Nauka administracji

1.

2. Przebieg zajęć

Wykład: 8 godzin;
Ćwiczenia: 12 godzin;
E-learning: 5 godzin.

3.

4.

5.

6.

7. Triada nauk administracyjnych

Prawo administracyjne
• Nauka administracji
• Polityka administracyjna

8.

9.

10. Pochodzenie terminu administracja

Termin administracja pochodzi od łacińskiego
czasownika
ministrare
(służyć),
a
ten
prawdopodobnie od rzeczownika manus, czyli
ręka.
Wzmocnienie
czasownika
ministrare
przedrostkiem ad dodatkowo podkreśliło celowy i
wykonawczy charakter tego działania (w prawie
rzymskim administrare znaczyło zarządzać czymś,
a w wiekach XII i XIII, kiedy kształtował się język
prawny Europy, termin administratio oznaczał
głównie zarządzanie cudzym majątkiem).

11. Pochodzenie terminu administracja

ADMINISTRATIO
1.
Zarząd,
2.
Sprawowanie urzędu,
3.
Kierownictwo, kontrola,
4.
Posługa,
5.
Pomoc.
ADMINISTRATIO ≠ GUBERNATIO ( rządzenie )

12. Pochodzenie terminu administracja

Administracja zawsze zatem oznacza pewną służbę czy
działalność wykonawczą, wykonywaną na rzecz kogoś
czy czegoś ważniejszego.
W przypadku administracji publicznej chodzi o służbę na
rzecz władzy politycznej, czyli w ostateczności – w
demokratycznych państwach prawnych – o służbę na
rzecz dobra wspólnego/powszechnego/interesu
publicznego i służbę prawu.
J. Supernat

13. Prekursorzy współczesnej administracji

W polityce wewnętrznej Rzymu
duże
znaczenie
uzyskali
wyzwoleńcy cesarza. Klaudiusz
powierzał
im
ważne
stanowiska w administracji
państwowej.
Zorganizował
także kancelarię cesarską i
usprawnił system podatkowy.
Cesarz Klaudiusz ( 10 r. p.n.e. – 54 r. n.e.

14. Pojęcie administracji publicznej

Lorenz von Stein (ur. 18 listopada 1815
w Eckernförde zm. 23 września 1890 w
Wiedniu) – niemiecki ekonomista,
socjolog i naukowiec, zajmujący się
zagadnieniami
administracji
publicznej.
Połączył charakterystykę rzeczywistej
administracji z polityką i ekonomią
państwa. Doszedł on do wniosku, iż
administracja zajmuje znaczną część
działalności państwa z wyjątkiem
działalności
ustawodawczej
i
sądowniczej
negatywna definicja
administracji ). Prezentuje on cechy
które
łączą
wszystkie
podmioty
administracji a także opisuje konkretne
jej podmioty.
Lorenz von Stein

15. Pojęcie administracji publicznej

Michał Kulesza
Hubert Izdebski
Przez administrację publiczną rozumie się zespół działań, czynności i
przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz
interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie
ustawy i w określonych prawem formach.

16. Pojęcie administracji publicznej

Administracja publiczna jest to
przejęte
przez
państwo
i
realizowane przez jego zawisłe
organy, a także przez organy
samorządu
terytorialnego,
zaspokajanie
zbiorowych
i
indywidualnych
potrzeb
obywateli,
wynikających
ze
współżycia
ludzi
w
społecznościach.
Jan Boć

17. Administrowanie

to
przede wszystkim
spokojne, wolne od
pośpiechu i
nieustannych
konfliktów
załatwianie
rozmaitych spraw
Woodrow Wilson ( 1856 – 1924 )

18. Cechy administracji

Działanie na podstawie prawa;
Wykonywanie zadań publicznych;
Działanie w imieniu państwa lub wspólnoty samorządowej;
Ścisły związek z działalnością państwa;
Możliwość korzystania z władztwa państwowego;
Wykonywanie zadań w swoistych prawnych formach działania ( akt
administracyjny = decyzja administracyjna );
Bezosobowy charakter kompetencji ( kompetencje przysługują konkretnym
organom lub podmiotom administrującym, a nie osobom pełniącym takie funkcje
);
Wykonywanie zadań publicznych w celu zaspokajania potrzeb obywateli, a nie w
celu osiągania zysku ( co nie wyklucza odpłatności świadczeń administracji ).

19. Organizacja administracji

Administracja
Publiczna
Prywatna

20. System organizacyjny administracji publicznej

Administracja publiczna w Rzeczypospolitej
Polskiej składa się z trzech podstawowych
segmentów:
administracja państwowa rządowa ;
administracja państwowa nierządowa;
administracja samorządowa.

