Бас ауруы. Этиологиясы. Патогенезі. Клиникасы. Дифференциальды диагностикасы. Емі. Үшкіл нерв невралгиясы

1. Бас ауруы. Этиологиясы Патогенезі. Клиникасы. Дифференциальды диагностикасы. Емі. Үшкіл нерв невралгиясы

Астана Медицина Университеті “АҚ”
Неврология кафедрасы
Орындаған: Ысқақ С.Ғ
602 ЖТД
Қабылдаған: Балтаева Ж.Ш
Астана 2017 жыл

2. Өзектілігі

Бас ауруы-ең жиі кездесетін шағымдардың бірі.
Мультидисциплинарлы мәселе болып табылады. БА
(жүйке жүйесінің органикалық патологиялық ауруы)
Дамыған елдердің 70-80% тұрғындары кезеңді БА басынан
кешіреді.
Ауыру синдромдарының құрылымы жағынан 3 орында
Әр түрлі себептермен бас ауруының шынайы органикалық
зақымдалуымен жүреді
Әлеуметтік аспект
БА 2-4% ғана аса ауыр өмірге қауіпті симптомдардың
болуы мүмкін.

3. БА халықаралық жіктелуі

Мигрень;
Кернеулі;
Кластерлі (пучковая);
Құрылымның зақымдалуымен байланыссыз БА;
Бас жарақатымен байланысты БА;
Тамырлардың бұзылыстарымен байланысты БА;
Әр түрлі химиялық қосылыстар пайдалану әсері мен
байланысты БА;
Соматикалық инфекциямен байланысты БА;
Гомеостаз бен метаболикалық бұзылыстары мен байланысты
БА;
Бас ауру немесе беттің мына патологиялық ауруларымен
байланысты (бас миының, мойынның, көздің,
мұрынның,тістердің, ауыздың патологиясы,)
Психикалық аурулармен байланысты;
Краниальные невралгия және орталық беттік ауру;
Жіктелмейтін БА.

4. БА назологиялық формасы

Біріншілікті
Басқа аурулармен байланысы
жоқ
Екіншілікті
Симптомдарының басқа аурулар
мен байланысы бар

5. Біріншілікті БА

Мигрень
Кернеулік БА
Кластерлік БА

6.

7. БА басқада біріншілікті түрлері

Сыздап ауруы
Жөтелдік ауру
Физикалық кернеуі
Сексуальды белсенділік пен байланысты
-оргазм алдындағы
-оргазмдық
Гипникалық БА
Найзағай тәрізді БА
Гемикрания континуз
Жаңа күнделікті персистерлеуші БА

8. Екіншілікті БА

Бас пен мойын тамырларының зақымдалу кезіндегі БА;
ТИШ немесе инсульт кезіндегі БА;
Артерит кезіндегі БА;
Шектелмейтін тамырлық мальформация кезіндегі БА;
Мойын веналарының тромбозы кезіндегі БА;
Бас ішілік тамырлардың зақымдануы кезіндегі БА;
Бас ішілік ісіктер кезіндегі БА;
Ликвор сұйықтығының қысымы жоғарлағанда болатын БА;
Ликвор сұйықтығының қысымы төмендеп кеткенде болатын
БА;
Инфекциялық емес қабыну кезіндегі БА;
Қатерлі ісік кезіндегі БА;
Киари мальформациясы кезіндегі БА;

9.

Ликвордағы
лимфоцитозы бар неврологиялық
бұзылыс-тар кезіндегі ауыспалы БА синдромы;
Дәрілік-заттарды мөлшерден тыс қабылдағаннан
пайда болатын БА;
Ұзақ уақыт дәрілік заттарды қабылдағаннан
болатын БА;
Бас ішілік инфекция кезінде пайда болатын БА;
Жүйелік инфекция кезіндегі БА;
АИТВ кезіндегі БА;
Инфекциялық аурулардан кейінгі созылмалы БА;
Гомеостаз бұзылысы кезіндегі БА;
Гипо-гипертония кезіндегі БА;
Гемодиализ кезіндегі БА;

10.

АГ кезіндегі БА;
Гипотиреоз кезіндегі БА;
Ашығу кезіндегі БА;
Жүрек аурулары кезіндегі БА;
Бас сүйегінің аурулары кезіндегі БА;
Мойын аурулары кезіндегі БА;
Көз аурулары кезіндегі БА;
Құлақ аурулары кезіндегі БА;
Тіс,жақ аурулары кезіндегі БА;
Психикалық бұзылыстар кезіндегі БА:

11.

