Биологиялық мембрана

1.

Марат Оспанов атындағы БҚМУ
Биологиялық мембрана
Орындаған;Танатар Мұратбек 109
Амандықова Құралай 109
Утегенова Айым109
Аманқосов Ислам 109
Жолшарина Жанель 109
Жәнібеков Зиядин 110
Омаралы Ерасыл110
Жақсығалиева Жанель110
Жақсығалиева Анель 110
Пануова Наргиз 110
Тексерген; Т.А.Утемисовна
Ақтөбе 2023 жыл

2.

Жоспар
1. Биологиялық мембраналар дегеніміз не?
2. Биологиялық мембрананың құрылымы
3. Биологиялық мембрананың қызметі
4. Биологиялық мембрананың модельдері
5. Биологиялық мембрананың зерттеу әдістері

3.

Биологиялық мембрана
Биологиялық мембрана-жасушаның
және жасуша ішіндегі бөлшектердің
(ядро,митохондрия ,хлоропласттар,
пластидтер) бетінде орналасқан
молекулалық мөлшердегі (қалыңдығы
5-10 нм ), ақуызды липидтік
құрылымды жұқа қабықша.

4.

Биологиялық мембрананың қызметі және
құрылымы
Мембраналар барлық жасушаларды қоршап тұрады. Мембранасыз жасушаның өзі
диффузия әсерінен ыдырап кетер еді де, термодинамикалық тепе – теңдік пайда болып,
өмір сүру болмас еді. Биологиялық мембраналардың негізгі үш қызметі бар
1. Бөгеттік (барьерлік)
2. Матрицалық мембраналар
3. Механикалық мембраналар
Қосымша қызметтері : энергетикалық , биопотенциалдарды өндіру және оларды
тарату , рецепторлық .

5.

6.

Биологиялық мембрананың модельі
1902 жылы Отвертон деген ,ғалым
ұсынды. Ол мембрана аркылы
липидтерде жаксы еритін заттар
тез өтетінін байкаған. Осыны
басты негізге ала отырып
мембраналар фосфолипидтердің
жұқа кабатынан тұрады деген
идеяны ұсынған. Полярлық жене
полярлықемес орталардың шекара
беттерінде (мысалы, су мен ауа,
немесе су мен май) фосфолипидтер
бірмолекулалық қабат құрайды.

7.

Биологиялық мембрананың модельдері
1925 жылы Гортер мен Грендель эритроцитер
мембранасынан алынған липидтердің бір
кабатынын ауданы эритроциттердің
аудандарынын косындысынан екі есеге жуык улкен
болатынын дәлел деген.
2.Даниэл мен Девсоннын «бутерброд» моделі
дейді.
3.Сингер мен Никольсон биологиялық
мембрананың суйыктық-мозаикалық моделін
Биомембрананың мозаикалық моделі
1-ақуыздар,2- липидтер

8.

Бутерброд моделі

9.

Биологиялық мембрананың зерттеу әдістері
Мембраналар қызметінің режимі липидтік қос қабатын микротұтқырлығына мембранадағы
фосфолипидтер молекулаларының қозғалғыштығына және мембраналық липидтердің
фазалық күйіне байланысты .
Қалыпты жағдайда (температура , қысым және қоршаған ортаның химиялық күйі )
биологиялық мембрананың липидтік фазасы сұйық күйде болады . Ол флюроценттік ,
электрондық - парамагниттік резонанс және ядролық магниттік резонанс әдістермен
зерттеу арқылы дәлелденген .

10.

Биологиялық мембрананың зерттеу әдістері
Флюроценттік анализ мембранадағы фосфолипидтегі
қозқалтқыштығын , мембрананың липидтік фазасындағы
микроб тұтқырлығын анықтауға мүмкіндік береді .
Электрондық-парамагиттік резонанс - Бұл тұрақты
магниттік моментке ие болатын, құрамында
бөлшектердің (атомдардың,молекулалардың,иондарды)
бар жүйенің өзіне электромагниттік өріс энергиясын
резонансты сініру құбылысы.
Ядролық-магниттік резонанс - деп тұрақты магнит
өрісіндегі парамагниттік ядролардың электромагнитттік
толқын энергиясын жұтуы кенет өтетін құбылысты
айтады.
Флип-Флоп -ол мембраналық фосфолипидтер
молекулаларының мембранаға көлденең диффузиясы.

11.

12.

Бақылау сұрақтары (кері
байланысы)
1. Биологиялық мембрана дегеніміз не?
2. Мембраналар құрылымын зерттеудің қандай әдістері сіздерге
белгілі?
3. Полярлық және полярлық емес ұштары жалпылама түсінік
4. Жасуша мембранасындағы негізгі липидтердің бірі
5. Мембранада гидрофильді саңылаулар түзейтін не?

13.

Пайдалған әдебиеттер
1. Бират Көшенов
Медициналық биофизика.Оқулық.-Алматы:Қарасай 2008.
1. Б.Койчубеков,Айткенова.А.А,Букеев С,Балмагамбетова .Г.Г
Медициналық және биологиялық физика негіздері:оқу құралы .Алматы.2013.

14.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!