21. Administracja rządowa

jest to układ organizacyjno- funkcjonalny o
jednolitym, relatywnie scentralizowanym
charakterze,
który
realizuje zadania publiczne za które odpowiedzialność ponosi rząd,
i który pośrednio lub
bezpośrednio
podlega
Radzie
Ministrów (art. 146 ust. 3
Konstytucji: Rada Ministrów kieruje
administracją rządową). W jego skład wchodzą podmioty
odpowiadające następującym przesłankom:
wykonywanie funkcji administracji publicznej
podejmowanie
działań w formach prawnych właściwych organom
administracyjnym, w tym w formach władczych
oparcie funkcjonowania na finansowym i majątkowym zasobie
państwowym
pozostawanie w układzie organizacyjno-funkcjonalnym pod-danym
kierownictwu Rady Ministrów
J. Jagielski; cyt. za. J. Supernatem

22. Wskazanym przesłankom odpowiadają trzy grupy podmiotów:

1.
2.
3.
organy i
rządowej)
urzędy
administracyjne
(trzon
administracji
agencje rządowe inne niż centralne organy administracji
rządowej:
agencje – spółki kapitałowe (na przykład Agencja Rozwoju
Gospodarczego czy Krajowa Agencja Poszanowania Energii)
agencje – państwowe osoby prawne (na przykład Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa czy Agencja
Mienia Wojskowego)
państwowe jednostki organizacyjne: na przykład Zakład
Ubezpieczeń Społecznych czy zakład karny.
Cyt. za J. Supernatem

23. Organy i urzędy administracyjne (trzon administracji rządowej)

Organy bezpośrednio rządowego szczebla:
Rada Ministrów,
Prezes Rady Ministrów,
ministrowie,
przewodniczący określonych w ustawach komitetów (na
przykład Komitetu Badań Naukowych czy Komitetu Integracji
Europejskiej),
podległe tym organom urzędy (ministerstwa itd.).
Cyt. za J. Supernatem

24.

Centralne organy administracji rządowej i podlegle im urzędy,
między innymi:
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego,
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
Szef Agencji Wywiadu,
Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Prezes Wyższego Urzędu Górniczego,
Prezes Głównego Urzędu Miar.

25.

Terenowe organy administracji rządowej:
(wraz z kierownikami zespolonych służb, in-spekcji i
straży działających pod jego zwierzchnictwem: Służby Ochrony
Zabytków, Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Straży Pożarnej itd.)
wojewoda
organy
administracji niezespolonej (dyrektor izby skar-bowej,
naczelnik urzędu skarbowego, dyrektor urzędu statystycznego,
dyrektor urzędu morskiego itd.)
Organy o charakterze pomocniczym i opiniodawczo-doradczym
działające na rzecz organów o charakterze decydującym (Rada
Statystyki, Rada Działalności Pożytku Publicznego, Rada
Telekomunikacji itd.)

26. Administracja państwowa

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
organy Najwyższej Izby Kontroli,
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
Rzecznik Praw Obywatelskich,
Krajowa Rada Sądownictwa,
organy Narodowego Banku Polskiego, w tym Krajowa Rada Polityki
Pieniężnej,
centralne organy administracji podległe Sejmowi (Główny Inspektor Pracy,
Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Rada do Spraw Uchodźców)
urzędy wspomnianych organów (Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej, itd.),
administracja (kancelarie) Sejmu i Senatu.
Cyt. za J. Supernatem

27. Administracja samorządowa

administracja samorządu terytorialnego,
administracja samorządu zawodowego.

28.

W innym ujęciu na system organizacyjny administracji
publicznej składają się następujące trzy podstawowe
segmenty:
administracja bezpośrednia,
administrację pośrednia,
prywatnoprawnie zorganizowana administracja publiczna.
Cyt. za J. Supernatem

29.

Administrację bezpośrednią stanowią państwowe organy
administracji publicznej (administracja bezpośrednia nie obejmuje zatem organów samorządowych), przy czym w definicji
J. Bocia (państwowy) organ administracji publicznej to
„człowiek (lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego):
1) znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa [...], 2)
powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego i ze
skutkami właściwymi temu prawu, 3) działający w granicach
przyznanych mu przez prawo kompetencji”.
Organ administracji jest immanentną częścią państwa i nie
posiada odrębnej od niego podmiotowości prawnej. Nie może
być zatem traktowany jako podmiot od państwa samodzielny,
któremu mogłyby przysługiwać wobec państwa jakieś prawa
lub obowiązki.

30.

