсимон кисмидан хам
чукургача таркалиб, тери ости ёг каватигача
етиши мумкин куйиши
IV даража - теридан чукурдаги тукималарни яъний пай, суяк,
мушакларини куйиши (тукималарнинг кумирланиши
ва некрози)

8. Клиник жихатдан I, II и IIIа даражадаги куйишлар юза куйиш деб бахоланади, IIIб ва IV даражали куйишлар эса чукур

Дифференциал-диагностик
таккослаш
максадида
«игна
санчиш»
тести
кулланилади: чукур куйишларда огрик
сезгиси йук ва юза куйишларда огрик
сезгиси бор.

9. Куйиш майдонини умумий тана териси сатхига фоиз нисбатини аниклаш учун турли хил усуллардан фодаланилади. -Ю.Ю.Джанилидзе,

Г.Д.Вилявин,
Б.Н.
Постниковлар
томонидан
таклиф
этилган
схема.
- А.Уоллес томонидан таклиф этилган «Туккизлар коидаси»
- Б.Н.Постников томонидан таклиф этилган махсус жадвал

10. Туккизлар коидаси:

11. Б.Н.Постников жадвали

12. Вилявин буйича куйиш майдонини аниклаш

13. Куйиш клиникаси

Умумий:
Кичик куйишларда ахамияти кам, катта
куйишларда ахамиятли умумий узгаришлар
хисобига (куйиш касаллиги вужудга келади)
Махаллий:
Куйиш симптомлари куйиш даражасига боглик
булган холда турлича булади

14. 1 даражали куйиш клиникаси

Терини асептик яллигланиши билан кечади:
капиллярлари
кенгайган,
уларнинг
деворидан
плазмани чикиши терининг шишишига олиб келади.
Куйган тери сатхи кизарган, бир оз шишган, огрикли.
Бир неча кундан сунг терининг эпидермис
кавати курийди, кораяди, гадир будирлашади ва
кучади.

15. Биринчи даражали куйиш

16. 2 даражали куйиш клиникаси

Яллигланиш белгилари кучайган. Капиллярлар
янада кенгайган, деворларлар утказувчанлиги ошган,
шиш ортиб боради. Юзаки эпидермал кават
шикастланган, лекин терининг сургичсимон кавати
сакланган. Эпидермал каватнинг тагида сероз
суюклик йигилиши хисобига эпидермис
кучиши
кузатилади.
Иккинчи
даражали
куйишга хос пуфакчалар пайдо булади.

17. Оёк панжасининг иккинчи даражали куйиши

18. Кул панжасининг иккиинчи даражали куйиши

19. 3а даражали куйиш клиникаси

Куйиш баъзи жойларда факатгина юз
кисмларини, баъзи жойларда эса терининг
бутун каватигача бориб, сургичсимон кават
некрозини келтириб чикаради. Терининг
баъзи жойлари пуфакчалар, ок еки кора
рангдаги
доглар
билан
копланган
Шикастланган сохада
гиперестезия
кузатилади.
Улган тукималар пустлок
хосил килади ва тирик тукималардан
демаркацион чизик хосил килиб ажралади.

20. 3б даражали куйиш клиникаси

Сургич каватидан ташкари, тери ости
кавати хам шикастланган. Тери оч
кулрангда булиб, догсимон куринишда.
Гиперстезия еки тулик анестезия. Битишида
шикастланган сохада дагал, камэластик ок
рангли келлоид чандиклар хосил булади.

21. Кул кафтининг 3 даражали куйиши

22. 4 даражали куйиш клиникаси

Бу даражада чукур тукималарнинг
шикасланиши кумирланиш куринишида
булади,
хаттоки
суяклар
хам
шикастланиши мумкин. Тукималар кора
рангдаги синувчан холатга келади. Бу
даражада куйиш уз узидан битиши
кузатилмайди.
Некрэктомия
ва
ампутациялар бажарилади.

