Жүктілік кезеңдегі қант диабеті

1.

Қожа Ахмет Ясауи атындағы
Халықаралық қазақ-түрік университеті
БӨЖ
СӨЖ
Жүктілік кезеңдегі
қант диабеті
Алсеитова Айдана.

2.

Жоспары
Анықтамасы
Этиологиялық факторлар
Классификациясы
Клиникасы
Диагностикасы
Диференциалды диагностикасы
Емдеу алгоритімі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3.

Анықтамасы
Қант диабеті – бұл инсулин секрециясының бұзылу, инсулиннің әсер
етуінің бұзылуы немесе екі фактордың да нәтижесі болып табылатын,
созылмалы гипергликемиямен сипатталатын метаболистік аурулар тобы.
ҚД кезіндегі созылмалы гипергликемия әр түрлі ағзалардың, әсіресе
көздің, бүйректің, жүйкенің, жүректің және қантамырларының зақымдануымен, дисфункциясымен және жеткіліксіздігімен жүреді.
Жүктілік қант диабеті – бұл жүктілік кезінде алғаш рет
анықталған, бірақ «манифестті» ҚД өлшемшартына сәйкес келмейтін, гипергликемиямен сипатталатын ауру. ЖҚД – бұл жүк
тілік кезінде пайда болған немесе алғаш рет анықталған глюкозаға
әр түрлі айқындылық деңгейде толеранттылықтың бұзылуы.

4.

АХЖ-10 Кодтары:
Е10 Қант диабеті I түрі
Е11 Қант диабеті IІ түрі
O24 Жүктілік кезіндегі қант диабеті
O24.0 Осыған дейінгі қант диабеті инсулинге тәуелді
O24.1 Осыған дейінгі қант диабеті инсулинге тәуелсіз
O24.3 Осыған дейінгі қант диабеті нақтыланбаған
O24.4 Жүктілік кезінде туындаған қант диабеті
O24.9 Жүктілік кезінде туындаған қант диабеті нақтыланбаған

5.

Этиологиялық факторлар
Жүктілікке дейін артық салмақтың болуы (> 20% қалыптыдан)
Отбасылық анемнезінде ҚД бар болуы
Глюкозаға толеранттылықтың бұзылысы
Анамнезінде ірі бала (крупный плод) немесе көпсулық (многоводие) немесе баланың өлі
туылуы
Осы жүктілікте 15 кг жоғары салмақ қосуы
Әйелдің жасы 30 дан жоғары және алғашқы жүктілік болса
Эндокриндіке, жүрек қантамыр жүйесінің паталогияларының болуы
Жүктілерде ҚД түрлері
Жүктілік кезінде пайда болған және жүктілік кезеңімен шектеулі «нағыз» ҚД;
Жүктілік кезінде манифестациялаушы ҚД 2 түрі;
Жүктілік кезінде манифестациялаушы ҚД 1 түрі;
Жүктілік алды ҚД 2 түрі;
Жүктілік алды ҚД 1 түрі.

6.

Классификациясы
ҚД 1 типі
Әдетте абсолютті инсулинді жетіспеушілікке алып келетін,
ұйқы безі β-жасушаларының деструкциясы
ҚД 2 типі
Инсулингетөзімділік кезінде инсулин секрециясының үдемелі
бұзылуы
ҚД басқа
спецификалық түрлері
Жүктілік ҚД
- β-жасушалары функциясының генетикалық дефекттері;
- Инсулин әсерінің генетикалық дефекттері;
- Ұйқы безінің экзокринді бөлігінің аурулары;
- Дәрілік препараттармен немесе химиялық заттармен
индукцияланған (АИТВ/ЖИТС емдеу кезінде немесе ағзалардың
трансплантациясынан кейін);
- Эндокринопатия;
- Инфекциялар;
- ҚД үйлесетін басқа да генетикалық синдромдар
Жүктілік кезінде пайда болады

7.

