yeni yanaşma

1.

MÖVZU:
Təhsilə yeni yanaşma və islahatlar haqqında
Dos. Məmmədova M.

2. Motivasiya. Problemin qoyuluşu:

• XXI əsrdə tələb olunan hansı bacarıqları
qeyd edə bilərsiniz?

3.

TƏHSİL İSLAHATI
15 iyun 1999-cu il tarixdə "Azərbaycan
Respublikasının təhsil sahəsində İslahat
Proqramı" təsdiq olunmuşdur.
Təhsil islahatlarının mərhələləri (1999-2013)
Mərhələ
I mərhələ
II mərhələ
III mərhələ
Dövr
1999-2003
2004-2007
2008-2013
Məzmunu
öyrədici-innovativ
hazırlıq
tətbiqetmə

4. Tədqiqat sualları:

• XXI əsrdə tələb olunan bacarıqlar hansılardır?
• XXI əsrdə yaşayan nəsil hansı bilik və
bacarıqlara malik olmalıdır?

5.

XXI əsrdə tələb olunan bacarıqlar
– Yerli sənayedə peşəkar fəaliyyət üçün zəruri
biliklər qazanmaq
– Bugünkü dünya iqtisadiyyatında uğur qazanmaq
– İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarında
istifadə
– Dəyişkən həyat şəraitinə çevik uyğunlaşmaq
– Asanlıqla ana dilində və əcnəbi dillərdə ünsiyyət
qurmaq
5

6. Əsas Kompetensiyaları

• Ana dilində ünsiyyət
• Xarici dildə ünsiyyət
• Riyazi savadlılıq, dəqiq elmlər və texnologiya üzrə
sadə kompetensiyalar
• İKT bacarıqları
• Öyrənməyi öyrənmək
• Şəxslərarası və sivil kompetensiyalar
• Sahibkarlıq
• Mədəni məlumatlılıq
• Hərbi vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsi
• Ziyalı hərbçinin yetişdirilməsi

7. Təhsilin əsas prinsipləri

• Təhsil – bilik və təhsil alanları bütün ömür boyu
fasiləsiz təhsilə hazırlamaqdır.
• Təhsil – fikirləşmək, düşündüklərini həyata
keçirmək, şəxsiyyət kimi hərəkət etmək,
başqaları ilə əməkdaşlıq və s. bacarıqların inkişaf
etdirilməsidir.
• Müəllim – təhsil prosesində bilik və bacarıqların
sadəcə daşıyıcısı yox, təhsil sahəsinin peşəkardır.

8. Təhsilə yanaşmalar

• Fənnin məzmunu cəmiyyətin ehtiyac və
təlabatlarına uyğun ətraf aləmdən alınmış həyati
bilik və bacarıqlar əsasında qurulur.
• Təlimin strategiyası dərsdə istifadə olunacaq
forma, metod və vasitələrin məcmusudur. Şagird
təlim prosesinin subyekti, fəal iştirakçısı olub,
qarşılıqlı fəaliyyətin köməyi ilə inkişaf edir.
• Qiymətləndirmə – təlim prosesində biliklərin yox,
inkişafın göstəricisidir.

9. Fənlərə yanaşmalar

• Riyaziyyat hesab deyil, bərabərlikdir.
• Dil nitqin qaydası deyil, ünsiyyətdir.
• Fizika qanunlar deyil, ətraf aləmin və hadisələrin
izahıdır.
• Texnologiya rahatdlıqdır.
• Bədən tərbiyəsi normativlər deyil, sağlam bədən və
ruhun formalaşmasıdır.
• İnformatika obyekt və hadisələrin dərk olunmasıdır.
• Musiqi notlar deyil, nəğmədir.
• Təsviri incəsənət rəsmlər barədə nitq deyil, sadəcə
təsvir bacarıqlarıdır.
Hərb elmi nədir?

10. Nəticə

XXI əsrdə təhsilin əsas prinsipi bilik və təhsil alanları
bütün ömür boyu fasiləsiz təhsilə hazırlamaq, onlarda
fikirləşmək, düşündüklərini həyata keçirmək, əməkdaşlıq və
s. bacarıqların inkişaf etdirilməsidir.
Fənlər üzrə müəyyənləşdirilmiş təlim materiallarını
sadəcə mənimsətmək yox, fənlər vasitəsilə milli və
ümumbəşəri dəyərlərə malik şəxsiyyətin inkişaf
etdirlməsidir.