23. 4 даражали куйиш

24. Куйишда биринчи ердам

- жабрланган беморни оловдан озод
этиш, устидаги енаетган кийимларини
учириш еки ечиб олиш
- куйган сохани совук сув окимида
огриклар тухтагунича совитиш
- асептик еки махсус боглам куйиш
- огриксизлантирувчи тадбирларни
куллаш

25. Куйишда биринчи шифокорлик ердамини курсатиш

Куйган жарохатларни даволаш бирламчи
хирургик ишлов беришдан бошланади.
Куйган жарохат фурациллин
суюклигининг окими билан ювилади,
пуфакчалар асосидан тешилади ва
суюкликни чикариб ташланади.
Ажралган эпидермис кавати олиб
ташланмайди, у биологик химоя
вазифасини бажаради.

26. Биринчи шифокорлик ердам курсатиш

Куйган жарохатга егли-фурациллинли
еки 0,5% йодопиронли боглам куйилади.
Огрик колдирувчи дорилар инекция
тарикасида юборилади: анальгин,
баралгин, наркотик анальгетиклар
Беморни зуддлик билан
ихтисослаштирилган куйиш
марказларига юборилади.

27. Даволаш

1 даражали куйишларга 5% синтомицинли
богламлар куйилади
Юз сохасидаги куйишларни «очик» йул билан
даволанади (балик еги, облепиха еги)
II-IIIА даражада – майда пуфакчалар
кучирилмайди, катта пуфакчалар асосида
тешилади ва суюклик чикариб ташланади.
Кейинчалик синтомицин ва левомеколь
малхамлари ва егли-фурациллинли
аралашмалар билан богламлар килинади.

28. Иккинчи даражали куйишда пуфакчаларни пункция килиш

29. Иккинчи даражали куйишда пуфакчаларни кесиш

30. Даволаш

Имкон кадар богламларни 10-14 кун давомида
алмаштирилмайди. 2-даражали куйишлар 2
хафта давомида тузалади. 3А даражадаги
куйишлар 3-4- хавфта давомида тузалади. Кул
ва оеклар куйишида «епик» усулда
даволанади.
Тананинг кенг кисмлари куйганда: юз, бадан
«очик» усулда махсус аэротерапевтик
ускуналарда даволаш ишлари олиб борилади.

31. Аэротерапевтик ускуналарда очик усулда даволаш

32. Даволаш

3Б-4- даражадаги чукур
куйишларда
некрэктомия
бажарилади.
Некрэктомия химиявий
еки механик йул билан
бажарилади
Некроэктомиядан
кейинги хосил булган
грануляцион тукимани
тери аутотрансплантати
билан епилади

33. Тери каватини кучириб утиш операцияси аутодермопластика деб аталади. Тери 2 мм калинликда сог сохалардан: сон, елка, корин олд

девори, белдан махсус ускуна- «Дерматом»
ердамида олинади.

34. Сунгра олинган терини махсус ускуна «Перфоратор» ердамида тешилади ва грануляциялашган жарохатга утказилади.

35. КУЙИШ АСОРАТЛАРИ

Бугимлар сохасида контрактураларни
хосил булиши.
Келлоид чандикларни хосил булиши
Трофик яраларни хосил булиши
4 даражада кумирланиш натижасида
беморлар ногирон булиб колишади.

36. Куйиш касаллиги

Касалликнинг белгилари тана сатхининг 15%
куйганда намоен булади
Болаларда тана сатхининг 8-10% куйганда
куйиш касаллиги ривожланади.
Куйиш касаллиги 1-2 кун давом этган куйиш
шокидан кейин ривожланади. Шокнинг
эректил фазаси еркин кечади. Куп микдордаги
рецепторларни куйиши натижасида улим
холати булади

37. Куйиш токсемияси

Куйишнинг 2-3-суткасида кучаяди ва 1-2-
хафта давом этади.
Тукима ва аъзоларнинг (жигар, буйрак) гипоаноксияси ривожланади.
АКХ (ОЦК) ва организмда сув микдорини
камайиши анурия ва уремияга олиб келади.
Геморрагик ва эрозив гастрит, ошкозон ичак
трактининг уткир яралари ва улардан кон
кетиш кузатилади

