Инфекция түрлері. Ағзаның бейспецификалық қорғаныш факторлары. Бактериялардың антигендері

1.

МЕББМ "Қазақстан-Ресей"
Медициналық Университеті
НУО"Казахстанско-Российский"
Медицинский Университет
СӨЖ
Тақырыбы: Инфекция түрлері. Ағзаның
бейспецификалық қорғаныш факторлары.
Бактериялардың антигендері.
Орындаған: Ханиева Т.Т.
Тексерген: Ермекбаева Ф.Н.
Тобы: 201 Б

2.

Жоспар:
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім:
1. Инфекция
2. Инфекцияның түрлері
3. Бейспецификалық қорғаныш факторлары. Антигендер.
III.Қорытынды.
IV.Пайдаланылған әдебиеттер.

3.

Инфекцияның түрлері
• Инфекция — микро және
макроорганизмдердің қарымқатынасының бір түрі. Оның
негізіне инфекциялық агенттің
организмге кіруі мен онда өсіпөнуі жатады. Инфекция көп түрлі
болады. Оған ауру белгісі
білінбей-ақ қоздырғышты
тасымалдаудан бастап ауру
белгілері толық көрінетін
ауруларға дейін жатады. Инфекция
барлық органикалық материяға
тән. Ол бөлек торшаға да, тұтас
организмге де тән. «Инфекция»
деп жайшылықта жұқпалы аурулар
тобын немесе олардың белгілі бір
түрін атайды.

4.

Инфекцияның түрлері
• Инфекцияның
спонтанды
(табиғи) және экспериментальд
ы (жасанды) болады. Спонтанды
инфекция осы патогендік
микробқа тән беріліс механиз
мі іске асқан
табиғи
жағд
айда пайда болады
және мал организмінде
әлдеқ
ашан мекендеген шартты патог
ендік микроорганизмдердің
ак
тивтенуі арқылы болады. Жаса
нды инфекцияны патологиялық
материалды немесе
қоздырушының
культурасын енг
ізу арқылы жасайды.

5.

Инфекцияның түрлері
Егер спецификалық қоздырушы сырттан,
қоршаған ортадан, организмге
енген болса,
экзогендік
инфекция туралы
сөз болады.
Бірақ, малдың ауруға қарсы тұрушылығы төмендеген организмд
і
коммпенсалдар есебінде мекендеушілер,
шартты патогенді микробтар инф
екцияны
тудыра алады. Бұл эндогендік
инфекция
(аутоинфекция). Қоздырушының
бір түрімен пайда болған инфекцияны қарапа
йым (моноинфекция) деп, ал бүтін бір
топ микробтарының
потогендік
әрекетінің
нәтижесінде пайда болғанда –
ассоциативті деп аталады. Кейде осындай жағдайда микробтың бір
түрінің
басқалардың ықпалымен патогендігі
күшеюінен синергизм
байқалады. Әр
түрлі екі аурудың қатар
жүргізуіндегі инфекция аралас (қоспа) деп
аталады. Тыныс жолдарының ішектің кілегейлі қабығында мекендейтін
шартты патогенді
микробтардың
активтенуі
нәтижесінде
бастапқы (негізг
і) фонда екінші (секундтары) инфекцияның дамуының кездейсоқтығы да белгілі.
Пастерелл мен сальмонельдің патогендік әрекеттері,
мысалы,
классикалық шошқа обасын асқындырады. Аралас, екінші және
ассоциативтік
инфекциялар
таршылық жерде малдардың көп шоғырланған
өндірістік мал шаруашылығы
жағдайында маңызды мәселе болып отыр.

6.

