Азаматтық сот ісін жүргізу

1.

Азаматтық сот ісін жүргізу түрлері

2.

Азаматтық сот ісін жүргізу – азаматтық істі
қарап, шешу барысында пайда болатын
соттың
жəне
басқа
да
қатысушы
субъектілердің
процестік
əрекеттерінің
жиынтығы.

3.

Азаматтық сот ісін жүргізу түрлері
Бұйрық арқылы іс
жүргізу
(АПК 12-тарау)
Талап қоюмен іс
жүргізу
Ерекше талап
қоюмен іс жүргізу
(АПК 14-18тараулар)
(АПК 30-тарау,
30-1 - тарау)
Ерекше іс жүргізу
(АПК 31-49тараулар)

4.

Бұйрық арқылы іс жүргізу
(АПК 12-тарау)
Даусыз талаптар
бойынша
жүргізіледі
Сот бұйрығы АПК
(135-бабында)
көзделген талаптар
бойынша
шығарылады
Сот бұйрығы 3 жұмыс
күні
ішінде
шығарылады,
оның
атқарушылық құжат
күші болады

5.

Сот бұйрығы шығару талаптар (АПК 135-б.)
1) жеке тұлғалардан кедендік төлемдер, салықтар, арнайы, демпингке қарсы,
өтемақы баждары бойынша берешекті, өсімпұлдарды, пайыздарды өндіріп алу туралы;
2) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда сотқа дейін реттеу
тәртібімен жасалған дауларды (жанжалдарды) медиация тәртібімен реттеу туралы
келісімдерді орындау туралы;
3) әке (ана) болудың анықталуына немесе үшінші тұлғаларды тарту қажеттігіне
байланысты емес кәмелетке толмаған балаларды бағып-күтуге арналған алименттерді
өндіріп алу туралы;
4) уәкілетті органдар мәлімдеген жауапкерді, жауапкерді және (немесе) баланы
іздестіру жөніндегі шығыстарды өтеу туралы;
5) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда сотқа дейін реттеу
тәртібімен жасалған кәсіпкерлік, инвестициялық қызметке байланысты даулар
бойынша келісімдерді орындау туралы;

6.

Сот бұйрығы шығару талаптар (АПК 135-б.)
6) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда сотқа дейін реттеу
тәртібімен жасалған сақтандыру даулары және банктік қарыз шарттарынан туындайтын
даулар бойынша келісімдерді орындау туралы;
7) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда сотқа дейін реттеу
тәртібімен жасалған тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы даулар
бойынша келісімдерді орындау туралы;
8) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда сотқа дейін реттеу
тәртібімен жасалған зияткерлік меншік құқықтарын қорғау саласындағы даулар
бойынша келісімдерді орындау туралы;
9) келісімшарт әскери қызметшінің бастамасы бойынша мерзімінен бұрын бұзылған
жағдайда, әскери қызметті өткеру туралы келісімшартта көзделген біржолғы ақшалай
сыйақыны өндіріп алу туралы;

7.

Сот бұйрығы шығару талаптар (АПК 135-б.)
10) оқуды не қызметті өткеруді өз қалауы бойынша тоқтатқан, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша шартта көзделген мерзім
өткенге дейін жұмыстан босатылған немесе оқудан шығарылған оқу орындарының
курсанттарын оқытуға жұмсалған сомаларды өндіріп алу туралы;
11) оқуын тоқтатқан не шет мемлекетте оқу орнын аяқтағаннан кейін Қазақстан
Республикасына қайтып оралмаған немесе грантты қайтару жөніндегі шартта көзделген
міндеттемені бұзған адамдардан мемлекеттік гранттарды өндіріп алу туралы;
12) ауылдық жерге жіберілген жас мамандар шарттар бойынша міндеттемелерді
орындамаған немесе тиісті түрде орындамаған жағдайда олардан мемлекеттік
гранттарды, көтерме жәрдемақыларды, жәрдемақыларды өндіріп алу туралы;

8.