11. Tədqiqat sualı:

• XXI əsrin xüsusiyyətlərinə uyğun təhsilimizdə
hansı dəyişikliklər baş verir?
• Ölkəmizdə yürüdülən müasir təhsil siyasətinin
əsas istiqamətləri hansılardır?

12. Təhsil İslahatının aparılmasında məqsəd

•Təhsil pillələrində toplanmış potensialı saxlamaq və
inkişaf etdirmək;
•Təhsil sistemini tənzimləyən müvafiq normativ-hüquqi
bazanı yaratmaq;
•Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında, Təhsil
qanununda təsbit olunmuş tələbləri, siyasi, iqtisadi və
sosial həyatın demokratikləşdirilməsinə əsaslanan
dövlət siyasətini həyata keçirmək.

13. Azərbaycan Respublikasında təhsil sistemi hansı sənədə əsasən tənzimlənir?

TƏHSİL QANUNU
Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları
və proqramları

14. Mövzu: 3 M 3. Təlim-tərbiyənin nəzəriyyəsi metodikası ilə bağlı fikir və yanaşmaların təhlili  

Mövzu: 3 M 3.
Təlim-tərbiyənin nəzəriyyəsi metodikası ilə
bağlı fikir və yanaşmaların təhlili
Tədris sualları:
1.Metodist və psixoloqların fikirlərinin şərhi
və müqayisəli şəkildə təhlil.
2.Dərsin kiçik qruplarla, cütlərlə, fərdlərlə
təşkili texnologiyalarının təhlili.

15. 1ci- sual. Metodist və psixoloqların fikirlərinin şərhi və müqayisəli şəkildə təhlil.

Müəllim-kursant münasibətləri və kursantların özləri
arasında yaranan təmas birgə fəaliyyəti həyata
keçirmək məqsədi daşıyır.
Təlim- tərbiyə prosesində münasıbətlərin
yaradılması psixoloji baxımdan məqsədəuyğun
olmalıdır.
Müəllim elə bir şərait yaratmalıdır ki, bu şəraitdə
kursantlar yorulmamalı, əksinə dərsdən zövq
almalıdırlar.
Ünsiyyət insanlar arasında birgə fəaliyyət tələbindən
doğan təmasın çoxplanlı inkişaf prosesidir.

16.

Ünsiyyət zamanı həyata keçirilən informasiya
mübadiləsində 2 nəfər iştirak edir:
İnformasiyanı verən kommunikator,
informasiyanı qəbul edən resipient adlanır.
Bu proseslər müəllim kursant
münasibətlərində də özünü göstərir.

17.

Azərbaycanın psixoloqu Ə.Əlizadə öz
əsərində diqqətin aktivləşdirilməsi üçün
xüsusi qaydalar təqdim etmişdir.
Bunlar aşağıdakılardır:
1. Xüsusi məzmundan istifadə et.
2. Materialı öyrənərkən mənanı axtar.
3. Oxuduqlarını təxəyyülündə canlandır.
4. Yadasalma üçün vaxt ayır.
5. Böyük materialı hissələrlə öyrən.
6. Bir hissədən digərinə keçməzdən əvvəl onu
bilavasitə yada sal və məzmunu haqqında
fikirləş.

18.

Əgər verilmiş material kursantlara hal-hazırda
maraqlı deyilsə və ya onların bilik səviyyəsinə
uyğun gəlmirsə, bu gələcəkdə əksinə də ola bilər.
Mövzunun dili asan olmasa da , məzmun hər
kəsdə maraq hissi oyada bilər, bu da bütün
kursantların dərsdə iştirak etməsinə yeni təkanlar
yaradar.
Müəllim öz işini yüngülləşdirmək üçün və dərsi
maraqlı etmək üçün kursantların köməyindən istifadə
edə bilər. Belə ki, şərait yaratmalıdır ki, onlar özləri öz
səhvlərini düzəltsinlər və işlərini təkmilləşdirsinlər.
Kursantlar cütlük şəklində iş apardıqları zaman
müəllim onlara yaxınlaşıb hər birinin işinə baxıb
müzakirə etmək bə birgə işləmək fəaliyyətini müşahidə
etmək imkanına malik olar.