38. Септик (септикотоксемик) боскич

Куйиш касаллигининг 2-3-хафтасида
ривожланади.
Жигар-буйрак етишмовчилиги,
сувсизланиш, ацидоз, гипопротеинемия
кучаяди. Оксидланиш процесслари
бузилади.
Бемор конида микроблар пайдо булади

39. Реконвалесценция боскичи

Куйиш касаллигини яхши кечиши билан
реконвалесценция боскичи бошланади.
Бошланиш муддати куйиш чукурлиги ва
майдонига боглик.
Беморларнинг ахволи яхшиланади,
иштахаси пайдо булади, эпителизация
бошланади

40. Куйиш касаллигини даволаш

Шокни даволаш учун кунига 2-3 соат
ичида 1 литргача плазма, кон куйиш
лозим. Ундан ташкари 3-5 литргача
тузли эритмалар, глюкоза, желатинол,
реополюгликин куйиш керак Адекват
огриксизлантириш учун: наркотик ва
нонаркотик анальгетиклар, антигистамин
дори воситалари юборилади

41. Куйиш токсемиясини даволаш

Биринчи икки кунда тана огирлигининг хар
бир килограммига 3 мл тугри келадиган ва
куйган майдон хажмига купайтирилган
инфузион даволаш олиб борилади. Инфузион
терапия тана огирлигининг 10% ошмаслиги
керак. Масалан, бемор огирлиги 70кг булса,
кун давомидаги инфузион суюклик микдори 7
литров ошмаслиги лозим. (R.Moore, A.Wallace)

42. Токсемияни даволаш

Махаллий даво- некрэктомия
Кон, кон урнини босувчи суюкликлар,
оксил препаратлари, аминокислоталар
аралашмаси, антибиотиклар, витаминлар
гемосорбция, биогемосорбция килиш
керак булади.

43. Септикотоксемияни даволаш

Юкори калорияга эга, оксил, витаминли
озик овкат махсулотларини кабул килиш
Плазма, кон, витаминлар, антибиотиклар
Уз вактида бажарилган некрэктомия ва
тери кайта утказиш операциялари
бажарилади

44. Реконвалесценция боскичида даволаш

Дори дармон билан даволашни
камайтириб, тери утказиш бажарилади
Кон урнини босувчи воситаларни куйиш
давом эттирилади
Даволовчи физкультура
Реабилитация чоралари курилади

45. Химиявий куйишлар

Кислоталар
Ишкорлар
Огир метал тузлари
Фосфор

46. Химиявий воситаларнинг таъсири

Кислота ва огир метал тузлари теридан сувни
суриб олади ва оксилларни коагулияция
килади. Натижада коагуляцион некроз пайдо
булади. Пустлок хосил булиши тезлашади
Ишкорлар тукимадан сувни суриб олиши ва
оксилларни парчалаши билан колликвацион
некроз келтириб чикаради. Натижада куп
микдорда токсик махсулотлар хосил булади ва
интоксикация ривожланади

47. Фосфор ва порох билан куйиш

Куйиш жарохатлари чукур булади, чунки
терига тушиши билан ениши давом этади
Чукур куйишлар ва некрозлар
2-3 суткадан кейин огир интоксикация
ривожланади. Сариклик ва анурия билан
биргаликда уткир жигар-буйрак
етишмовчилиги келиб чикиши мумкин

48. Химиявий куйишларда биринчи ёрдам

5-10 минут давомида сув билан ювиш
2% натрий бикорбонат аралашмаси билан
кислота таъсир этган жойга ишлов бериш
Ишкорлар билан куйганда 1-2% уксус, лимон
кислоталари билан ишлов бериш
Фосфор билан куйганда 5% мис купороси, 0,10,2% калий перманганат аралашмаси билан
ишлов бериш

49. Электротравма

Организмни электр токи еки чакмок
билан шикастланиши электротравма
дейилади
Таъсир огирлигини ток кучи, кучланиш
ва таъсир этиш вакти хал этади
Электр токи таъсирида тукима термик,
химик, механик узгаришларга учрайди