Инфекцияның түрлері
• Егер болып өткен инфекция мен мал организмінің оның
қоздырушысынан тазарғаннан кейін сол патогендік микробтық
себебімен қайтадан ауру болса, оны реинфекция дейді. Оның
даму шарты сол қыздырушыға бейімділігінің
сақталуы. Сол
патогендік микробпен
қозып,
бұрынырақ дамыған
инфекциялық
процестің
фонында
басталған жаңа
(қайтадан)
қанығудың
салдары – суперинфекция деп аталады.
Аурудың қайтадан
оралуы, басталған клиникалық жазылудан кейін оның
нышандарының
қайта көрініс беруі редцидив
деп аталады.
Ол малдың ауруға қарсы тұрушылығының төмендеуімен болып өткен
аурудың организмде сақталған қоздырушылардың активтенуінен
пайда болады. Рецидивтер тұрақты иммнитетті жеткіліксіз
құрылуынан болатын ауруларға тән (бруцелез, туберкулез,
жылқының індетті қан аздығы).

7.

Инфекцияның таралу жолдары
• 1. Ауа арқылы (воздушно-капельный путь). Инфекция жөтелгенде,
түшкіргенде, сөйлескенде түкірік тамшыларымен тарайды (тмау,
туберкулез, ветрянка). 2. Қан арқылы (через кровь). Жарақат
алғанда, медициналық инструменттермен, қансорғыш жәндіктермен
инфекция жұғады (сіреспе, безгек). 3. Су арқылы (воный путь).
Патогендік микробтары бар суды адам ішуге немесе жуынуға
қолданғанда ішектік (тырысқақа) немесе тері (теміретке)
инфекциялары пайда болады. 4. Тағам арқылы (пишевой путь).
Инфекция (дизентерия, гератит) сау адамның ағзасына ауыз
арқылы түседі (уланған немесе бұзылған тамақ, кір қол, ыдысаяқ, шыбын-шіркейлер). 5. Тікелей қатынас арқылы (контактнобытовой путь). Ауру адаммен тікелей қатынаста болғанда немесе
оның жеке заттармен қолданғанда пайда болатын инфекция
(қышыма, теміретке). 6. Жыныстық қатынас арқылы (половой
путь). Ауру адаммен жыныстық қатынаста болған кезде жұғатын
аурулар (мерез, соз). 7. Жануарлардан (от животных). Ауру
малдың сүтін, етін пайдаланғанда (бруцеллез), мал сойғанда,
жануарлар тістегенде (құтыру)жғатын аурулар.

8.

Арнайы емес қорғаныс факторы
Жасушалық немесе гуморальдық факторлар:
фагоцитоз,
тіндердің бактериоцидтік субстанциясы,
биологиялық сұйықтық,
комплемент жүйесі,
лизоцим,
пропердин,
интерферон,
гидролитикалық фермент және т.б.жатады.

9.

• Ағзаның бейспецификалық қорғаныс күштерінің бірнеше
түрлерін атап көрсетуге болады:
• Тері және ауыз қуысының шырышты қабығы- патогенді
микробтарды ағзаға өткізбейтіндей механикалық
тосқауыл, бактериоцидтік қызмет атқарады.
• Фагоцитоз-қан түйіршіктерінің (гранулоциттер, тін
макрофагтары) патогенді микробтарды жалмап қорытатын,
жоятын қабілеті;
• Комплемент-9- түрлі фракциядан тұратын, құрамына қан
сарысуының күрделі ақуыздары кіретін зат. Ол антигенантидене кешенінің қатысуымен белсенді биологиялық
заттардың (серотонин,брадикинин,гистамин) түзілуіне
қатысады.Ағзаның антигенге қарсы тұру қасиеті
комлементтің С-фракциясымен жүзеге асады.

10.

• Лизоцим- жасушалық қабықшаның өткізгіш қасиетін
бұзатын фермент.Лизоцимнің қатысуымен жасушалық
қабықшаның гликозид және Н-ацетилмурамин
арасындағы байланыс әлсіреуінен микробтар
ыдырайды.
• Пропердин-қан сарысуының протеині; одонтогенді
қабыну процесінде концентрациялық титрі
төмендейді.
• Қан сарысуының бактериоцидтік қасиеті- қабыну
процесінің ауырлық дәрежесін көрсетеді.
• С-реактивті ақуыз- сүйекте өтетін қабыну
процесінің ауырлығын, ағымын, жүргізілген емнің
тиімділігін білдіреді. Қалыпты жағдайда бұл ақуыз
қанда болмайды.