19. Sual 2. Dərsin kiçik qruplarla, cütlərlə, fərdlərlə təşkili texnologiyalarının təhlili.

İnteraktiv təlim prosesində biliklər hazır
formada kursantlara təqdim olunmur. Kursantlar
biliyi tədqiqat yolu ilə əldə edirlər.
Müəllim biliyi ötürən rolundan imtina edir və
bələdçi vəzifəsini (fasilitator) daşıyır.
İnteraktiv sözünün mənasında da kiminlə, nə
ilə dialoqa,qarşılıqlı əməkdaşlığa girmək dayanır.
Fəal təlim anlayışı isə sinfin, auditoriyanın
passiv, seyrci olmamasına işarədir.

20. 1.Sinfin qruplarla dərsə hazırlğı.

Bu təlim prosesində sinif (auditoriya) qrup və cütlər
formasında problemin həlli yollarına dair axtarışa çıxarılır,
qruplar əldə olunmuş nəticələri işçi vərəqlərində qeyd edir,
sonra onun təqdimatını həyata keçirirlər.
Təqdimatlar bitdikdən sonra bu tədqiqat nəticələri
arasında rabitə yaradılır, məlumatlar sistemləşdirilir və ümumi
bir şəkildə təsinif olunur. Bundan sonra həmin yekunlarla
tədqitatın başlanğıcında kursantların (auditoriyanın) irəli
sürdüyü ilikin fərziyyələrlə müqayisələr aparılır. Kursantlar
(öyrənənlər) hansıların üst-üstə düşdüyünü, nələrin isə yeni
olduğunu müşahidə edir və ümumi nəticəyə gəlirlər.
Motivasiya təhrik etmə deməkdir. Yəni kursantların
(auditoriyanın) təlim-dərketmə marağını problemin həllinə
doğru fəal, canlı şəkildə istiqamətləndirir.

21. 2.Qrup şəklində iş.

Qrup şəklində iş – bu, kiçik qrupda 3-6 nəfərdən
təşkil edilmiş şagirdin hansısa problemin həllinə
yönəldilmiş birgə, uzlaşdırılmış fəaliyyətidir. Təlimin
qrup forması fəal təlim “müəllim-şagird” dialoqundan
imtina edilməsini və “müəllim-qrup-şagird” üçlüyünün
qarşılıqlı münasibətlərinə keçməyi nəzərdə tutur.
Bunun üçün hər stol arxasında 3 şagird olmaqla
(turnir stolları) aparılır. Bu zaman kursantların bilik
səviyyələri nəzərə alınır. Qüvvətlilər və zəiflər ayrı-ayrı
stolların arxasında əyləşirlər. Bu hal ən çox ictimai
fənlərin, riyaziyyat və təbiət fənlərinin tədrisində
nəzərdə tutulur.
Qrupun birgə fəaliyyətinin müxtəlif iş növlərindən
biri də uşaqlarla təşkil edilən fərdi işdir.

22. 2.Qrup şəklində iş.

• Qrup işinin gedişində kursantların birgə fəaliyyəti nəinki
əməkdaşlıq və müxtəlif problemləri bir yerdə həll etməyi öyrədir.
• - hər bir kursantın idrak prosesinə qoşula bilməsini təmin edir;
• - hər bir şagirdə öz fikrini söyləmək və başqalarını dinləmək
imkanı verir;
• - kursantların problemin həllində müxtəlif baxışların, yanaşma və
üsulların mövcudluğunu, öz imkanlarını və qrupun digər
üzvlərinin imkanlarını dərk etməsi üçün əlverişli şərait yaradır.
• Bundan əlavə, qruplarda işin təşkilinin 3 variantını fərqləndirmək
olar:
1. Bütün qruplar müxtəlif təlim materialı əsasında tapşırılmış
mövzu üzərində işləyirlər.
2. Əgər material mühüm əhəmiyyət kəsb edirsə və ya qruplar
bölüşdürülmək üçün kifayət qədər böyük deyildirsə, onda bütün
qruplar ondan eyni vaxtda bəhrələnirlər.
3. Qruplar ardıcıl surətdə bir-birlərini əvəzləməklə eyni bir material
əsasında işləyirlər.

