Азаматтық, азаматтық іс жүргізу және қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу құқығы

1.

7-дәріс. Азаматтық, азаматтық іс жүргізу
және қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу
құқығы
Жоспар:
1. Азаматтық құқық, азаматтық іс жүргізу
және қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу
құқығы түсінігі, пәні, әдістері, жүйесі,
қағидалары
2. Азаматтардың әрекетқабілеттілігі,
құқыққабілеттілігі.
3.Қылмыс, қылмыс белгілері, құрамы,
санаттары, қылмыстық жаза.
4. Мұрагерлік құқық

2.

Азаматтық құқықақша, тауар қатынастарын,
мүліктік қатынастарды,
мүліктік емес жеке қатынастарды реттейтін
нормалардың жиынтығы

3.

Тараптардың заңдық теңдігі негізінде
мүліктік-бағалы және жеке мүліктік емес
қатынастарды реттейтін азаматтық құқықтық
нормалары ретсіз емес, олар нақты жүйеде
орналасқан.
Азаматтық құқық жүйесі:
Жалпы
1994.27.12.
Азаматтық кодекстің
жалпы бөлімі
Ерекше
1999.01.07.
Азаматтық кодекстің
ерекше бөлімі

4.

Азаматтық құқық
ЖАЛПЫ БӨЛІМ
азаматтық
құқықтыңжалпы
ережелерін, меншік
және өзге де заттық
құқытарды,
міндеттемелік
құқықтарды, шарт
жөніндегі жалпы
ережелерді
ЕРЕКШЕ БӨЛІМ
міндеттемелердің
жекелеген түрлерін,
интелектуалдық
меншік құқығын,
мұралық құқық және
халықаралық жеке
құқық
қатынастарын

5.

Азаматтық құқық салалары
Заттық құқық
Материалдық құндылықтарды
иелену
процесіндегі қатынастар
Мұрагерлік құқық
Мүліктің мұрагерлерге ауысуы
туралы
қатынастар
Міндеттемелік құқық
Материалдық құндылықтардың
ауысу
процесіндегі қатынастар.
Жеке мүліктік емес
қатынастар
Жеке адамнан бөлек қаралмайтын
материалдық емес құндылықтар
туралы қатынастар
Интеллектуалдық меншік
Шығармашылық интеллектуалдық
қызмет нәтижелері бойынша
қатынастар

6.

Азаматтық құқық субъектісі
ҚР азаматтары
Шетел
азаматтары
субъект
Жеке және заңды
тұлғалар
Азаматтығы жоқ
азаматтар

7.

Құқыққабілеттілік,
әрекетқабілеттілік
құқыққа ие болып,
міндет атқару
қабілеті (азаматтық
құқық қабілеттілігі)
барлық азаматтарға
бірдей деп
танылады.
Азаматтың құқыққа
қабілеттілігі ол туған
кезден басталып,
қайтыс болған
соң тоқтатылады
заңды тұлғаның немесе
азаматтың өз
әрекеттерімен
азаматтық құқыларды
иеленуге және оны
жүзеге асыруға, өзіне
азаматтық міндеттер
белгілеп, оларды
орындауға қабілеттілігі

8.

Азаматтық құқық объектілері
Мүліктік
құқықтар
мен
игіліктер
заттар, ақша,
соның iшiнде шетел
валютасы, құнды
қағаздар, жұмыс,
қызмет,
шығармашылықинтеллектуалдық
қызметт
Мүліктік
емес
құқықтар
мен
игіліктер
жеке адамның
өмiрi, денсаулығы,
қадiр-қасиетi, абырой,
игi атақ, iскерлiк
бедел,
жеке өмiрге қол
сұқпаушылық, жеке
құпия мен отбасы
құпиясы, есiм
алу құқығы, автор
болу құқығы

9.

Жылжымайтын
мүліктер
жер учаскелерi,
үйлер,
ғимараттар,
көпжылдық
екпелер жəне
жермен тығыз
байланысты өзге
мүлiк
əуе жəне теңiз
кемелерi, iшкi сауда
жүзу кемесi, «өзентеңiз» жүзу кемесi,
ғарыштық объектiлер
де қозғалмайтын
заттарға теңестiрiледi.
Жылжитын
мүліктер
ақша мен
бағалы қағаздар

10.

Азаматтық іс жүргізу құқығы азаматтық істерді қарап, шешім
шығарып және оны орындау тәртібін
реттейтін нормалар жиынтығы.
Азаматтық іс жүргізу қатынастары
2015
жылғы
31
қазандағы
қабылданған Азаматтық процестік
кодекспен ретеледі.

11.