Артериальды гипертензия
кезіндегі ауру
Жарақат кезіндегі ауру
Аневризма жыртылуы
кезінде
Самайлық артериит ауру
кезінде. Ортаңғы қабық
артерияның
дистрофиялық,некротикал
ық және гранулематозды
өзгерістер.
Атеросклеротикалық
склероз.
Бастың ауырлық кезіндегі кері көбінесе шүйде аймағы
кейде диффузды сипаттама баста пульсацияның болуы.
Гиперемия,беттің ісінуі,көк тамырдың ісінуі,бас
айналу,ориентацияның бұзылуы,құсу,ОНМК кезінде
дамуына байланысты есінен тану.
ауру тұрақты, кушеюі мүмкін. Ошақты неврологиялық
симптом тик пен көрінуі мүмкін. Жарақат бар болуы ( есін
жоғалту, амнезия, КТ, ЦСЖ, зертхана нәтижелерінен
талқылануы мүмкін).
Ауру себебі: Бас сүйегінің сынуы, Бас миының қатты
қабығының жыртылуы немесе ажырауы. Жарақат болудың
14-күні пайда болуы және 8 апта ішінде жойылады.
Қарқынды ауру, кенет ауру пайда болады. Шүйде немесе
маңдай немесе көз ұясы аймағындағы ауру. Құсу,
психомоторлық қозу, эпилептикалық ұстама болуы мүмкін.
Жиі менингиальды белгілер болуы мүмкін.
50 жастан асқандар апта ай кезінде күндіз түні
ремиссиясыз созылмалы бас ауруы. Самай екі жақты
тұйық қысып ауру. Самай артериясының пальпациясы
кезінде қалындауы, ауырсынуы тән. ЭТЖ-жоғарылаған.
СРБ-жоғарылаған.,көрудің төмендеуі, буында
ауырсыну,шайнау бұлшықетінің кідіруі (хромота)

12.

Артериялық гипотензия
Басішілік қысым жоғарлауы
кезіндегі ауру
Бас сүйегінің зақымдануы
кезіндегі ауырсынуы
Көз аурулары кезіндегі БА.
Бастағы ауырлық тұйық сезімі. Ұйқыдан кейінгі
сергектік сезімнің болмауы, эмоциональды стресс,
физикалық жүктеме горизонтальды жағдайда ұзақ уақыт
болмау. Алға ұзақ еңкею кезіндегі ауырсыну.
Ұйқыдан тұрғанда пайда болады. Еңкейгенде жөтелгенде
күшейеді. Бастың “сынуы” сезімі кезінде анальгетик
қолдану мен басылмайды. Жиі құсу, ісік кезінде ошақты
неврологиялық симптоматика және көру нерв дискісінің
застойкасы болады.
Жергілікті ауру және ауырсыну. Кенет ауырсыну
жергілікті бас аймағында жайылмалы ауырсыну-ісіктің
бас сүйекке өсу кезінде ми қабықтарын қоздырғанда
(эозинофильді остеосаркома,Юинг саркомасы,миеломды
ауру, остеомиелит) Рентенологиялық картина.
Көз ұясы аумағындағы тұйық,сыздап ауруы. Астенопиякөз бұлшықетінің шаршауы, назардың жақын орналасқан
затқа ұзақ фиксациясы. Аномальды рефракция- алысты
көргіштік, астигматизм, аккомодацияның, конвергенция
бұзылысы, диплопия, страбизм, жүре пайда болған
кылилық.

13.

Глаукома ұстамасы
Синусит (фронтит, гайморит)
Этмоидит
Көз алмасындағы қысып ауру, ауырлық сезімі кенет
ошақты БА ауысады. “мушек” “раджные круги”
тұмандалу, мидриаз ; құсу, лоқсу, әлсіздік, брадикардия,
көз гиперемиясы, пальпация кезінде көз қатты. Көз
ішілік қысымының жоғарлауы.
Жұмсақ тіндерінің гиперемиясы және ісінуі,
ауырсынуы, қысып ауру, кернеп ауруы
генерализацияланған бас ауруына ауысады. Басты
еңкейткенде күшейеді. Вазомоторлы және вегетативті
реакциялар.
Ауру қарқынды. Ауру кеңсірін, ұясы, самай,төбе-шүйде
аймағында таралады.