Administrację pośrednią stanowią te podmioty, które są w sensie
prawnym samodzielne i które posiadają odrębną od państwa
podmiotowość prawną, a nawet własną odrębną osobowość prawną.
W odróżnieniu od organów administracji tworzących administrację
bezpośrednią podmioty wchodzące w skład administracji pośredniej są
podmiotami zdecentralizowanymi, którym przysługuje określony zakres
prawnie chronionej samodzielności. Ich typowymi przykładami są:
publicznoprawne, czyli samorząd (przede wszystkim
samorząd terytorialny)
zakłady publiczne (są nimi między innymi szkoły, w tym szkoły
wyższe, a także Zakład Ubezpieczeń Społecznych)
korporacje
fundacje prawa publicznego (należy do nich Zakład Narodowy imienia
Ossolińskich)

31.

Prywatnoprawnie zorganizowaną administrację publiczną tworzą
podmioty zorganizowane w formach prawa prywatnego, czyli
podmioty, których forma organizacyjno-prawna oparta jest na
przepisach prawa cywilnego i handlowego. Należą do nich agencje –
spółki kapitałowe, agencje – państwowe osoby prawne (agencje nie
będące centralnymi organami administracji rządowej) oraz fundacje
prawa prywatnego.
Podmioty te są w sensie organizacyjnym i funkcjonalnym częścią
administracji publicznej, gdyż zostały powołane (najczęściej drogą
ustawową) do wykonywania jej zadań, w tym w formach władczych.
Niemniej jednak ich organizacja odbiega od organizacji pozostałych
podmiotów administracji publicznej, jako że w ich przypadku w tym
zakresie podstawową rolę od-grywa prawo prywatne.

32. Administracja regulacyjna

Osobno warto jeszcze przedstawić pojęcie
administracji regulacyjnej.
Administrację tę, tak jak administrację w
ogóle,
można
rozumieć
w
sposób
przedmiotowy
lub
podmiotowy
(w
konsekwencji
także
przedmiotowopodmiotowy).

33.

Przedmiotowo rozumiana administracja regulacyjna oznacza w ogólnym przypadku
wszelkie administracyjno-prawne sposoby wpływania na rynek (społeczną gospodarkę
rynkową) przez państwo. W konkretnym przypadku, tutaj ważniejszym, oznacza
specyficzne działania specjalnie utworzonych organów regulacyjnych, do których to
działań można za Markiem Szydło zaliczyć: dopuszczanie do działalności gospodarczej,
ustanawianie praw wyłącznych i szczególnych, regulację świadczenia usług w ogólnym
interesie gospodarczym, zapewnianie dostępu do sieci, regulację cen, rachunkowość
regulacyjną oraz ochronę dóbr policyjnych. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim
przypadku administracyjne działania regulacyjne polegają na wpływaniu na rynek za
pomocą instrumentów, których jurydycznym wyrazem jest stanowienie norm prawnych i
ich władcze stosowanie.
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej powoduje, że krajowa regulacja ma w dużym
zakresie charakter wykonawczy i/lub komplementarny wobec unijnego porządku prawnego. Tak jak w pozostałych państwach Unii Europejskiej, regulacja w Polsce podejmowana jest w następstwie liberalizacji i prywatyzacji sektorów infrastrukturalnych,
czyli sektorów, w których działalność gospodarcza (świadczenie usług użyteczności publicznej) prowadzona jest przy wykorzystaniu określonej sieci infrastrukturalnej: telekomunikacyjnej, elektroenergetycznej, kolejowej, lotniczej, pocztowej oraz wodociągowokanalizacyjnej.

34.

Funkcje i cele regulacji realizuje podmiotowo rozumiana administracja regulacyjna
(chociaż także inne podmioty), którą tworzą przede wszystkim specjalne organy
regulacyjne (administracja regulacyjna sensu stricto).
Ich tworzenie w państwach Unii Europejskiej ma swój początek w latach
osiemdziesiątych XX wieku, kiedy Unia Europejska rozpoczęła w odniesieniu do
sektorów infrastrukturalnych program liberalizacji i rozwoju wspólnego rynku.
Realizując ten program, Komisja Europejska oraz Parlament Europejski i Rada wydały
liczne dyrektywy (rzadziej rozporządzenia) sektorowe normujące warunki efektywnego i
konkurencyjnego funkcjonowania sektorów infrastrukturalnych. Ich praktyczna
realizacja – zgodnie z zasadą zdecentralizowanego stosowania prawa unijnego –
należy głównie do specjalnie w tym celu powołanych krajowych organów regulacyjnych.
W Polsce są to obecnie:
Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego

35. Postacie administracji

Administracja władcza
Administracja niewładcza

36. Sankcja administracyjna

to
pewna
dolegliwość, niekorzystny, ujemny skutek dla
podmiotu, który nie wykonuje nałożonych
nań w normie prawnej obowiązków albo
narusza obowiązującą generalnie normą
prawną.