Азаматтық іс жүргізу
Іс қозғаусатысы. Азаматтық іс талап арыз, арыз не шағым беру арқылы судья сотта
азаматтық іс қозғайды және ол бойынша сәйкесті ұйғарым шығарады.
Істі сотта қарауға әзірлеу сатысы. Азаматтық істерді қарағанда арызды қабылдағаннан
кейін судья істі сотқа қарауға әзірлік жүргізеді, оның мақсаты – істі уақытылы және
дұрыс шешуді қамтамасыз ету.
Сотта іс қарау сатысы. Бұл сатыда сот (жеке дара) сот отырысында іс материалдарын
қарайды, істі мәні бойынша шешеді немесе іс бойынша өндірісті қысқартады
Сот актілерін орындау сатысы. Бұл сатыда соттың заң күшіне енген актісі (шешімі,
ұйғарымы, қаулысы) борышкердің өз еркімен немесе сот орындаушының мәжбүрлеу
шарасын қолданылуымен орындалады (жалпы мезімі 2 ай).
Заң күшіне енген сот актілерін қадағалау тәртібі бойынша қайта қарау сатысы
(қадағалау өндірісі). Сот шешімінің дәлелсіздігі немесе материалдық немесе іс
жүргізудің құқық нормаларының елеулі түрде бұзылуы сол шешімді бақылау ретінде
бұзуға негіз болады

12.

Қылмыстық құқық - қылмыстылықты және
қоғамдық қатынастар жүйесіне қауіпті іс-әрекет
үшін қолданылатын жазаны айқындайтын заң
нормаларының жиынтығы
Қылмыс – айыппұл салу, түзеу жұмыстары,
қоғамдық жұмыстарға тарту, бас
бостандығын шектеу, бас бостандығынан
айыру немесе өлім жазасы түріндегі жазалау
қатерімен тыйым салынған айыпты
жасалған, қоғамға қауіпті іс-әрекет (әрекет
немесе әрекетсіздік).
Қылмыстық кодекс 2014 жылы 3 шілдеде
қабылданды.

13.

Қылмыстық құқық жүйесі:
Жалпы бөлік
Қылмыстық құқықтың
жалпы
қағидалары, институттары
мен түсінігі
қарастырылатын,
қылмыстық
жауаптылық пен жазаның
негізі мен
шегін анықтаушы негізгі
ережелерінен,
қылмыстық жауаптылық
пен жазадан
босату тәртібі мен
шарттарын енгізетін
қылмыстық құқық
нормаларынан
құралады
Топтық және тікелей
белгілері бойынша
нақты қылмыстық құқық
бұзушылықтың
белгілері, сонымен қатар
оны жасағаны
үшін бекітілетін жазалары
анықталған
қылмыстық құқық
нормаларынан
құралады

14.

қылмыс белгілері:
Қоғамға қауіптілік
Қылмыстық заңмен
қорғалатын қоғамдық
қатынастарға айтарлықтай
залал келтірудің
қасиеті немесе айтарлықтай
залал келтіру
қатерін төндіру
Кінә
Қасақана немесе абайсызда
қылмыстық
заңмен көзделген қоғамға
қауіпті әрекетті
жасау
Құқыққа қайшы
Қылмыстық заңмен қоғамға
қауіпті
әрекетке тыйым салу
Жазаланушылық
Заңмен қылмыс болып
танылған қоғамға
қауіпті әрекет үшін
қылмыстық жазаны
немесе қылмыстыққұқықтық әсер етудің
шараларын бекіту

15.

қылмыс санаттары:
Ауырлығы онша емес
2-5 жылға дейін
Ауыр қылмыстар
12 жыл
Ауырлығы орташа 5 жылдан
астам
Аса ауыр қылмыстар 12
жылдан астам, өмір бойы бас
бостандығынан айыру

16.

қылмыс құрамы:
Субъектісі (ақыл есі дұрыс
адам, жауапкершілік он алты
жастан, аса ауыр қылмыстар
үшін он төрт жастан
Объективтік жағы (қылмыс
құралы, уақыты, орыны)
Объектісі (адам өмірі,
денсаулығы, мүлкі)
Субъективтік жағы (себеп,
мақсат, кінә)

17.

Қылмыстық іс жүргізу құқығы бұл қылмыстық істер бойынша іс жүргізу
тәртібін бекітетін және қылмыстық істерді
қозғау, тергеу, сотта қарау бойынша
анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура
мен сот үкімінің орындалуы мен іс жүргізу
процесін реттейтін құқықтық нормалар
жиынтығы.
ҚР Қылмыстық процестік кодексі 2014
жылы 4 шілдеде қабылданған.