14.

Жіті іріңді отит, мастоидит
Психогенді БА
Депрессия
Төбе-самай аймағында шаншып ауру.
Дене температурасы жоғарылаған. Бас
айналу. Бет нервісінің зақымдалуы.
Бастың қандай да бір аймағында ошақты
ауру және ерекше сезімдер (тері астында
құрт жыбырлауы, сүйектің іріп шіруі).
Обьективті өзгерістер анықталмайды.
Кейде науқас саусағымен ауыздың
орналасуын көрсетеді.
Орталық төбе аймағында қысып, азапты
бас ауруы.

15. БА патофизиологиясы

Қатты ми қабықшасының учаскілері
(базальды зона,венозды синустардың
қабырғалары)
Ми ішілік менингеальды артериялар
Бас қанқасын жауып тұрушы тіндер
(сухожилия,апоневроздар,артериялар)
Үшкіл, тіл-жұтқыншақтық нервтер
Жоғарғы мойын түбіртектері
Интракраниальды аурудың көздері
жоғары мишықтың наметасы: ірі
қантамырлар мен қатты ми қабықшасы.

16. Кластерлі БА

17. Кластерлі БА

Бір жақты интенсивті
орбитальды,орбитальдыға дейінгі
аймақта емсіз 15-180 мин
аралығында аурудың жалғасуы
БА көрінеді: көздің
жасаурауы,мұрынның
бітелуі,қабақтың ісуі,маңдай мен
беттің тершеңдігі, миоз немесе
птоз,мазасыздық.
Ұстамалардың жиілігі күніне 1 – 8
рет
Көбіне ер адамдарда кездеседі

18. Емі

100% кислородпен маскалық ингаляция
және триптандарды интраназальды
еңгізу.
Суматриптан , зольмитриптан назальды
аэрозольде; суматриптан 6 мг п/к
Дигидроэрготамин и эрготамин –
назальный аэрозоль или инъекции (0,5 –
1,0 мл 0,5% р-ра в/в,в/в)
Кластерлі бас аурудың ұстамаларының
алдын алу мақсатында 2 мг эрготамин
немесе карбонат лития 300 мг за 1 час до
сна. Преднизолон 40 мг/день в течение 3
недель
Верапамил в дозе до 80 мг/день.
Возможно в сочетании с
преднизолоном,карбонатом
лития,эрготамином.
Аналгетиктердің әсері эффективті емес.

19. Кернеулік БА

Аздаған ұстамалар
(1 айдан аспайды)
Жиі ұстамалар
(айына 1-14 күн)
Созылмалы кернеу
(айына 15 немесе одан да көп)

20.

21.

22.

Кернеулік бас ауыру (КБА) – бас ауырудың ең жиі
формасы, бұл мәселе бойынша науқастар жиі
неврологтар мен жалпы тәжірибелік дәрігерлерге
қаралады.
КБА таралуы жалпы популяцияда 30 % - дан 78%
арасында ауытқиды, бұл мигреньнің таралуынан
біршама асып тұр (8-20 %)
Бас ауырудың біріншілік формаларына қарағанда
КБА әлеуметтік – экономикалық зақымдарға көбірек
әкеледі.

23.

Бас ауыру, әдетте екіжақты, диффузды, қысып, басып , пульсацияламайтын
сипатта ауырады, жиі – маска немесе айналма типі бойынша;
Ауыру сезімі ұйқыдан тұрғаннан кейін басталады, күні бойы сақталады, біресе
әлсіреп, біресе күшейеді;
КБА күштемелік жұмыстан кейін немесе стресстен кейін , күннің екінші
жартысында басталуы да сирек емес;
КБА тән белгілер – ауыру сезімінің эмоциональды күштеме фонында,
қорқыныш, стресс кезінде пайда болуы немесе күшеюі және жағымды
эмоциялар кезінде, тынығу кезінде және психологиялық босаңсу кезінде
бәсеңдеуі.
Мигреньге қарағанда КБА кезінде ауыру сезімі интенсивтілігі төмен,
мигреньге тән типтік симптомдармен сипатталмайды, кейде тек бір ғана
симптом байқалады: жеңіл жүрек айну немесе фотофобия.
КБА кезінде ұстама стресспен немесе бас пен мойынның ұзақ бір қалыпта
тұруы кезінде шақырылады.
Науқастардың көпшілігі КБА кезінде жұмыс істеу қабілеттіліктерін сақтайды
және әдеттегі міндеттерін атқарып жүреді, ал мигреньмен ауыратын
науқастардың ұстама кезінде жағдайлары нашарлап, жұмыс істеу
қабілеттіліктерінен айырылады.

