Проприоцептивті жүйе

1.

«ПРОПРИОЦЕПТИВТІ ЖҮЙЕ"
"

2.

◆ Проприоцептивтік жүйе
◆ Проприоцептивтік жүйенің сипаттамасы
◆ Проприоцептивтік сезімдер күнделікті дағдыларға қалай әсер етеді?
◆ Проприоцептивті әрекеттер
Проприоцептивтік жүйе
Проприоцепция өз денеміздің (латын тілінен proprio - өзіміздің) орналасуы мен қозғалысы туралы хабарлайды.
◆ Дененің және оның бөліктерінің бір-біріне, басқа адамдарға немесе заттарға қатысты орналасуын айтады.
◆ Бұлшықеттердің әрекет ету үшін қанша күш жұмсау керектігін анықтайды және қозғалыстарды бағалауға
мүмкіндік береді.
◆ Түрту және қозғалыс тәжірибесін анықтайды.
◆ Денені бейсаналық түсінуді қамтамасыз етеді.
◆ Дене контурын/картасын жасауға көмектеседі. Қозғалыстың басы мен соңын анықтау қажет болғанда біз
оған сілтеме жасаймыз.
◆ Дене картасын қайталап пайдалану қозғалысты жоспарлауға әсер етеді - қозғалыс әрекеттерін жасау,
ұйымдастыру және орындау қабілеті

3.

Проприоцептивтік жүйенің рецепторлары
Проприоцептивті жүйенің рецепторлары қозғалыс пен ауырлық күшіне жауап береді және:
◆ бұлшықеттерде
◆ сіңірлерде
◆ байламдарда
◆ буын капсуласында (сүйірімдіктерді қорғайтын жабын)
◆ дәнекер тіндерде
◆ теріде (механорецепторлар, созуға жауап беретін) орналасады.
◆ Рецепторларға қажет тітіркендіргіштер — созылу және жиырылу.
◆ Бұлшықеттерден, байламдардан, буындардан, сіңірлерден және дәнекер тіндерден қозғалыстың қайда және қалай
болғаны туралы хабарлама орталық жүйке жүйесіне келеді.
◆ Проприоцепция жүйесі арқылы өтетін бұлшықет сезімі тактильді және вестибулярлық жүйелермен тығыз байланысты.

4.

Проприоцептивті сезімдер
◆ Проприоцептивтік сезімдердің кейбір түрлері миға белсенділік деңгейін реттеуге көмектеседі.
◆ Жүйке жүйесін тыныштандыратын немесе қуаттандыратын әсер береді.
◆ Басқа сезімдерге жоғары сезімталдық реакцияларын азайтуы мүмкін.
◆ Проприоцепция жұмысымен қамтамасыз етілетін тыныштық пен реттілік жағдайы бірнеше сағатқа созылуы мүмкін.
Проприоцептивтік дисфункцияның сипаттамасы
◆ Проприоцептивтік жүйенің қызметі бұзылған жағдайда бұлшықеттерден, теріден және буындардан алынған ақпаратты
өңделуі нәтижесіз.
◆ Проприоцептивтік дисфункция тактильді және вестибулярлық жүйелердің проблемаларымен бірге жүреді.
◆ Практикада қиындықтар бар.
◆ Көп жағдайда проприоцептивтік жүйедегі бұзылулар тек ондағы ғана емес басқа жүйелерде де қиындықтар болуына
байланысты.
Проприоцептивтік дисфункцияның түрлері
◆ Сенсорикалық сезімдерді іздеу.
◆ Сенсорикалық сезімталдықтың төмендеуі. Қозғалыстарды реттеудің қиындығы
◆ Сенсорикалық сезімталдықтың жоғарылауы

5.

Сенсорикалық сезімдерді іздеу белгілері
◆ Бала секіруге, бір нәрсемен соқтығысуға, заттарға құлауға,құлау мүмкіндігіне ұмтылады.
◆ Отырғанда еденді немесе орындықты қағады, жүргенде еденді таптайды.
◆ Саусақтарды тістейді,сорады немесе буындарын жиі қысады.
◆ Көп көрпеге немесе ауыр көрпеге қатты орағанды ​ұнатады, әсіресе төсекке жатар кезде
◆ Мүмкіндігінше тар киімдерді (сонымен қатар белдіктерді, капюшондарды және бауларды) артық көреді.
◆ Сығылу, қағу сезімін ұнатады және ұмтылады.
◆ Қатты құшақтағанды ұнатады.
◆ Ойыншықтарды және басқа заттарды шамадан тыс соғады
◆ Әдейі еденге құлай береді.
◆ Батутта сағаттап секіруге дайын
◆ Күндіз тіс қайрайды.
◆ Заттарды итеруді, сүйреп апарғанды, тартуды ұнатады
◆ Жиһаздан және басқа да биік заттардан секіргенді ұнатады
◆Жиі ұрынады, басқа балаларды итеріп, оларға құлап кетеді
◆ Қаламдарды, сабандарды, жейде жеңдерін, т.б. шайнайды.

6.

