1 amaliyot

1.

AMALIY MASHG’ULOT №1.
MAVZU: ZAHIRALASH USULLARI

2.

Elektron asboblar ishonchliligi ma’lum darajada ularni qurishda
foydalanilgan elementlar buzilmay ishlashiga bog‘liq bo‘ladi. Bundan kelib
chiqadigan ishonchlilikni ta’minlash masalasi o‘sha elementlarni buzilmay
ishlashini ta’minlanishiga olib keladi. Elementlar ishonchliligini qulay sonli
tavsifi buzilishlar intensivligi hisoblanadi. Jadval 3 da ko‘p tarqalgan
elementlarni buzilish intensivligi 0 haqidagi ma’lumotlar keltirilgan, ular
ma’lum turli va mo‘jalli apparaturani normal ish davrida ma’lumotlarni statistik
analiziga asoslangan holda olingan. Bu davrda berilgan tipli elementlarni
buzilish intensivligini doimiy qarash mumkin, ya’ni
0= const .

3.

Elementlar buzilish intensivligi ko‘pgina faktorlarga bog‘liq:
1. Tayyorlanadigan materiallar sifati;
2. Konstruksiyasi;
3. Tayyorlanish texnalogiyasi;
4. Ishlab chiqarish madaniyati;
5. Ishlatish sharoitlari;
6. Elementlar ishlash rejimi;
Nominal sharoitlar uchun buzilishlar intensivligini 0 bilan
belgilaymiz,bunda 0ni qiymati berilgan bo‘lsa u qanday haroratda, namlikda,
mexanik ta’sirlarda, elektrik yuklamada va boshqalarda olinganligi ko‘rsatilishi
kerak.

4.

Elementlar buzilish xavfiga foydalanish sharoitlarini ta’siri.
Buzilish intensivligiga tashqi faktorlarni ta’sir qilishi ta’sir etish
koeffitsiyentini yordamida hisobga olinadi. Misol uchun, nominal haroratdan
farqli o‘rab turgan muxit harorati ta’sir etish koeffitsiyenti
= 1/ 0
bo‘ladi, bu yerda 1 –berilgan t0 va boshqa sharoitdagi buzilish intensivli; 0nominal sharoitdagi buzilish intensivligi.

5.

Elementlar nomi
0 10-3soat-1
Qarshiliklar (rezistor)
0,00001-0,015
Sig‘imlar (kondensator)
0,00001-0,164
Transformatorlar
0,00002-0,064
Drossel, induktivlik katushkalari
0,00002-0,044
Rele
0,0005-1,01
Yarimo‘tkazgich diodlar
0,00012-0,5
Tranzistorlar
0,0001-0,9

6.

Bir xil maqsad uchun qo‘llaniladigan elementlar xar xil ishonchlilik darajasida
tayyorlanadi: yuqori (YU), o‘rta (O‘) va past (P).
O‘rta va past ishonchlilik darajasiga ega elementlar buzilish intensivligi, yuqori
ishonchlilik darajasiga ega elementga nisbatan Kid oshiriladi:
= Kid
Bu yerda Kid - ishonchlilik darajasi koeffitsenti.
Yuqori darajali ishonchli elementlar 1 ga, o‘rta darajalardagilari 10 ga, past
darajadagilari 100 gateng.
jadval orqali aniqlanadi.
Buzilish intensivligi umumiy xolatda quyidagi formula aniqlanadi.
= Kshd Kid Kyu K
Bu yerda Kid – ishonchlilik darajasi koeffitsenti
Ksh – ishlatish sharoitini hisobga oluvchi koeffitsenti
Kyu – elektr yuklanuvchi koeffitsent
K – boshqa faktorlarni hisobga oluvchi koeffitsiyent

7.

Elementlar buzilishiga ko‘proq mexanik va klimatik faktorlar sabab bo‘ladi:
sovuq hav, issiqlik, namlik va boshqalar.
Elementlarni ishlatish sharoitidagi buzilishlar xavfini yaqinlashtirilgan
(taxminiy) hisobini ishlash sharoiti koeffitsentini grafigi orqali aniqlash mumkin.
Ishonchlilik darajasini hisobga olingan holatidagi elementlar buzulishi xavfi.
λ= λ0 Ksh Kid bo‘ladi,
bu yerda. λ0 –1 – javdaldan olingan buzilish xavfining minamal qiymati.
A- meyoriy (I tajribasharoiti)
B – meyoriy (II yerdagi qurilmalar, III – kesmalar, VI – avtomobil, Vpoyezd, VI – togli joylar uchun qurilmalar)
3–rasm.
Ishlatish
koeffitsentini
aniqlash
sharoiti
uchun
V – fazaviy asboblar (VII – samalyotlar,VIII –
raketalarning ilk nusxalari, IX – zamonaviy raketalar
namunalari)
Misol: S(Kid =10) ishonchlilik darajasiga ega
bo‘lgan yerdagi asboblar uchun qarshilklarni buzilish
xavfini (intensivligini) aniqlang.
λ0= 0,0001 10-3, Kid=13
λ0= 0,0001 10-3 10 13 =0,13 10-3 buzilish/ soat

8.

Nazorat savollari.
1.Buzilishlar intensivligi ishonchlilikka qanday ta’sir ko‘rsatadi?
2.Vaqt intervali oxirida 1000 ta maxsulot buzilmay ishlayotgan edi. 100 soat
ichida ularni 100 tasi ishdan chiqdi. Buzilishlar intensivligini aniqlang.
3.Qanday ish sharoitlarida elementlarning ishonchlilik darajasi maksimal
bo‘ladi?