24.

Диагностические
критерии ГБН
А). Как минимум 10 эпизодов ГБ в анамнезе, отвечающих
пунктам Б-Г:
Б). Длительность головной боли от 30 мин до 7 суток.
В). Как минимум 2 из нижеперечисленных характеристик:
непульсирующий стягивающий характер боли (по типу
"каски", "шлема", "обруча");
слабая или умеренная интенсивность, полностью не
нарушающая обычную деятельность пациента;
двухсторонняя диффузная боль;
отсутствие ухудшения от обычной физической нагрузки.

25.

Г). Оба из следующих симптомов:
тошнота, снижение аппетита, крайне редко рвота;
фото - или фонофобия.
Д). Как минимум одно из нижеперечисленных обстоятельств:
история заболевания и данные объективного осмотра
позволяют исключить другую форму цефалгии;
история заболевания и данные объективного осмотра
позволяют предположить наличие другой формы головной
боли, но она исключена после детального обследования;
у пациента имеется другая разновидность головной боли,
(например, мигрень), но приступы мигрени являются
самостоятельными и не связаны с ГБН по времени
возникновения.

26. Емі

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Эмоциональді бұзылыстарды
жою, психотерапия.
Наркотикалық емес
анальгетиктер, СЕҚҚДЗ
Миорелаксанттар
Үш циклді антидепресанттар
(ампициллин), сератонин қайта
қармауының селективті
ингибиторлары (пароксетин,
сертралин, флуоксетин)
Транквилизаторлар
Кешенді табиғи препараттар

27. Бас сақинасы (мигрень)

Тұқым қуалайтын, бір жақты соққылап
(солқылдап) ауыртатын БА. Ұзақтығы 4-72
сағат, жарыққа, дыбыстарға сезімталдықтың
жоғарлауы, лоқсу, құсумен жүреді.
10-15% тұрғындар ауырады.
Әйелдер 2-3 есе жиі ауырады
Жастық шақ кезінде басталады
Әйелдерде 40 жасқа таман, ал ерлерде 35
жасқа дейін.
Ұстаманың орташа жиілігі айына 1 рет
Аутосомды-доминатты тип бойынша тұқым
қуалайды.
Науқастардың 1/6 ғана дәрігерге қаралады.

28.

Мигрень патогенезінің теориялары
• Вольфтің тамырлық теориясы (1930), бұл теорияға сәйкес мигрень ми
ишемиясы мен аурасын шақыратын бассүйекішілік қантамырларының
кенеттен тарылуы нәтижесінде дамиды.
• Тригеминальды – васкулярлы теория (M.Moskowitz және соавторлар) бұл
теорияға сәйкес мигреньнің спонтанды ұстамасы кезінде бас миының
бағаналы жасушаларында потенциалдар пайда болады, бұл тригеминальды
– васкулярлы жүйенің белсенуін шақырады , нәтижесінде ми
қантамырларының қабырғасына нейропептидтер бөлінеді (субстанция Р,
кальцитонинді реттейтін генмен байланысқан нейропептид) , олар
қантамырлардың қабырғасының дилатациясын шақырады, өткізгіштігін
арттырады нәтижесінде нейрогенді қабыну дамиды.
• Серотонинергиялық теория. Серотонин басқа трансмитттерлерге , яғни
химиялық заттарға қарағанда жасушалардың арасындағы байланысты
күштірек қамтамасыз ете отырып мигреньнің патофизиологиясына қатысады
және бұл кезде ол инициациялаушы рөл ойнауы мүмкін деген болжам бар.

29.

Картина великого художника П. Пикассо
1936г. «Плачущая женщина» как нельзя
точно соответствует портрету человека в
момент приступа мигрени.
10-15% тұрғындар ауырады.
Әйелдер 2-3 есе жиі
ауырады
Жастық шақ кезінде
басталады
Әйелдерде 40 жасқа таман,
ал ерлерде 35 жасқа дейін.
Ұстаманың орташа жиілігі
айына 1 рет
Аутосомды-доминатты тип
бойынша тұқым қуалайды.
Науқастардың 1/6 ғана
дәрігерге қаралады.

