Тіл аурулары мен аномалиялары. Дәм сезудің және сілекей бөлінуінің бұзылуы. Еріннің қабынуы, клиникасы, диагностикасы, емі

1. ТІЛ АУРУЛАРЫ МЕН АНОМАЛИЯЛАРЫ. ГЛОССАЛГИЯ. ДӘМ СЕЗУДІҢ ЖӘНЕ СІЛЕКЕЙ БӨЛІНУІНІҢ БҰЗЫЛУЫ. ЕРІННІҢ ҚАБЫНУЫ, КЛИНИКАСЫ, ДИАГНОСТИКАСЫ , ЕМІ

Дайындаған:
Доцентер САПАЕВА Н.Г.
ҚҰНАНБАЕВА Т.С.

2. ГЛОССИТТЕРДІҢ СЕБЕПТЕРІ

• Инфекция: вирустар,
стафилакокктар, стрептококктар
және фузобактериялар болады.
• Глосситер адамнын жалпы
ауралырынын корiнici болуы
мүмкін

3. Тiл ауруларынын Жүйесі

ДЕСКВАМАТИВТІ глоссит тілдің түлеуі
географический язык .
ҚАРА ТҮКТІ ТІЛ (черный волосатый язык),
ҚАТПАРЛЫ тіл (СКЛАДЧАТЫЙ) язык,
ТІЛДІҢ РОМБ ТӘРІЗДІ қабынуы
(РОМБОВИДНЫЙ) глоссит,
НЕЙРОГЕНДІ ТІЛ аурулары жіне
ТІЛДЕРДІҢ аномалиялары
ЖЕДЕЛ КАТАРАЛЬДЫ глоссит,
ТІЛ абсцесстері

4. КЛИНИКАСЫНДА

• Шағымы болмайды (тілдің шаншыған сезімі,
күйіп турған симтомдарды байқайды,
парастезия жағдайы )
• Осындай симптомдар науқастардың ауыз
гигиенасы нашарлағанда кездеседі
• Тілдің бетінде және бүиірлерінде эпителийдің
түлегені көрінеді, тілдің бүртіктері дистрофияға
ушырайды
• Шамадан тыс мүйізгектену байқалады

5.

6.

7.

8. Салыстырмалы диагностикасы

САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ
Қызыл жалпақ теміретке
Лейкоплакия
Екіншілік мерездің түйіншекті
түрінде
Гиповитаминоз В2, В6,В12

9. ҚАТПАРЛЫ ТІЛ - СКЛАДЧАТЫЙ ЯЗЫК

Тілдің
дамуы кезінде болатын ауытқуларға
жатады
балаларда, үлкен адамдар арасында да
кездеседі.
Тілдің арқасында, бүйірлерінде әр түрлі
тереңдіктегі сайлар орналасып, тіл бетің
қатпарландырып жібереді.
Ағаш бутақтары тәріздес тарамдалып
орналасады

10. Түрлері

АҒАШ тіріздес түрі (ДРЕВОВИДНАЯ) кейде
бүларды көлденең орналасқан сайлар өтіп жатады.
МИ тәрізді түрі : қатпарлары МИҒА ұқсас
МОЗГОВАЯ
Сайлардын табаны мен жан жақ беттері жіп
тәріздес бүртіктермен жабылған, кейбір кезде
қатпарлы тіл онын түлей қабынуымен қатар
кездесіп отырыды.
Қатпарлы тіл МЕЛЬКЕРСОН РОЗЕНТАЛЬ
синдромынын бір белгісі болып кездесі.
АКРОМЕГАЛИЯ және ДАУН ауруларында да осы
өзгерістер жиі кездеседі.

11. Клиникасы

Ешқандай шағым айтпайды, бірақ тілдің түрі
оларды мазасындандырып , дәрігерге баруға
мәжбүр етеді.
Ауыз қуысының гигиенасы нашар, сілекей аз
мөлшерде бөлінсе, қатпарға ас қалдықтары
жиналып, ауыздаң ұнамсыз иістің шығуы
мүмкүн
тіл қабынғанда әр түрлі ауру сезімдерінің
пайда болуы КАНЦЕРОФОБИЯ

12.