23. 3.Cütlük şəklində iş.

Cütlük şəklində iş. İşin bu forması zamanı
kursantlar cüt-cüt işləyirlər ki:
- hər hansi bir tapşırığın, qərarın, problemin
yerinə yetirilməsində bir-birinə kömək
etsinlər,
- işlərinin (sinif və ya ev tapşırıqların)
nəticələri barədə fikir mübadiləsi aparsınlar,
- qarşılıqlı qiymətləndirmə, qarşılıqlı yoxlama
keçirsinlər.

24. Fəal təlim metodları ilə işləyən hər bir müəllim şəxsiyyətin formalaşmasında aşağıdakıları təmin etməlidir:

- müəllim-kursant münasibətləri qarşılıqlı əməkdaşlığa
çevrilməli;
- tədris prosesində demokratik əsaslara üstünlük verilməli;
- kursantların fərdi xüsusiyyətlərini, meyil və maraqlarını
nəzərə almaqla təhsil prosesinin diferensiallaşmasına
üstünlük verilməli;
- kursantların əqli və praktik fəaliyyəti ilə bağlı
qabiliyyətlərinin formalaşması ön plana çəkilməli;
- dərs məqsədyönlü və inkişafetdirici xarakter daşımalı;
- fəal təlim metodlarından-əqli hücum, rollu oyun,
müzakirə, cütlərlə iş, qruplarla iş və s. istifadə edilməsi.
Nəzərə almaq lazımdır ki, kursantlara sərbəst
olmaq üçün yer və fürsət lazımdır.

25.

Qruplarla və cütlərlə işə başlamazdan
əvvəl əmin olmaq gərəkdir ki, öyrənənlər nə
etmək lazım olduğunu dəqiq bilirlər.
Kursantlara verilən tapşırığın məqsədi aydın
olmalıdır, uşaqlar bilməlidirlər ki, müəllim
onlardan nə gözləyir.
• Tapşırıq elə seçilməlidir ki, nəticəsi praktik
olsun. Dərs prosesində bəzi kursantlar
tapşırığı digərlərindən tez yerinə yetirirlər.
Bu halda qısa əlavə tapşırıqların verilməsi
yaxşı olar. Fəal təlimin ənənəvi təlimdən ən
üstün cəhəti kursantların problemli situasiya
zamanı idraka əsaslanaraq müstəqil şərh
yürütmək bacarıqlarıdır.

26.

• Qruplarla iş forması da bu təlimin ən üstün
formasıdır. Bu formada kursantlar əməkdaşlıq
edərək bir-birindən öyrənir və onların kollektivdə
işləmək, birgə fəaliyyət bacarıqları inkişaf edir.
• Qrupla iş formasının üstün cəhətlərindən birincisi,
kursantların təlim fəaliyyətinə daha fəal
qoşulmasıdır. Bu zaman müəllimlə birgə iş yerinə
yetirilir, biliklər tətbiq edilir.
• İkincisi, kursantlar öz yoldaşları ilə birgə fəaliyyətdə
olur, digərlərinin fikir və rəylərinə münasibət
bildirirlər. Bir-birini yaxşı anlamaq üçün deyilənlərə
diqqətlə qulaq asır, suallar verir, müxtəlif fikirlər
söyləyirlər. Lazım gəldikdə yoldaşdan kömək etməyi
xahiş edir və başqalarına köməyini əsirgəmirlər.
• Qrupla iş formasında kursantlarda belə dəyərli
bacarıq və vərdişlər yaratmaqla onların istedadı,
xüsusi qabiliyyətləri aşkara çıxır.

27.

