Ашық жүйе ретіндегі басқару жүйесін жобалау

1.

3-тақырып. Ашық жүйе ретіндегі
басқару жүйесін жобалау.
3.1.Ашық жүйе ретіндегі
жобалау.
3.2.Жоба жасақтау.
басқару жүйесін

2. Ашық жүйе ретінде колледжішілік басқару жүйесін жобалау

ақпараттық
кадрлық (жобаға қатысушылар,
олардың білім, білік,
дағдылары)
қызығушылық (қажетті
ұстанымдар, жұмысқа қарымқатынасы)
ұйымдастырушылықбасқарушылық
концептуалдық
техннологиялық
қаржылық
материалдық-техникалық
нормативтік - құқықтық
Жобалау нәтижесі
Колледжішілік басқару жүйесін
жобалау процесі
Жобалық талдау
нәтижелері
Басқа да көздері
Жобалау көздері
Жобалау ресурстары:
Колледжішілік
басқару моделінің
проектісі
Кафедра
жетекшілерінің
кәсіби біліктерін
дамыту
Басқару жөніндегі
кеңесшілердің
кәсіби
құзіреттіліктерін
дамыту

3.

Ұйым ашық жүйе ретінде
Белгілері мен
қасиеттері
Сипаттамасы, негіздеме
Компоненттер
Жүйе элемент деп аталатын бөліктерден құралады.
Байланыс
Жүйе компоненттері өзара байланысқан.
Өзара әрекеттесу
Компоненттер жүйеге енісімен және шығысымен өзара әрекеттеседі,
қоршаған ортамен өзара әсерлесіп қарым-қатынасқа түседі.
Үрдіс
Өзара әрекет нәтижесінде болатын өзгерістер үрдіс деп аталады.
Холизм және
эмердженттік
қасиеттер
Жүйе – бүтіндік (holism - ағыл., < holos -грек. бүтін),
компоненттерінің өзара әсерлесуі нәтижесінде анықталатын
қасиеттер.
Идентификация
Жүйеге енбейтін құбылыстардан айыру және идентификациялауға
негіз болатын жүйенің қасиеттері.
Қоршаған орта
Жүйе құрамы болып табылмайтын, бірақ оған әсер еретін
құбылыстар, білімдер. Бұл жүйені қоршаған орта.
Концептуализм
Жүйе – концепцияны жасақтаушы топ немесе жеке адамның
мақсаты мен құндылықтарын сипаттайтын ерекше формалы
концепция.

4.

Ұйым ашық жүйе ретінде
Кірістер
Ақпарат.
Материалдар.
Капитал.
Еңбек
қорлары.
Түрлендірулер
Кірістерін өңдеу
және түрлендіру
(тиімді
басқарудан
тәуелді)
Шығыстар
Өнім және қызмет
көрсету.
Пайда (банкте).
Әлеуметтік
жауапкершілік.
Нарықтың үлесі.
Өсу.
Жұмысшылардың
қанағаттануы.

5.

Сыртқы ортаның факторлары
Сыртқы экономикалық орта және оның элементтері:
- капитал;
- жұмыс күші;
- баға деңгейі;
- жоғары кәсіби білікті кәсіпкерлер мен
администраторлардың болуы;
- үкімет, қаржы және салық саясаты;
- сатып алушылар;
- бәсекелестіктер.
Сыртқы технологиялық орта
Сыртқы әлеуметтік орта
Сыртқы саяси орта
Сыртқы этикалық орта

6.

Ұйым ішіндегі жағдаяттық факторлар
(ішкі айнымалы)
Мақсаттар – бірлесе жұмыс істейтін адамдар тобының қол жеткізуге
ұмтылатын күткен нәтижесі немесе нақты соңғы жай-күйі.
Міндеттер – белгілі бір уақытта белгілі бір тәсілмен орындалуы тиіс
жұмыс немесе оның бір бөлігі.
Құрылым – мақсатқа тиімді қол жеткізетін формаға келтірілген
басқару деңгейлері мен функционалды аймақтарының логикалық
қарым-қатынасы.
Технология – өндірістің кіріс элементтерін шығыс элементтеріне
түрлендіретін
құрал , ол машиналарды, механизмдерді,
интрументтерді, біліктер мен дағдыларды қамтиды.
Адамдар – ұйым, жетекшілер мен бағыныштылар.