13.

14.

15. Салыстырмалы диагностикасы

Мелькерсон-
Розенталь
синдромының симптомы болуы
мүмкін
Десквамативті глосситпен бірге
жүруі
Жалған пигменттелген тілден
(кофе, варенье, чай ж.б.)

16. Емдеу шаралары

Жергілікті
ем қажет етпейді
Ауыз қуысының гигиенасын
сақтау
Ауыз қуысын уақытында
сауықтыру

17. ҚАРА ТҮКТІ ТІЛ - тілдің жіп тәріздi бүртіктерінің гиперплазиясымен сипатталады

Балаларда, қарт адамдарда жиі кездеседі.
ЭТИОЛОГИЯСЫ толық дәлелденбеген.
ГИПО арибофлавиноз
КӨП антибиотиктерді қабылдағанда, кандидоз
ауруы кезінде
АРАҚты көп ішкен жағдайларда, темекі
тартқан адамдар
ауыз гигиенасы нашар
Әр түрлі химиялық дәрілер қабылдағанда .
Ауру екі үш аптаға дейін созылады, кейбірде
үзаққа созылуы мүмкін

18. Тілдің ромбы тәрізді қабынуы- РОМБОВИДНЫЙ ЯЗЫК

Тілдің ромбы тәрізді қабынуыРОМБОВИДНЫЙ ЯЗЫК
• САҢРАУҚУЛАҚТАРДЫҢ әсерінең дамыған деп
тұжырымдайды. Ошақты зерттеген кезде
саңырауқулақтар байқалған
• саңрауқулақтарға қарсы ем нәтижелі болып келеді.
Ауру ер адамдарда, көбінесе шылым, шарап
қабылдайтындар арасында кездеседі, әйелдер өте
сирек аурады.
• ОШАҚ тілдің ортасында пайда болады, науа
тәрізді бүртіктердің алдында, ені 05-2см , үзындығы
1, 5-5см
• Ромб тәрізді, сопақ пішінді немесе жолақ түрінде
орналасады.
• Ошақ саны көбінесе біреу, кейде екеу ушеу болып
келеді.

19. Түрлері

ТҮРЛЕРІ
БІРІНШІ – жалпақ түрінде ошақтын беті
жазық, тегіс болып келеді, ақшыл күлгін
түсті, шегарасы анық, шектелген, ошақ
төмендеу орналасқан.
ЕКІНШІ – бұдырмақ түрінде жарақат ошағы
кедірлі –бүдырлы, томпақ бұдырмақ
өскіндерімен жабылған.
Үшінші – папиломатозды ісік тәріздес тілдің
бетінде өсуі,3-5см

20.

• Сипап тексергенде ауырмайды
• Констистенциясы жумсақ, немесе
тығыз
• Кейде ошақ беті жуқарып
эрозиялануы мүмкін.
• диспансерлік тіркеуге алу қажет
(онкологиялық сақтық)
• ПАПИЛЛЯРЫ түрі қатерлі ісікке
ауысуы мүмкін. Үш - алты ай сайын
тексеру керек

21.

22.

23. Патоморфологиялық өзгерістері

1. Акантоз және
кілегейлі қабықтың
меншікті
пластинкасының
дәнекер тінінің
қабаты қалыңдайды
2. Кілегей қабықтың
меншікті
пластинкасы

24. Салыстырмалы диагностикасы

Жазық түрін:
• Десквамативті глоссит,
• Авитаминоз
Бұдырмақ және папилломатозды түрлерін:
• Ісіктерден
• саңырауқұлақ ауруларынан;

25. ЕМДЕУІ

Ауыз қуысын сауықтандыру
Ауыз қуысы гигиенасын сақтау
Зиянды әдеттерді жою
Саңырауқұлақтарға қарсы ем қолдану
Бүртікті,папилломатозды түрінде хирургиялық
емдеу, криотерапия, СО 2 лазер терапиясы.

