Девиантты тұлғалық мінез-құлық алдын алу түрлері

1.

Девиантты
тұлғалық мінез-құлық алдын алу
түрлері

2.

Агрессия
Психологияда агрессия деп
өзгелерді өзіне бағындыру
немесе олардан басым болу
мақсатында шынайы ісәрекетте немесе қиялдауда
көрініс табатын үрдісті
(ұмтылысты) айтады.
Аталмыш үрдіс әмбебап
сипатта болады

3.

Агрессия
Агрессияның мақсаты жәбірнеушіге жапа
шектіру және басқа мақсатқа жету тәсілі
болуы мүмкін. Агрессия сыртқы нысандарға
немесе өзіне бағытталуы мүмкін. А.
Бандура және Р. Уалтерс бұндай
агрессияны асоциалды деп атайды және
әлеуметтік – деструктивті сипатты іс
әрекеттермен байланыстырылады.

4.

Агрессия
Агрессивті мінез-құлық сипаты көбінесе адамның
жасына қатысты ерекшеліктерімен анықталады.Әр
жас кезеңі дамудың спецификалық ерекшелігі оның
үлкендердің бедел – абыройының төмендеуі
фонында құрдастарының тобына тәуелділігі болып
табылады. Бұл жаста агрессивті болу “мықты
болып көрінуді немесе мықты болуды” білдіреді.
Агрессивті мінез-құлық балалық және жасөспірімдік жас үшін
әжептеуір үйреншікті құбылыс. Тұлғаның әлеуметтену үдерісінде
агрессивті мінез-құлық маңызды қызметтер атқарады.
Қалыпта ол қорқыныштан арылтады, өз мүдделерін қорғауға
көмектеседі, сыртқы қауіптн қорғайды , бейімделуге септігін
тигізеді.
Осыған байланысты агрессияның екі түрі туралы айтуа болады:
зарарсыз – бейімдеуші
деструктивті – дезадаптивті.

5.

Тәуелділік
Тәуелді (аддиктивті) мінез-құлық жеке тұғаның
девиантты мінез-құлық түрі ретінде, өз кезегінде,
көбінесе аддикция нысаны бойынша
анықталатын көптеген түрлерге бөлінеді.
Шынайы өмірге тәуелділіктің мынадай түрлері түрлері кең тараған:
а ) психоактивті заттар (заңды және заңсыз есірткі заттары);
ә ) ішімдік ( көптеген сыныптамаларда бірінші топқа жатқызылады);
б ) тағам;
в ) ойындар;
г ) жыныстық қатынас;
ғ ) дін және діни ғибаттар.

6.

Аутодеструктивті (саморазрушительное)
мінез-құлықтың формалары
Химиялық
тәуелділік (
шылым шегу ,
токсикомания,
есіркіге
тәуелділік,
дәрі –
дәрмеккке
тәуелділік,
ішімдікке
тәуелділік );
Тамақтану
тәртібін
бұзу (артық
жеу, ашығу,
тамақтан бас
тарту);
Гэмблинг –
ойындарға
тәуелділік (
компютерлік
тәуелділік,
құмар
ойындар)
Сексуалды
аддикацияла
р (зоофилия,
фетишизм,
пиггмалиониз
м,
трансвестизм,
эксбиционизм
, вуайеризм,
некрофилия,
садомазохизм
( глоссарийді
қараңыз));
Діни
деструктив
ті мінезқұлықтар
(діни
фанатизм,
секталарға
қатысу).

7.

Аутодеструктивті (саморазрушительное)
мінез-құлықтың формалары
Суицидтік мінез-құлық - өмірден айыру туралы
идеяларға бағытталған саналы әрекеттер.
Қарастырылып отырған мінез-құлық құрылымында:
өзіне-өзі қол жұмсау әрекеттері;
суицидтік көріністер (ойлар, ниеттер, сезімдер,
пікірлер, кеңестер).
• Суицидтік әрекет – бұл өліммен аяқталмайтын
өмірден айыру құралдарымен мақсатты түрде
жұмыс істеу.
• Аяқталған суицид – өліммен аяқталған әрекеттер.

8.

Өзін-өзі бұзатын мінез-құлықтың басқа
түрлері:
жәбірленушінің әрекеті (жәбірленушінің
мінез-құлқы),
татуировка,
пирсинг,
тоннельдер жасау,
шрам,
дененің модификациясы және т.б.

9.

Девиантты мінез-құлықты алдын-алу және
түзету
әлеуметтік ортаны ұйымдастыру;
ақпараттандыру;
балаларға ғана емес, сонымен бірге балаларды
өсіретін ересектерге де психологиялық білім беру;
әлеуметтік маңызды дағдыларға белсенді
әлеуметтік дайындық;
девиантты мінез-құлыққа балама қызметті
ұйымдастыру;
салауатты өмір салтын ұйымдастыру; жеке
ресурстарды белсендіру;
жағымсыз салдарды азайту.

10.

Қолданылған әдебиеттер
1. Абеуова И.А., Дусманбетов Г.А., Махаманова М.Н.,
Шерьязданова Х.Т. Психологическая служба в вузе .Алматы, 2004.
2.
Ақажанова А.Т., Садырова А. Девиантты мінез –
құлықтың кйбір теориялық сипаттамалары // Ізденіс .Алматы , 2007
3. Менделевич В. Психология девиантного поведения. – М.:
Речь, 2005. – 310 с.
4. Хомич А.В. Психология девиантного поведения. – Ростовн-Д.: Южно-российский гуманитарный институт, 2006. –
153 с.
5. Шнейдер Л.Б. Девиантное поведение детей и подростков.
– М.: Академический проект, 2005. – 245 с.
6. Шустов Д.И. Аутоагрессия, суицид и алкоголизм. – М.:
Когито-Центр, 2004. – 218 с.