Układ krążenia - serce

1. Układ krążenia - serce

2. Układ krążenia wiadomości ogólne

Składa się z dwóch układów:
– Zawierającego krew, krążącą w zamkniętym systemie
rur, wprawianą w ruch przez serce
– Zawierającego chłonkę, płynącą od tkanek i narządów
do układu krwionośnego
Naczynia, którymi płynie krew od serca na obwód nazywa
się tętnicami
Naczynia, którymi płynie krew z obwodu do serca nazywa
się żyłami
Między tętnicami i żyłami znajdują się naczynia
włosowate (kapilary), tworzące gęstą sieć oplatającą
wszystkie narządy. W kapilarach krew płynie powoli
Ciśnienie krwi w naczyniach tętniczych jest wyższe niż w
żylnych i w kapilarach

3. Układ krążenia wiadomości ogólne

A
PP
Serce (cor) składa się z czterech
jam – dwóch przedsionków
(atrium) i z dwóch komór
(ventriculum) prawych i lewych
Przedsionki serca łączą się z
odpowiadającymi im komorami
Prawa i lewa połowa serca w
życiu popłodowym są od siebie
całkowicie oddzielone
Z komory prawej wychodzi pień
płucny, z komory lewej wychodzi
aorta
Do przedsionka prawego uchodzą
żyły główne górna i dolna, do
przedsionka lewego uchodzą
cztery (czasem trzy) żyły płucne
ŻGG
PP
KL
PL
ŻGD
KP

4. Układ krążenia wiadomości ogólne

PL
PP
Układ krążenia
wiadomości ogólne
Rozróżnia się dwa zamknięte
układy krążenia: krwiobieg
duży i krwiobieg mały
Krwiobieg duży zaczyna się
w lewej komorze serca, a
kończy w prawym
przedsionku
Krwiobieg mały zaczyna się
w prawej komorze serca, a
kończy w lewym
przedsionku. Krążenie małe
często nazywa się krążeniem
płucnym
KP
KL

5. Układ krążenia położenie serca

Serce leży w śródpiersiu
Leży asymetrycznie w
stosunku do linii pośrodkowej
– 1/3 po stronie prawej, 2/3 po
stronie lewej
Od tyłu sąsiaduje z
przełykiem, większą część
powierzchni przedniej, jak i
boki, pokrywają płuca
Do przedniej ściany klatki
piersiowej przylega niewielka
część serca
Koniuszek serca leży w 5 m-ż
lewym 1,5 cm na prawo od
linii środkowo-obojczykowej

6. Układ krążenia położenie serca

Łuk aorty
Lewa tętnica płucna
Lewa komora
Przepona
Prawy przedsionek
wnęka płuca
Do uwidocznienia serca
często posługujemy się
obrazem rtg – prostą,
tanią i szybką metodą
badania

7. Układ krążenia serce 1

Serce jest narządem
mięśniowym, zbudowanym ze
swoistego mięśnia o
specyficznych cechach
Ma kształt spłaszczonego stożka
skierowanego podstawą ku
górze, ku tyłowi i na stronę
prawą
Koniuszek skierowany jest ku
dołowi, ku tyłowi i na stronę
lewą
Rozróżniamy dwie
powierzchnie: przeponową i
bardziej wypukłą mostkowo –
żebrową
Przedsionki od komór rozdziela
bruzda wieńcowa
Aorta
Pień płucny
Podstawa serca
PP
PL
KP
Koniuszek
serca

8. Układ krążenia serce 2

Przedsionek prawy od
lewego oddziela
przegroda
międzyprzedsionkowa
Komorę prawą i lewą
rozdziela przegroda
międzykomorowa
Przedsionek prawy łączy się z komorą prawą ujściem
przedsionkowo – komorowym prawym, w którym znajduje
się zastawka trójdzielna zbudowana z trzech płatków
Przedsionek lewy łączy się z komorą lewą ujściem
przedsionkowo – komorowym lewym, w którym znajduje się
zastawka dwudzielna zbudowana z dwóch płatków
Zastawki nie pozwalają na cofanie się krwi z komór do
przedsionków w czasie skurczu serca

9. Układ krążenia serce 3

Zastawki przedsionkowo
komorowe zbudowane są z
płatków
Jeden bok płatka jest
przytwierdzony do pierścienia
włóknistego otaczającego
ujście przedsionkowo –
komorowe, pozostałe boki
płatków są wolne
Zastawka komory prawej ma 3
płatki, komory lewej 2 płatki
Do wolnych brzegów i dolnej
powierzchni każdego płatka
przymocowane są struny
ścięgniste, drugim swoim
końcem łączące się z
wierzchołkami mięśni
brodawkowatych w ścianach
komór. Zapobiega to
wywinięciu się zastawek ku
przedsionkom w czasie skurczu
serca
Układ krążenia
serce
3