26. ГЛОССАЛГИЯ

• Тілдің жалған сезімталдығы тіл
парастезиясы, глоссопироз тілдің қалыпты
сезім талдығынын бузылуынан туған
созылмалы ауру.
• Тілдің әр жерінде қызған, күйген , ашыған,
аурыған сезімдер пайда болады.
• ЯВОРСКАЯ Е.С. 1972 ж глоссалгияны
висцеро-рефлекторлы бульбарлық синдром
деп қараcтырған
• Weisse 1838 ж. стомалгияны сипаттаған.

27. Этиологиясы

• Вегатативтің нерв жүйесінің патологиялық
өзгерістері, оның симпатикалық бөлімінің
тонусы жоғарлағанда.
• Ішкі ақзалар, қан тамырлар және ішкі бездер
аурулары
• Витаминдер жетіспеушілігі В топтары, А, С
витаминдермен тығыз байланысты.
• Орталық нерв жүйесінің , ми қабықтарының
қабынуы, қан айналуынын нашарлауы,
психикалық аурулары.

28. Классификация вариантов глоссалгии (Е.С.Яворская,1976 )

• Мандибулярный
• Максиллярный
• Мандибуло- максиллярный
• Глоссофариенгиальный
• Фронтопариетальный
• окципитальный

29. Клиникасы

КЛИНИКАСЫ
АУРУДЫН КЛИНИКАСЫ СЫРҚАТ адамдар
көбінесе тілінің ауырып тұрғанына
шағымданады
Ашты бурыш сепкендей сезім , сөйлеген
кезде дәм сезуінің өзгергенін айтады,
тәттінің орнына аштыны сезінуі
Кейде тілінде қүрттар жыбырлап жүргеніне,
бүлақ ағып жатқанына, шаш өсіп кеткен
сияқты сезімдер болатына айтады. Осы
сезімдер тілдің басқа бөліктерінде ,
жутқыншаққа,көмейге де таралуы мүмкін,
тілдің ушына, бүйірлеріне тарқайды.

30. Жалобы при стомалгии

ЖАЛОБЫ ПРИ СТОМАЛГИИ
Ауру сезімі жайылған, ауырған аймақты
анықтай алмайды
30 % науқастар ауыз қуысының
құрғақтануына шағымданады
Беспокоит чувство набухания, тяжести
языка - при разговоре пациенты щадят свой
язык от излишних движений (симптом
«щажения» языка – наблюдается в 20%
случаев)

31. Объективно

ОБЪЕКТИВНО
Понижение или исчезновение глоточного рефлекса
Во время приема пищи болезненные ощущения у больных
исчезают
могут нарушаться вкусовые ощущения. Иногда в участках
жжения наблюдаются легкая гиперемия, отечность,
рыхлость слизистой оболочки либо ее бледность,
некоторая атрофия
Слюна скудная, тягучая либо пенистая, молочного цвета
характерны повышенная раздражительность и
утомляемость
упорные головные боли, нарушение сна, плаксивость,
аллергические реакции и т.п.

32. Салыстырмалы диагностикасы

• Тілдің ісіктерінен
• Тіл нервісінің невралгиясының
қабынуынан.
• Ауыз гальванизімінен
• Науқастардың мойын
остеохондрозынан

33. Емдеу шаралары

• Науқастарды зертеу қажет, этиологиялық
факторларды білу, анықтау, ауыз
• Қуысында жарақат әсерлерің жою.Неврапотолог,
психиатр, психоневролог,
• Психотерапевтің консультациясы қажет.
• Кіші транквилизаторларды, бром, пустырник шөп
шөгінделірінің ерітінделерің қолдану керек,
витаминдер В1 В 2 В 12РР
• ЖЕРГІЛІКТІ емдеу эдістері жансыздандыру
дәрілерді қолдану. Анестезин, глицерин май ер сі,
спрейлер ТАНФЛЕКС, ЛИДОКАИН гиплохлориді
бар. Сілекейдің бөлінуин күшейту үшін 1%
пилокарпин гидрохлоридтің ерітіндісін қолдану
керек.

34.

• ФИЗИОТЕРАПИЯЛЫҚ әдістерді қолдану
• Мойын бөлігіне электрофорез
жансыздандыру. Лазер саулелер,
электросон тоқпен үиқтату, ине арқылы,
массаж.
• Өте нәтижелі басқа специалистермен
консультациясы
• Ортопед стоматолог
• Психиатр
• Невропатолог ж.б.

