Зақымдану түрлері. Тікелей және жанама шығындар

1.

Зақымдану түрлері. Тікелей
және жанама шығындар

2.

Жоспар:
1. Зақым.
1.1. Зақым түсінігі.
1.2. Зақым түрлері.
2. Шығындар.
• Тікелей шығындар.
• Жанама шығындар.
3. Пайдаланылған әдебиеттер.

3.

1. Зақым.
1.1. Зақым түсінігі
Зақым - белгілі бір субъектінің немесе субъектілер тобының
оның барлық құндылықтарының бір бөлігін немесе барлығын жоғалтуы.
Субъект ретінде жеке немесе заңды тұлға бола алады.Залалды
объектілердің тұтастығының бұзылуынан немесе басқа қасиеттерінің
нашарлауынан көрінетін олардың жай-күйінің өзгеруінің нәтижесі
ретінде қарастыруға болады; нақты немесе ықтимал экономикалық,
әлеуметтік және экологиялық шығындар, оның ішінде мүліктің немесе
басқа материалдық, мәдени, тарихи немесе табиғи құндылықтардың
жоғалуы.

4.

1.2. Зақым түрлері:
Табиғи және техногендік төтенше жағдайлардан болатын залалды
бағалау саласында залалдардың мынадай негізгі түрлері бөлінеді:
- жеке залал - зиян келтіруге себеп болған қауіп көзіне ие
субъектінің залалы;
- бөгде залал - зиянның туындауына себеп болған қауіп көзін
иеленбеген субъектілердің залалы;
- жиынтық залал - жеке және үшінші тараптың залалын қоса
алғанда, субъектінің шығындары;
- нақты залал - орын алған төтенше жағдайлардан келтірілген
залал;
- ықтимал залал - зиянның мөлшерін және оның пайда болу
ықтималдығын ескеретін интегралдық шама;
- ықтимал залал - ықтимал төтенше жағдайлардан болатын залал;
- мүмкін болатын ең жоғары залал - мүмкін болатын төтенше
жағдайлардан болатын ең жоғары залалға тең залал.

5.

2. Шығындар.
Тікелей шығындар - бұл белгілі бір тауарлар мен
қызметтерді өндіруге жұмсалған қаражат. Мұндай шығындарды
өзіндік құнға қосуға болады: мысалы, шикізат құны және өніммен
жұмыс істеген қызметкерлердің жалақысы.
Жанама шығындар - бұл өнімнің белгілі бір түрінің өзіндік
құнына тікелей қосуға болмайтын өндіріспен байланысты
шығындар. Мысалы, менеджерлердің жалақысы және жарнама
шығындары.

6.

Тікелей шығындар
Тікелей шығындардың жіктелуіне шығындардың нақты
объектісіне (өнім, қызмет немесе жоба) оңай жатқызылуы мүмкін
шығындар жатады. Оларға өнімді өндіру үшін тікелей
пайдаланылатын шикізат пен материалдар немесе оны өндірумен
тікелей байланысты еңбекақы шығындары жатады.
Мысалы, егер компания бағдарламалық жасақтаманы
әзірлеумен айналысса, бағдарламашылардың жалақысы тікелей
болады.
Сондай-ақ,
мұндай
шығындардың
мысалы
жұмысшылардың жалақысы.

7.

Жанама шығындар
Жанама шығындарға шығындардың нақты объектісіне
тікелей жатқызуға болмайтын шығындар кіреді, бірақ олар тұтастай
алғанда компанияның қызметін қамтамасыз етумен байланысты.
Тікелей шығындарды шегергеннен кейін қалған үстеме шығындар
осындай шығындардың мысалы болып табылады.
Жанама шығындардың мысалы - жуғыш заттар,
коммуналдық қызметтер, кеңсе жабдықтарын жалға алу,
компьютерлер, байланыс қызметтері және т.б. бұл элементтер
компанияның қызметіне тұтастай үлес қосса да, оларды кез-келген
нақты өнімді құруға жатқызуға болмайды. Сондай-ақ, шығындардың
осы түрінің мысалдары жарнама және маркетинг, консалтингтік және
заңгерлік қызметтер, байланыс орталығының шығындары және т. б.

8.

9.

3. Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Улучшение качества продукции, продукции, ресурсов:
учеб. пособие / В.В. Ефимов - М.: КНОРУС, 2010. - 240 с.
2. Управление проектами: учеб. пособие / А.Г. Ивасенко,
Я.И. Никонова -Ростов н/Д: Фениес, 2009. - 330 с.
3. Рыхтикова Н.А. Анализ и управление рисками
организации / Н.А. Рыхтикова - М.: ФОРУМ, 2013. - 240 с.
4. Википедия, «Риск, неопределённость и прибыль»
5. Научная статья по специальности «Экономика и бизнес»:
Анализ взаимосвязи понятий «риск» и «неопределенность»