7.

Басшының жеке мінез-құлық аспектілері
Қабілеттер
Дарындылық
Қарым-қатынас
Қажеттіліктер
Құндылықтар
Күтулер
Қабылдау

8.

Ішкі айнымалылардың өзара байланысы
Технология
Адамдар
Мақсаттар
Міндеттер
Құрылым

9.

Ғылыми басқару (1885-1920)
1. Міндеттерді орындау дың тиімді тәсілдерін анықтау үшін
ғылыми талдауды пайдалану.
2. Міндеттерді орындау мен олардың оқуын қамтамасыз ету
үшін жұмысшыларды іріктеу.
3. Қызметкерлерді міндеттерді тиімді орындау үшін қажет
қорлармен қамту.
4. Өнімділікті арттыру үшін материалдық ынталандыруды
жүйелі және дұрыс пайдалану.
5. Жұмыстан дәйектеу мен жоспарлауды бөлектеу.

10.

Басқару шешімдерінің теориясы жасақтауға
бағытталған:
- Ұжымда тиімді шешім қабылдау үшін математикалық
модельдеу әдістерге.
- Статистикалық шешімдер, ойындар теориясы
қолданып тиімді шешемдер қабылдау алгоритмдерге.
- Сандық қолданбалы және абстрактілі математикалық
экономикалық құбылыстарға.
т.б.

11.

Менеджментке қазіргі көзқарас жүйесі
Менеджменттік
классикалық
рационализмінен бас тарту.
мектебінің
басқару
Жүйелер теориясын басқаруда пайдалану.
Басқаруға жағдаяттық келуді пайдалану.
Менедженттің қоғам мен ұйымда жасаушы жекелеген
адамдар алдындағы әлеуметтік жауапкершіліктерін тану.
Басқару принциптерін қайта қарастыру.

12.

Басқару принциптері (XX ғасырдың 90 жылдары)
1. Жұмысшылармен тіл табысушылық.
2. Менеджменттің шарты ретінде жауапкершілік.
3. Төменнен жоғары, жоғарыдан төмен, горизонталь бағытта
ұйымдастырылатын коммуникация.
4. Жұмысшылардың қабілеттерін ашуға мүмкіндік беретін ұйымдағы
атмосфера.
5. Жалпы нәтижедегі әрбір жұмысшының үлесін міндетті түрде орнату.
6. Қоршаған ортадағы өзгерістерге тез бейімделу.
7. Жұмысы қанағаттандыратын адамдармен жұмыс әдістері.
8. Бірлескен топ жұмысында міндетті қатысу.
9. Қызметінде кездесетін адамдарды тыңдай білу.
10.Бизнес этикасы.
11.Адамдарға деген сенім мен адалдық.
12.Менеджменттің фундаменталды негіздеріне (сапа, шығын, сервис,
жаңашылдық, қорларды бақылау, персонал) сүйену.
13.Ұйымның қандай болуы керектігін алдын ала көре білу.
14.Жеке қызметінің сапасы және оны үнемі жетілдіру.

13.

Басқару деңгейлерін сипаттаудың екі тәсілі
Институттық деңгей
Басқару
деңгейі
Техникалық
деңгей
Жоғарғы буынды басқару
Ортаңғы буынды басқару
Төменгі буынды басқару

14. Ұйым

жасақталған жоспарды жүзеге
асырудың негізгі компоненттері мен
элементтерінің реттелуін бағыттау

15. Ұйым

• Жалпы мақсатқа жету үшін бірлескен
тиімді жұмыс істеуге мүмкіндік беретін
ұйымның құрылымын жасақтау үрдісі.
• Орындаушы адамдардың формальды қарымқатынасы мен көптеген мақсаттарын
жүйелі реттеумен байланысты функция

16. Ұйымның мақсаты

Ұйымның алдына қойған мақсаттарына
жетуді қамтамасыз ету

17. Ұйымдастырушылық жоспарлау кезеңдері

• стратегияны жүзеге асыру қызметінің маңызды
бағыттары бойынша ұйымды горизонталь
бағытта ірі блоктарға бөлу (бөлімдер, буын,
бөлімше т.б.);
• әртүрлі лауазымдық өкілеттіліктерінің сәйкестігін
орнату (команда мақсаттарын орнату,
мамандандыруларды тиісді пайдалану үшін ұсақ
бөлімшелерге бөлу);
• анықталған міндеттер мен функциялардың
жиынтығы ретінде лауазымдық міндеттерді
анықтау және нақты тұлғаларға орындауға
тапсыру.