Клиникасы
ҚД 2 типі және ЖҚД симптомсыз жүреді
ҚД 1 типі:
Тері мен шырышты қабықтың құрғақтығы
Тері тығыздығының төмендеуі, «диабеттік» қызару,
Бауыр көлемінің үлкеюі;
Полиурия
Шаршағыштық (полифагия)
Үнемі аштық сезімі
Көз көру қабілетінің төмендеуі
Кетоациодоз белгілері болғанда орын алады: Куссмауль терең тыныс алуы,
кома, жүрек айнуы, «кофе тұнбасымен» құсу,
Гипокалиемия белгілері (экстрасистология, бұлшықет әлсіздігі, ішек
атониясы).

8.

ЖҚД Диагностикасы
Шағымдары:
• ҚД компенсация кезінде жоқ;
• ҚД декомпенсация сатысында жүкті әйелдерді полиурия, полидипсия, терінің және
шырышты қабаттардың құрғауы мазалайды.
Анамнезде:
• ҚД ұзақтылығы;
• ҚД қантамырлық кеш асқынулардың болуы;
• Жүктілік басталған кездегі дене салмағының индексі;
• Патологиялық салмақ қосу (жүкті кезінде 15 кг артық);
• Ауыр акушерлік анамнез (массасы 4000,0 граммнан артық бала туылу).
ПГТТ өткізумен ЖҚД анықтауға белсенді скрининг жүргізіледі. Зерттеу 24-28
жүктілік аптасындағы барлық әйелдерге өткізіледі.
ЖҚД, пероралды глюкозотолерантты тест 75 г глюкозамен
Тамыр плазмасындағы глюкоза1,2,3
ммоль/л
Аш қарында
≥5,1, бірақ <7,0
1 сағ кейін
≥10,0
2 сағ кейін
≥8,5 и <11,1

9.

Жүктілердегі манифесттік ҚД1
Аш қарынға тамыр плазмасындағы глюкоза ≥7,0 ммоль/л
HbA1c2
Гипергликемия симптомдары болған кезде
тәулік уақыты мен тағам қабылдауға
тәуелсіз тамыр плазмасындағы глюкоза
Бірінші қаралу кезіндегі ЖҚД
Тамыр плазмасындағы глюкоза 1,2
Аш қарында
≥6,5%
≥11,1 ммоль/л
ммоль/л
≥5,1, но <7,0
Аспаптық зерттеу:
Нәрестені ультрадыбыстық диагностикалау (диабеттік
фетопатия белгілерін анықтау үшін):
· ірі нәресте (іш диаметрінің өлшемі ≥75 перцентиля);
· гепатоспленомегалия;
· кардиомегалия/кардиопатия;
· нәресте басының қос контурлылығы;
· тері асты- майлы қабаттың ісінуі және қалыңдауы;
· мойын бүктемелерінің қалыңдауы;

10.

Диференциялды диагностика
Жүктілік алды ҚД
Анамнез
ҚД диагнозы жүктілікке дейін
қойылған
Жүктілік кезіндегі манифесттік ҚД
Жүктілік кезінде анықталған
ЖҚД
Жүктілік кезінде анықталған
Венозды глюкоза мәні және ҚД диагностикалау үшін HbA1c
Мақсатты параметрлерге жету
Аш қарындағы глюкоза ≥7,0 ммоль/л
HbA1c ≥6,5%
Тәулік уақытына байланыссыз
глюкоза ≥11,1 ммоль/л
Аш қарындағы глюкоза ≥5,1<7,0
ммоль/л
ПГГТ соң 1 сағ кейін ≥10,0 ммоль/л
ПГГТ соң 2 сағ кейін ≥8,5 и < 11,1
ммоль/л
Жүктіліктің кез келген кезеңінде
Жүктіліктің 24-28 аптасы
Диагностикалау мерзімі
Жүктілікке дейін
ПГТТ жүргізу (пероралды глюкозотолерантты тест)
Жүргізілмейді
Қауіп тобындағы жүкті әйелдің
бірінші жүгінуінде жүргізіледі
Жүктіліктің ерте кезеңдерінде
көмірсулардың бұзылушылығы
анықталмаған барлық жүктілерге
24-28 аптада жүргізіледі
Емдеу
Инсулиннің көп ретті инъекциясыИнсулинотерапия немесе
мен немесе үздіксіз тері асты
диетотерапия (ҚД 2 кезінде)
инфузиямен инсулинотерапия (сорғы)
Диетотерапия, қажет болған
жағдайда инсулинотерапия

11.