MÜƏLLİMİN MÖVQEYİ - BƏLƏDÇİ,
İSTİQAMƏTVERİCİ, KOORDİNATOR
TƏLƏBƏNİN MÖVQEYİ – TƏDQİQATÇI VƏ
KƏŞF EDƏN.
PASSİV
AKTİV
ƏNƏNƏVİ DƏRS
KONSERVATİV
SUBYEKT-OBYEKT MÜNASİBƏTİ
QEYRİ-ÇEVİKLİK
MONOTONLUQ
DİQQƏT DƏRSİN MƏNİMSƏNİLMƏSİNƏ YÖNƏLİR
YALNIZ DƏRSLİKDƏN İSTİFADƏ
İNTERAKTİV
TƏLƏBƏ
MÜASİR DƏRS (İNTERAKTİV)
TƏLƏBƏ
TƏLƏBƏ
KONSTRUKTİVLİK
SUBYEKT-SUBYEKT MÜNASİBƏTİ
DİNAMİKLİK, HƏRƏKƏTLİK
İKT-DƏN İSTİFADƏ VƏ ƏLAVƏ İNFORMASİYA
DİALOQ, DEBAT, DİSKUSİYA
TƏLƏBƏNİN ŞƏXSİYYƏTYÖNÜMLÜ İNKİŞAFI
YARADICI NƏTİCƏ

28.

MÜASİR TƏLİM TEXNOLOGİYALARININ SƏCİYYƏVİ CƏHƏTLƏRİ:
MÜƏLLİM ÖZÜNÜN FƏALLIĞI İLƏ TƏLƏBƏNİN YARADICI FƏALLIĞA
CƏLB EDİLMƏSİ;
MÜƏLLİMİN TƏLƏBƏLƏRLƏ VƏ TƏLƏBƏLƏRİN BİR-BİRİ İLƏ ƏMƏKDAŞLIĞI;
HƏRƏKƏTLİ, SOSİAL BƏRABƏRLİYİN VƏ PSİXOLOJİ ŞƏRAİTİN YARADILMASI;
MÜƏLLİMİN TƏQDİM ETDİYİ MATERİALIN TƏLƏBƏNİN YARADICI
TƏFƏKKÜRÜNƏ, DÜŞÜNCƏ TƏRZİNİN FORMALAŞMASINA TƏSİR ETMƏSİ.
MÜASİR TƏLİM TEXNOLOGİYALARI TƏLƏBƏLƏRƏ AŞILAYIR:
MÜSTƏQİL DÜŞÜNMƏK, SƏRBƏST FİKİR YÜRÜTMƏK;
ÖZ TƏCRÜBƏSİNİ VƏ BİLİYİNİ TƏHLİL ETMƏK QABİLİYYƏTİ;
ÖZÜNÜ QİYMƏTLƏNDİRMƏK;
ƏMƏKDAŞLIQ ETMƏK, BAŞQALARI İLƏ İŞLƏMƏYİ BACARMAQ;
BAŞQALARINI DİNLƏMƏYİ, MÜXTƏLİF FİKİRLƏRƏ HÖRMƏTLƏ
YANAŞMAĞI VƏ DÖZÜMLÜ OLMAĞI;
ÖZ FİKİRLƏRİNİ ARQUMENTLƏRLƏ İZAH VƏ SÜBUT ETMƏK;
YARADICI TƏFƏKKÜRÜN İNKİŞAFI;
BİRGƏ VƏ MÜSTƏQİL QƏRAR QƏBUL ETMƏK.

29.

FƏAL – İNTERAKTİV DƏRSİN MƏRHƏLƏLƏRİ:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
MOTİVASİYA;
TƏDQİQATIN APARILMASI;
İNFORMASİYA MÜBADİLƏSİ;
İNFORMASİYANIN MÜZAKİRƏSİ VƏ TƏŞKİLİ;
NƏTİCƏ VƏ ÜMUMİLƏŞDİRMƏ;
YARADICI TƏTBİQETMƏ;
QİYMƏTLƏNDİRMƏ

30.