30. Бас сақинасының жіктелуі

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Мигрень аурасыз
Мигрень аурамен
Жанұялық гемиплегиялық мигрень
Спорадиялық гемиплегиялық мигрень
Базилярлы мигрень
Ретинальды мигрень
Асқынған мигрень
Созылмалы мигрень
Мигренозды статус
Мигренозды инфаркт

31. Бас сақинасы ұстамасының фазалары

Продромальды
Аура
Меншікті бас ауру
БА жазылуы
Постдромальды кезең

32.

33. Диагностика критерилері

Аурасыз бас сақинасы
кем дегенде 5 ұстама критериге сәйкес:
Бас ауру
Ұзақтығы 4 – 72 сағат, (2 – 48 сағат балаларда)
1.
2.
3.
4.
1.
2.
Бас ауруы келесі критерилердің кемінде екеуімен жүрсе:
бір жақты ауру;
солқылдап ауру;
қарқындылығы орташадан аураға;
физикалық жүктеме кезінде күшейген:
Бас ауруы кезінде екі симптомның біреуі болуы:
Лоқсу, немесе құсу
Жарықтан немесе дыбыстан қорқу

34.

Мигрень аурамен
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Критерийге сәйкес келген 2 ұстама:
Аура кем дегенде 1 белгілер мен көрінеді:
Толық қайтымды көру бұзылыстары, позитивті феномен (жыпылықты
от) және негативті белгілер (көрудің бұзылысы).
Толық қайтымды сезіталдықтың бұзылыстары, позитивті және
негативті сенсорлық бұзылыстар (онемение)
Қайтымды толық дисфазиялық сөйлеу бұзылыстары.
Келесі белгілер болуы:
Гомонимді көру бұзылыстары және бір жақты сезімталдықтың
бұзылысы.
Кем дегенде бір белгі біртіндеп дамиды ≥ 5 мин немесе әр түрлі белгілер
≥ 5 мин ішінде дамиды.
Әрбір симптом ұзақтығы ≥5 және ≤60 мин
БА аурасыз бас сақинасы критерийіне сай,аурамен бірге немесе аурадан
кейін қысқа уақыт 60 мин ішінде пайда болады.
Айқын белгілердің болмауы органикалық ми бұзылыстың болмауының
белгісі.

35. Сезімталдық аурасы

36. Бас сақинасы ауруының таралуы

37. Бас сақинасы-әсер ететін факторлар

Стресс
Етеккір және овуляция
кезінде
Ұйқының бұзылуы
Физикалық күштеме
Азық-түліктер
Ішімдік
Гипогликемия
Іш қатулар
Дәрілік препараттар
Жарқын жарық, шуыл
Вестибулярлы қоздырғыштар
Атмосфералық қысым
өзгеруі.

38.

Жанұялық гемиплегиялық
бас сақинасы
Бас сақинасы мен аура мен
гемипарез, яғни бірінші линия
бойынша туыстарында ұқсас
шабуылдар кездессе пайда болуы
мүмкін.
Вертебро-базилярлы симптом болуы
мүмкін.

39.

Спорадиялық гемиплегиялық
бас сақинасы
Мигренозды аура мен көрінеді.
Жанұялық гемиплегиядан
айырмашылығы жанұялық
анамнезінде ештененің
болмауы.

40. Базилярлы бас сақинасы

аз уақыттық естен тану
бас айналу
офтальмопарез
қарашықтың ұлғаюы
дизартрия
атаксия
парестезия
пирамидті жетіспеушілік

41. Бас сақинасының асқынуы

Созылмалы бас сақинасы
3 ай ішінде 15 және одан да көп уақытқа созылатын мигренозды БА
(дәрілік заттарды мөлшерден тыс қолданбағанда)
Мигренозды статус
Ауыр немесе ерекше ауыр және ұзақ ұстама аурасыз БС
диагностикалық критерийіне сәйкес, ұзақтығы 72 сағаттан аса.
БА басында ошақты және солқылдаушы,содан кейін диффузды және
кернеп, көп реттік құсу, кенет әлсіреу, адинамия Менингеальды
белгілер, құлақ бітелуі болуы мүмкін.
Инфарктсіз персистирлеуші аура
Аураның бір немесе бірнеше симптомдардың ұзақтығы 1 аптадан
асады. Ми инфарктінің болмауы.
Мигренозды инсульт
Аура мен бас сақинасының клиникалық белгілері+ошақты
неврологиялық белгілері (МРТ)
МРТ да ұсақ ишемиялық кисталар көрінуі мүмкін.
Ошақтық симптоматика 3 күннің ішінде регрессирленеді.