35.

Еріннің қабынуы,
клиникасы,
диагностикасы,
емі

36.

Симтоматикалық хейлиттер
Атопиялық
Экзаматозды
Жанаспалы (контактный)
Макрохейлит МелькерсонРозенталь синдромы

37.

ЭТИОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ
ПАТОГЕНЕЗІ
Нейрогенді факторлар
Психоэмоцианальді өзгерістер
Иммунологиялық өзгерістер
Бадамша бездер аурулары

38. Қурғақ түрінің клиникасы

39.

40.

41.

42. САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ ҚҰРҒАҚ ТҮРІ

• Метеорологиялық
• Атопиялық
• Жанаспалы аллергиялық

43. САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ ЖАЛҚЫҚТЫ ТҮРІ

• АКТИНДІК
• ЭКЗЕМАТОЗДЫ
• ҚЫЗЫЛ
ЖЕГІНІҢ
ЖАРАЛАНАӨЛЕТТЕНГЕН ТҮРІНЕН

44. ЕМДЕУ ШАРАЛАРЫ

• ТРАНКВИЛИЗАТОРЛАР
• Феназепам О,ОО5 г З рет бір тәулікте
НЕЙРОЛЕПТИКТАР
Сибазон , седуксен, реланиум
Тиоридазин О,ОІ г З рет бір тәулікте

45. Қурғақ түрінің емдеу шаралары

АНТИДЕПРЕССАНТАР
1. Амитрептилин, мелипрамин О,О 25г рет
ТРАНКВИЛИЗАТОРЛАР
• Триоксазин О , ОЗ г З рет бір тәулікте
• Элениум О,ОІ З г бір тәулікте

46. ЕРІННІҢ ГЛАНДУЛЯРЛЫҚ ҚАБЫНУЫ

• Төменгі ерінді жиі жарақаттайды
Бірінші
• PUENTЕ ACEVEDO ( 1927 ) ж.
• ТАРАБУХИНА А.А.,
ИОРДАН А.П.(1935) ж
• ПАШКОВ Б М (1958) ж.
САВКИНА Г.Д.(1961)ж. т.б.зерттеген

47. ЭТИОЛОГИЯСЫ МЕН ПАТОГЕНЕЗІ

• Кіші бездерінің туа жататын
аномалиялары
• Клейн шекарасында орналасқан сілекей
бездері әр түрлі әсерлерінен өзгереді ,
ұлғая түседі, гипертрофияға
ушырайды,гетеротопия дейміз
• Сілекейді көп бөліеді
• Шығарушы түтікшелері ашық, инфекция
түсуі әсерінен қабыну үрдістері қосылады

48.

КЛИНИКАСЫ

49.

• САЛЫСТЫРМАЛЫ
ДИАГНОСТИКАСЫ
• Лейкоплакия
• Қатерлі ісіктерден
• Бір бірінен

50. Емдеу шаралары

Ауыз қуысын сауықтандыру
Ауыз құрғақтығын жою
ЭЛЕКТРОКОАГУЛЯЦИЯ
ЛАЗЕРОТЕРАПИЯ
ХИРУРГИЯЛЫҚ
ЖАЛПЫ АУРУЛАРДЫ ЕМДЕУ
Диспансерлік бақылау

51. Жергілікті емі- ерінге

Жақпалар
Кортикостероидтар
Антибиотиктар
Кератопластиктер

52.

ЕРІНІҢ АКТИНДІК ҚАБЫНУЫ
• Күн сәулесіне жоғары сезімталдығы болған
адамдарда
Бірінші сипаттаған Аурес(1923)ж
• Көбінесе ер адамдарда, жасы 20-60 жас аралығында
• Қурғақ түрінде ерін ысып, қурғайды, кейде шаншып,
сыздап аурады ерін жиегінде ұсақ қабыршақтар пайда
болып, аздаған қызару байқалады
• Жалқықты түрінде ерін қышып, қызып мазалайды,
аздап ісініп қабықшалармен жабылып,эрозияланады
кейде ұсақ көпіршік бөрткендер шығуы мүмкін

53. Актинический хейлит

Хроническое
заболевание губ,
обусловленное
повышенной
чувствительность
ю к солнечному
свету

54. Актинический

55. Актинический хейлит

56. Емдеу шаралары

1. Этиологиялық факторларды жою
2. Кортикостероид жақпалар
3. Гипосенсибилизация терапиясы
4. В витамин топтары
5. Букки сәулесі
6. Диетотерапия

57. Еріннің ауа-райы әсерінен қабынуы (метеорологиялық хейлит)

Көбінесе күн сәулесіне,суыққа,желге,радиацияға
сезімталдығы жоғарлайды.

