Стоматологиялық операциялар кезіндегі жансыздандыру. Көрсеткіштері,стоматологиядағы ерекшеліктері

1. Тақырыбы: Стоматологиялық операциялар кезіндегі жансыздандыру. Көрсеткіштері,стоматологиядағы ерекшеліктері. Болуы мүмкін асқынулар, ал

С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ
УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
Орындаған:
Факультет:
Курс:
Тобы:
Тексерген:
Мергенбаев А.
Стоматология
V
604-2
Ж.Ж

2. СТОМАТОЛОГИЯДА ЖЕРГІЛІКТІ АНЕСТЕЗИЯҒА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ДӘРІЛЕРГЕ КЛИНИКА-ФАРМАКОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛДАУ

Сезімтал нерв талшықтарына (афферентті) жанасқанда
ондағы нерв импульсін тоқтататын дәрілерді жергілікті
анестетик деп атайды. Олар кейде нерв сабақтарына, яки оны
қоршаған тінге енгізілсе тағы бірде ерітінді, май күйінде кілегей
қабыққа жағу арқылы әсер етеді.
Хирургиялық стоматологияда көбірек қолданылатын
анестетиктер: новокаин, тримекаин, лидокаин, бенкаин және
дикаин. Химиялық құрылымы жағынан олар екі топқа бөлінеді.
1. Күрделі эфирлер,
2. Амидтер тобы.

3. Күрделі эфирлер тобы 

Күрделі эфирлер тобы
Кокаин өте улы болғандықтан қазір қолданылмайды.
Новокаин (пирокаин, аллокаин) күрделі эфирлердің хлорсутекті тұзы.
Дикаин (тетракаин) де күрделі эфирдің хлорсутекті тұзы, түссіз, иіссіз,
кристалды ұнтақ. Суда, спиртте оңай ериді. Дикаин новокаинге
қарағанда 10-15 есе күшті анестетик, соған қарай оның улағыш әсері де
соншама рет артық. Кілегей қабықтан оңай өтіп әсер етуі мүмкін, оның 13% ерітінділерін терминальды (беткей) анестетик ретінде пайдалануға
болатындығының дәлелі. Жоғары улағыштығын ескеріп оны 10 жасқа
толмаған балаларға қолдануға, инъекция жасауға болмайды. Бірреттік
жоғары мөлшері ересек адамға 0,09 г құрғақ зат (немесе 3% ерітіндіден 3
мл).

4. Амидтер тобы Бұлар күрделі эфир тобымен салыстырғанда ұзағырақ уақыт әсер етеін жаңа анестетиктер.

Лидокаин (ксилокаин, ксикаин,
лигнокаин) – бұл да хлорсутекті тұз.
Ақшыл-сары кристалды ұнтақ. Суда,
спиртте ериді. Дым тартқыш. Жарықта
ұзақ тұрса сарғаяды. Ерітіндісін суда
(100') 30 минут қайнатып дайындайды.
Новокаиннен 2,5 еседей күшті
анестетик, әсері ерте басталып ұзақ
жалғасады. Улағыштығы аз, 0,5%
ерітіндінің улағыштығы новокаинмен
тең түссе, 1-2% ерітінділері
новокаиннен 40-50% - тей артық.
Терминальды өткізгіш және
инфильтрация анестезиясына
ыңғайлы.
Тримекаин (мезокаин) –
химиялық құрамы лидокаинге
ұқсас. Ақ, сарғыш, ащы ұнтақ.
Суда, спиртте жақсы ериді.
Оның ерітіндісін хлорлы
натрийдің изотоникалық
ерітіндісіне (100°) 30 минут
қайнатып дайындайды.
Апликация ретінде де әсері бар.
Улағыштығы дикаиннен 16 есе
аз десек те, оның 1% ерітіндісі
новокаиннен 1,2-1,6 есе улағыш,
тінді тітіркендірмейді.
Стоматологияда 1-2%
ерітінділері жиі қолданылады.
Инфильтрацияға 0,25-0,5%
ерітіндісі жарайды.

5.

Стоматологияда ажыратады
Инъекциялық
Инфильтрациялық
жансыздандыру
А.В. Вишевский
бойынша
инфильтраттау
әдісі
Өткізгіштік
Инъекциялық емес
Электрлік
жансыздандыру
Физикалық
Химилық
Альмекациялық
Инстиляциялық
Рефлексті
Перифириялық
(аймақтық)
жансыздандыру
Орталық
жансыздандыру
Инесіз БИ8 инъектрмен
жансыздандыру

6.

