Міжнародны дзень роднай мовы

1. 21 лютага -

Міжнародны
дзень роднай
мовы

2. Чаму менавіта 21 лютага святкуецца Міжнародны дзень роднай мовы? У 1952 годзе ў Бангладэш (тагачасны ўсходні Пакістан) прымусова была ўведзен

Чаму менавіта 21 лютага святкуецца
Міжнародны дзень роднай мовы?
У 1952 годзе ў Бангладэш (тагачасны ўсходні Пакістан)
прымусова была ўведзена мова урду замест роднай мовы
бангла. Гэта выклікала пратэсты насельніцтва і перш за ўсё
студэнцкай моладзі

3. Падчас хваляванняў пяцёра студэнтаў былі застрэлены паліцыяй. У адказ актывізаваўся нацыянальна-вызваленчы рух, які прывёў да аддзялення

Падчас хваляванняў пяцёра студэнтаў былі застрэлены паліцыяй.
У адказ актывізаваўся нацыянальна-вызваленчы рух, які прывёў
да аддзялення заходняга Пакістана і стварэння новай дзяржавы
Бангладэш

4.

Тыя пяць хлопцаў, што загінулі за сваю мову, сталі ў
Бангладэш нацыянальнымі героямі і пакутнікамі
(на слайдзе помнік студэнтам у г. Дакка)

5. З таго часу кожны год 21 лютага на плошчы збіраюцца тысячы людзей у знак павагі да тых, хто загінуў за родную мову. Цяпер мове бангла знікненн

З таго часу кожны год 21 лютага на плошчы
збіраюцца тысячы людзей у знак павагі да тых, хто
загінуў за родную мову. Цяпер мове бангла
знікненне ўжо не пагражае
У 2000 годзе ЮНЭСКА прыняла пастанову аб
наданні дню 21 лютага міжнароднага
статусу і зацвярджэнні яго як Дня роднай
мовы. У гэтай пастанове ўсе мовы
абвешчаны роўнымі, прагучаў заклік
зберагчы кожную мову як жывую
найкаштоўнейшую спадчыну народаў.

6.

7. З паслання генеральнага дырэктара ЮНЭСКА:

“Мова
з’яўляецца
найбольш
магутным
інструментам захавання і развіцця нашай
культурнай спадчыны ў яе матэрыяльных і
нематэрыяльных формах. Любая дзейнасць па
садзейнічанню распаўсюджання роднай мовы
дапаможа
не
толькі
лінгвістычнай
разнастайнасці,
але
і
больш
поўнаму
разуменню моўных і культурных традыцый ва
ўсім свеце, а таксама салідарнасці на аснове
цярпімасці і дыялогу…”

8. Глабалізацыя і мовы

9. Факты пра сучасны стан моў:

Па ацэнках лінгвістаў, сёння ў свеце
налічваецца 6809 “жывых” моў, але на 90% з іх
размаўляюць менш за 100 тыс. чалавек
Існуе 357 моў, на кожнай з якіх размаўляе менш
за 50 чалавек
вядомыя 46 гаворак, якія маюць па адным
носьбіце
за апошнія 500 гадоў знікла каля 4,5%
працэнтаў ад агульнай колькасі апісаных моў

10. Самыя распаўсюджаныя мовы свету:

1. Кітайская 1,210,00,000
2. Хіндзі 487,000,000
3. Іспанская 358,000,000
4. Англійская 341,000,000
5. Арабская 320,000,000

11. На думку вучоных праз 100 гадоў ад 3000 да 6000 зараз існых моў (ад 50 да 90%) знікне. Ужо сёння мы губляем па адной мове ў суткі (!) Для таго, каб мова за

На думку вучоных праз 100 гадоў ад
3000 да 6000 зараз існых моў (ад 50 да
90%) знікне. Ужо сёння мы губляем па
адной мове ў суткі (!) Для таго, каб мова
захоўвалася, патрабуецца каля 100 тысяч
яе носьбітаў (ці асобая група
спецыялістаў з энтузіястамі)

12. 2 тысячы гадоў назад на Зямлі было каля 12 тысяч моў, у канцы першага тысячагоддзя – ужо 10 тысяч, да пачатку 15 ст. – 9 тыс., а ў канцы ХХ ст заста

2 тысячы гадоў назад на Зямлі было каля 12 тысяч
моў, у канцы першага тысячагоддзя – ужо
10 тысяч, да пачатку 15 ст. – 9 тыс., а ў канцы ХХ ст
засталося 6 тыс.
Па прагнозах спецыялістаў, ужо да канца ХХІ ст. іх
застанецца не больш за 600.