10. Układ krążenia położenie serca

Serce ma 4 granice – wypukłą
prawą górną tworzy
przedsionek prawy, płaską
lewą – lewa komora, a płaską
dolną – komora prawa
Kształt i położenie serca są
nieco zmienne i zależą od
fazy pracy serca i od ruchów
oddechowych płuc i przepony
Układ krążenia
położenie serca

11. Układ krążenia serce – struny ścięgniste

Na zdjęciu: kolagenowe
struny ścięgniste zastawki
dwudzielnej

12. Układ krążenia serce 4

Zastawki aorty i pnia
Układ krążenia
serce
4
obłączek
Zastawka pnia płucnego z
wyraźnie widocznymi
obłączkami na brzegach
wolnych płatków
płucnego zbudowane są
inaczej niż zastawki
przedsionkowo –
komorowe
Zastawki te zbudowane
są z 3 płatków
półksiężycowatych
każda. Brzeg wolny
płatków wzmocniony
jest obłączkiem zastawki
Podczas rozkurczu
komór krew cofając się
wypełnia kieszonki
zastawek, a ich wolne
brzegi wpuklają się do
środka naczynia,
uniemożliwiając cofanie
się krwi

13. Układ krążenia serce – zastawki komór

Trzy płatki zastawki aorty:
prawy, tylny i lewy
Tuż nad płatkami lewym i
prawym odchodzą
unaczyniające serce
tętnice wieńcowe prawa i
lewa
Wypełniające się krwią
płatki zastawek
uniemożliwiają cofanie się
krwi napowrót do komory
w czasie rozkurczu serca

14. Układ krążenia serce 5

Lewy przedsionek i
lewa komora serca
Struny ścięgniste pomiędzy
płatkami zastawki a mięśniem
brodawkowatym
Mięsień brodawkowaty
Żyły płucne
Żyła główna dolna

15. Układ krążenia serce (w rozkurczu, usunięte przedsionki)

Zamknięta zastawka
pnia płucnego zapobiega
cofaniu się krwi do
prawej komory
Zamknięta zastawka
aorty zapobiega cofaniu
się krwi z aorty do lewej
komory
Otwarta zastawka
dwudzielna umożliwia
dopływ krwi do lewej
komory z lewego
przedsionka
Otwarta zastawka
trójdzielna umożliwia
dopływ krwi do prawej
komory z prawego
przedsionka

16. Układ krążenia zastawki serca

Lewy
przedsionek –
komora:
zastawka
dwudzielna
Prawy
przedsionek –
komora:
zastawka
trójdzielna
Prawa komora:
zastawka pnia płucnego
Lewa komora:
zastawka aorty

17. Układ krążenia budowa serca

Żyła główna górna
Łuk aorty
Pień płucny
Tętnica płucna lewa
Tętnica płucna prawa
więzadło tętnicze
Tętnica wieńcowa prawa
Tętnica wieńcowa lewa

18. Układ krążenia serce i wielkie naczynia

Widok z góry na wielkie
naczynia serca
Układ krążenia
serce i wielkie naczynia
aorta
Pień płucny
Tętnica wieńcowa
lewa
Tętnica wieńcowa
prawa

19. Układ krążenia serce i wielkie naczynia

Widok od tyłu:
łuk aorty
Żyła nieparzysta
Pień płucny
Tętnica płucna prawa
Tętnica płucna lewa
Pień ramienno – głowowy
Tętnica szyjna wspólna lewa
Tętnica podobojczykowa lewa
Lewy przedsionek
Żyły płucne
Przedsionek prawy
Żyła główna dolna

20. Układ krążenia serce i wielkie naczynia

Widok z przodu:
Łuk aorty
Żyła główna górna
Prawy przedsionek
Pień płucny
Prawa komora
Tętnica wieńcowa lewa
Tętnica wieńcowa prawa
Lewa komora

21. Układ krążenia budowa serca

Ściana serca składa się z trzech
warstw:
Nasierdzie (epicardium) – jest
to cienka błona surowicza
pokrywająca od zewnątrz
powierzchnie serca
Mięsień sercowy (myocardium)
– właściwa tkanka budująca
serce
Wsierdzie (endocardium) –
cienka, przeźroczysta błona
łącznotkankowa, wyścielająca
wnętrze serca i przechodząca w
błonę wyścielającą wnętrza
naczyń

22. Układ krążenia budowa serca

Najgrubsza warstwa mięśnia
jest w obrębie komory lewej,
cieńsza w ścianie komory
prawej, najcieńsza jest w
przedsionkach
Mięśniówka komór nie łączy się
z mięśniówką przedsionków
Mięśniówka komór składa się z
trzech warstw
Na koniuszku serca włókna
zawijają się ósemkowato
tworząc wir serca i biegną w
kierunku odwrotnym i
przechodzą z warstwy
zewnętrznej do warstwy
wewnętrznej