18. Тиімді ұйымдастыру құрылымын жасақтау принциптері

• құрылымдық блоктар товар мен қызмет
көрсетуге, нарық пен тұтынушыға бағытталуы
тиіс;
• базалық блоктар – мамандардың және
командалардың мақсаттық топтары;
• басқарудың минималды деңгейіне және
бақылаудың кең зонасына бағытталу;
• жеке жұмысшының жауапкершілігі, бастама
көтеру мүмкіндігі.

19. Жоспарлау

• стратегияны практикалық жүзеге асыру
үрдісі, тиімді қызметті және ұйымның
болашақта дамуын қамтамасыз етеді,
анықталмағандығын азайтады.

20. Колледж, КЛ жоспары

• Жоспар алыс және жақын перспективаларға
анық жәненақты бағытталуы тиіс.
• Жоспар оқу-тәрбие үрдісінің барлық
кезеңінде үздіксіздік пен сабақтастықты
қамтамасызетуі тиіс.
• Бұл ұжым мен оның басшысының болашақ
жұмысының детальды моделі болуы тиіс.

21. Жоспарлау мәні

• Қызметтің негізгі түрлерін және
шараларын нақты орындалу мерзімі
мен орындаушыларын көрсеті отырып
анықтау

22. Жоспарлау мақсаты

• Бір жағынан педагогикалық және
әкімшілік ұжымның, екінші жағынан
студенттер ұжымының әрекеттерінің
бірлігін шыңдау.

23. Жоспарлау міндеттері

• Өскелең ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу бойынша
мемлекеттік органдар шешімдерін орындауды қамту.
• Педагогикалық ұжым қызметінің сұрақтарын
негізгілерін айқындау.
• Нақты шараларды, орындалу мерзімін,
орындаушыларды анықтау.
• Жекелеген орындаушылардың тәртіпке келтіру.
• Ұжым мүшелерінің жауапкершілігін көтеру.

24. Жоспарлауға қойылатын талаптар

• Іс-әрекеттің құрамының толықтылығы;
• Бүтіндік;
• Мазмұны мен мерзімі бойынша іс-әрекетін
реттеу;
• Барлық қорлармен теңгерімділігі (кадрлық,
ғылыми-әдістемелік, материалдық-техникалық,
қаржылық т.б.);
• Бақылаушылық;
• Қателіктерге сезімталдылығы (икемділік,
қуаттылығы).

25. Жоспар жасақтаудағы ережелер

• ғылымилығы;
• тиімділігі;
• кешенді шешім табу;
• перспективтілік.

26. Жоспардың құрылымы

• Кіріспе (нәтижені талдау, жаңа оқу
жылының міндеттері);
• Ұйымдастырушылық- педагогикалық
шаралар;
• Оқу-әдістемелік жұмыстар;
• Колледжішілік басқару жүйесі.

27. Жоспарлауда кездесетін сұрақтар

• Не жасау керек?
• Қашан, қандай кезеңде орындалуы тиіс?
• Бұл әрекеттерді кімдер орындауы тиіс?
• Бұл үшін қандай қорлар бар?
• Әрекеттер қандай тәсілдермен жүргізілуі тиіс?
• Орындаушы кіммен өзараәрекет жасауы тиіс?
• Әрекеттерді кім басқарады?
• Үрдіс пен нәтижені кім бақылайды?

28.

Жоспарлау түрлері
(Виды планирования)
-
Перспективті (стратегиялық)
- Ағымдық (жылдық оқу
жоспары)
Жедел (ОТҮ айлық күнтізбелік
жоспары, апталық, сабақ
жоспарлары)

29. Менеджердің жеке жоспары

Жеке жоспар – жұмыстың дұрыс стилінің
маңызды элементтерінің бірі.
Оқу орнының кешенді жоспарымен байланыс
Жоспарлаудағы нақтылық (нақты орындау
мерзімі)
Уақытты пайдалану тиімділігі
Жұмысты жоспарлаудың өзіндік тәсілдерін
таңдау

30.

