Пәндік олимпиадаларға дайындық бойынша бағдарламаны әзірлеудің өзектілігі (география пәні мысалында)

1. А. БАЙТҰРСЫНОВ АТЫНДАҒЫ ҚОСТАНАЙ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

Рахметалина Айгерим Муратбековна
«Пәндік олимпиадаларға дайындық бойынша
бағдарламаны әзірлеудің өзектілігі
(география пәні мысалында)»
Ғылыми жетекшісі: Сергеева Айгул Максатовна,
география ғылымдарының кандидаты,
қауымдастырылған профессор

2.

Зерттеудің өзектілігі. Үнемі өзгеріп отыратын білім беру
ортасының қазіргі жағдайларын ескере отырып, мектептегі географиялық
білім берудің басым бағыттарының бірі тек сабақ қана емес, сонымен
қатар пән бойынша жұмыстың әр түрлі сабақтан тыс түрлері және, ең
алдымен, зерттелетін пәнге ерекше қызығушылық танытатын балалармен
жұмыс болуы керек. Мектеп іс-әрекетін ұйымдастырудың осындай
формаларының бірі-оқушылармен мектептегі пәндік олимпиадаларға
дайындық бойынша жұмыс. Қазіргі уақытта мектеп олимпиадалары
оқушылардың оқу іс-әрекетінің қисынды жалғасы болып табылады. Осы
бағытта пайда болатын мәселелер диссертациялық тақырыбын зерттеуге
арқау болды.

3.

Зерттеудің мақсаты - мектеп оқушыларын олимпиадаларға
дайындаудың тиімділігін арттыру мақсатында пәндік
олимпиадаларға дайындық бағдарламасының маңыздылығын
айқындау және негіздеу.
Зерттеу міндеттері:
- география пәні бойынша олимпиадалардың мазмұны мен
өткізілуінің теориялық аспектілерін қарастыру;
- жоғары сынып оқушыларына арналған география пәні бойынша
олимпиадаға тапсырмалар құрастыру ерекшеліктерін анықтау;
- география пәні бойынша мектеп олимпиадасының негізгі
мәселелерін тізімдеу;
- география пәні бойынша мектеп олимпиадаларын ұйымдастыру
және оқушыларды дайындау бойынша ұсынымдар ұсыну;
- дарынды балалармен жұмыс істеу ерекшеліктерін сипаттау.
Зерттеу пәні- мектеп оқушыларын география пәнінен
олимпиадаларға дайындау әдістемесі

4.

Географиялық олимпиадалардың әртүрлілігі

5.

Оқыту тапсырмалары
Картаны білу
Географиялық
олимпиадалардың
тапсырмалар
түрлері
Картография және топография
бойынша тапсырмалар
Демографиялық тапсырмалар
Есептер шығару
Географиялық эрудицияға
арналған тапсырмалар
Тест тапсырмалары

6.

Оқушыларды олимпиадаға даярлау бағдарламасының
үлгі-жоспары
Дайындық
кезеңдері
Оқушының
теориялық
білімін жетілдіру
Теориялық білімін
практикалық
тұрғыда қолдану
Зерттеу, талдау,
түсіндіру және
болжам жасау
кезеңі
Шығармашылық
ойлау қабілетін
дамыту, ғылымизерттеу,
өлкетану
жұмыстарымен
айналысу кезеңі
Қорытынды
кезең

7.

Теориялық білімін практикалық тұрғыда қолдану бөлімі
Жүргізілетін жұмыс түрлері
Оқу-тәжірибелік және сарамандық
жұмыстарды; географиялық
және
экономикалық,
демографиялық
есептерді есептеуге, диаграммалар мен
графиктер жұмыс істеуге, карта, кескін
карталарменжұмыстар
жүргізуге,
т.б.машықтану
Оқушы іс-әрекеті
Статистикалық
мәліметтермен
жұмыс;
Картамен жұмыс жүргізу; Кескін картамен
жұмыс; Есептер шығарту; Графиктер мен
диаграммалар
тұрғызу;
Профиль
сызудыүйрету;
Жоспар
бойынша
сипаттамалар беруді үйрету; Салыстырулар
жасауды
үйрету;
Кестемен
жұмыс;
Сызбалармен жұмыс

8.

Зерттеу, талдау, түсіндіру және болжам жасау кезеңі
Жүргізілетін жұмыс түрлері
Оқушы алған білімдерін пайдалана
отырып,
заңдылықтар
мен
құбылыстарды,
өзгерістер
мен
жаңалықтарды зерттеуді, оны талдай
білуді немесе түсіндіруді, қажет болса,
болжам жасай білуді үйренуі тиіс
Оқушы іс-әрекеті
Оқушы табиғат құбылыстарын, қазіргі
дүниедегі
саяси
өзгерістерді,
жаңалықтарды,
ғаламдық
проблемалардың
себеп-салдарын
түсіндіре
білу;
Нақты
фактіні
зерттеуді, салыстыруды, талдай білуді
үйрену, өз бетімен тұжырым және
болжам жасай білу

9.