Жансыздандыру
аймағы
Тежелетін
нерв
талшықтары
Жансызданд
ыру әдістері
Жоғарғы жақ аймағына жасалатын операциялар кезінде
қолданылатын жергілікті жансыздандырулар
Инесіз әдісі
Ине шаншу арқылы
Инфильтрациялық
Өткізгіштік
Күрек тіс тесігі
арқылы
Инфроорбитальды
Нервтік шеткі
бөлімдер
(тамақтары
нерв
рецепторлары)
Анестетик
енгізген
жердің
жұмсақ
тіндері
15,14/24,25
тістері
Мұрын
таңдай
нерві
Қатты
таңдайдың
13,12,11/21,22,23
тістер
маңындағы
жұмсақ
тіндер
Химиляық
Туберальды
жансыздандыру
Көзасты
нервісі
15,14,13/23,24,25
осы маңындағы
жұмсақ тіндер,
көз асты,
мұрын қанаты,
жоғарғы ерін
Физикалық
Физикохимиялық
Таңдайлық
(полотинальды)
(орталық)
дөңгелек
тесік
Жоғарғы
артқы
альвеолды
бұтақ
Үлкен
таңдай
нервісі
18,17,16/26,27,28
маңындағы
тіндер (жұмсақ
сүйек қабығы,
сүйек тіс өрімі
гаймор қуысы
артқы бүйір
қабырғасы)
18,13/23,28
тістердің
маңындағы
қатты
таңдайдың
жұмсақ
тіндері
Жоғарғы
жақ
(ІІ-бұтақ)
Жоғарғы
жақ, көз
асты жұмсақ
тіндері,
мұрын қанат
қатпары

7.

Төмеңгі жақ аймағына жасалатын операциялар кезінде
қолданылатын жергілікті жансыздандырулар
Инесіз әдіс
Жансызданд
ыру әдістері
Ине шаншу арқылы
Мандибулярлы
Жансыздандыру
аймағы
Тежелетін
нерв
талшықтары
Мандибулярлы
Тіл, төмеңгі
альвеолды нерв
Альвеолды
өсінді тіл
жағындағы
жұмсақ тіндер
4844-38 тістер
аралығындағы
тілдің 2/3
бөлігі, төмеңгі
ерін
Өткізгіштік
Химиляық
Физикалық
Торусальді
Иек тесігі
арқылы
Берше-Дубов
арқылы
Тіл, ұрт төмеңгі
альвеолды нерв
48, 38 тістер
аралығындағы
альвеолды
өсінді, төмеңгі
ерін
Иек нервісі
Иектің жұмсақ
тіндері, төмеңгі
ерін, 5-3/3-5 тістер
аралығындағы
альвеолды өсінді
вестибулярлы
жағынан
Төмеңгі жақ,
төмеңгі альвеолды
нервтердің
қозғалтқыш
талшықтары
Альвеолды
өсіндінің 8-3/3-8
тістер
аралығындағы
тінлер, төмеңгі
ерін
Физикохимиялық
(Орталық) сопақ
тесік арқылы
Төмеңгі жақ
нервісі (ІІІ
бұтақ)
Төмеңгі жақ
маңындағы
жұмсақ
тіндер

8. Жергілікті жансыздандыру

Науқастың есін сақтай
отырып,нерв
талшықтарына анестетик
жібере отырып белгілі бір
аймақтың уақытша
сезімталдығын тоқтату.

9.

ЖЕРГІЛІКТІ ЖАНСЫЗДАНДЫРУ
ӘДІСТЕРІ

10.

11.

12.

13.

14. Туберальды жансыздандыру

Нысана көзі:жоғарғы жақ сүйегінің
төмпешігі
Ине шаншитын жер:6-7 тістің
ортасындағы өтпелі қатпардан 0,5см
төмен
Иненің жылжу
бағыты:жоғары,ішке,артқа
2,5см енгіземіз,себебі қан
тамырлары өтіп тұрған майда
тесіктерді зақымдап алмас үшін.
Анестетик мөлшері:4мл
Жолда:1,5мл,жеткенде -2,0мл.0,5мл-ді
қосымша жансыздандыруға алып
қаламыз.

15.

16.