Жұмыс жоспарларын алдын-ала құру ережесі
(Правила при составлении плана работы)
Ғылымилық (шынайылық, педагогикалық мақсаттылық,
қоғамның дамуының әлеуметтік және
экономикалық заңдарын есепке алу, оқыту мен
тәрбиелеудің психологиялық-педагогикалық
заңдылықтары, қалыптасқан тенденцияларды
талдау, оқу орнының алғышарттары мен
ерекшеліктері).
Тиімділік (орындаушылардың нақты мүмкіндіктерін,
факторларын, уақытын есепке алу).
Кешенді шешім табу (оқыту мен тәрбиелеудің мақсатміндеттерін анықтау).
Перспективтілік (мақсатқойғыштық, алыс және жақын
перспективаларды есепке алу).

31. Стратегиялық жоспарлау

Жоспарлау
- Басқару қызметінің негізі;
- Мақсат пен міндетті анықтауда қолданылады;
- Оларды жүзеге асыру тәсілдері мен мониторингті
белгілейді;
- Жоспарлау – мақсат пен оған жету жолдарын
анықтау;
- Жоспарлау үрдісінің нәтижесі мақсат пен ооған
қол жеткізу жолдарын анықтау болып табылады.

32. Жоспарлау артықшылықтары

- жоспарлау жетекшілерді перспективті түрде
ойлауға ынталандырады;
- бұл келесі бақылау қызметінің көрсеткіштерін
орнатуға әкеледі;
- білім ұйымындағы әрекетті реттеуді жақсарту;
- білім ұйымдарын кездейсоқ өзгерістерге
дайындау;
- алдағы жұмыстарында өз шешімдерін жүзеге
асыруға жетекшілерді ынталандыру;
- қорларды тиімдірек бөлуге ықпал ету;
- білім ұйымында бақылауды жақсарту.

33. Жоспарлаудың негізгі принциптері

стратегия қажет (ұзақ мерзімді жоспарлауда онсыз
дамуға да өмір сүруге де болмайды). Стратегия –
барлық қызметкерлерге және басқару шешімдерін
қабылдауға бағыттаушы;
қызметті жүйелеу қажет – жоспарлау, үрдістерді
сипаттау т.б.;
тоқтауға болмайды, үнемі кәсіпкерлік рух, тұрақты
даму қажет;
мультиміндеттілік;
қатардағы қызметкерлер үшін басшының
ашықтылығы;
Өкілеттікті бөлу.

34. Жоспарлаудың негізгі принциптері

- бірлік принципі (1 жоспардан келесі жоспар
алынады, стратегиялық, жылдық, айлық жоспар);
- қатысу принципі (мәселені шешуге қызметкерлердің
көп саны тартылады);
- үздіксіздік принципі;
- икемділік принципі (қажетіне қарай жоспардың
мазмұнын өзгертуге болады);
- дәлдік принципі (жылдық, айлық, бөлімше
жоспарларын деталдау).

35. Жоспарлаудың негізгі кезеңдері

Стратегиялық жоспарлау (Білім беру ұйымдары неге
қол жеткізгісі келеді?).
Жедел жоспарлау (тактикалық жоспарлау – Білім
ұйымдары алға қойған мақсаттарына қалай қол жеткізгісі
келеді?)

36. Жоспарлау үрдісін ұйымдастыру

• Жасақтаушылар құрамын анықтау.
• Жоспарлы құжатты жасақтау мерзімін орнату
(жұмыс кестесі).
• Әдістемелік қамту, жасақтаушылар оқыту.
• Әкімшілік қолдау (марапаттау, ҚТ қамтамасыз
ету).
• Жоспарлау үрдісін ақпараттық қолдау
(құжаттар, аймақты, әлеуметтік серіктестікті
дамыту жоспарлары т.б.).