42. Бас сақинасы мен ауыратын науқастың өміріне әсер етуші факторлар

Әлеуметтік
белсенділігі
Карьералық
өсу
Еңбек
қабілеттің
төмендеуі
Уақытша
еңбекке
жарамсыздық
Медициналық
көмекке жүгіну
Отбасылық
өмір
Қарымқатынас
Денсаулық
және өзің
жаксы сезінуі
Уй
шаруасындағы
адам

43.

Емі
Дара тіл
табысу
Науқас пен
дәрігерге
шыдамдылық
Провоцирлеуші
факторларды
жою

44. Бас сақинасы мен ауыратын науқастың өмірінің сапасын жоғары деңгейде ұстап тұру мақсатында қолданылатын емшара

Емнің этаптары
- Диагностика және дифференциальды
диагностикасы
- Дистресстің азаюы
- Ауру бойынша науқасты хабардар ету
- Науқастың емге белсенді қатысуы (БА-дың
күнделігін арнау)
- Әсер ету факторларды талдау
- Комобидті ауруларды талдау
- Ұстаманы емдеу
- Алдын-алу мақсатта қолдану

45.

Бас сақинасын болдырмау
үшін өмір салтын өзгертуге
ұсыныстар
Тирамин, құрамдас азық-түліктерді
қолданбау (сыр,шоколад,какао,кофе,шәй,
дәндер, жұмыртқа,қызанақ)
Адекватты тағамдану тәртібін ұстану
(диеталарды шектеу,тағам арасын ұзарту)
Алькогольды әсіресе қызыл шарапты шектеу
Темекі шегуді азайту немесе болдырмау
Физикалық шаршаудан кенет өмір салтын
өзгертуден алшақ болу
Аэробты физикалық белсенділікті көбейту
(аптасына 4 күн, 30-45 минут жаяу жүру)
Ұйқы тәртібін қалыптастыру (аз ұйықтауда
көп ұйықтауда зиян)
Эмоциональды қозуға алып келетін жағдайды
болдырмау
Магнийді қолдану

46.

47.

48.

49.

50.

51. Триптандар

Бас сақинасы ұстамасын жоюға
арналған арнайы дәрілік заттар
Ауыру себебіне әсер етеді
Негізгі белгілерді тиімді жою
- бас ауыру
- құсу, лоқсу
- жарықтан, дыбыстан қорқу

52.

5НТ1 типті серотониндік рецепторлардың триптан –
агонисттері. ОЖЖ мен қатар перифериялық жүйеде
орналасқан 5НТ1 рецепторларына әсер ету арқылы бұл
препараттар ауырсыну нейропептидтерінің бөлінуін
тежеп, және ұстама кезінде кеңейген қатты ми қабатының
қантамырларын таңдамалы түрде тарылтып, мигрень
ұстамасын басады.
Дәрілердің түрлері (таблеткалар, балауыз шам, назальды
спрей, теріастылық инъекция)
Триптандарды ерте қолдану олардың эффективтілігін
арттырады, яғни ұстама басталғаннан кейін 1 сағат
арасында.
Қарсы көрсетілімдер: ЖИА, қатерлі гипертензия, аяқтың
окклюзионды аурулары, ТИА немесе инсульт, жүктілік,
СБЖ, бауырлық жеткіліксіздік.