11.

Ағзаның бейспецификалық
қорғаныш факторлары.
• Фагоцитоз
• (фаг және грек. kytos — жасуша) — бір клеткалы организмдердің немесе
кейбір көп жасушалы жануарлар жасушасының микроскопиялық бөтен тірі
нысандар (бактериялар, т.б.) мен қатты бөлшектерді жұтып алып, қорытып
жіберуі.Сондай-ақ кейбір жануарлардың ооциттері, ұрық жасушалары,
дененің жазылғыш қуыстары және көздің пигментті эпителийлері де нысан
бөлшектерін белсенді түрде жұтып, қорыта алады.
• Фагоцитоз құбылысын И.И. Мечников ашқан (1882). Фагоцитоз осы процеске
қатысатын нысандар мен фагоциттердің жақындасуы (хемотаксис) және
аттракция (фагоцит бетіне микробтардың жабысуы), қармап алу, жасуша
ішінде қорытылу сатыларымен өтеді.
• Фагоцитоз процесі антиденелер, әр түрлі физикалық және химиялық
факторлар әсерінен тез жандануы мүмкін. Мысалы, кальций тұздары мен
магний бар жер. Фагоцитоз процесі кезінде жасуша мембранасы белсенді
рөл атқарады. Ол фагосома түзілу үшін қорытылатын нысандар бөлшектерін
бүркеп алып, цитоплазманың түбіне қарай тартады. Лизосома жасушаларынан
фагосомаға жұтып алған бөлшектерді қорытатын ферменттер түседі. Ал
қорытылмаған бөлшектер жасушада ұзақ уақыт сақталуы мүмкін.

12.

13.

Бактериялардың антигендері.
• Әлемдегі жануарлардың, өсімдіктердің оның ішінде микроорарганизмдердің
биополимерлерінің антигендік құрамы генетикалық өзгешіліктен
тұрады,яғни атигендердің түрлік ерекшеліктері бар. Сондықтан, нақты
айтқан кезде, иммунитет дегеніміз ағзаның генетикалық бөгде
заттардан,яғни экзогендік және эндогендік тегі бар атигендерден
қорғап, ағзаның гомеостазын, құрылыстық, функционалдық және де тек
қана әрбір ағзаның даралығы емес, сонымен қатар бүкіл түрдің
қасиеттерін қолдау, қорғау және сақтау тәсілі.Ағзада үнемі, қай
уақытта, қандай иммундық жауап болмасын қайтара алатын спецификалық
бағытталған кең “репертуарлы” лимфоциттер болады.
• Антигендер(antigen; көне грекше: anti — карсы; көне грекше: genesis —
шығу тегі) - организмге әртүрлі жолдармен енген, табиғаты организмге
жат ірі молекулалы протеиндік заттар және полисахаридтер; қанға еніп,
ерекше антиденелерді қалыптастыруға қабілеті бар полисахаридті немесе
ақуызды заттар. Антигендік қасиет барлық тірі организмдердің
макромолекулаларына—белоктарға, полисахаридтерге, карбогидраттарға,
липополисахаридтерге (табиғи антигендер) және бір қатар күрделі
жасанды полимерлерге (жасанды антигендер) тән. Антигендер қүрамында
әрдайым иммундық жауаптың тәндігіне жауапкер детерминанттар болады.
Бұл жауапкершілік Т-лимфоциттердің рецепторларына жабысу және қорғаныс
жауаптарын тұрақтандырумен байланысты.

14.

15.

Пайдаланылған әдебиеттер:
• 1. Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық
биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана
тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X
• 2. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов,
У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу
және сақтандыру бойынша орысша-қазақша
терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005
жыл. ISBN 9965-752-06-0