Ұрыққа қауіп- қатері
1
2
3
• Макросомия — ұрытың
шамадан тыс өсуі мен дене
салмағының артуы
• Босану кезіндегі жоғарғы
өлім көрсеткіші;
• Туа пайда болған ақаулар
• (жүрек қантамыр, тыныс
алу жүйесі)

12.

Анаға қауіп- қатері
1
• Преэклампсия
• Эклампсия
• Мерзімінен ерте босану
2
• Диабеттің қантамырлық асқынуының
өршуі – ретинопатия,нефропатия,
жүректің ишемиялық ауруы;
3
• Әйелдегі ҚД-ң ұзақтығы
• Кетоацидоз,гипогликемия дамуы

13.

ҚД ауыратын әйелдерге жүкті
болуға қарсы көрсеткіштер
Ауыр нефропатия ( креатинин > 120 мкмоль/л, шумақтық фильтрация
жылдамдығы < 50 мл/мин, протеинурия (зәрмен ақуыздың бөлінуі) > 2
г/тәулік);
АГ яғни әйелдің дәрі қабылдауына қарамастан АҚҚ 130-80 мм сын. бағ.
жоғары болуы.
Тор қабықтың лазерлі коагуляциясына дейін болған пролиферативті
ретинопатия мен макулопатия;
ЖИА, тұрақсыз стенокардия;
Жедел немесе созылмалы инфекциялық – қабыну аурулары (туберкулез,
пиелонефрит т.б.);
Диабеттік кома — жүктілікті бірінші триместірінде үзуге көрсеткіш
болып табылады.

14.

Емі
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
Диетотерапия, Физикалық белсенділік, Пациенттерді оқыту және өзін-өзі
бақылау Глюкометр көмегімен аш қарынға, негізгі тамақ қабылдауға дейін
және 1 сағаттан кейін Hb анықтауды;, АҚҚ өлшеу, нәрестенің
жыбырлауын, дене салмағын бақылауда ұстау, өзін-өзі бақылау күнделігі
мен тамақтану күнделігін жүргізу болып табылады.

15.

ЖҚД кезінде инсулинотерапияға көрсетілімдер
·
1-2 апта ішінде гликемия мақсатты деңгейіне жетпеуі
·
УДЗ мәліметтері бойынша диабеттік фетопатия белгілерінің болуы.
·
Инсулинотерапия тағайындалған кезде жүкті әйелді эндокринолог/ терапевт
және акушер/гинеколог бірлесе емдейді. Инсулинотерапияның сызбасы және
инсулин препаратының типі гликемияны өзін-өзі бақылау мәліметтеріне
қарай тағайындалады. Күшейтілген инсулинотерапия режиміндегі пациент
гликемияны өздігімен бақылауды кем дегенде тәулігіне 8 рет жүргізуі қажет
(аш қарынға, тамақтану алдында, тамақтанудан кейін 1 сағ соң, ұйқы
алдында, түнгі 03.00 және өзін нашар сезінгенде).
ҚД 2 түрін емдеуде пайдаланылатын қантты төмендетуші препараттар
Фармакологиялық топ
ДҚ халықаралық
патенттелмеген атауы
Пайдалану жолы
СМ препараттары
Глибенкламид
Ауыз арқылы
Бигуанидтер
метформин
Ауыз арқылы

16.