50. Электротравма клиникаси

Махаллий белгилари: улчамлари 2-3 мм
келадиган жигарранг саргиш ва кулранг
жарохатларни аникланади
Умумий белгилари: мушакларни тоник
кискариши, тоник фалажлик.
Енгил даражаларда беморлар куркувни хис
этадилар, киска муддатга хушдан кетадилар.
Сунгра бош айланиш, холсизлик булади

51. Уртача огирликда

Шок клиникаси
Нафас олишни тухташи, хушни йукотиш,
юрак коринчалари фибрилляцияси
Огир шикастланиш улим билан тугайди

52. Электротравмада биринчи ёрдам

Биринчи навбатда беморни таъсир этаетган токдан
ажратиш керак (шахсий техник хавсизлик коидаларига
риоя килган холода)
Эркин нафас олиш йуклигида упкани суний
вентиялциясини килиш (огиздан огизга еки огиздан
бурунга)
Юрак фаолияти тухтаганда юракни билвосита укалаш,
дори дармонларни юбориш ва кислород бериш
Коринчалар фибрилляциясида - Дефибрилляция
Бутун тана укалаш

53. Электротравмани махаллий даволаш

Шикастланган сохани спирт билан
ишлов бериш ва асептик боглам куйиш
Некрэктомия ва терини кайта утказиш
операцияси (тукимани кумирланиши юз
берган булса - ампутация)

54. Совук уриши (congelatio) деб организмга паст хароратнинг таъсир этиш натижасида, некроз ва реактив яллигланиш билан кечадиган

шикасланишга айтилади.

55. Олиб келувчи омиллар

Атроф мухитнинг намлигини кучайиши
Шамол
Кисувчан кийим бош еки оек кийими
Кон айланишни бузилиши
Гиповитаминозлар

56. Совук уришининг классификацияси

даража. Терининг юзаки каватлари
шикастланиб, кон айланишни кайтувчи
бузилишлари кузатилади. Кон томирларни
спастик кискариш туфайли шикастланган
аъзода котиши, окариши ва огрик булади.
Шикастланган аъзонинг капилярлари параличи
натижасида гиперемия, шиш, сезувчанликни
йуколиши ва сезувчанликни йуколиши
кузатилади.
I

57. Совук уришининг классификацияси

II даража. Терининг юзаки каватини
некрози кузатилади. Тери ва тери ости
ег каватининг инфильтрацияси кучаяди,
сезувчанлик йуколади. Сероз-геморогик
суюкликни сакловчи пуфакчалар хосил
булади.

58. Совук уришининг классификацияси

III даража. Терининг чукур тукималари
шикастланади. Кон айланишни тулик
бузилиши, шикастланган аъзони некрози
ва демаркацион чизик хосил булади.
IV даража. Суякларни шикастланиши
кузатилади. «Уз узидан ампутация»
холатлари кузатилади

59. Оёк панжасининг туртинчи даражали совук уриши

60. Совук уришининг клиникаси

Реактив олди даври. Паст хароратни таъсир
этиш вактидан бошланади. Терининг окариш,
совиш ва сезувчанликни пасайиши булади.
Реактив даври. Паст хароратни таъсир
этишини тухташиши билан бошланади. Совук
урган соха шишган, каттик, кукимтир кизгиш
рангда булиб огрий бошлайди. Пуфакчалар
хосил булиши мумкин.

61. Реактив олди даврида даволаш беморни иситишга каратилган

1- Беморни 20 дан 37 0С булган иссик ваннага
солинади. Шикастланган аъзодан ташкари.
2- Вена ичига иситилган инфузион суюкликлар
куйилади.
3- Кон томирларни кенгайтирувчи дори дормонлар
буюрилади.
4- Совук урган сохага курук асептик боглам
куйилади.

62. Реактив даврида даволаш совук уришининг даражасига боглик булади

I даражада: курук асептик богламлар ва физиотерапия
II даражада: бирламчи хирургик ишлов бериш,
пуфакчаларни очиш ва олиб ташлаш, терига спирт
билан ишлов бериш, асептик богламлар ва
физиотерапия.
III-IV даражаларда: йирингли инфекция бошланган
булса, химиявий некрэктомия, жарохатлар йиринлаган
холлларда эса некрэктомия, ампутация еки
экзоартикуляция килинади.
English     Русский Правила