Микроскоптың түрлері

1.

С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Микроскоптың
түрлері
Қабылдаған: Байдуллаева
Гульжахан Елтаевна
Орындаған:Аккулова Мадина,
Мырзаханов Ерсұлтан

2.

Микроскоп
• Микроскоп (грек. mіkros – ұсақ және skopeo – көремін) – жай көзге
көрінбейтін нысандардың (немесе олардың құрылымдық
бөліктерінің) бірнеше есе үлкейтілген кескінін алатын оптикалық
прибор. Микроскоп бактериялар, органикалық клеткалар, майда
кристалдар, қорытпалардың құрылымы, т.б. өлшемдері көздің
көру мүмкіндігінен аз (ажыратқыш шамасы 0,1 мм-ге тең)
нысандарды зерттеуге арналған. Микронысандардың пішінін,
өлшемін, құрылымын, т.б. сипаттамаларын анықтауға,
элементтерінің ара қашықтығы 0,2 мкм-ге дейінгі құрылымдарды
ажыратып көруге мүмкіндік береді.

3.

4.

Линзаның немесе екі линзадан тұратын жүйенің
заттардың үлкейтілген кескінін беретін қасиеттері
16 ғасырдың өзінде белгілі болған. Микроскопты
алғаш рет ғылыми - зерттеу жұмыстарына
қолдану ісі жануарлар тіні мен өсімдік
ұлпаларының клеткалық құрылысын анықтаған
(1665) ағылшын ғалымы Р.Гук және
Микроскоптың жәрдемімен микроорганизмдерді
ашқан (1673 – 77) голланд ғалымы А.Левенгук
есімдерімен байланысты. 1872 – 73 жылы неміс
ғалымы Э.Аббе жасаған Микроскопта өздігінен
сәуле шығармайтын нысандар кескінінің түзілу
теориясы әр түрлі микроскопты зерттеу
әдістерінің дамуына зор ықпал етті.

5.

6.

Құрылысы
Окуляр
Штатив
Объектив
Айна
Винт
Көру түтігі
Зат қоятын үстелше

7.

Микроскоптың түрлері
• Электрондық
• Поляризациялық
• Люминесценттік
• Ультракүлгін және инфрақызыл
сәулелі микроскоптар
• Биологиялық
• Интерференциялық

8.

Электрондық микроскоп

9.

Электронды микроскоптың көрсеткіштік қабілеті өте жоғары. Қазіргі
электронды микроскоптың көрсеткіштік қабілеттілігі 0,1-0,3 нм-ге
дейін жетеді. Электрондық микроскоптың құрылыс принципі жарық
микроскопына ұқсас, сәулелерінің рөлін электр тоғымен
қыздырылған вакуумда орналасқан V пішінді фольфрам жібі
электрондар тасқынының қызметін атқарады, әйнек линзалардың
орнында
электромагниттік
линзалар
орналасқан.
Жарық
микроскопының объективі мен окулярының орнына электрондық
микроскоптың магниттік катушкалары сәйкес келеді. Электронды
микроскопта (ЭМ) міндетті түрде ваккум болуы қажет, себебі ауада
электрондар алысқа кете алмайды, оттегі, азот немесе көмір
қышқыл газы молекулалармен кездессе, олар бөгеліп өз жолын
өзгертіп шашырай кетеді. Электрондар тасқынының бағытын
қажетіне қарай қуатты электр өрісі немесе магнит өрісімен өзгертуге
болады. Электрондардың жылдамдығы үдесе, электрондық
микроскоптың шешуші кабілеті артады.

10.

• Электронды микроскоптың экраны мен
фотопластинкада 50 000 есе үлкейтуге,
фотошығаруда одан да көп есе үлкейтуге (10)
болады. Қазіргі уақытта
флуоресценцияланатын экраннан электрондымикроскопиялық суреттерді сандық
телекамерамен компьютерге беріледі.
Принтерді пайдалана отырып, суреттерді
шығара алады. Электронды микроскоптың
көмегімен металл мен кристалды торларда
зерттеуге қолданады.

11.

Қан жасушалары

12.

13.

Поляризациялық микроскоп
Поляризациялық микроскоп анизотропты
объектілерді поляризацияланған
жарықпен жарықтандырады.Кәдімгі
микроскоптан айырмашылығы – онда
поляризатор мен анализатор
бар.Объектілерден өткен
поляризацияланған жарық өзгеріске
ұшырайды.Поляризациялық микроскоп
объектілерді, тау жыныстарын,
минералдарды зерттеп, бақылауда
кеңінен қолданылады.

14.

Nikon - Eclipse E 200 POL

15.

Люминесценттік
микроскоп
Басқа микроскоптардан айырмашылығы
– бұл микроскопқа екі жарық сүзгіш:
біреуі конденсатордың алдына, екіншісі
объективтің артына қойылады.Және
оған кез-келген жарық әсер ете
алмайды.Бұл микроскопта аса жоғары
қысымдағы сынапты шамдар
шығаратын сәулелер
қолданылады.Конденсаторы кварцтан
жасалынады.

16.

Люмиесценттік микроскоп микробиология мен
вирусология, тамақ өнеркәсібінде, топырақ
зерттеуде, микрохимимялық анализдер мен
люмиесценттік дефектоскопияда қолданылады.

17.

Интерференциялық
микроскоп
Интерференциялық микроскоппен
интерференциялық контраст тәсілі
бойынша мөлдір нәрселер
зерттеледі.Биологиялық микроскопқа
ұқсайды.Ерекшелігі:арнаулы
конденсоры, объективті және өлшеуіш
құралдары болады.Микроскоп өңделген
металдар бетінің кедір – бұдырын
зерттеуге қолданылады.Сондай –ақ
биологиялық нәрселерді де зерттеуге
болады.

18.

Интерференциялық
микроскоп

19.

Ультракүлгін және инфрақызыл
сәулелі микроскоптар
микрообъектілерді ультракүлгін
және инфрақызыл сәулелерінде
зерттеп, бақылайды.Ультракүлгін
сәулелі микроскоптың
конденсаторы мен объективі
айнадан немесе айналы –
линзадан тұрады.Ал линзалар
күлгін сәулелер өтіп кететін
кварцтан,фоюриттен
дайындалады.

20.

Ал инфрақызыл сәулелі микрроскоптың
линзалары сәулелер өте алатын
кремнийден, германийден, фторлы
литийден жасалынады.Бұл
микроскоптардың көмегімен көрінбейтін
заттарды фотоаппаратқа түсіріп алып,
оларды көрінетін затқа айналдыратын
түрлендіргішке беріп отырады.

21.

Ультракүлгін және инфрақызыл
сәулелі микроскоптар

22.

23.

24.

Назарларыңызға
рахмет!!!!!