53. Триптандарды қолдануға қарсы көрсеткіштер

Жасы 18 жасқа дейін және 65 жастан жоғары
Ауыр бүйректік және бауырлық жеткіліксіздік
Элиптританға және оның құрамындағы активті
заттарға сезімталдық
Жүректің ишемиялық аурулары
Бақылауға келмейтің АГ
Офтальмоплегия және базилярлы мигрень
Дәрі қабылдағаннан кейін 24 сағат ішінде эрготамин
препараттарын қабылдауға болмайды

54. Бас сақинасының профилактикалық еміне көрсеткіштер

Бас сақинасының айына 1 немесе 2 рет
ұстамасының болуы
3 немесе одан көп күнге дейін созылатын
ұстамалар
Абортивті емге тиімсіздік немесе көтере
алмаушылық
Гемиплегиялық мигрень немесе бас аурудың
кенет ұстамасы

55. Бас сақинасына қарсы қолданылатын терапия

Антиконвульсанттар (топиромат)
Антидепресанттар
(амитриптилин,флуоксетин,флувоксамин,пароксетин,
сертралин,циталопром)
Бета-блокаторлар (пропранолол,атенолол)
Кальций каналдарының блокадасы
(верапамил,нифедипин,дилтиазем)
Басқалары
(рибофлавин,магнезия,ботулотоксин,аспирин)

56.

Мигрень кезіндегі ұстамалардың алдын алу
мақсатында қолданылатын препараттар
Препарат
Клин.
эфф.
Қарсы көрсеткіштер
Трициклические
антидепресанты
+++
Зәрдің тежелуі, маниакальды синдром, жүректің
блокадасы
β – блокаторы
без внутр. симпатомиметической активн.
++++
Астма, депрессия, жүрек жеткіліксіздігі, қантты
диабет, Рейно ауруы
Кальций
каналдарының
блокадасы
+++
Гипотензия, брадикардия, запорлар (верапамил),
седация, паркинсонизм (циннаризин)
Антисеротонинді
(метисергид)
++++
Жүректің ишемиялық ауруы, артериальды
гипертензия, шеткері тамырлардың аурулары
Ингибиторы обратного
захвата серотонина
++
Маниакальды синдром
Антиконвульсанттар
(вальпроат натрия,
карбамазепин)
+++
Астения, діріл, салмақтың өсуі, таздық; бауырлық
патология

57.

Бас аурудың диагнозы
Біріншілікті БА диагностикасы толығымен клиникалық
NB!
Маңызды!!! Шағымдары, анамнез, жалпы және неврологиялық
қарау, БА күнделік, фармакологиялық интервью
Ұстамадан тыс неврологиялық қарау патологиялық белгілерді
анықтайды.
Аз информативті, спецификалық емес!!! Қосымша зерттеу
әдістері (ЭЭГ, бас сүйегінің R-графиясы. УДЗГ,
нейровизуализация әдісі және т.б.)

58.

59.

Жиі бас ауру шағымдары бар науқастарға
қойылатын қате диагноздар
Гипертензиялы-гидроцефальды
синдром
Мойын омыртқа бөлігінің остеохондозы
Тамырлық-вегетативті дистония
Вертебро-базилярлы жетіспеушілік
Дисциркулярлы,атеросклерозды
гипертоникалық энцефалопатия
Постравматикалық арахноидит

60.

Үшкіл нерв
невралгиясы
(тригеминалдық
невралгия) – үшкіл
нервті зақымдайтын,
үшкіл нерв
иннервациялайтын
аумақтардағы
қарқынды ұстама
түріндегі ауырулармен
білінетін созылмалы
кесел.

61.

62.

Тригеминалдық невралгиялардың даму
себептері әр қилы:
- ми қан тамырларының ауытқулы (аномалды)
орналасуындағы сүйек каналы арқылы бас
сүйек қуысынан шығар аймақтағы нервтің
қысылуы;
- бас сүйек қуысындағы қан тамыр
аневризмасы;
- бетке суық тию;
- бет аймағындағы созылмалы жұқпалы дерттер
(созылмалы синуситтер, тіс жегісі);
- ми ісіктері.

63.

Көбінесе әйел адамдар ауырады. Егде жаста басталады.
Ауырсыну ұстама түрінде, ұзақтығы 2 минуттан аспайды.
Екі ұстама арасында “ашық” аралық болады.
Айтарлықтай қарқынды, кенет, электр тоғындай, ашып,
шаншитын ауру сезімі.
Орналасуы үшкул нерв аумағы бойымен шектелген, жиі 2
немесе 3 тармақ; (1% жағдайда 1 тармақ ) бойымен.
Тригерлік нүктелер (зоналар) болуы,оларды әлсін
қоздырғанда типтік пароксизм (ауырсыну немесе
ауырсынбайтын аумақта болуы мүмкін). Шақыруы мүмкін
Көбінесе тригерлі аймақтар орофициальды аймақта,
альвеолалары өсіндіде, зақымдалғанда бірінші тармақ,
көздің медиальды бұрышында болады.