Жансыздану уақыты:10-12мин
Жансыздану аумағы:6-7-
8тістер,шырышты қабат,сүйек
қабы,сүйек,өрім,гаймор қуысының
артқы бүйір қабырғасы
Қай нервті
жансыздандырамыз:жоғарғы артқы
ұяшықты нерв

17. Алдыңғы қабырғасы-жоғарғы жақ сүйегі төмпешігі. артқы қабырғасы-сына сүйектің қанат тәрізді өсіндісі Жоғарғы қабырғасы-сына тәрізді сүйе

Қанат‒таңдай шұңқырының топографиясы

18. Таңдайлық жансыздандыру

Нысана көзі:таңдайдың үлкен тесігі
Ине шаншитын жер:6-тістің тұсындағы
альвеола өсіндісінің ішкі жағымен
таңдай екеуінің қосылған бұрышы
Иненің жылжу
бағыты:жоғары,артқа,сыртқа сүйекке
тақалғанға дейін
Анестетик мөлшері:0,5мл
Жансыздану уақыты:3-5минут
Жансыздану аумағы.қатты таңдайдың
артқы 2/3 бөлігінің шырышты
қабығы,сүйір тістің ортасына дейін
Қай нервті жансыздандырамыз:үлкен
таңдай нервін

19. Мандибулярлы жансыздандыру

ішкі
саусақты
сыртқы
саусақсыз

20. Мандибулярлы ішкі саусақты жансыздандыру

Нысана көзі:төменгі жақ тесігі
Ине шаншитын жер:Сұқ саусақпен
алдыңғы қырын-ретромолярлы
ойысты-ретромолярлы үшбұрыш
табамыз Саусақты осы ойысқа
орналастырамыз,саусақ ұшы самай
қырына тиіп тұруы керек.Осы саусақ
үсті ине шаншитын жер.Шприцті
қарама-қарсы жақтағыкіші азу
тістер аймағында
орналастырып,иненісаусақтың ұшы
жағындағы шырышты
қабатқа,төменгі үлкен азу тістердің
шайнау беттерінен 0,75-1см жоғары
шаншимыз.

21.

22.

Иненің жылжу бағыты.4-5 премоляр
арасынан сүйекке тірелгенше,сүйек
бойымен 2,0-2,5см жүреміз.
Анестетик мөлшері:4мл,нервке 2,02,5мл,1мл алып қаламыз,1см артқа қайтып
жаңағы 1мл жібереміз тіл нервісін
жансыздандыру үшін.
Жансыздану уақыты:10-15минут
Жансыздану аймағы:Жансыздандыру
жасалған жақтың барлық тістері,альвеолды
өсіндісі,жартылай төменгі жақ сүйегінің
денесі,төменгі ерін,тері, иек,өрімдер.Тіл
нервісін жансыздандыру салдарынан
альвеолды өсіндінің ішкі беті,ауыз түбі,тілдің
алдыңғы1/3бөлігі жансызданады.
Қай нервті жансыздандырамыз.төменгі
ұяшықты нерв,тіл нервісін

23. Мандибулярлы саусақсыз жансыздандыру

Нысана көзі:төменгі жақ тесігі
Ине шаншитын жер.қанатшажақ қатпарының сыртқы
бөлігіне төменгі және жоғарғы үлкен азу тістердің
шайнау беттерінің ара қашықтығының дәл
ортасына.Ол қанатша өсіндісінің ілгегі мен төменгі
жақ сүйегінің самайлық қырының артқы жиегіне
бекіген тығыз фасциальды сіңірдің бетін жауып тұрған
шырышты қабық.Егер де қанатша жақ қатпарының
көлемі үлкен болса,инені қатпардың орта бөлігіне
шаншимыз,ал жіңішке ұртқа жақын орналасса инені
қатпаршаның медиальді қырына шаншимыз.
Иненің жылжу бағыты:2,0-2,5см сүйекке жеткенше

24.

Анестетик мөлшері,жансыздану уақыты,жансыздану
аймағы саусақты әдіспен бірдей.

25. Төменгі жақ тесігінің топографиясы

Төменгі жақ сүйек өсіндісінің ішкі
бетінде орналасқан.Ол алдыңғы
жағында жақ сүйегінің тілшігімен
жартылай жабыңқы.Бұл тесік
төменгі жақ сүйегінің бұтағының
алдыңғы қырынан 15мм,артқы
қырынан 13мм,жарты ай тәрізді
ойықтан 22мм,төменгі жақтың
төменгі қырынан 27мм ара
қашықтықта орналасқан.

26.