37. Әкімшілік әдістер мен процедуралар

Жазалау
Ынталандыру
Рұқсат беру
Бақылау
Талаптар
Жауапкершілік
Тосқауыл қою

38. Миссия

- білім ұйымының қызметінің мәнін сипаттайды;
- білім ұйымының қызметінің мәнін және
философиясын сипаттайды, басқа
ұйымдардан айырмашылығын анықтайды;
- сұрақтарға жауап беру:
кім үшін? (оқушылардың мақсатты тобы);
не? (білім бағдарламасының мазмұны);
қалай? (білім бағдарламалары қалай
жүзеге асырылады)

39. Жақсы миссия келесі талаптарға жауап береді:

• Мемлекет (аймақ) саясатына сәйкестігі.
• Қоғаммен (сыртқы ортамен) құпталады.
• Қызметкерлермен (білім ұйымының ішкі ортасы)
құпталады.
• Жетекшілікпен орындалады.
• Ішкі қайшылықтар жоқ.
• «Дұрыс» басқару шешімдерінің индикаторлары
болып табылады.

40. Циклды жоспарлау ретінде пайдалану

Жоспарлау
Мақсат қою және осы мақсаттарға жетудің
тәсілдерін жоспарлауды бастаңыз.
Орындау
Жоспарлағаныңызды орындай және сынай
отырып жалғастырыңыз.
Тексеру
Әрекет
Орындау барысында және орындаған соң
мәліметтерді жинақтап, талдайсыз
(жоспарлаған мақсатыңызға қаншалықты
жақындағаныңызды анықтайсыз).
Алынған нәтижелерді талдауға сүйеніп,
үрдісті жақсарту мақсатында
жұмыстаныңыз.

41. Жоспарлау үрдісінің негізгі кезеңдері

БҰ миссиясын анықтау
сыртқы және ішкі ортаны талдау және бағалау
дамудың маңызды бағыттарын анықтау
стратегиялық жоспарды қалыптастыру
жедел жоспады қалыптастыру
жоспарды жүзеге асыру
мониторинг

42. Стратегиялық мақсаттарды анықтау (стратегиялық жоспарлау)

• БҰ сыртқы және ішкі ортасын талдауға негізделген.
• БҰ миссиясы мен дамыту бағыттарынан туындайды.
• Стратегиялық мақсаттар – БҰ 3-5 жыл аралығында ұмтылатын
нәтижелер.
• Стратегиялық мақсаттар жалпы сипатқа ие.
• Мақсат – қызмет нәтижесі, яғни ойын көрсеткіштермен өлшенетін
нақты формада беру.
• Стратегиялық мақсаттардың өзектілігін үнемі тексеріп отыру қажет,
олар өзгеріске ұшырап отырады.
• Стратегиялық мақсат БҰ даму ерекшеліктерін анықтайды.

43. Маркетинг

• Маркетинг (ағыл.сөзі Market - нарық)
- ұйымның қызмет көрсетуді
жылжыту үрдісіне әсер ететін
фактілерді анықтау қызметін зерттеу
саласындағы шаралар кешені
• Маркетинг – ұйымның
тұтынушығажоғары сапалы білім
қызметін ұсыну қабілеті

44. Маркетингтің міндеттері

• Қызмет көрсету сферасы қызметінің икемділігін көтеру.
• Тұтынушылардың сұранысына сай көрсетілетін қызмет түрлерін
тез өзгерту.
• Оқу тәрбие үрдісіне жаңа технологияларды жедел енгізу.
• Басқарудағы икемділік.
• Тез бейімделу білігі.
• Білім нарығымен ашылған жаңа мүмкіндіктерді жібермеу.
• Өзгерістерді тез анықтау.
• Өзгерістерді алдын ала көре білу білігі.

45. Маркетинг не береді?

Білім тұтынушыларын қандай қасиеттер алаңдатады;
Тұтынушылар қандай қызмет түрлерін және неге алғысы келетіні
туралы ақпарат алу;
Олар төлегісі келетін баға;
Қандай салаға капитал салған тиімді;
Ұйым қалай өз қызметін жүргізуді үрдісін жүзеге асыруды түсіну;
Білім нарығында жаңа қызмет түрлерін жылжыту бойынша кампания
өткізу;
Жанаманы қалай тұрғызу;
Қызметті жүзеге асыру шығындарының тиімді нұсқаларын есептеу
Қандай қызмет түрлері пайда әкелетінен анықтау.

46. Маркетингтің құрама бөлігі

• Өз әрекетінің стратегиялық негіздемесі (білім
нарығындағы қызмет перспективаларын бағалау,
тұтынушыға берілген қызмет түрлерінде қандай
өзгерістер енгізілгенін анықтау);
• Инновациядан тұтынушы не ұтатынын анықтау
бойынша жұмыс;
• Сұраныстар мен тұтынушылардың қалауларын
талдау;
• Тұтынушы құрамындағы демографиялық, әлеуметтік,
кәсіптік, ортадағы, саяси өзгерістерге максимальды
реакция беру.