64.

Триггерлі факторлардың болуы (жиі бұл жуыну,
сөйлеу, тамақ жеу, тісті тазалау, ауа қозғалысы, жай ғана
жанасу)
Ауырсынулық типтік қозғалыс ауырсыну пароксизмі
болған жағдайда науқастар ұстаманың өтуін күтіп, сол
қалыпта қатып қалады. Кейде ауырсыну аймағын
уқалап, шолпылдаушы (чмокание) қозғалыстарды
жасайды.Ұстама кезінде, науқастар сұраққа аузын әзер
ашып, бір сөзбен жауап береді. Парассизм шыңында бет
бұлшық етінің дірілдеуі мүмкін.
Осындай үшкіл нерв невралгиясында неврологиялық
тапшылық болмайды.
Ұстаманың вегетативті қосылуы аз және науқастардың
1/3-інде болады.

65.

Ауру асқыну және ремиссия мен жүреді. Ұстама кезінде
ауырсынулар топталуы мүмкін, ал ұстама күндер,
апталарға дейін болады. Ауыр жағдайларда науқас
белсенділігі төмендеуі мүмкін. Кейбір жағдайларда
науқаста status neuralgicus, яғни аралықтар болмауы
мүмкін. Спонтанды ремиссия да болуы мүмкін. Бірақ
бұнда ауру үдейді. Ремиссия-айлар, жылдар бойы
созылады, бірақ рецидив болған жағдайға байланысты.
Науқастар ауырсынуды сезеді, ауырсыну ұстамалар
арасында да тоқтамауы мүмкін.
Идиопатиялық невралгияның ең жиі себебі; васкулоневральный конфликт (кросс компрессия) ісік, қабыну
фонындағы симптоматикалық түрлері.
Емінде тиімдісі: карбамазепин, фенитоин.

66. Бет және бастың невралгиялық ауырсынуы. Тіл жұтқыншақ нерв невралгиясы

Үшкіл нерв невралгиясына қарағанда, аз дамиды.
Ауру ауырсыну пароксизмі ретінде жүреді, тіл
түбірі және бадамша аумағында басталып, таңдай,
жұтқыншақ, құлаққа тарайды.
Ауырсыну кейде төменгі жақ бұрышына, көзге,
мойынға иррадиациаланады. Ұстамалар қысқа (1-3
мин), тіл қозғалысымен, әсіресе қатты сөйлегенде,
ыстық немес суық тамақ қабылдағанда, тіл түбірі
немесе бадамша, триггерлік аймақта қозып
шақырыларды.

67.

Ауырсыну әрдайым бір жақты. Ұстама кезінде
науқастар тамақтың құрғауына шағымданады, ал
ұстамадан кейін гиперсаливация пайда болады. Ауру
жақта сілекей көлемі саливация кезінде де аз бөлінеді
сау жақ пен салыстырғанда).
Жеке жағдайларда ұстама кезінде пресинкопальды
немесе синкопальды жағдайдың дамуы мүмкін
(қысқа уақытта жаман сезіну, бас айналу, АҚ
төмендеуі, есін жоғалту) (n. deprissor IX жұп БМН
тармақтарының қозуы).

68.

Көз, мұрын, жоғары жақ аймағындағы жіті
ауырсыну ұстамалары. Ауырсыну самай, құлақ,
шүйде, иық, жауырын, мойын, білекке таралуы
Следдер синдромы,
мүмкін. Парассизмдар кенет вегетативті
қанат-таңдай
белгілермен жүреді: бет жартысының қызаруы,
түйінсиндромы
ісіну, жасаурау, бір жақ мұрыннан шырыш
бөлінуі (вегатативная буря). Ұстама ұзақтығы
бірнеше минут-тәулікке дейін. Идиопатиялық
түрі егде адамдарда.
Көздің медиальді бұрышында қатты
ауырсынумен жүреді, мұрын арқасына, кейде
орбитальді және орбита маңына тарайды.
Мұрын кірпікшелік
Ұстама ұзақтығы бірнеше сағаттан тәулікке
невралгия
дейін. Ауырсыну, жасаурау, жарықтан қорқу,
склера гиперемиясы, мұрыннан шырыштың
бөлінуі.

69.

Назарларынызға
рахмет!!!