MÜASİR DƏRSİN DÜZGÜN TƏŞKİL EDİLMƏSİ NƏTİCƏSİNDƏ –
İNTERAKTİVLİK VƏ KONSTRUKTİVLİK MÜHİTİNDƏ:
MÜHAZİRƏDƏN SONRA:
ÜÇ SAATDAN MATERİALIN 70% -Nİ,
ÜÇ GÜNDƏN SONRA 10%-Nİ BƏRPA EDİR.
TƏLƏBƏ OXUDUĞUNUN
EŞİTDİYİNİN
GÖRDÜYÜN
ÖRDÜYÜ VƏ EŞİTDİYİNİN
ÖZÜ DEDİYİNİN
10%-Nİ,
20%-Nİ,
30%-Nİ,
50%-Nİ,
80%-Nİ,
ÖZ FƏALİYYƏTİ PROSESİNDƏ ÖYRƏNDİKLƏRİNİN 90%-Nİ
YADDA SAXLAYIR.

31. Motivasiya. Problemin qoyuluşu:

Quruluş
Məzmun
• Bu iki anlayışı necə başa düşürsünüz?
• Sənədin quruluşu və məzmunu dedikdə nə
anlaşılır?

32. Məzmun standartının quruluşu

Məzmun standartı
Bilik
Fəaliyyət

33. Motivasiya. Problemin qoyuluşu.

• “Strategiya” anlayışının mahiyyəti barədə
nə bilirsiniz?
• “Strategiya” nəyə xidmət edir?

34. Tədqiqat sualları.

• Bəs təlim strategiyası dedikdə nə başa
düşürsünüz?
• Təlim strategiyası nələri əhatə edir?

35. Təlimdə bərabər imkanların yaradılması

• Bütün kursantlara eyni təlim şəraiti yaradılır və
pedaqoji proses onların potensial imkanları
nəzərə alınmaqla tənzimlənir.

36. İnkişafyönümlülük

• Kursantların idrak fəallığı izlənilir,
nailiyyətləri təhlil edilir, bilik, baçarıq və
vərdişlərinin inkişaf səviyyəsi tənzimlənir.

37. Fəaliyyətin stimullaşdırılması

• Kursantların təlimə marağının artırılması üçün
onların fəaliyyətindəki bütün irəliləyişlər qeyd
olunur və dəyərləndirilir.

38. Fəaliyyətin stimullaşdırılması

39. Dəstəkləyici mühitin yaradılması

• Pedaqoji proses münasib maddi-texniki baza
əsasında və sağlam mənəvi-psixoloji mühitdə
təşkil edilir.

40. Nəticə

• Təlim strategiyaları təlimin təşkilinə verilən
tələbləri, təlimin forma və üsullarını və təlim
fəaliyyətinin planlaşdırılmasını əhatə edir.
• Təlim strategiyaları və təlimin təşkilinə verilən
əsas tələblər dərsi məqsədəuyğun və kursantların
ehtiyaclarını nəzərə alaraq keçirməyə zəmin
yaradır.

41. Yönəldici suallar:

• Hansı təlim formalarının tanıyırsınız?
• Siz dərsdə hansı təlim formalarından daha
çox istifadə edirsiniz?

42.

Təlim formaları
Kollektivlə
iş
Qruplarla
(kiçik kollektivlə) iş
Fərdi iş
Cütlərlə iş

43.

• Kollektivlə iş
• Kollektivdə işləmək, kollektiv fəaliyyətə alışmaq bacarığının bünövrəsi
qoyulur, kursantlarda ünsiyyətyaratma bacarığının təşəkkülü və inkişafı
təmin edilir.
• Kiçik qruplarla iş
• Kursantlar (3-6 nəfər) müəyyən problemi həll etmək üçün qrupda
birləşirlər. Bu prosesdə onların müzakirə etmək, fikir mübadiləsi
aparmaq, mühakimə yürütmək, özünün və digərlərinin işini
qiymətləndirilməyə imkan yaradır. Bundan əlavə onlar eyni bir məsələ
ilə bağlı müxtəlif baxış və yanaşmaların olması barədə təsəvvürə
yiyələnirlər.
• Cütlərlə iş
• Dərs prosesində kursantlar təlim tapşırıqlarını iki-iki yerinə yetirirlər. Bu
dərs forması kursantlara daha yaxından əməkdaşlıq etməyə və ünsiyyət
qurmağa, məsuliyyəti bölüşməyə imkan yaradır.
• Fərdi iş
• Kursantın fəaliyyətini izləmək, potensial imkanlarını müəyyənləşdirmək
və inkişaf etdirmək məqsədi daşıyır. Bu təlim forması şagirdin sərbəst
düşünməsi üçün real imkanlar yaradır.