Сот бұйрығы шығару талаптар (АПК 135-б.)
13) бала асырап алудың күші жойылған жағдайда, жетім баланы және (немесе) атааналарының қамқорлығынсыз қалған баланы асырап алуға байланысты төленген
біржолғы ақшалай төлемді бюджетке қайтару туралы;
14) жалдау төлемдерінің жалдау шартында белгіленген, мемлекеттік орган
мәлімдеген мерзімдерде төленбеуіне байланысты оларды өндіріп алу туралы;
15) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда сотқа дейін реттеу
тәртібімен жасалған неке-отбасылық қатынастар саласындағы даулар бойынша
келісімдерді орындау туралы;
16) бұқаралық ақпарат құралында азаматтың ар-намысына, қадір-қасиетіне немесе
iскерлiк беделiне және заңды тұлғаның іскерлік беделіне кір келтіретін мәліметтерді
теріске шығаруды не жауапты жариялау туралы даулар бойынша келісімдерді орындау
туралы;
17) заңда белгіленген немесе шартта көзделген жағдайларда дауларды сотқа дейін
реттеу тәртібімен жасалған өзге де келісімдерді орындау туралы.

9.

Талап қоюмен іс жүргізу
(АПК 14-18-тараулар)
азаматтық, отбасылық, еңбек, тұрғын үй жəне басқа да
құқықтық қатынастардан туындаған даулар бойынша
бұзылған құқықты немесе заңды мүддені қорғау бойынша
сотта іс жүргізу (ҚР АПК-нің 148-285 баптары).

10.

Оңайлатылған (жазбаша)
іс жүргізу
(ҚР АПК 21-1 тарауы,
267-1 – 267-4 баптары)
Судья оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу тəртібімен
істерді талап қою қабылданған күннен бастап бір ай
мерзімде қарайды. Оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу
тəртібімен істерді қарау мерзімі ұзартылуға жатпайды.
Істі қарау мерзімі талап қою қабылданған күннен бастап
есептеледі.

11.

Оңайлатылған (жазбаша) іс
жүргізу тәртібі
(ҚР АПК 267-1 б.)
1) тарап бұл туралы өтінішхат берсе;
2) үшінші тұлғаның іске кіруі туралы өтінішхаты қанағаттандырылса;
3) қарсы талап қою қабылданса;
4) осы іс бойынша қабылданған сот актісімен басқа тұлғалардың құқықтары
мен заңды мүдделерінің бұзылуы мүмкін болса;
5) дəлелдемелерді олардың тұрған жерінде қарап тексеру жəне зерттеу
жүргізу, сараптама тағайындау немесе куəның айғақтарын тыңдау қажет
болса;
6) қосымша мəн-жайларды анықтау немесе қосымша дəлелдемелерді зерттеу
қажет болса, істі талап қою ісін жүргізу қағидалары бойынша қарауға
көшеді, бұл туралы істі сот талқылауына дайындау туралы ұйғарымда
көрсетеді.

12.

Оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу
тәртібімен қаралатын істер
(ҚР АПК 267-2 б.)
1) ақшаны өндіріп алу туралы талап қоюлар бойынша талап қою бағасы:
• заңды тұлғалар үшін – 2 000 АЕК
• дара кəсіпкерлер, азаматтар үшін – 1000 АЕК
2) талап қою бағасына қарамастан, егер талап қою негізделсе:
• талап қоюшы ұсынған, жауапкердің ақшалай міндеттемелерін белгілейтін
құжаттарға
• шарт бойынша берешекті растайтын құжаттарға
3) ҚР АПК 267-1-бабы үшінші бөлігінің 1), 2), 3) жəне 4) тармақшаларында
көрсетілген мəн-жайлар болмаса, талап қою ісін жүргізудің өзге де істері
тараптардың өтінішхаты бойынша немесе соттың бастамасы бойынша
оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу тəртібімен қаралуы мүмкін.
4) Алиментті өндіріп алу туралы дауларды қоспағанда, балалардың
құқықтарын қозғайтын даулар бойынша істер оңайлатылған (жазбаша) іс
жүргізу тəртібімен қаралуға жатпайды.

13.

Ерекше талап қоюмен іс жүргізу
Нормативтік
құқықтық
актінің заңдылығын даулау
туралы істер бойынша іс
жүргізу
(ҚР АПК-нің 30-тарауы, 298-301
баптары).
Активтерді
қайтару
жөніндегі
уəкілетті
органның
əрекеттеріне
(əрекетсіздігіне) дау айту
туралы істер бойынша іс
жүргізу
(ҚР АПК-нің 30-1 тарауы, 301-1 –
301-3 баптары).

14.

Ерекше іс жүргізу
(АПК 31-49-тараулар)
даудың жəне
тараптардың
болмауымен
сипатталады
бұл істер бойынша
сот шешімімен
заңды фактілер,
тұлғаның құқықтық
жағдайы
анықталады
ерекше іс жүргізу
тәртібімен
қаралатын
істер
АПК (302-бабында)
бекітіледі