23. Układ krążenia budowa serca – naczynia wieńcowe

Mięsień sercowy pracujący od
chwili powstania aż do śmierci
wymaga bardzo intensywnego
ukrwienia
Serce zaopatrują w krew tętnice
wieńcowe prawa i lewa
odchodzące od początkowego
odcinka aorty
Leżą w bruzdach wieńcowych
między przedsionkami a
komorami i pomiędzy
komorami, pod warstwą
nasierdzia
Rozgałęzienia tętnic mają
wprawdzie liczne zespolenia,
ale praktycznie mają charakter
tętnic końcowych (zawały!)

24. Układ krążenia budowa serca – naczynia wieńcowe

Zakres unaczynienia tętnic wieńcowych prawej (P) i lewej (L):
prawa zaopatruje prawą część serca, część przegrody
międzykomorowej i większość układu przewodzącego, lewa
zaopatruje lewą komorę i 2/3 przegrody międzykomorowej
L
P

25. Układ krążenia worek osierdziowy

Serce umieszczone jest w
worku osierdziowym
Osierdzie (pericardium)
składa się z blaszki
zewnętrznej (ściennej) i z
blaszki wewnętrznej
(trzewnej lub nasierdzia)
Blaszka trzewna
przechodzi w blaszkę
ścienną na początku
wielkich naczyń
odchodzących od serca
W worku osierdziowym
jest niewielka ilość płynu
(zapobiega tarciu podczas
pracy serca)

26. Układ krążenia czynność serca

Rozkurcz –
Układ krążenia
czynność serca
przedsinki serca
wypełniają się
krwią z obwodu
Skurcz
przedsionków –
krew z
przedsionków
wpływa do
komór
Skurcz komór –
krew z komór
wpływa do aorty i
do pnia płucnego

27. Układ krążenia czynność serca

Jedna ewolucja serca trwa 0,8 sek
Pauza trwa 0,34 sek
Skurcz przedsionków trwa 0,12 sek
Skurcz komór trwa 0,34 sek, w tym:
Napinanie m. sercowego trwa 0,06 sek
Wyrzut krwi trwa 0,28 sek
Na czynność serca składają się
trzy fazy:
Skurcz(systole) – pierwsze
kurczą się przedsionki,
wyrzucając krew do komór i
zamykając zastawki. Potem
następuje dwufazowy skurcz
komór: naprzód skurcz
izometryczny, potem wyrzut
krwi do tętnic
Rozkurcz (diastole) – rozkurcz
przedsionków wyprzedza
rozkurcz komór i powstaje w
chwili napinania komór
Pauza następująca po rozkurczu

28. Układ krążenia czynność serca

A – zapis fonograficzny pracy serca
B – ciśnienie krwi w komorach
C – zapis ekg
kolor czerwony – skurcz komory
Pracę serca można
zbadać na bardzo wiele
sposobów
Naczynia krwionośne
stawiają opór
przepływowi krwi –
mówimy o oporze
obwodowym
Przepływ krwi przez
naczynia jest wprost
proporcjonalny do
różnicy ciśnień i
odwrotnie
proporcjonalny do
oporu obwodowego
Przepływ krwi przez
naczynia jest równy
przepływowi
sercowemu

29. Układ krążenia czynność serca

Ciśnienie tętnicze krwi jest
iloczynem przepływu
sercowego i oporu
obwodowego
Sprawność krążenia w dużej
mierze zależy od różnicy
ciśnień pomiędzy tętnicą a
żyłą
Żyły zawierają 3/5 krwi
krążącej
Rysunek obok:
A – ciśnienie krwi a aorcie
B – ciśnienie krwi w
komorach
C – ciśnienie krwi w
przedsionkach
D - zapis ekg
Czarne pole – skurcz komór
Układ krążenia
czynność serca

30. Układ krążenia ciśnienie krwi

Prawidłowe ciśnienie
metodą Riva – Rocci w
dużych tętnicach u
dorosłego człowieka
wynosi 120 / 80 mm Hg
(systole / diastole)
Podczas przepływu przez
naczynia włosowate
ciśnienie spada od 32 mm
Hg do 12 mm Hb
Ciśnienie żylne jest niskie
i mierzymy go w mm
słupa wody (8 – 10)

31. Układ krążenia szybkość przepływu krwi

Czas, w którym krew
przepływa wielki i mały
krwiobieg nazywamy
czasem obiegu krwi
U człowieka czas ten
wynosi około 20 sekund
Największą szybkość
krew osiąga w aorcie i w
dużych naczyniach –
około 0,5 m/sek
W kapilarach prędkość
przepływu krwi określa
się na 0,5 mm/sek