37. Rodzaje sankcji administracyjnych

Administracyjna sankcja karna;
Administracyjna sankcja egzekucyjna.

38. Administracyjna sankcja karna

towarzyszy wykroczeniu
administracyjnemu, do którego
dochodzi przy okazji naruszenia
norm administracyjnych
zakazujących określonego
zachowania.
Zalicza się do nich:
sankcje dyscyplinarne,
sankcje służbowe
kary administracyjne
Art. 103. 1. Kto:
nie przestrzega wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych
określonych w art. 27 ust. 4, art. 33 ust. 3 i 4 oraz art. 45-49, a także wymagań w
tym zakresie określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 50 ust. 1 i art.
51 oraz na podstawie przepisów wymienionych w art. 50 ust. 2,
2) wprowadza do obrotu jako żywność produkt niebędący żywnością,
3) nie wycofuje z obrotu środka spożywczego szkodliwego dla zdrowia lub życia
człowieka, środka spożywczego zepsutego oraz środka spożywczego
zafałszowanego wbrew decyzji organu urzędowej kontroli żywności,
4) rozpoczyna działalność gospodarczą w zakresie produkcji lub obrotu
żywnością bez złożenia wniosku o zarejestrowanie zakładu lub uzyskania decyzji
o zatwierdzeniu zakładu w trybie i na zasadach określonych w rozporządzeniu
nr 852/2004 oraz w art. 63,
5) produkuje lub wprowadza do obrotu żywność w zakresie niezgodnym z
decyzją o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa w art. 62 ust. 1 pkt 2,
6) prowadzi działalność w zakresie produkcji lub obrotu żywnością wbrew
decyzji o cofnięciu zatwierdzenia zakładu, o której mowa w art. 66 ust. 1,
7) utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie urzędowej kontroli żywności,
podlega karze pieniężnej w wysokości do trzydziestokrotnego przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający,
ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie
przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1:
pkt 1 lub 3 - wysokość kary pieniężnej może być wymierzona do pięciokrotnej
wartości zakwestionowanej ilości środka spożywczego;
2) pkt 4 - wysokość kary pieniężnej może być wymierzona do pięciokrotnego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok
poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Ustawa z dnia 28 października 2006 r. o bezpieczeństwie
żywności i żywienia ( Dz. U. Nr 171, poz. 1225 )

39. Administracyjna sankcja egzekucyjna

zabezpiecza
wykonanie szeregu obowiązków administracyjnych,
które ustalone są w aktach prawnych, głównie w
formie nakazów określonego zachowania się. Do
tego typu norm zalicza się całą procedurę
egzekucji orzeczeń administracyjnych

40. Funkcje administracji publicznej

Funkcja porządkowo - reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa
zbiorowego. Zwana czasem po prostu reglamentacyjną, dotyczącą regulowania życia obywateli (np.
kodeksem drogowym).
Funkcja świadcząca, czyli świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem
instytucji świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności publicznej i
zakładów administracyjnych. W ramach tej funkcji organy administracji publicznej zaspokajają potrzeby
społeczne, np. utrzymując szpitale.
Funkcja regulatora rozwoju gospodarczego przejawiającej się w zastosowaniu klasycznych
instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych w postacie zezwoleń, kontyngentów, ceł, a także udziale
państwa w zarządzaniu gospodarką narodową. Administracja publiczna może nie tylko ingerować w
życie gospodarcze (interwencjonizm), ale i samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą (etatyzm).
Funkcja organizatorska, w ramach której organy administracji podejmują działania twórcze,
samodzielne i kreatywne, np. gdy urzędnicy gminni starają się zdobyć fundusze unijne.
Funkcja wykonawcza, polegająca na wykonywaniu przepisów. Organy i instytucje administracji muszą
przestrzegać prawa, zgodnie z konstytucyjnymi zasadami legalizmu, państwa prawa, państwa
praworządnego. Wykonywanie prawa ma miejsce nie tylko w ramach prawa administracyjnego
materialnego (gdy urzędnik w sposób władczy reguluje prawa i obowiązki obywateli), ale i na gruncie
prawa proceduralnego (gdy organ wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów Kodeksu
Postępowania Administracyjnego ). Czasem urzędnicy mogą opierać swoje decyzje na podstawie
uznania administracyjnego (swobodnego uznania).
Funkcja kontrolno - nadzorcza, w ramach której państwo kontroluje i nadzoruje obywateli, np.
stowarzyszenia.
Funkcja prognostyczno - planistyczna, dzięki której władza publiczna formułuje, np. prognozy wzrostu
zanieczyszczenia środowiska naturalnego.