47. Маркетинг түрлері

• Қызметке бағытталған маркетинг;
• Тұтынушыларға, клметке, тұтынушылар
тобына бағытталған маркетинг;
• Қызмет пен тұтынушыға бағытталған
маркетинг.

48. Білім қызметі мен еңбек нарығына талдау

• ҚР шаруашылық жағдаяттарды зерттеу,
ұйым қызметімен байланыс;
• Бәсекелестердің белсенділік деңгейін,
күшін бағалау;
• Бәсекелестердің жылдық есебі,
коммерциялық зерттеуі.

49. Маркетингті ұйымастыруға қазіргі көзқарастар

• Кіммен? Қалай? Қайда? Қашан? Қандай
көлемде?
• БІздің қызметіміз
• Бәсекелестер
• Қолданылады
• Сатылады

50. Тұтынушыларды (ата аналарды) зерттеу

• Білім нарығындағы тұтынушылардың мінез
құлық мотивтерін зерттеу.
• Зерттеу саймандары: тестілер,
сауалнамалар, сұрақтар, жобалық
әдістемелер.
• Зерттеу (еңбек нарығындағы жаңа қызмет
түрлеріне, мамандарға, жақсартуларға,
модернизациялауға қажеттілікті анықтау.

51. Тұтынушыларды анықтау

• Қандай қызмет түрін ұсынамыз? (қызметті
нақты анықтау);
• Не ұсына аламыз? (сыртқы және ішкі
тұтынушылар, оларды қанағаттандыру);
• Біздің тұтынушыларымыз кімдер? (кітапхана,
оқытушылар);
• Олар біздің қызметімізді қалай тұтынады?
• Олар бізден не күтеді?

52. Білім қызметін жылжыту құралдары

• Жарнама (ТВ, радио, пресса, арнайы әдебиет, жарнама
парақтары, буклеттер, брошюралар, стенділер, оқу
орнының щиттары);
• Тура маркетинг (болашақ талапкерлердің шақыру
билеттері, ашық есік күндері, почтамен таратылатын
ақпарат парақтары, брошюралар, буклеттер);
• Өткізуді ынталандыру (тұтынушылар қатысатын шаралар,
көрмелер, концерттер, байқаулар);
• Қоғаммен байланыс (БАҚ қызметінде көрініс табу);
• Жеке үгіттеу (сөз сөйлеу, конференциялар, талапкерлер, ата
аналар алдында сөйлеу, мектеп жетекшілерімен кездесу).

53.

Маркетингтің негізгі сөздері
сапа; қызмет; бағалылық
Маркетингтегі табыс құпиясы:
• Өзіңе үнемі сұақ қоя білу білігі;
• Көрегенділік, сезгіштікті дамыту;
• индустрия тұтынушы мен оның қажеттіліктерінен
басталады.
• Тұтынушылар тізбегі:
Сапаны жақсарту, бағаны төмендету, икемділікті
өсіру, реакция жылдамдығы

54.

Мәселелерді уақытында шешу
(Рациональное решение проблем (дискуссия)
Мәселені диагностикалау (толық және дұрыс)
Шектеулерді және шешім қабылдау көрсеткіштерін бере білу.
Балама ұсыныстарды анықтау
Балама ұсыныстарды бағалау
Балама ұсыныстарды таңдау
Жүзеге асыру
Кері байланыс

55.

Тапсырмаларды берудің тиімді белгілері
(Признаки эффективного делегирования полномочий)
Басқарудың ашық стилі (менеджермен бағыныштының
арасындағы кері байланыс)
Жүзеге асыру үшін қолайлы шарттарды жасақтау
Таланттарды, бағыныштылардың еңбегін тану
Қызметкерлерге көңіл бөлу (дау жанжалдарды уақтылы
шешу, әртүрлі адамдармен өзара қарым қатынас орнату)
Байланыс жүйесін құру (тиімді нәтижеге қол жеткізу үшін
контактілер орнату)
Белсенді позиция (мақсатты қызықтыратындай және қол
жеткізетіндей етіп қою)