44. Təlim üsulu seçilən zaman nəzərə alınan meyarlar

• Seçilmiş üsulun tətbiqində kursantların təcrübələrinin olubolmaması;
• Fənnin məqsədinin unudulmaması;
• Seçilmiş üsulun təlimin forması ilə vəhdət təşkil etməsi;
• Dərsdə veriləcək biliklərin həcmi;
• Dərsdə neçə kursantın iştirak etməsi;
• Üsulun tətbiqinə sərf olunacaq vaxtı;
• Məşğələ keçiriləcək kabinetin şəraitini;
• Zəruri texniki avadanlıq və təlim materiallarının təminatı;
• Üsulun dərsin hansı mərhələsində tətbiq olunacağı;
• Təlim nəticəsinə nail olunub-olunmayacağını.

45.

46.

Fəal dərsin mərhələləri
Nəticə
1.Motivasiya (problemin qoyulması,
fərziyyələrin irəli sürülməsi)
Tədqiqat sualı və fərziyyələr
2.Tədqiqatın aparılması (fərziyyələri
yoxlamaq üçün faktların axtarılması)
Tədqiqat işləri
3.Məlumat mübadiləsi və müzakirəsi
(əldə edilmiş məlumatların təqdim
olunması, məlumatın müzakirəsi, təsnifi,
əlaqələndirilməsi)
4.Ümumiləşdirmə və Nəticələrin
çıxarılması (nəticələrin fərziyyələrlə
müqayisəsi və onların təsdiq olubolmaması haqda nəticənin çıxarılması)
Məlumat mənbələri = müzakirə
materialı, təşkil olunmuş məlumat
Əldə edilmiş bilik (ümumiləşdirmə)
5. Produktiv (yaradıcı) tətbiq etmə
Biliyi tətbiq etmə yolları və təcrübəsi
6.Qiymətləndirmə və ya Refleksiya (hər Özünüqiymətləndirmə vərdişi,
mərhələdə aparıla bilər)
öyrənməyin qaydalarının
mənimsənilməsi, müstəqil öyrənmək
vərdişi

47.

FƏAL DƏRSIN QURULUŞU
1. Motivasiya (problemin qoyulması,
fərziyyələrin irəli sürülməsi)
2.Tədqiqatın aparılması (fərziyyələri
yoxlamaq üçün tapşırıqları həll etmə
prosesində məlumatların, faktların
axtarılması və toplanılması)
3. Məlumat mübadiləsi (əldə edilmiş
məlumatların təqdim olunması)
4. Məlumatın müzakirəsi və təşkili
(məlumatın müzakirəsi, təsnifi,
əlaqələndirilməsi)
5. Nəticələrin çıxarılması (nəticələrin
fərziyyələrlə müqayisəsi və onların təsdiq
olunub-olunmaması haqqında nəticənin
çıxarılması)
6. Produktiv (yaradıcı) tətbiq etmə
7. Qiymətləndirmə və ya Refleksiya (hər
mərhələdə aparıla bilər)
ƏNƏNƏVI DƏRSIN QURULUŞU
1. Ev tapşırığının yoxlanılması
2.Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal
və fərdi sorğu)
3.Yeni mövzuya dair mühazirə (yeni
mövzunun izahı)
4.Aydın olmayan məsələlərin
açıqlanması və dəqiqləşdirilməsi
5.Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi üçün
sual və tapşırıqlar
6. Reproduktiv (təkraredici) tətbiq etmə
7.Qiymətləndirmə

48. Nəticə

• Fəal dərsin quruluşu tədqiqat prosesinin
mərhələlərini xatırladır (təlim prosesinin mərkəzi
- tədqiqatdır), ənənəvi dərs illüstrativ-izahedici
xarakter daşıyır (təlim prosesinin mərkəzi mühazirədir).
• Ənənəvi dərsdə yeni məlumatlar dərsin əvvəlində
müəllim tərəfindən kursanta çatdırıldığı halda,
fəal dərsdə bu məlumatlar dərsin axırında
kursantın özü tərəfindən (tədqiqat nəticəsində)
əldə edilir.
• Hər iki dərsdə tətbiq etmə mərhələsi axırda olur,
lakin fəal dərsdə bu mərhələ daha yaradıcı
xarakter daşıyır.

