Дүниежүзі халықтарының тілдік әулеттері мен топтары (11 сабақ)

1.

Сабақтың тақырыбы: Дүниежүзі
халықтарының тілдік әулеттері мен топтары
Нұр-Сұлтан қаласы, № 7 мектепгимназиясының география пәні мұғалімі
Нарбаева Нұрсәуле Сәденқызы
7 - сынып

2.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты
• 7.4.1.1-дүниежүзі халықтарының
этнолингвистикалық жіктелуін түсіндіреді
Барлық оқушылар үшін:
Дүниежүзі халқықтарының этнолингвистикалық
жіктелінуін атап бере алады.
Көпшілік оқушылар үшін: Дүниежүзі
халқықтарының этнолингвистикалық жіктелінуін
түсіндіре алады.
Кейбір оқушылар үшін: Дүниежүзі
халқықтарының этнолингвистикалық жіктелінуін
біледі

3.

Құндылықтарға баулу
- «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы бойынша
«Жалпыға бірдей еңбек қоғамы»,
«Қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік
пен келісім» құндылығына баулу

4.

«Миға шабуыл» әдісі
1.Қандай
тілді ана
тілі деп
атайды?
2.Дүниежүзі
нде ең көп
таралған
тілді
атаңдар?
3.Қазақстан
халықтарының
тілдері күні
қашан және
қай күні
жарияланды?

5.

Этнос - бір халықты екіншісінен ажыратуға мүмкіндік
беретін ортақ белгілері бар қауымдастық
Ұлт – бір немесе бірнеше
этностарды біріктіретін топ.
Белгілі бір аумақта тарихи
қалыптасқан, бірыңғай тіл,
мәдени, психологиялық,
ділдік (менталитет), өмір
салты сияқты ерекшеліктер
тән әлеуметтік қауым
Халық -(тұрғындар) –
қандай да бір аумақта
тұрақты дамыған немесе
бүкіл жер шарын
жайлаған адамдар
Этнолингвистика – халықтың тілі мен тұрмыс-салты мен
әдепғұрпын, басқа халықтармен тарихи-мәдени байланысын
материалдық және рухани мәдениетін зерттейді

6.

Тіл-адамдар арасындағы қарымқатынастың басты құралы
Дүниежүзі тілдерінің саны 4000-5000
Тілдер
Тірі - қазіргі
кезде
қолданыста
жүрген
тілдер
Өлі қолданыста
н шыққан
тілдер (грек
тілі , т.б)
Мемлекеттер
Бір тілді –
Жапония
Екі тілді
– Канада
Көп тілді Үндістан

7.

Тіл әулеті - тілдер мен мәдениеттің ұқсастығы
Дүниежүзі тілдерінің
96%-ға жуығын
қамтитын 18 тіл әулеті
бар
Дүниежүзінде бірде-бір тіл
тобына кірмейтін тілдер бар.
Оларды оқшау тілдер деп
атайды (кет, баск, айн, нивх,
юкагир тілдері).
Әрбір тіл әулеті бір-біріне
жақын басқа тілдерге
ұқсамайтын тілдер
тобынан тұратын
тармақтарға бөлінеді

8.

Тіл әулеттері
Үндіеуропалық-
Дравиттік
Афроазиялық
Оралдық
Картвелдік
Алтайлық
Паратайлық
Қойсандық
Австроазиаттық
Синотибеттік
Австралиялық
Ніл-Сахаралық
Андомандық
Үнді
Негр-Кадофандық
Чукот-камчаткалық
Эскимос-әлеуеттік
Солтүстік Кавказдық

9.

10.

Тапсырма № 1
Берілген тілдердің дүниежүзінде таралуын төмендегі кестеге
толтыр:
Қытай, нивх, ағылшын, кет, орыс, баск, испан, юкагир.
Тілдердің таралуы
Кең тараған тілдер
Оқшау тілдер
Дескриптор:
Берілген тілдердің ішінен кең таралған тілдерді тауып жазады;
Берілген тілдердің ішінен оқшау тілдерді тауып жазады.

11.

Тілдердің таралуы
Кең тараған тілдер
Оқшау тілдер
Қытай
Нивх
Ағылшын
Кет
Орыс
Баск
Испан
Юкагир

12.

Тапсырма № 2
Берілген кестедегі бос орындарды кестелерді пайдаланып
халықтардың этнолингвистикалық жіктелуі бойынша толықтыр.
Тіл әулеттері
Тіл тобы
Халықтар
Қазақтар
Роман
Тибеттіктер
Үндіеуропалық
Дескриптор
Қазақ халқының тіл әулеті мен тіл тобын табады;
Роман тіл тобының тіл әулеті мен сөйлейтін халқын табады;
Тибеттіктердің тіл әулеті мен тіл тобын табады;
Үндіеуропалық тіл әулетіне жататын тіл тобы мен халқын табады.

13.

Тіл әулеттері
Тіл тобы
Халықтар
Алтайлықтар
Түркі
Қазақтар
Үндіеуропалық
Роман
Испандықтар*
Қытай-тибет
Тибет-бирмалық
Тибеттіктер
Үндіеуропалық
Словян*
Орыс*
* Басқа да жауаптар қабылданады

14.

Ой толғаныс.
Рефлексия.
Оқушылар сабақ туралы өз ойларын айтады.
«Жалғастыру әдісі».
Мұқағали Мақатаев - 90 жаста.
«Үш бақытым» өлеңін жалғастырып айтып шығады.

15.

Оқушыларды бағалау.
Мұғалім оқушыларды «Бас бармақ» әдісі арқылы
бағалайды.
Жарайсың!
Жақсы!
Талпын!
Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша
оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі
бойынша бағаланады.

16.

Үйге тапсырма
«3деңгейлік тапсырма » әдісі арқылы беріледі:
1) А деңгей
тақырыпты
оқып
мазмұндау
2) В деңгей
Қазақстан
халқы
Ассамблеясы
туралы
мәлімет жазу
3) С деңгей
көпұлтты
елдерге
мысал
келтіру.

17.

Назарларыңызға
рахмет!