Шығармашылық ойлау қабілетін дамыту, ғылыми-зерттеу,
өлкетану жұмыстарымен айналысу кезеңі
Жүргізілетін жұмыс түрлері
Қазақстанның географиясы туралы
алған мағлұматтарына қосымша
жергілікті жердің табиғатының
ерекшеліктерін халқы және оның
шаруашылық әрекетін танып білу
мақсатында өз бетімен зерттеулер
жүргізу
Оқушы іс-әрекеті
Жергілікті жер табиғаты мен экономикасын
зерттеу жұмыстарын жүргізу (жер бедері,
пайдалы қазбалары, климаты, органикалық
дүниесі, ішкі сулары, өнеркәсіптері мен ауыл
шаруашылығы, халқы және еңбек қоры,т.б.),
Оларды картаға түсіру, номенклатуасын жасау,
диаграммалар тұрғызу, т.б. Статисткалық
мәліметтер жинақтау

10.

Қорытынды кезең
Жүргізілетін
жұмыс
түрлері
Оқушының
дайындық
кезеңдері бойынша алған
білімдерін саралау, жүйелеу,
қорытындылау
Оқушы іс-әрекеті
Тақырыптық
тесттер
орындату, онлайн тесттер,
әр
тарауға
байланысты
тапсырмалар орындау

11.

Олимпиаданың мектепішілік кезеңіне қатысушылар саны

12.

13.

География пәні бойынша Республикалық олимпиадасының мектепішілік
кезеңіне қатысқан оқушылардың нәтижесі
№
Оқушының аты-жөні
Сынып Алған ұпай Орындалу
сапасы
Алған орын
1
Оқушы 1
11
31
77,5 %
2
Оқушы 2
11
16
40 %
3
Оқушы 3
11
21
52,5 %
4
Оқушы 4
11
14
35 %
5
Оқушы 5
11
18
45 %
6
Оқушы 6
11
19
47,5 %
7
Оқушы 7
10
20
66,6 %
III орын
8
Оқушы 8
10
18
60 %
III орын
9
Оқушы 9
10
22
73,3%
II орын
I орын

14.

География пәні бойынша олимпиадаларды өткізуді SWOT-талдау
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
География
пәні
мұғалімдерінің
География
пәнінен
олимпиадаларға
бастамасын ынталандыру және мектеп дайындық бойынша әдістемелік ұсынымдар мен
әкімшілігінің қолдауы
бағдарламалардың аз саны
Шағын оқушылар контингентінің әрбір
Оқушылардың
себеп
–
салдарлық
оқушымен жеке жұмыс жасау мүмкіндігі
байланыстар орнатудағы әлсіз дағдылары
Педагогтердің өзара іс-қимылы мен
өзара көмегі және қолайлы микроклимат
Мұғалімдердің жарты үлесінде
жылдан астам жұмыс өтілі бар
10
Білім алушының қосымша біліммен жүктелуі
Барлық оқушылар күрделілігі
тапсырмаларды шешуге дайын емес
жоғары
Мүмкіндіктер
Қауіптер
Оқушылар олимпиадасын өткізуге
Тапсырмаларды
құрастыру
кезінде
қойылатын тапсырмалар мен талаптарды ұйымдастырушылар мектеп оқымайтын оқулыққа
әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдар
бағытталған
Оқу-тәрбие
процесін
сапалы
Олимпиадаға
белсене
қатысатын
ұйымдастыру
арқылы
оқушылардың оқушылардың басқа ауданға, қалаға көшуі
ынтасын арттыру
Шағын
оқушылар
контингентіне
Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуге және
байланысты
әр
олимпиадашыға
жеке өзін-өзі жетілдіруге деген мотивациясының
көзқарас мүмкіндігі
төмендігі

15.

ҚОРЫТЫНДЫ
Диссертациялық зерттеу мәселесі кездейсоқ анықталған
жоқ.
Көптеген мектеп оқушылары пәндік олимпиадаға қатысуға
ынта білдіргенімен, қалай дайындалу керектігін, әдебиеттермен,
түрлі дереккөздермен жүйелі жұмыс жасау дағдылары
қалыптаспағанын байқауға болады. Оқушылар мен мектеп
мұғалімдері тарапынан туындайтын ең үлкен мәселе ол географиядан олимпиадаға дайындық кешендерінің жетіспеушілігі.
География пәнінен олимпиадаға дайындық кітаптарының өте
мардымсыз аз болуы, нақты әдістемелік кешеннің жасалмағандығы
оқушылардың дайындығына кері әсерін тигізеді.
Пәндер бойынша, атап айтқанда география пәні бойынша
дайындық бағдарламасын әзірлеу сабақта және сабақтан тыс
уақытта алған географиялық білімдерін, іскерліктері мен
дағдыларын ғана емес, сонымен қатар оқушылардың географиялық
құзыреттілігін қалыптастыруға және бағалауға мүмкіндік береді.

16.

Назарларыңызға рахмет!