58.

59. Құрғақ түрінің клиникасы

• Ерін құрғақтанған, ауру,күйген сезімі
• Тырысу сезімі,қабыршақтануы,қызуы,шаншуы
• Ерін қызарған, ісінген жұқа ақ-сұр түсті
қабыршақтармен қапталған
Салыстырмалы диагностикасы
• Эксфолиативті хейлиттің құрғақ түрі
• Қызыл жегі

60. Жалқықты түрінің клиникасы

• Еріннің қышуы,күюі, ауырғанына
шағымданады
• эрозиялар пайда болуы,қабыршақтануы
• Карап тексергенде төменгі қызыл еріннің жиегі
ісінген, қызарған,көпіршіктер және
эрозиялар,қабыршақтар
Салыстырмалы диагностикасы
• Аллергиялық жанасу хейлит
• Атопиялық хейлит

61. Емдеу шаралары

• Күн сәулелерінен оқшаулау
Кортикостероидты жақпалар
Витаминдер В,РР ж.б.
Десенсибилейтін терапия
Фенкарол,супрастин,диазолин,гисталонг
Малярийлерге қарсы препараттар (делагил
0,25гр. 2рет бір тәулікте екі -үш апта
• Күн сәулесінен кремдер Луч,
Щит,Антилюкс,10% салол жақпасы
• Флуцинар,Локакортен,Лоринден

62. Жанасу аллергиялық хейлит

• Еріннің бұл қабынуы баяу
дамитын аллергиялық
реакциялар қатарына жатады.Әр
түрлі еріннің қызыл жиегімен
жанасу жарақаттардан болады

63. Клиникасы

• Қатты қышуы,күюі,ісінуі,қызаруы
• Анамнезінде жанасу тітіркендіргіш
әсеріне шағымданады
• Көріп тексергенде еріннің қызыл жегі
қызарған,кейбірде кілегей қабығына
және теріге ауысқаны байқалады
• Кіші көпіршіктер,эрозиялар және
тіліктер пайда болады

64. Салыстырмалы диагностикасы

• Эксфолиативті хейлит
• Актиндік хейлиттің құрғақ түрі
• Атопиялық хейлит

65. Емдеу шаралары

Жақпаларды қолдану;
• Кортикостероидтар (0,5%
преднизолон,“Флуцинар" ,
“Лоринден" ) күніне 5-6 рет;
• Десенсибилизирлеуші препараттар
(супрастин,тавегил,фенкарол т.б.)

66. Атопический хейлит (себорейный, микробный хейлит)

Симптом
атопического
дерматита

67. Клиника

• Поражается красная
К л и н икайма
ка с
прилежащей кожей
• процесс НИКОГДА не переходит на
слизистую
• Зуд и эритема
• На месте расчесов - корочки
• Лихенизация губ, вся поверхность
прорезана радиальными бороздками
• Кожа вокруг губ сухая, шелушится

68. Дифференциальная диагностика

Диффер
енциаль
ная
диагност
ика
Эксфолиативный хейлит
Актинический и контактный алергический

69. ЛЕЧЕНИЕ

• Десенсибилизирующая
терапия
ЛЕЧЕНИЕ
• Поливитамины с микроэлементами
• Кортикостероиды
• Диета: исключить острую, соленую
пищу, алкоголь, резко ограничить
углеводы
• Кератопластики

70. Атопический хейлит

71. Еріннің созылмалы тілігінің клиникасы

• Еріннің ортасында немесе бүйірлерінде бір-екі сызат
пайда болады,ауырады.
• Еріннің 0қызыл жиегінде орналасады, кілегей қабығына
дейін жетеді,кейбір жағдайда
қабыршақтанады,маңайында қабыну үрдісі байқалады.
• Түңге қарай эпителизациялануы мүмкін.Күндіз
сөйлегенде,ас қабылдағанда қайтадан
жарылып,қанағыштық байқалады, ауру сезімі мазалайды.
• Ұзаққа созылған жағдайларда,тіліктің маңайындағы
тіндер қатая түседі,мүйізгектенуі байқалады-ақ-сұр түсті.