Қимыл қозғалысын реттеудегі қиындықтардың белгілері
◆ Әрекетті орындау кезінде бұлшық еттерді қаншалықты бүгіп, созу керектігін бағалай алмайды (мысалы, қолды жеңге
салу немесе бір жерге көтерілу)
◆ Жазу / сызу кезінде қысымды реттеу қиындықтары: ештеңе көрінбейтін етіп жаза алады немесе керісінше,
қарындаштың ұшын бірден сындырады.
◆ Жазбаша жұмыс өте ұқыпсыз, жазуды өшіргенде қағаз жыртып жібереді
◆ Ойыншықтарды және басқа заттарды үнемі сындырады
◆ Нысанның салмағын дұрыс анықтай алмайды, шырын құйылған стақанды тым көп итеруі мүмкін немесе жеткілікті
күш қолданбай заттың тым ауыр екеніне шағымдануы мүмкін.
◆ «Ауыр» және «жеңіл» не екенін түсінбеуі мүмкін, заттарды салмағы бойынша салыстыра алмайды
◆ Барлық іс-әрекетінде ол тым көп күш жұмсайтын сияқты: заттарды тым қатты қысады, есіктерді тарс жауып тастайды,
заттарды күшпен және соқтығыспен орналастырады, теуіп жүреді.

7.

Проприоцептивтік сезімдер күнделікті дағдыларға қалай әсер етеді?
Проприоцептивтік қағидалар
Ұйқы
◆ Ұйықтар алдында балаңызға массаж жасаңыз немесе сығыңыз.
◆ Ауыр көрпелерді пайдаланыңыз.
◆ Баланы көрпеге ораңыз (тоқаштағы шұжық).
◆ Баланың аяғы мен қолын жатып, баяу және ырғақты түрде созыңыз.

8.

Киіну
◆ Киер алдында буындарды терең басу және сығу сенсорикалық сезімталдықты төмендетеді.
◆ Киер алдында секіруге, ілуге ​немесе отжимание жасауға болады. Бұл дененің хабардарлығын
жақсартуға көмектеседі.
Жуыну
◆ Сусабын жағып жатқанда, баланың басын қысып ұстаңыз.
◆ Ваннаға бара жатқанда қолмен жүруді әдетке айналдырыңыз (баланы тізеңіздің астынан тіреңіз).
◆ Шомылу кезінде балаңызға қабырғаны көбікпен бояуын сұраңыз.
◆ Нәрестені сүлгімен мықтап орап, сүрткен кезде қатты құшақтаңыз

9.

Тіс тазалау
◆ Тістерді тазаламас бұрын, тістер мен қызыл иектерге щеткамен басыңыз. Бұл
сезімталдықты төмендетеді.
◆ Электрлік тіс щеткасын пайдаланыңыз.
◆ Тіс тазалауға дайындалып жатқанда, балаңыздың басын, мойнын және иығын
басыңыз.
Шашты тарау және қысқарту
◆ Тұрақты және болжамды қысымды пайдаланыңыз
◆ Тарар алдында шаш түбірлерін басыңыз
◆ Қысқарту алдында балаңызға қысқыш кеудеше киіңіз
◆ Қолына ұстап, құшақтау үшін жұмсақ ойыншық немесе жастық беріңіз
◆ Балаңызға қысуға немесе созуға болатын сағыз немесе резеңке ойыншықтар
беріңіз.
◆ Бала шаш қысқарту кезінде вестибулярлық жастыққа отыра алады.

10.

Тамақтану
◆ Жастық орындықты, Стокке орындықты немесе допты пайдаланыңыз.
◆ Салмақты кеудеше, тобық немесе білезік салмақтары балаңызға денесін
реттеуге көмектеседі.
◆ Балаңызға салмақты приборлар беріңіз.
◆ Бұлшықет кернеуін жасау үшін баланың иығына басыңыз.
◆ Тамақ ішер алдында балаңыздың буындарын қысу немесе созу, массаж,
секіру арқылы дайындаңыз.
◆ Дірілдейтін тіс щеткасы арқылы баланың қызыл иектерін, беттерін және
еріндерін басыңыз.

11.

Мектепке және мектепке дейінгі балаларға арналған проприоцептивтік стратегиялар
Мектепке және мектепке дейінгі балаларға арналған проприоцептивт
◆Карындашқа салмақты саптама пайдаланыңыз.
◆ Балаңызға салмақты кеудеше кигізіңіз.
◆ Аяқтары мен қолдарына салмақ салыңыз.
◆ Балаңызға ауыр рюкзак беріңіз.
◆ Үзіліс кезінде балаға секіруге, жорғалауға, заттарды алып жүруге немесе мұғалімге/тәрбиешіге
көмектесуге мүмкіндік беріңіз.
◆ Балаңыздың отыруы қиын болса, балама нұсқаларды іздеңіз: оны пуфқа немесе допқа
отырғызыңыз.
◆Үзілістерді мүмкіндігінше белсенді етіңіз.

12.

Проприоцептивті белсенділік
◆ Жүйке жүйесіне тыныштандыратын және ұйымдастырушы
әсер етеді
◆ Сирек, шамадан тыс немесе шамадан тыс
◆ Сезімдерге жағымсыз реакциялардың алдын алады
◆ Сенсорикалық диетаның маңызды бөлігі болып табылады
Проприоцептивтік белсенділік түрлері
◆ Пилатес, созылу жаттығулары, йога
◆ Ауыр салмақты көтеру
◆ Секіру
◆ Күрес, Кіші үйінді
◆ Баспалдақпен, сырғанақпен көтерілу
◆ Арқан тарту
◆ Доп ойындары
◆ Кедергілер курстары