Инфраорбиталық (көзасты)
анестезиясы (5 а,б – сурет)
Нысана - көзасты тесігі, көз шарасының төменгі
қырынан 0,5-0,75 см-дей төмен жүргізілген көлденең
сызық пен 2-ші үстіңгі кіші азулар мен иек тесігі
арқылы жүргізілген тік сызықтар қиылысында немесе
тік алға қарап тұрған көз қарашығы арқылы жүргізілген
тік сызықтар қиылысында орналасқан. Іс кезінде көз
шарасының төменгі қырындағы үстіңгі жақ пен бет
сүйегінің бірігуінен пайда болған бұдырдан 0,5-0,75 см
төмен алады. Өзек алға, ішке төмен қарай бағытталған.
Олардың жалғасы орта күрек тістердің арасындағы
қызыл иектен сәл жоғарылау жерде қиылысқан болар
еді.
5-сурет. Көз асты
жансыздандыру.
А) ауыз қуысы
сыртынан;
б) ауыз қуысы
ішінен.

27. Иек анестезиясы

Ұрт нервісін жансыздандыру
Иек анестезиясы
Нысана – иек тесігі. Тесік жақ
денесінің орта тұсында 1-2
кіші азу тіс түбірлерінің
астында
орналасады
(балаларла сәл алға қарай
орналасқан). Тістер жоқ болса
тесікті
анықтау
жолы
мынандай:
жақтың
орта
сызығы мен шайнау етінің
алдыңғы
жағына
дейінгі
аралықты тік сызықпен дәл
екіге бөледі. Көлденең сызық
жақтың төменгі қырынан 12
мм
жоғары
алынады.
Сызықтардың
қиылысқан
жерінде тесік орналасады.
Оның аузы артқа, сыртқа,
жоғары қараған.
Оны жасау үшін инені төменгі
жақ тармағының алдыңғы қырына,
үстіңгі азу тістердің шайнау беті
деңгейіне шаншып 1 см-дей
тереңдікке ендіреді. Бұл анестезия
сирек қолданады. Төменгі жақтың
альвеола
өсіндісінің
босаға
жағындағы
кілегей
қабығын
жансыздандыру үшін анестетикті
жұлынантын
тістің
тұсындағы
өтпелі қатпарға ендіреді.

28.

29.

Жергілікті:
Жалпы
• Иненің сынып қалуы
•Жұмсақ тіндер қан
тамырлары мен өрімдерін
жарақаттау
•Бет терісінің ишемиясы
•Нерв талшықтарын
жарақаттау
•Ауа эмболиясы
•Инфекция енгізу
•Жұмсақ аңдай парезі
•Мұрын қуысы шырышты
қабығы жарақаттануы
•Қосарлану (диплопия)
•Инфекциядан кейін домбығу
мен ауырсыну

30.

Естен тану- мидың тамырларының
рефлекторлы таралуынан пайда болады,(оған
себепшілер тіс жұлу алдындағы қорқыныш
сезімі, ұйқысыз түн болуы мүмкін, т.б.)

31.

Коллапс-тамырлардың
немесе жүрек қан
тамырларының
жетіспеушілігі, оның
негізінде тамырлардың
бірден кеңеюі әсерінен
пайда болатын үрдіс.

32.

Клиникасы :
Бозару
Терінің кеуіп кетуі
Суық тердің шығуы
Есі айқын
Аритмия
Жүрек дыбысының
анық шықпауы
Қан қысымы 90/30 c.б.
Қан тамыр соғуы нашарлайды
Үстіртін тыныс алуы жиіленеді
Бас айналу
Жүрек айнуы
Құсуы
Әлсіздену

33.

Квинке ісінуі- көтере алмайтын
заттардың енгізілуінің әсерінен тері мен
шырышты қабаттарда жедел шектеулі ісінудің
пайда болуы.
Клиникасы:
1. Ерін,ұрт, қабақ тез арада
ісінуі
2. Тыныс алу және жұтыну
қиындауы
3. Ісінген орын бозғылт түсті,
қызуы болмайды
4. Қалқанша без жұмысы
нашарлаған науқастарда
кездеседі.

34.

Анафилактикалық шокжансыздандырғыш дәрілерді көтере
алмауынан туындайтын аллергиялық
реакция.
Анафилактикалық шок ағымына байланысты:
A. Жедел қатерсіз
B. Жедел қатерлі
C. Кеш ағымды
D. Рецедивті ағымды
E. Абортивті ағым

35.

Анафилактикалық шок түрлері
Типикалық
Гемодинамикалық
Асфиксиялық
Церебральді
Абдоминальді
Тромбоэмболиялық