Początki architektury renesansowej Filippo Brunelleschi

1.

Początki architektury
renesansowej
Filippo Brunelleschi

Filippo Brunelleschi – najważniejsze informacje
Filippo Brunelleschi (czyt. Filipo Bruneleski) (ur. 1377 Florencja – zm. 1446 tamże)
- rzeźbiarz, architekt, inżynier,
- pierwsze kroki artystyczne w nauce rzemiosła w pracowni złotniczej,
- w 1401 bierze udział w konkursie rzeźbiarskim na drzwi do baptysterium katedry
florenckiej – nie odnosi sukcesu,
- 1402-1404 – przebywa w Rzymie, prowadząc indywidualne studia nad architekturą
antyczną,
- po powrocie do Florencji, aż do śmierci, realizuje projekty rzeźbiarskie i
architektoniczne, prawdopodobnie też w połowie drugiej dekady XV w. dokonuje
epokowego odkrycia jednozbiegowej perspektywy geometrycznej,
- w 1418 wygrywa konkurs na zaprojektowanie i wykonanie kopuły katedry florenckiej,
prace przy jej budowie rozpoczną się w 1420.

3.

Filippo Brunelleschi – cechy twórczości
Brunelleschi to pionier architektury renesansu. W jego pracach
dostrzec można wprawdzie elementy przynależne jeszcze do
średniowiecza, ale jako pierwszy na tak dużą skalę i w przemyślany
sposób wykorzystywał motywy antyczne. Oryginalna architektura
starożytna nie jest jednak kopiowana czy bezpośrednio
odwzorowywana, lecz stanowi dla niego twórczą inspirację.
Jego prace cechują spokój, harmonia, pogoda, umiar, powściągliwość.
Stosowane elementy konstrukcyjne i dekoracyjne są uporządkowane
zgodnie z zasadami logiki, a sama dekoracja dość oszczędna.

4.

Kopuła katedry Santa Maria del Fiore
we Florencji
Pracą, którą przyniosła wielką sławę artyście, był zwycięski projekt w
konkursie na kopułę katedry florenckiej. Brunelleschi zaproponował
nowatorskie rozwiązania konstrukcyjne, realizując wyjątkowo trudne zadanie
z technicznego punktu widzenia:
- konstrukcja kopuły miała się odbywać bez budowy rusztowań we wnętrzu,
sama zaś kopuła miała wypełnić otwór o średnicy 42 m i wysokości 55 m od
posadzki,
- w strukturze kopuły miał się znaleźć zbudowany już poprzednio prosty
bęben, składający się jedynie z pozbawionych dodatkowych podpór ścian.
Rozwiązując pierwszy z problemów, Brunelleschi zaproponował budowę
samonośnych kolejnych warstw szkieletu, a w drugim przypadku, zastosował
ażurową strukturę zapewniającą stabilizację całości.

5.

Kopuła katedry Santa Maria del Fiore
we Florencji
Sklepienie to na ogół nazywane jest
kopułą, chociaż na każdej wysokości,
inaczej niż kopuła, ma powtórzony plan
ośmiokąta. Z tego powodu można też
spotkać się w literaturze fachowej z
określeniem dwupowłokowe sklepienie
klasztorne na planie ośmioboku.
Budowa kopuły trwała do 1436, kiedy to
ogłoszono nowy konkurs na latarnię.
Ponownie wygrał go Brunelleschi, a jej
wznoszenie rozpoczęto w 1466, niedługo
przed śmiercią architekta, który nie
doczekał końca prac.
Ostateczna wysokość od posadzki do
szczytu latarni wynosi 107 m.

6.

Szpital Niewiniątek we
Florencji
Szpital
Niewiniątek
(Spedale
degli
Innocenti) – wzniesiony w latach 1419-36
Przytułek dla podrzutków to pierwsza w
dziejach w pełni renesansowa budowla,
której projekt oparto na modelu loggii. Jest
to też pierwszy obiekt, w którym pojawiają
się luźno przetworzone przez architekta
motywy antyczne – kolumny z bazami i
głowicami kompozytowymi.

7.

Szpital Niewiniątek
we Florencji
W bardzo skromnej dekoracji
zwracają uwagę medaliony z
wizerunkami niemowląt wykonane w
majolice, autorstwa Andrea della
Robbia (1435-1525).
Majolika to rodzaj ceramiki – fajansu
– pokrytej nieprzezroczystą polewą
ołowiowo-cynową
o
bogatej
kolorystyce. Powstały pod wpływem
wyrobów mauretańsko-hiszpańskich
transportowanych przez Majorkę,
bardzo popularny w Italii w XV i XVI
w.

8.

Kaplica Pazzich przy
kościele Santa Croce
we Florencji
Kaplica rodu Pazzi, powstała przy
franciszkańskim gotyckim kościele
Santa Croce, w ramach odbudowy
części krużganków, które zostały
zniszczone w wyniku pożaru, projekt
po 1429, realizacja 1441-78.

9.

Kaplica Pazzich przy kościele Santa Croce
we Florencji
Architekt nie tylko niezwykle umiejętnie wpisał zupełnie nowy
renesansowy projekt w kontekst gotyckiej architektury, ale też
zaprojektował obiekt sakralny o rzucie będącym połączeniem
założenia centralnego z podłużnym.
Nawę wybudowano na planie prostokąta (o wymiarach 17,9 × 10,5
m). Jej centralną część przykryto podzieloną na 12 pól kopułą
wspartą na bębnie, który opiera się na pendentywach. Wieńczy ją
latarnia. Wysokość wnętrza od posadzki do wierzchołka kopuły
wynosi 20,85 m, do podstawy kopuły 14,92 m, a samych ścian do
gzymsu – 9,22 m). Do kaplicy przylega prezbiterium
zaprojektowane na planie kwadratu, przesklepione mniejszą.
kopułą. Wejście poprzedza oparty na sześciu kolumnach podcień.
Przedsionek przykrywa sklepienie kolebkowe z kopułą opartą na
pendentywach w centralnej części.

10.

Kaplica Pazzich przy kościele
Santa Croce we Florencji
We wnętrzu pojawiają się ponownie
elementy oparte na wzorcach antycznych.
W dekoracji uwagę przykuwają majolikowe
medaliony z pracowni Luca della Robbia
(1399-1481), szczególnie interesujące są te
przedstawiające czterech ewangelistów na
pendentywach głównej kopuły.

11.

Bazylika San Lorenzo
we Florencji
Bazylika San Lorenzo (czyt. lorenco),
budowana
na
miejscu
wczesnochrześcijańskiej świątyni od
ok. 1421 do lat 80. XV w., z do dziś nie
ukończoną fasadą.
Bazylika na planie krzyża łacińskiego –
na skrzyżowaniu naw kopuła bez
bębna (nr 4), nawa główna ze stropem
kasetonowym, w bocznych sklepienia
żaglaste, w jednym z ramion krzyża
tzw. Stara Zakrystia (A), z kopułą
podzieloną żebrami, w drugim (E) –
Nowa Zakrystia (wg proj. Michała
Anioła).
Na
osi
dobudowana
Kaplica
Medyceuszy (D), z kolejną (największą)
kopułą, a z boku – w kompleksie
dwóch dziedzińców arkadowych –
Biblioteca Laurenziana (C).

Początki architektury renesansowej Filippo Brunelleschi

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.