72.

73.

74.

75.

76.

77. Емдеу шаралары

Себебін жою;
Майлар, жақпаларды қолдану,
Антибиотиктер
Кортикостероидтар (Оксикорт,ЛоринденС);
Кератопластиктер
А,Е дәрумендер
Хирургиялық ем

78.

Дәм сезудің және
сілекей бөлінуінің
бұзылуы

79. Disgeusia – дәм сезудің бұзылуы

80.

Дәм сезудің бұзылуының
патогенезі
Дабыл жарғағының жанынан өтіп
жатқан бет нервісінің бір бөлігінде
дәм сезу өткізгіштері бар, олар тілдің
алдыңғы 2/3 бөлігіндегі дәм сезу
рецепторларындағы ақпаратты мидың
үлкен жарты шарының қабығына алып
барады.Осы жағдайда тілдің алдыңғы
2/3 бөлігінде дәм сезуі бір жақта
бұзылады.

81.

Бет нервісінің дәм сезу талшықтары
тіл нервісіне қосылады.Зақымдану
кезінде алдыңғы 2/3 тілдің бөлігінде дәм
сезу бұзылуы мүмкін. Бірақ басқа
симптомдар қосылады. Тілдің артқы 2/3
бөлігі дәм сезуінің бұзылуы тілжұтқыншақ нервісімен байланысты

82. Дәм сезу бұзылуының түрлері

• Толығымен жойылуы
• Төмендеуі
• Жоғарлауы немесе бүрмалануы

83. Бұзылудың себептері

• Жарақат
• Тіл қақтары
• Лейкоплакия
• Гальванизм
• Вирустық инфекция
• Аллергиялық глоссит
• Авитаминоз А, В
• Шегрен синдромы
• Асқазан ішек аурулары
• Нерв талшықтарының органикалық өзгеруі
• Паркинсон ауруы
• Бульбарлы жене псевдобульбарлы паралич

84. Сілекейдің көп бөлінуі

• Ауыз қуысынын кілегейлі
қабығынын жедел аурулары
• Сынап жене йод препараттарын
қабылдау
• ОНЖ аурулары (паркинсонизм,
бульбарлы және псевдобульбарлы
паралич)
• Инсульт

85. Емдеу шаралары

• Ауыз қуысын сауықтыру
• Ауыз қуысының гигиенасы дұрыс
сақтау
• Витаминдер жиынтығы
• Атропин препараттары

86. Сілекейдің аз бөлінуі

Авитаминоз А, В, Е
Гипосидероз
Қант диабеті
Дәнекер тіңдерінің жүелі аурулары
Сәулелер
Паротит
Ұлкен сілекей бездерін кесіп алған кезде
Шегрен синдромы

87. Аз бөлінуін емдеу шаралары

АЗ БӨЛІНУІН ЕМДЕУ ШАРАЛАРЫ
Себетерің жою
Ауыз қуысын сауықтыру
Жасанды протез жасау
А, В1 В 6 , В 12 , С , Е дәрумендер
Йод препараттары
Гальванизация ұлкен сілекей бездеріне
Антихолинэстераза 0 5 % галантамин ерітіндіс
і 1,О мл тері астына
1% пилокарпин ерітіндісі 4 тамшыдан 1 - 2 рет

88. Бөлінбеудің себептері

Авитаминоз А, В, Е
Гипосидероз
Қант диабеті
Дәнекер тіңдерінің жүелі аурулары
Сәулелер
Паротитер
Ұлкен сілекей бездерің алған кезде
Шегрен синдромы
Тиреотоксикоз
Климакс
Невротикалық жағдайлар