13. Як кажуць вучоныя:

Нямецкі філолаг Ганс Юрген Засэ лічыць, што
“кожны раз са смерцю той ці іншай мовы наша
цывілізацыя страчвае вялікія культурныя пласты,
са знікненнем мовы скарачаецца мудрасць і
інтэлектуальнае багацце чалавецтва”
Марк Пейгл (навукоўца з Оксфарда): “чым
больш моў загіне, тым раней іх патэнцыяльныя
носьбіты пяройдуць на стандартную англійскую
ці нямецкую, тым больш абмежаванымі і
непрыгожымі будуць гэтыя мовы”

14. Чырвоная кніга моў

15. У канцы 90-х гадоў у Парыжы быў выдадзены Атлас моў свету а таксама складзена Чырвоная кніга моў, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення і ў

хуткім часе могуць стаць мёртвымі.

16. Па меркаванні спецыялістаў, кожная мова можа трапіць у Чырвоную кнігу, калі ў той ці іншай супольнасці яе перастаюць вывучаць больш за 30% дз

Па меркаванні спецыялістаў, кожная мова
можа трапіць у Чырвоную кнігу, калі ў той ці
іншай супольнасці яе перастаюць вывучаць
больш за 30% дзяцей.
Да якой групы моў аднеслі
спецыялісты беларускую мову?
замежныя

17. Potentially endangered languages (мовы, якія патэнцыйна могуць знікнуць)

Belorussian
(Lowland) Scots
Low Saxon (Low German proper)
Galician
Francoprovenзal
Piedmontese
Ligurian
Lombard
Emilian
Corsican

18. Not endangered languages (мовы, якім не пагражае знішчэнне)

Estonian
Finnish
Hungarian
Polish
Czech
Slovak
Slovene
Serbo-Croatian
Macedonian
Bulgarian
Ukrainian
Russian
Lithuanian
Latvian
English (proper)
Dutch
Luxembourgian
(Moselle
Franconian)
High German
(proper)
Alemannic (incl.
Swiss German)
Bavarian (incl.
Austrian German)
Icelandic
Faroese
Norwegian
Swedish
Danish
Portuguese
(Castilian) Spanish
Catalan
French
Venetian
(Tuscan & Central)
Italian
South Italian (incl.
Neapolitan)
Sicilian
(Daco-)Romanian
Gheg Albanian
Tosk Albanian
Greek
Tatar
(Osman) Turkish
Maltese

19. Мова нясе адбітак ментальнасці народа, яго культуры і ўмоў жыцця

20. У эскімосаў больш за 20 найменняў ільду

21. У дыялектах арабскай мовы налічваецца каля 60 назваў вярблюда

22. У мове канарскага племені няма слова працаваць

23. А ў беларусаў? Гала, дрыгва, імшара, мроіва, мярэча, нетра, слата, багна, твань, валага, бездань, тхлань, сажалка, балота…

24. Якуб Колас:

Балота вучыла беларусаў
мудраму разважанню, а
мора лясоў выхоўвала
засцярогу

25. Наша мова кажа пра нас… праз безэквівалентныя словы Буслянка…

26. …Дранікі…

27. Клець, пуня, паветка…

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35. Майце сілу і адвагу трымацца роднага слова. Майце смеласць усюды голасна казаць па-свойму. І, гледзячы на вас, асмеляцца іншыя… Цётка

36. Рэфлексія

Чаму 21 лютага адзначаецца Міжнародны дзень
роднай мовы?
Назавіце прычыны важнасці захавання моўнай
разнастайнасці на планеце
Якія захады прымае грамадскасць для захавання
моў?
У якой групе знаходзіцца беларуская ў Чырвонай
кнізе моў?
Якія словы беларускай мовы падаюцца Вам самымі
прыгожымі?
На Вашу думку, што дае беларуская мова нашаму
народу?

37. Беларускія пісьменнікі пра родную мову

38.

Любому народу сорам не ведаць сваіх
законаў, а нам жа асабліва, бо законы
нашы выкладзены не на нейкай
чужаземнай мове, а на сваёй роднай, і
мы маем магчымасць звярнуцца да іх у
любы час, даведацца, якім менавіта
законам бараніцца супраць усялякай
крыўды

39.

Але поруч з любоўю да сваіх
братоў патрэбна яшчэ нешта,
што злучае людзей у суцэльны
народ, – гэта родная мова

40.

Там звіняць неўміручыя песні на
поўныя грудзі, / Там спрадвеку
гучыць мая мова, булатны клінок. /
Тая гордая мова, якую й тады не
забудзем, / Калі сонца з зямлёю ў
апошні заглыбяцца змрок

41.

Я чула пяшчотнае, шчырасці поўнае, /
маё, беларускае, роднае, кроўнае… / толькі
сваё і такое чароўнае… / такое ласкавае,
цёплае, чыстае, / як сонца, агністае, як
Нёман, празрыстае, / бы казка, быліна, бы
песня, жаданае, / дагэтуль яшчэ ў жыцці
не спазнанае, / вясновае слова ад шчырага
сэрца… / Яно празвінела над хвалямі ў
рэчцы…

42.

Кожны народ мае хаця б
адзін геніяльны твор, і гэты
твор – мова

43. Дзякуй за ўвагу!