Жүктілерге пайдалануға рұқсат етілген инсулин препараттары
Дәрі-дәрмек тобы
Ультра қысқа әсерлі (адам инсулинінің
аналогтары)
Қысқа әсерлі
Әсер ету мерзімі орташа*
Ұзақ әсер ететін (адам инсулинінің
аналогтары)
ДҚ халықаралық патенттелмеген атауы Пайдалану жолы
Инсулин лизпро
Тері астына немесе тамырішілік.
Инсулин аспарт
Енгізуге арналған құрылғы: инсулинді шприцқаламдар, инсулинді сорғылар, егуге арналған
Инсулин глулизин
порт
Инсулин еритін адами генді-инженерлік
Тері астына немесе тамырішілік.
Енгізуге арналған құрылғы: инсулинді шприцқаламдар, инсулинді сорғылар, егуге арналған
порт
Изофан-инсулин адами генді-инженерлік
Тері астына немесе тамырішілік.
Енгізуге арналған құрылғы: инсулинді шприцқаламдар, инсулинді сорғылар, егуге арналған
порт
Инсулин гларгин 100 БІРЛ/мл
Инсулин детемир
Инсулин деглудек
Инсулин екі фазалы
Қысқа әсер ететін және НПХ-инсулиндердің
адами
дайын қоспалары
генді-инженерлік
Ультра қысқа әсер ететін инсулин және
инсулиннің протаминді аналогтарының
дайын қоспалары
Аса созылмалы әсер ететін инсулин
аналогтары мен ультра қысқа әсер ететін
инсулин аналогтарының дайын
комбинациялары
Инсулин лизпро двухфазный 25/75
Инсулин лизпро двухфазный 50/50
Инсулин аспарт двухфазный
Инсулин деглудек +
инсулин аспарт 70/30 қатынасында
Тері астына немесе тамырішілік.
Енгізуге арналған құрылғы: инсулинді шприцқаламдар, егуге арналған порт
Тері астына немесе тамырішілік.
Енгізуге арналған құрылғы: инсулинді шприцқаламдар, егуге арналған порт
Тері астына.
Енгізуге арналған құрылғы:
алдын ала толтырылған инсулинді шприцқаламдар, егуге арналған порт
Тері астына.
Енгізуге арналған құрылғы:
алдын ала толтырылған инсулинді шприцқаламдар, егуге арналған порт

17.

Шұғыл госпитализацияға көрсетілімдер:
·
Жүктілік кезінде алғашқы ҚД;
·
Гипер/гипогликемиялық прекома/кома;
·
Кетоациодотты прекома және кома;
·
ҚД тамырлы асқынуларының үдетілуі (ретинопатия, нефропатия);
·
Инфекциялар, интоксикация;
·
Шұғыл шараларды қажет ететін акушерлік асқынудың қосылуы.

18.

Маман
Кеңес мақсаты
Офтальмологтың кеңесі
Диабеттік ретинопатияны анықтау және емдеу үшін: кең
қарашықпен офтальмоскопия жасау. Пролиферативті диабеттік
ретинопатия дамыса немесе пролиферативті диабеттік
ретинопатияның айқын нашарлауында – шұғыл лазерокоагуляция
Акушер-гинекологтың
кеңесі
Акушерлік патологияны диагностикалау мақсатында:
жүктіліктің 34 аптасын дейін – әрбір 2 апта сайын, 34 аптадан
кейін – 1 рет аптасына
Эндокринологтың кеңесі
ҚД компенсация сатысына жету үшін: жүктіліктің 34 аптасына
дейін – әрбір 2 апта сайын, 34 аптадан кейін –1 рет аптасына
Терапевтің кеңесі
Әрбір триместр сайын экстрагенитальды патологияны анықтау
үшін
Нефрологтың кеңесі
Нефропатияны диагностикалау және емдеу үшін – көрсетім
бойынша
Кардиологтың кеңесі
Диабеттің асқануын диагностикалау және емдеу үшін –
көрсетімдер бойынша
Неврологтың кеңесі
Жүктілік кезінде 2 рет

19.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
https://diseases.medelement.com/disease/%D1%81%D0%B0%D1%85%D0%B0
%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD
%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8-%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%85-%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4
%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B52017/15289