49. Motivasiya. Problemin qoyuluşu.

Sövqetmədir
Dərsin ilk mərhələsidir
?
Dərsin əsas mərhələsidir
Üç yolla qurulur

50. Tədqiqat sualları:

• Motivasiya nədir?
• Motivasiyanın hansı xüsusiyyətləri
var?

51. Motivasiya

• Motivasiya – hər hansı bir fəaliyyətin
mexanizmini işə salan sövqedici qüvvədir.
• Motivasiya – hər hansı bir fəaliyyətə təhrik edən
vasitədir.
• Motivasiya - fəal dərsin vacib komponenti olub,
təfəkkür prosesini hərəkətə gətirən və kursantların
idrak fəallığına təkan verən prosesdir.

52. Yönəldici suallar:

• Fəal dərsin birinci elementi olan
motivasiyanı həyata keçirmək nə üçün
lazımdır?
• Dərsdə tədqiqat sualının hansı rolu var?
• Motivasiya mərhələsi hansı hissələrdən
ibarətdir?

53. Motivasiya. Problemin qoyuluşu

Fikirləşmək
Hifz etmək
“Sizcə, fikirləşmək və hifz etmək sözləri
hansı anlayışlarla bağlıdır?”

54. Yönəldici suallar:

• Təfəkkürün və hafizənin təlim
prosesində rolu nədən ibarətdir?
• Təlim prosesində biz nəyə
üstünlük verməliyik?
• Təfəkkürü biz necə inkişaf etdirə
bilərik?

55.

Qiymətləndirmə standartlarının komponentləri
Qiymətləndirmə standartları
Bilik
Fəaliyyət
Fəaliyyətin göstəriciləri
Vaxt və kəmiyyət
Keyfiyyət
Nailiyyət

56.

• Təhsil prosesində müəllim-kursant fəaliyyətinin
tam təsəvvür olunmasını və üzvi şəkildə
əlaqələndirilməsini təmin edir.
• Müəllimin planlaşdırmadan qiymətləndirməyə
qədər bütün fəaliyyətini istiqamətləndirir.
•Təlim prosesində kursantların müstəqilliyinin və
tətbiq bacarıqlarının genişlənməsinə imkan yaradır.

57.

•Təlim marağını gücləndirir, kursantların axtarışlara, yeni
məlumatlar əldə etməyə sövq edir.
•Məntiqi və yaradıcı təfəkkürü inkişaf etdirir.
•Tətbiqi xarakter daşımaqla zəruri həyati bacarıqların
formalaşmasına zəmin yaradır.
•Fəndaxili və fənlərarası inteqrasiya imkanlarını
genişləndirir.
•Fəal təlim şəraitinin yaradılmasını tələb edir.
•kursantların fərqli idraki imkanlarının nəzərə alınmsına
şərait yaradır.

58. Tapşırıq:

• Təlim prosesində istifadə olunan əlavə
resursların siyahısının tərtib edin.

59.

Əlavə resurslardan
istifadə
Elektron
resurslar
saytlar
Video
resurslar
Öyrədici
proqramlar
Elektron
dərsliklər
Tədrislə bağlı
oyunlar
Əlavə
resurslar
(mənbələr)
Təqdimatlar
Çap
resurslar
Kitab, jurnal
qəzet
Buklet,
bülleten

60.

Planlaşdırmanın
növləri
Perspektiv
Gündəlik

61.

GÜNDƏLİK PLANLAŞMA SXEMİ
Standart:
Məqsəd:
Mövzu:
İnteqrasiya:
Təlim forması:
Təlim üsulu:
Resurslar:
Dərsin gedişi:
• Motivasiya: problemin qoyuluşu
• Tədqiqatın aparılması:
• İnformasiya mübadiləsi:
• İnformasiyanın müzakirəsi:
• Nəticələrin ümumiləşdirilməsi:
• Qiymətləndirmə: (məqsədə görə müəyyən mərhələdən sonra
aparıla bilər)
• Ev tapşırığı: