Spawanie – mag + organizacja pracy spawacza

1. SPAWANIE – MAG + organizacja pracy spawacza

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
SPAWANIE – MAG
+ organizacja pracy spawacza
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

2. Spawanie metodą MAG

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Spawanie metodą MAG
Przygotował: Robert Hasiński
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

3. Slajd 3

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
MAG – spawanie metodą MAG, odbywa się za pomocą łuku
elektrycznego jarzącego się miedzy elektrodą topliwą w postaci gołego
drutu a materiałem spawnym w osłonie CO2.
Spawanie w osłonach gazowych metodą MAG jest stosowane do
spawania stali niestopowych, niskostopowych i wysokostopowych we
wszystkich pozycjach.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

4. Urządzenia do spawania w osłonie gazów metodą MAG/MIG

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenia do spawania w osłonie gazów metodą MAG/MIG
1. Urządzenia częściowo zmechanizowane – spawanie metodą
MAG/MIG
częściowo
zmechanizowane
zwane
spawaniem
półautomatycznym, stosowane jest do spawania w osłonie gazów takich
jak CO2 lub mieszankach gazowych AR+CO2 (metoda MAG) oraz w
osłaonie argonu ( Ar) lub mieszankach argonowych, np. Ar+Co2, Ar+He
lub Ar+02 (metoda MIG).
2. Urządzenia zmechanizowane – metoda bardziej ekonomiczna. Do jej
zalet należą : duża szybkość i wysoka jakość spawania oraz możliwość
spawania cienkich elementów, do których trudnością stosuje się inne
metody spawania. Urządzenie może być także wykorzystane do
napawania w osłonach gazowych kół i walców, nawet o małych
średnicach.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

5. Urządzenia częściowo zmechanizowane

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenia częściowo zmechanizowane
Urządzenie typu Minimag 241
produkcji OZAS_ESAB Sp.z.o.o
Urządzenie typu SYNERMIG - 401 do spawania
metodami Mig i Mag
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

6. Parametry techniczne na przykładzie urządzenia typu SYNERMIG - 401

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Parametry techniczne na przykładzie urządzenia typu SYNERMIG 401
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

7. Urządzenia zmechanizowane

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenia zmechanizowane
A2 Multitrac
Dane
techniczne
SAW
pojedynczy
SAW
podwójny
1,6-4,0 mm
1,6-4,0 mm
1,6-4,0 mm
-
2 x 1,2-2,5
mm
-
Prąd
spawania w
cyklu pracy
100%
800 A
800 A
600 A
Prędkość
podawania
drutu
9 m/min
9 m/min
19 m/min
47 kg
45 kg
43 kg
0,1-1,7 m/min
0,1-1,7 m/min
0,1-1,7 m/min
870 x 400 x
830 mm
870 x 302 x
830 mm
870 x 302 x
830 mm
Średnica
drutu:
* Stal
* Stal
nierdzewna
* Drut
proszkowy
*
Aluminium
Waga
Prędkość
spawania
Wymiary: dł x
szer x wys
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
GMAW
0,8-1,6
0,8-1,6
1,2-2,4
1,2-1,6
mm
mm
mm
mm

8. Slajd 8

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 232
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

9. Slajd 9

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podajniki drutu elektrodowego
Wszystkie urządzenia do spawania w osłonie gazu metoda MAG / MIG,
niezależnie od typu i firmy, są wyposażane w odpowiednie urządzenie
podające drut do uchwytu podczas spawania ( podajniki )
Podajniki mogą być wbudowane wewnątrz urządzenia tzw. COMPACT
–dotyczy to przeważnie podajników o mniejszym zakresie regulacji
prądu spawania. Podajniki stanowiące oddzielne urządzenie są
przenośne i można je ustawić jak najbliżej miejsca spawania.
Natomiast źródło prądu spawania jest zazwyczaj ustawione w jednym
miejscu z dala od miejsca spawania.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

10. Slajd 10

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podajniki drutu elektrodowego
Podajniki drutu dzielimy na:
dwurolkowe – mniejsze urządzenia spawalnicze.
czterorolkowe - które oprócz dodatkowego podawania drutu
powodują dodatkowo jego prostowanie, szczególnie przy spawaniu
drutami aluminiowymi i proszkowymi.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

11. Slajd 11

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podajniki drutu elektrodowego
MEK 20/20 C
ESABFeed Airmatic, M10
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

12. Slajd 12

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Uchwyty do spawania metodą MAG / MIG
Do spawania
w osłonach gazowych produkowane są uchwyty
spawalnicze o bardzo podobnych rozwiązaniach konstrukcyjnych.
Dlatego można je łatwiej wykorzystać do różnych urządzeń
spawalniczych, przeznaczonych do spawania metodami MAG i MIG
ora z drutami stalowymi pełnymi i proszkowymi, a także drutami z
metali niezależnych. Ważne aby uchwyt spawalniczy miał możliwość
przyłączenia przewodu Euro do układu podającego drut, ponieważ
większość urządzeń posiada eurozłącza o działaniu wielofunkcyjnym.
Do urządzeń częściowo zmechanizowanych stosuje się uchwytu typu
fajkowego i pistoletowego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

13. Slajd 13

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Uchwyty do spawania metodą MAG / MIG
Uchwyty fajowe mają przeważnie chłodzenie naturalne i możliwość
obrotu fajki z dyszą gazową wokół osi, co ułatwia spawanie w
miejscach trudno dostępnych.
Stosowane są również uchwyty fajkowe z chłodzeniem wodnym,
zależnie o wielkości prądu spawania. Przy spawaniu powyżej 200 A
uchwyty przeważnie chłodzone są wodą ( destylowaną ) w układzie
zamkniętym.
Uchwyty spawalnicze wykonane są z
materiału
elektroizolacyjnego
o
wysokich własnościach mechanicznych
odpornych na uderzania i o stosunkowo
małej masie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

14. Slajd 14

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 245
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

15. Slajd 15

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wyposażenie dodatkowe – butle na gazy techniczne
Wszystkie butle na gazy techniczne są zbiornikami przewoźnymi,
zamkniętymi zaworami butylowymi. Wykonane są ze stali niskostopowej
o podwyższonej wytrzymałości, ciągnione na gorąco za pomocą
specjalnych pras hydraulicznych. Mają różne wymiary gabarytowe
zależnie od pojemności wodnej butli.
Przeważnie używane są butle o pojemności 33-40 dm3, w których
ciśnienie próbne wynosi 19-22,5 MPa.
Na głowicy butli są podane oznaczenia techniczne, stanowiące metrykę
butli, których nie wolno zmieniać ani przerabiać. Butle na gaz skroplony
CO2 są malowane na kolor szary z napisem w górnej części kolorem
czarnym.
Zawory butli gazowych do wszystkich gazów ( oprócz acetylenu )
wykonane są z prasowanego mosiądzu. Różnią się tylko gwintem na
końcu butylowym, aby uniemożliwić zamianę reduktorów.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

16. Slajd 16

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wyposażenie dodatkowe – reduktory butlowe do CO2 i argonu
Reduktory służą do redukowania ciśnienia butlowego do wartości ciśnienia
roboczego. Do butli z gazem CO2 stosuje się reduktor dwustopniowy typu
2RBKW-0,15 R, przystosowany do urządzeń spawalniczych.
Obecnie do spawania w osłonie argonu i CO2 stosuje się te same reduktory
– dwumanometrowe, jednostopniowe ( bez rotametrów ).
Reduktor butlowy jednostopniowy do dwutlenku węgla CO2
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

17. Slajd 17

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wyposażenie dodatkowe – podgrzewacz elektryczny do CO2
Podgrzewacz elektryczny służy do podgrzewania korpusu reduktora
w celu zabezpieczenia go przed zamarznięciem, co może nastąpić
szczególnie przy dużym przepływie CO2 w czasie spawania oraz przy
niskiej temperaturze otoczenia.
Ilość przepływu CO2 z jednej butli nie powinna przekraczać 22-25
l/min. Przy zbyt dużym przepływie gazu wzrasta szybkość
odparowywania ciekłego CO2, co jest związane z dużym pobieraniem
ciepła z otoczenia butli, potrzebnego do odparowywania gazu. W
wyniku dłuższej pracy może nastąpić zjawisko resublimacji, tj.
zestalenie się gazu w kryształki lodu, które mogą zamknąć jego
dopływ do zaworu i jednocześnie do uchwytu spawalniczego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

18. Slajd 18

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 253
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

19. Slajd 19

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Charakterystyka stanowiska do spawania metodą MIG/MAG
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Źródło prądu spawania,
Podajnik drutu,
Uchwyt spawalniczy,
Butla z gazem osłonowym,
Stół spawalniczy,
Szpula z drutem elektrodowym,
Końcówka prądowa,
Łuk elektryczny,
Dysza gazowa.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

20. Slajd 20

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Materiały do spawania metodą MAG / MIG
Dwutlenek węgla CO2 wg PN-EN 439
Mieszanki gazowe.
Druty elektrodowe pełne ( lite )
Druty proszkowe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

21. Slajd 21

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Materiały do spawania metodą MAG / MIG – dwutlenek węgla CO2
Do spawania w osłonie CO2 stosuje się normalny dwutlenek węgla.
Jest to gaz bezbarwny, niepalny i nie podtrzymujący palenia, o smaku
orzeźwiającym, lekko kwaskowym. Nie jest trujący, lecz przy
koncentracji ponad 5% w powietrzu działa dusząco. Mogą także
powstać objawy osłabienia, nudności i zawroty głowy. Dlatego na
stanowiskach spawalniczych powinna działać skutecznie wentylacja
wyciągowa i nawiewna.
Dwutlenek węgla otrzymuje się przez spalanie koksu. Czystość
dwutlenku węgla spawalniczego wg normy PE-EN 439 powinna
wynosić 99,70%
Zanieczyszczenia dwutlenku węgla stanowią: tlen, azot i woda.
Zawartość wody (wilgoci) nie powinna przekraczać 0,228 g/m3.
Pozostałe zanieczyszczenia, takie jak chlorowodór, siarkowodór,,
fosforowodór, tlenki siarki i azotu oraz niektóre oleje mineralne, nie są
normalizowane i nie wpływają ujemnie na warunki spawania.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

22. Slajd 22

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Dwutlenek węgla jest dostarczany w butlach lub autocysternach w
stanie ciekłym albo też wstanie stałym jako suchy lód. Pod ciśnieniem
atmosferycznym występuje tylko wstanie gazowym.
Ilość dwutlenku węgla w butli określa się na wagę. Jeden kilogram
CO2 zajmuje 1,34 dm3, a po odgazowaniu w temperaturze +15 C przy
ciśnieniu 0,1 MPa daje około 550 dm3 gazu.
Dwutlenek węgla do spawania powinien być dobrze odwodniony, gdyż
w przeciwnym razie powoduje powstanie pęcherzy gazowych w
spoinie.
Dwutlenek węgla stosuje się do spawania metodą MAG stali
niestopowych i niskostopowych, lecz w stopniu ograniczonym ze
względu na gorsze własności spoin, a głownie mniejszą głębokość
wtapiania i duży rozprysk.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

23. Slajd 23

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Materiały do spawania metodą MAG / MIG – mieszanki gazowe.
Przeważnie do spawania elektrodą topliwą metodą MAG używa się
przeważnie jako gazu osłonowego mieszanek gazowych, do których
zalicza się gazy obojętne, jak np. argon, hel, azot, oraz gazy aktywne jak
dwutlenek węgla i tlen.
Osłona gazowa mieszanek wywiera istotny wpływ na proces spawania,
a w szczególności na właściwości fizyczne łuku, transport kropli do
jeziorka, mechanizm formowania spoiny oraz właściwości mechaniczne
złącza.
Głównym czynnikiem osłony gazowej jest ograniczenie dostępu
powietrza do strefy spawania, zwłaszcza jego składników: azotu, tlenu i
wilgoci.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

24. Slajd 24

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Gaz i mieszanki osłonowe w zależności od sposobu ich dzielą się wg PNEN 439:199 na następujące grupy:
1.
R – mieszanki redukujące
2.
I – gazy obojętne i mieszanki obojętne,
3.
M – ulatniające mieszanki na bazie argonu, zawierające tlen lub
dwutlenek węgla lub obydwa te gazy,
4.
C - silnie utleniające gazy lub mieszanki,
5.
F – gazy reagujące lub mieszanki redukujące.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

25. Slajd 25

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Szczegółowy podział gazów osłonowych ze względu na ich skład
chemiczny i przeznaczenie podaje poniższa tabela:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

26. Slajd 26

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

27. Slajd 27

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 260
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

28. Slajd 28

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Materiały do spawania metodą MAG / MIG – elektrody.
Druty elektrodowe pełne ( lite ) – do spawania stali niestopowych,
niskostopowych w osłonie CO2 i mieszankach gazowych stosuje się
druty elektrodowe gatunku G3si1 lub G4Si1 wg PN-EN 440,
produkowane przez różne firmy krajowe i zagraniczne.
Drut elektrodowy powinien być zupełnie gładki, czysty, o powierzchni
pomiedziowanej dla lepszej przewodności prądu elektrycznego oraz
zabezpieczenia przed korozją. Drut powinien być także bardzo
dokładnie nawinięty na szpulę, bez najmniejszych zagięć. Średnice
drutów stosowanych do spawania w osłonie gazów ochronnych
metodą MAG (produkcja krajowa) wynoszą: 0,8; 1,0; 1,2 i 1,6 mm.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

29. Slajd 29

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Materiały do spawania metodą MAG / MIG – elektrody.
Druty proszkowe – stanowią spoiwa elektrod ( drutów ) nieotulonych
które w środku mają rdzeń wypełniony składnikami spełniającymi rolę
otuliny. Są nazywane elektrodami samoosłonowymi, ponieważ
składniki proszkowe w czasie spawania wydzielają gazy osłaniające
łuk i jeziorko spawanego materiału.
Według normy EN-758 podane jest kilka rodzajów drutów
proszkowych oraz ich charakterystyka pod względem zastosowania do
spawania bez osłony gazu jak i w osłonie gazu. Są to druty typu: R, P,
B, M, V, W, Y i Z. Każdy z nich ma ściśle określone zastosowanie co
do rodzaju osłony gazowej, pozycji spawania, rodzaju proszku
tworzącego żużel – rutylowy, rutylowo- zasadowy lub zasadowofluorkowy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

30. Slajd 30

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Druty proszkowe – charakterystyka na przykładzie:
Drut proszkowy typu R – charakteryzuje się natryskowym
przechodzeniem metalu w łuku, niską ilością rozprysków, dobrą osłoną
jeziorka spoiny, tworzy żużel rutylowy, pozwala na spawanie w pozycji
podlonej (PA) i naściennej (PC). Wymaga stosowania gazu
osłonowego CO2 lub dla polepszenia stabilności łuku mieszanki
Ar/CO2.
Drut proszkowy typu W – przeznaczony jest do spawania bez
osłony gazu i w osłonie gazu, charakteryzuje się łukiem od krolowego
do natryskowego. Układ żużla zasadowo-fluorkowy umożliwia
uzyskanie dużych głębokości wtopienia. Niektóre druty proszkowe W
zawierają dodatki proszku metalowego. Są stosowane do jedno –
wielościegowego spawania w pozycji podlonej ( PA) i nabocznej (PB).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

31. Slajd 31

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Elektrody – charakterystyka.
Elektrody dzielimy na:
topliwe
nietopliwe
Elektrody topliwe- należą elektrody, które w czasie spawania stapiają
się w łuku elektrycznym i tworzą spoinę.
Elektrody nietopliwe - są elektrodami, które nie stapiają się w czasie
spawania, lecz utrzymują łuk elektryczny, który stapia brzegi
spawanego metalu, a przez dodawanie spoiwa w postaci
odpowiedniego drutu otrzymujemy spoinę.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

32. Slajd 32

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Elektrody topliwe
Do spawania łukowego przeważnie używa się elektrod topliwych. Do nich
należą elektrody:
nieotulone, czyli nie pokryte otuliną (goły drut),
elektrody otulone, w których drut jest pokryty warstwą otuliny, i
elektrody rdzeniowe, w których specjalny proszek znajduje się w
środku drutu (elektrody proszkowe).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

33. Slajd 33

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Elektrody nieotulone (goły drut) nie są zalecane do spawania łukowego
ręcznego, gdyż dają spoinę o niskich własnościach mechanicznych. Są
natomiast stosowane do spawania łukiem krytym, spawania żużlowego i w
osłonie argonu, CO2 i mieszankach gazowych.
Elektrody nieotulone - proszkowe samoosłonowe
W środku wypełnione są proszkiem, odgrywającym rolę otuliny. Elektrody
proszkowe wykonuje się z cienkiej taśmy, którą wygina się wielokrotnie w
kierunku podłużnym w celu otrzymania rurki o małej średnicy z kilkoma
fałdami w środku. Powstające przy tym wolne przestrzenie są jednocześnie
wypełnione masą proszkową w skład której wchodzą topniki oraz
sproszkowane metale i żelazostopy. Regulując skład chemiczny
sproszkowanej masy, otrzymuje się stopiwo o dowolnym składzie
chemicznym, z przeznaczeniem do spawania lub napawania różnych
gatunków stali niestopowych i niskostopowych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

34. Slajd 34

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Elektrody otulone
Do ręcznego spawania elektrody mają otulinę o rożnej grubości.
W zależności od grubości otuliny dzielimy elektrody na cztery grupy:
elektrody cienko otulone (zanurzane),
20% a (a - średnica drutu elektrody);
o
grubości
otuliny
do,
elektrody średnio otulone (prasowane), o grubości otuliny ; 20-40% a;
elektrody grubo otulone (prasowane), o grubości otuliny powyżej 40% a
(średnio 60% a);
elektrody bardzo grubo otulone
otuliny 100% i powyżej średnicy a.
(wysokowydajne)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
o
grubości

35. Slajd 35

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Łuk spawalniczy - rodzaje
Powstanie łuku elektrycznego.
Do zajarzenia łuku elektrycznego niezbędne jest źródło prądu dające
odpowiednie wartości napięcia (np. 50 - 90 V) i natężenia prądu (np. 50 300 A), niezależnie od typu urządzenia, w którym między biegunami
spawalniczymi następuje zamknięcie obwodu elektrycznego i zajarzenie
łuku.
Łuk prawidłowo zajarza się przez potarcie końcem elektrody o spawany
przedmiot, następnie unosi się elektrodę nieco w górę, aby między
elektrodą a przedmiotem spawanym powstała odległość nie
przekraczająca średnicy drutu elektrodowego. W tych warunkach
powstaje łuk elektryczny któremu towarzyszy wydzielanie się dużej ilości
światła i ciepła. Łuk utrzymuje się w powietrznej przestrzeni łukowej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

36. Slajd 36

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Aby łuk mógł się normalnie jarzyć w czasie spawania, warstwa
powietrza w przestrzeni łukowej musi ulec zjonizowaniu, tj. musi się
stać dostatecznie dobrym przewodnikiem prądu elektrycznego.
Zjonizowanie atomów powietrza w łuku elektrycznym polega na
tym, że w wysokiej temperaturze łuku cząsteczki gazów zawartych
w powietrzu i gazów wydzielonych z otuliny elektrody oraz par
metali rozpadają się na mniejsze, elektrycznie naładowane cząstki elektrony i jony. Elektrony ujemne są przyciągane przez anodę (materiał spawany), a jony dodatnie przez katodę (elektrodę). Strumień
wyzwolonych jonów i elektronów przepływa między elektrodą a
metalem spawanym, dzięki czemu jarzący się łuk staje się dobrym
przewodnikiem prądu i szybko doprowadza do stopienia metal
spawany i elektrodę.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

37. Slajd 37

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Charakterystyka łuku
W chwili zetknięcia elektrody ze spawanym przedmiotem (punkt a na rys.)
następuje zamknięcie obwodu zewnętrznego, w którym napięcie biegu luzem
(ok. 50 V) spada do wartości Ua, tj. do 10 V (normalnie do zera, jeżeli czas
zwarcia jest dłuższy) i zaczyna płynąć prąd o większym natężeniu, tzw. prąd
zwarcia /a. Przez oddalenie elektrody od przedmiotu na odległość średnicy
rdzenia elektrody zajarzą się łuk. Napięcie wzrasta wtedy do wartości Ub,
(ok. 25-30 V), koniecznej do utrzymania łuku, a natężenie prądu
przepływającego przez obwód nieco spada do /b, Napięcie, przy którym jarzy
się łuk, nazywany napięciem łuku, a przepływający prąd -prądem spawania.
Przy zajarzeniu łuku gdy napięcie spadnie do 0, to natężenie prądu zwiększa
się około 30% w stosunku do wartości ustawionej do spawania. Ten stan
powoduje przyklejenie się elektrody do metalu spawanego, a elektroda
rozgrzewa się nieraz do czerwoności. Dlatego zetknięcie elektrody z
metalem musi być bardzo krótkie, przez co napięcie nie spada do 0, lecz ma
wartość około 10 V i ułatwia zajarzenie łuku.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

38. Slajd 38

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Temperatura łuku
W łuku elektrycznym w czasie spawania wytwarza się duża ilość ciepła
oraz powstaje bardzo wysoka temperatura.
Temperatura stożka łuku jest znacznie wyższa niż temperatura katody i
anody. W warunkach normalnego spawania prądem stałym o średnim
natężeniu temperatura katody (elektrody stalowej) wynosi około 3000°C,
a anody około 3500°C. Natomiast temperatura stożka łuku (w osi) wynosi
około 5000°C. Dlatego głębokość wtopienia w materiał spawany w osi
łuku jest znacznie większa niż po zewnętrznej części łuku. Podczas
spawania prądem przemiennym temperatura katody i anody jest
wyrównana i wynosi średnio około 3200°C.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

39. Slajd 39

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Z powyższego wynika, że w jarzącym się łuku elektrycznym przy użyciu
prądu stałego powstaje na anodzie (+) temperatura wyższa o około
500°C niż na katodzie (-). Tę wyższą temperaturę spawacz powinien
wykorzystać do spawania cienkich blach stalowych, żeliwa, stali
nierdzewnych, metali nieżelaznych oraz do spawania elektrodami
zasadowymi, przyłączając elektrodę do dodatniego (+) bieguna źródła
prądu.
W procesie spawania łukowego tylko część energii cieplnej łuku
elektrycznego jest zużywana na stopienie spawanego metalu. Znaczną
część ciepła stanowią straty wynikające z promieniowania do otoczenia i
z przewodnictwa spawanego metalu. Rozkład energii cieplnej łuku
między elektrodą otuloną a spawanym metalem przedstawia, Z wykresu
tego wynika, że z energii wytworzonej przez łuk elektryczny przy
spawaniu stali niestopowej tylko 38% ciepła zużywa się na stapianie
elektrody i łączonych brzegów, natomiast resztę stanowią straty.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

40. Slajd 40

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ugięcie łuku
Zjawisko ugięcia łuku jest spowodowane polem magnetycznym
powstającym wokół przewodu, a tym samym wokół łuku elektrycznego.
Gdy przewód jest prosty,
wówczas linie sił pola magnetycznego mają
układ kołowy. Gdy przewód ma kształt zgięty lub zamknięty, wtedy po jego
stronie wewnętrznej powstaje zagęszczenie linii, a po stronie zewnętrznej rozrzedzenie linii pola magnetycznego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

41. Slajd 41

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Elastyczność łuku
Elastyczność łuku jest to zdolność wydłużania się łuku (w miarę
zwiększania się odległości elektrody od metalu spawanego) do pewnej
długości maksymalnej, zależnej od różnych czynników. Po
przekroczeniu tej odległości łuk gaśnie.
Przy spawaniu elektrodami otulonymi łuk daje się wydłużyć do 30 mm
wskutek intensywnej jonizacji przestrzeni łukowej. Poza tym na
elastyczność łuku mają wpływ następujące czynniki:
napięcie biegu luzem (im wyższe, tym większa elastyczność luku),
natężenie prądu (im większe, tym większa elastyczność),
rodzaj otuliny elektrody (skład i grubość otuliny),
przewodność cieplna i elektryczna materiału spawanego i elektrody
(na miedzi jarzenie łuku jest trudniejsze niż na stali).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

42. Slajd 42

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Systematyka niezgodności spawalniczych.
Z punktu widzenia wykrywalności (wielkości) niezgodności spawalnicze
można podzielić na dwie podstawowe grupy:
Niezgodności makroskopowe (np.
braki przetopu,
żużle,
pęcherze, podtopienia itp.), które można zobaczyć nie uzbrojonym okiem
lub przy powiększeniu do 30 razy i które są wykrywane powszechnie
stosowanymi w praktyce przemysłowej metodami badań nieniszczących.
Niezgodności mikroskopowe (np. mikropęknięcia, mikrowtrącenia
siarki, fosforu,
krzemu
itp.),
wykrywane
metodami
nieniszczącymi
z zastosowaniem specjalnych technik (np.
mikrorentgenografii, jądrowego rezonansu magnetycznego itp.) lub
metodami niszczącymi (zwykle metalograficznymi).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

43. Slajd 43

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Według usytuowania, niezgodności można podzielić na:
Niezgodności wewnętrzne -powstające w czasie lub po spawaniu
wewnątrz złączy.
Niezgodności
spawanego.
zewnętrzne
-występujące
na
powierzchni
złącza
Niezgodności spawalnicze mogą być klasyfikowane według różnych
kryteriów. Takim kryterium może być również kształt złącza. Z tego
punktu widzenia niezgodności spawalnicze można podzielić na:
Niezgodności przestrzenne (trójwymiarowe), np. pęcherze, żużle,
które przede wszystkim zmniejszają przekrój czynny złącza.
Niezgodności płaskie, tworzące ostry karb prowadzące w wielu
przypadkach do pęknięcia w konstrukcjach spawanych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

44. Slajd 44

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
NIEZGODNOŚCI SPAWALNICZE (WADY) W ZŁĄCZACH
Niezgodność: to niespełnienie ściśle ustalonych wymagań w stosunku
do wyspecyfikowanych ustaleń - zarówno braku jednej lub kilku
właściwości związanych z jakością (włącznie z niezawodnością) albo
jednego lub kilku elementów systemu jakości, jak i odejście od tych
wymagań
Wada:
to niespełnienie
wymagań
związanego
zamierzonym
użytkowaniem lub uzasadnionymi oczekiwaniami włączając te,
które są związane z bezpieczeństwem: uwaga - oczekiwania
powinny być uzasadnione w istniejących okolicznościach.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

45. Slajd 45

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Niezgodności w złączach spawnych według normy PN-EN
ISO 6520-1
Brak przetopu - może mieć wiele powodów, np. mały odstęp między
brzegami spawanego metalu lub brak odstępu, nieukosowanie blach
grubości ponad 4 mm, zbyt szybki posuw uchwytu i nieprowadzenie
otworka na przetop, małe natężenie prądu, brak opanowania techniki
spawania. Brak przetopu od strony grani (a) powoduje zmniejszenie
przekroju spoiny i osłabia wytrzymałość złącza spawanego. Między
spoiną a materiałem spawanym powstaje ostre przejście (karb), które
nawet przy małym kącie zgięcia doprowadza do pęknięcia spoiny.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

46. Slajd 46

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nadmierny przetop powstaje przy dużym odstępie między brzegami
spawanego
metalu,
niepozostawieniu
progu
w
blachach
ukosowanych, zbyt dużym natężeniu prądu, wykonywaniu spoiny
graniowej łukiem natryskowym, zbyt powolnym prowadzeniu uchwytu.
Nadmierny przetop jest poważną niezgodnością, ponieważ osłabia
złącza spawane w miejscach wskazanych strzałkami na pkt b.
Ponadto przeszkadza bardzo często w montażu z innymi elementami i
wymaga usunięcia, co zwiększa niepotrzebnie koszty produkcji.
Podczas spawania rur duży przetop utrudnia przepływ cieczy,
powodując spadek ciśnienia. Ponadto sople lub duże przecieki mogą
po oderwaniu spowodować awarię pomp, turbin lub innych urządzeń.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

47. Slajd 47

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nadmierny nadlew spoiny - powstaje przy dużym wzniesieniu spoiny
ponad powierzchnię części łączonych. Między metalem a spoiną tworzą
się karby ułatwiające pęknięcia, szczególnie w czasie drgań, wstrząsów
lub wibracji. Powstają większe naprężenia spawalnicze oraz większe
zużycie spoiwa. Często duży nadlew wymaga dodatkowej obróbki
mechanicznej, co zwiększa koszty produkcji.
Normalna wysokość nadlewu spoiny, nie wpływająca na zmniejszenie
wytrzymałości na zginanie, powinna wynosić 10-15% grubości metalu
spawanego. W blachach grubych (powyżej 40 mm) wysokość nadlewu
spoiny może wynosić 6-7% grubości materiału spawanego i nie powinna
przekraczać 3 mm.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

48. Slajd 48

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wklęsłość spoiny - powstaje wskutek niewypełnienia rowka spoiwem.
Spoina wklęsła jest mało wytrzymała, ponieważ ma mniejszy przekrój niż
materiał spawany. Niezgodność tę należy usunąć przez nałożenie jeszcze
jednej warstwy o wymaganym nadlewie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

49. Slajd 49

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podtopienia od strony lica i grani
Podtopienia stanowią większe lub mniejsze wgłębienia jedno lub
dwustronne między spoiną a materiałem spawanym . Najczęściej
występują przy spawaniu w pozycji pionowej, naściennej i okapowej,
wskutek nieprawidłowej techniki spawania i parametrów spawania.
Tego rodzaju błędy popełniane przy spawaniu prowadzą do osłabienia
złącza i narażają na łatwe powstawanie pęknięć, szczególnie przy
obciążeniach
zmiennych.
Przy
spawaniu
konstrukcji
mniej
odpowiedzialnych dopuszczalne jest nieznaczne podtopienie, które nie
powinno przekraczać 1-1,5 mm grubości materiału spawanego. Przy
obciążeniach stałych nie mają większego wpływu na trwałość konstrukcji.
Podtopienia w złączach pracujących przy obciążeniach zmiennych muszą
być usunięte przez szlifowane.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

50. Slajd 50

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Kratery - powstają wskutek nieprawidłowego zakończenia spoin. Miejsca
zakończenia spoin mają nieraz znaczne wgłębienia i brak w nich spoiwa.
Kratery powstają przy zbyt dużym natężeniu prądu i przy układaniu spoin
wielościegowych na krótkich elementach w jednym kierunku. Przy
zakończeniu spawania na brzegach materiału koncentruje się duża ilość
ciepła, co prowadzi do wycieku stopiwa i powstania krateru. Dla uniknięcia
powstawania kraterów podczas spawania, oprócz dobrania odpowiednich
parametrów należy jeszcze przy zakończeniu spoiny stosować krótkie
przerwy w spawaniu. W ten sposób powstaje przyspieszenie krzepnięcia
metalu i łatwiejsze wypełnienie brakującej części spoiny.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

51. Slajd 51

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Pęknięcia - mogą powstawać wskutek szybkiego chłodzenia spoin,
szczególnie w przypadku spawania stali o wyższej zawartości węgla, na
grubych elementach i w niskich temperaturach. W tych warunkach powstaje
podhartowanie strefy wpływu ciepła, co sprzyja powstawaniu pęknięcia w tej
strefie.
W innym przypadku pęknięcia mogą być spowodowane dużymi naprężeniami
spawalniczymi,
przekraczającymi
granicę
wytrzymałości
materiału
spawanego. Pęknięcia mogą mieć kształt podłużny, poprzeczny lub
promieniowy, zależnie od lokalizacji wady.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

52. Slajd 52

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Pęcherze i pory gazowe.
Pęcherze powstają wskutek rozpuszczania się w ciekłym metalu pewnej
ilości gazów, które nie zawsze w porę zdążą się wydostać na zewnątrz
spoiny. W przypadku cięższych gazów od powietrza oraz zbyt szybkiego
stygnięcia gazy pozostają w spoinie, tworząc w niej pęcherze . Dużo
pęcherzy i porów powstaje przy spawaniu elektrycznym elektrodami
wilgotnymi.
Przy spawaniu w osłonie CO2 główną przyczyną powstawania pęcherzy
gazowych jest najczęściej duża wilgotność CO2. Inne powody to spawanie
materiałów, które mają powierzchnie mokre od rosy, deszczu lub śniegu,
zanieczyszczone lakierem, farbą (minią), smarem lub olejem. Substancje
te, spalając się w czasie spawania tworzą dużą ilość ciężkich gazów
rozpuszczających się w spoinie i powodują powstawanie pęcherzy
gazowych. Dlatego przed spawaniem należy usunąć wszelkie
zanieczyszczenia z powierzchni spawanego materiału.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

53. Slajd 53

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zażużlenie - zdarza się często podczas spawania i ma charakter
osiadania się żużli w spoinie w kształcie zwartych gniazd lub w postaci
pasmowe .
Zażużlenie może występować w dwojakiej postaci, a mianowicie:
w postaci tlenków lub innych wtrąceń niemetalicznych, które wytworzyły
się w czasie spawania i nie wypłynęły z ciekłego metalu na powierzchnię
spoiny lub mocno skorodowanej powierzchni materiału spawanego;
w postaci cząsteczek żużla powstającego w czasie spawania,
szczególnie przystosowaniu niskiego natężenia prądu.
Zażużlenia zmniejszają przekrój spoiny i osłabiają wytrzymałość.
Niedopuszczalne zażużlenia należy usunąć przez wycięcie i ponowne
zaspawanie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

54. Slajd 54

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przyklejenie - powstaje przy spawaniu wskutek niepołączenia
stapiającego się spoiwa z metalem spawanym.
Przyklejenia są skutkiem stosowania małego natężenia prądu. Mogą także
powstawać przy szybkim przesuwaniu uchwytu w czasie spawania. Spoina
przyklejona ma małą wytrzymałość i łatwo ulega rozdzieleniu w miejscu
przyklejenia. Przyklejenia mogą występować między materiałem a spoiną
(brzegowe) lub między warstwami spoin (międzywarstwowe).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

55. Slajd 55

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Bezpieczeństwo pracy – ogólne zasady.
Roboty wykonywane przez spawaczy należą do prac odpowiedzialnych ze
względu na jakość spawania, a także ze względów humanitarnych,
ponieważ spawanie jest pracą szkodliwą dla zdrowia. Spawacze zostali
zaliczeni do 1 grupy zatrudnienia jako pracy szkodliwej dla zdrowia i
korzystają z pewnych przywilejów socjalnych zgodnie z Rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 (Dz. U. Nr 60 poz. 279), powinni
otrzymywać posiłki i napoje. Mogą przechodzić na emeryturę po 60 roku
życia, po przepracowaniu w zawodzie spawacza 15 lat. Obowiązuje
książka spawacza i wpis do książki o przebiegu pracy spawalniczej. Jest to
warunkowane ciągłością pracy na stanowisku spawacza przez pełną
dniówkę roboczą co musi być potwierdzone przez zakład pracy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

56. Slajd 56

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Spawacz przed podjęciem pracy na stanowisku spawacza musi być
poddany badaniom lekarskim. Każdy spawacz powinien przechodzić
okresowe badania lekarskie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku (Dz. U. Nr 69 poz. 332). Na
podstawie wymienionego rozporządzenia lekarz ustala okres badań
lekarskich pracownika, zależnie od tego, jakie zagrożenie chorobowe
występuje na jego stanowisku pracy. Spawacz wykonujący zawód
narażony jest na wiele okoliczności zachodzących w procesie spawania,
np. występuje szkodliwe działanie pyłów, gazów i par metalicznych,
promieniowanie łuku elektrycznego, prąd elektryczny i wiele innych
czynników. Samo siedzenie przy spawaniu wpływa na ograniczenie
układu krążenia oraz układu dróg oddechowych, co z czasem prowadzi do
powstawania chorób serca a także żołądka lub dwunastnicy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

57. Slajd 57

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. (Dz. U.
Nr 40 poz. 470) w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach
spawalniczych określa wymagania, jakie powinny być przestrzegane
przy spawaniu, napawaniu, lutowaniu, zgrzewaniu i cięciu termicznym
metali i tworzyw termoplastycznych. Trudno w tym przypadku
przytaczać wszystkie paragrafy podane w wyżej wymienionym
rozporządzeniu.
Jednak zakłady stosujące w produkcji wymienione technologie
spawalnicze powinny zapoznać się z tymi przepisami. Szczególnie jest
to ważne dla osób, które prowadzą wykłady teoretyczne i ćwiczenia
praktyczne
na
kursach
spawania
lub
inspektorów
bhp.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

58. Slajd 58

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ważniejsze ogólne wymogi są następujące:
Spawanie może wykonywać osoba, która została przeszkolona w tym
zawodzie i zdała egzamin z przedmiotów zawodowych (praktyki i teorii)
oraz ze znajomości przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a także
przepisów przeciwpożarowych.
Spawacz powinien być zaopatrzony w odpowiedni sprzęt ochrony
osobistej, tj. ubranie robocze, fartuch spawalniczy, rękawice ochronne,
buty robocze, nakrycie głowy (beret lub kask) oraz tarczę spawalniczą lub
przyłbicę, zaopatrzone w odpowiednie szkła (barwne i białe), a także
narzędzia pomocnicze – szczotkę stalową i dziobak. Dotyczy to
wyposażenia spawacza elektrycznego.
Spawacz gazowy korzysta najczęściej z takiego sprzętu, jak: ubranie
robocze, okulary do spawania, ochraniacze na buty i łydki, ochraniacze
na rękawy, fartuch i rękawice. Przy spawaniu na kolanach spawacz
powinien mieć nakolanniki skórzane wyłożone grubą wkładką filcową.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

59. Slajd 59

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Z pomieszczeń zagrożonych pożarem należy usunąć materiały
palne lub zabezpieczyć je materiałami niepalnymi (koce lub maty
przeciwpożarowe, blachy), ewentualnie, gdy jest to możliwe, zlać
wodą.
Nie wolno wykonywać prac spawalniczych w odległości mniejszej
niż w promieniu 5 m od materiałów łatwopalnych niebezpiecznych przy
zetknięciu z ogniem .
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

60. Slajd 60

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Spawanie powinno być wykonywane w osobnym pomieszczeniu
(spawalni), w którym powinny być spełnione następujące warunki:
• powierzchnia jednego stanowiska roboczego powinna wynosić
najmniej 4 m2 ;
• powierzchnia podłogi nie zajętej przez urządzenia i sprzęt
powinna wynosić co najmniej 2 m2;
• wysokość spawalni – minimum 3,75 m;
• objętość pomieszczenia – co najmniej 15m3 na każde
stanowisko;
• skuteczna wentylacja ogólna i stanowiskowa.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

61. Slajd 61

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Odstępstwa od powyższych zasad dopuszczalne są jedynie w
przypadkach, gdy jest to konieczne ze względu na produkcję oraz w
warunkach montażowych.
Spawanie na otwartej przestrzeni jest możliwe pod warunkiem, że
stanowisko robocze spawacza będzie zabezpieczone przed opadami
atmosferycznymi za pomocą odpowiednich daszków lub matami
nieprzemakalnymi; w razie burzy i wyładowań atmosferycznych
(piorunów) spawanie, szczególnie elektryczne, musi być przerwane, a
urządzenia spawalnicze odłączone od napięcia sieci elektrycznej.
Stałe stanowisko do wykonywania spawania elektrycznego w
pomieszczeniu powinno mieć wentylację ogólną i stanowiskową.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

62. Slajd 62

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ściany i sufity spawalni oraz ściany kabin spawalniczych powinny
być pomalowane farbami matowymi.
Stanowiska spawalnicze usytuowane w różnych miejscach, w hali
produkcyjnej lub poza spawalnią, muszą być odsłonięte parawanami
stałymi lub przenośnymi w celu zabezpieczenia osób pracujących w
pobliżu przed szkodliwym działaniem promieni łukowych – parawany
muszą być wykonane z materiału niepalnego. Obecnie produkowane
są przesuwne ściany ochronne z zasłoną foliową, pokryte niebieską
epoksydową powłoką piankową przeciwzapalną. Zasłona spawalnicza
ma wysokość około 2000 mm i składa się z trzech części, z
możliwością dostosowania jej do warunków spawania.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

63. Slajd 63

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nie wszystkie punkty wyżej podane są ujęte w Rozporządzeniu MG. W
Rozporządzeniu podaje się szereg odnośników do szukania wielu
przepisów w innych rozporządzeniach lub wytycznych resortowych.
Spawacz powinien mieć podane w jednym opracowaniu najważniejsze
zalecenia w zakresie przepisów bhp, które wiążą się z jego pracą
zawodową.
Brak
podstawowych
wiadomości
prowadzi
do
nieprzestrzegania przepisów przy spawaniu, dochodzi do wypadków
często śmiertelnych i groźnych pożarów. Dlatego dodatkowo
przedstawione są tylko niektóre wymagania jakie powinny być
przestrzegane przez spawaczy.
Istnieje również Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy. Niektóre punkty podane w tym rozporządzeniu dotyczą
także prac spawalniczych, szczególnie wymienione w paragrafach 82 - 90.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

64. Slajd 64

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Typowe niebezpieczeństwa w pracy spawacza.
ŁUK może być niebezpieczny w sytuacjach:
Patrzenie bezpośrednio na łuk jest szkodliwe dla oczu - zawsze stosować
maskę ochronną, a osoby postronne ochraniać ekranami z odpowiednim
filtrem lub ostrzegać o niebezpieczeństwie bezpośredniego patrzenia na
łuk, iskry lub roztopiony metal. Maska ochronna i wkład filtrujący powinny
spełniać wymogi stosownych norm.
Dla ochrony skóry stosować odpowiednią odzież ochronną wykonaną z
wytrzymałego, niepalnego materiału.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

65. Slajd 65

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
OPARY i GAZY mogą być niebezpieczne gdy:
Opary i gazy wydzielające się podczas spawania mogą stanowić
zagrożenie dla zdrowia
Stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w wyciąg wentylacyjny.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

66. Slajd 66

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
PORAŻENIE ELEKTRYCZNE może zabić w następujących przypadkach:
Gdy urządzenie jest włączone do sieci wszystkie elementy tworzące obwód prądu
spawania są elektrycznie "gorące" - nie dotykać ich gołą ręką ani przez wilgotną
odzież. Obsługujący półautomat powinien być wyposażony w odzież ochronną, która
obejmuje: maskę ochronną, rękawice, fartuch i buty.
Odizolować się elektrycznie od miejsca spawania i uziemienia za pomocą
stosownych środków. Upewnić się czy zastosowane środki obejmują wystarczająco
duży obszar dla zapewnienia bezpiecznej pracy.
Jeśli proces spawania musi być prowadzony w warunkach szczególnego narażenia
na niebezpieczeństwo porażenia elektrycznego (w zawilgoconych miejscach, na
metalowych konstrukcjach takich jak podłogi, kraty lub metalowe podesty; w
niewygodnych pozycjach pracy takich jak na siedząco,) powinno się stosować
następujące urządzenia:
półautomat ze stałym wyjściowym napięciem DC,
prostownik spawalniczy DC z elektrodą otuloną,
transformator lub inwertor AC z ograniczoną regulacją napięcia.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

67. Slajd 67

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podczas spawania, drut spawalniczy na szpuli jest również pod napięciem.
Pewnie mocować przewód powrotny do elementu spawanego i jak najbliżej
miejsca spawania, zapewniając mu jak najlepszy kontakt.
Miejsce pracy i element spawany powinny być dobrze uziemione.
Kable spawalnicze, przewód sieciowy, uchwyt spawalniczy, zacisk uziemiający jak
i samo urządzenie spawalnicze powinny by utrzymywane w dobrym stanie
technicznym, zapewniającym bezpieczeństwo pracy. W przypadku stwierdzenia
uszkodzenia izolacji któregokolwiek z elementów obwodu spawania, natychmiast
należy go wymienić.
Nigdy nie zanurzać elektrody lub uchwytu w wodzie dla ich ochłodzenia.
Nigdy jednocześnie nie dotykać elektrycznie "gorących" części uchwytów
spawalniczych podłączonych do dwóch urządzeń spawalniczych, ponieważ
napięcie pomiędzy nimi może mieć wartość sumarycznego napięcia stanu
jałowego obu urządzeń.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

68. Slajd 68

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
ISKRY mogą spowodować pożar lub wybuch:
Iskry powstające podczas spawania mogą być przyczyną pożaru lub
wybuchu!
Unikać niebezpieczeństwa wybuchu pożaru w miejscu spawania. O ile to
możliwe okrywać je, zabezpieczając przed iskrami mogącymi być
zarzewiem ognia. Należy pamiętać, że iskry i wysoka temperatura
pochodzące od łuku spawalniczego łatwo przenikają przez małe szczeliny,
szpary i otwory do przyległego obszaru. Unikać spawania w pobliżu
hydraulicznej armatury. Sprawny sprzęt przeciwpożarowy winien być
usytuowany w widocznym i łatwo dostępnym miejscu.
Wszystko co może się zapalić lub wybuchnąć usunąć z pola pracy.
Nie podgrzewać, nie ciąć, ani nie spawać zamkniętych pojemników na
paliwo lub inne chemikalia - może to spowodować wybuch.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

69. Slajd 69

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przed spawaniem, cięciem lub podgrzewaniem pojemniki powinny być
dobrze wentylowane.
Kabel spawalniczy powinien być podłączony do miejsca spawania
najbliżej jak to możliwe - unika się wtedy przepływu prądu spawania
przez sąsiednie elementy a co za tym idzie zmniejsza się
niebezpieczeństwo wystąpienia przegrzania z dala od miejsca spawania
i wystąpienia tam zagrożenia pożarem.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

70. Slajd 70

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
BUTLA może wybuchnąć:
Uszkodzona butla z gazem osłonowym może eksplodować!
Stosować tylko butle atestowane z odpowiednim rodzajem gazu i
zalecanym ciśnieniem. Wszystkie elementu obwodu zasilania gazu
ochronnego takie jak: wąż. złączki i regulator powinny być stosowne do
urządzenia i być utrzymywane w dobrym stanie technicznym.
Butla z gazem powinna być w pozycji pionowej, zabezpieczona przed
wywróceniem się np. za pomocą łańcucha.
Zachowywać bezpieczną odległość butli od miejsca spawania.
Nie narażać butli z gazem na jakiekolwiek uszkodzenia mechaniczne.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

71. Slajd 71

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nigdy nie dotykać elektrody, uchwytu spawalniczego lub jakiegokolwiek
"gorącego" elementu obwodu spawania do butli z gazem!
Nie zbliżać głowy, a szczególnie twarzy, do zaworu butli z gazem,
podczas jego odkręcania.
Podczas przerw w spawaniu zawór butli musi być zawsze zakręcony.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

72. Slajd 72

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
WENTYLATOR może być niebezpieczny:
Utrzymywać urządzenie sprawnym technicznie, obudowa i wszystkie
osłony powinny być dobrze przymocowane, uniemożliwiając dostęp do
wnętrza urządzenia.
Podczas uruchamiania, użytkowania i napraw nie zbliżać rąk, włosów,
ubrania ani jakichkolwiek narzędzi do obracającego się wentylatora.
Zawsze zachowywać najwyższą
poruszających się części.
uwagę
pracując
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
w
pobliżu

73. Slajd 73

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
POLE ELEKTROMAGNETYCZNE może być niebezpieczne:
Prąd elektryczny płynący przez jakikolwiek przewodnik wytwarza wokół
niego pole elektromagnetyczne. Prąd spawania wytwarza pole
elektromagnetyczne wokół kabli spawalniczych i wokół samego
urządzenia.
Narażanie się na oddziaływanie pola elektromagnetycznego podczas
spawania może mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie. Skutki tego
oddziaływania nie są obecnie do końca znane.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

74. Slajd 74

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Dla zminimalizowania oddziaływania pola elektromagnetycznego każdy
spawacz powinien:
oba kable spawalnicze układać równolegle i jak najbliżej siebie,
nigdy nie oplatać się kablami prądowymi, a w czasie spawania nie
przebywać pomiędzy nimi i bezpośrednio przy urządzeniu,
podłączać zacisk kabla jak najbliżej miejsca spawania,
pole elektromagnetyczne pochodzące od pracującego urządzenia
może zakłócać pracę urządzeń elektronicznych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

75. Slajd 75

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Półautomaty są urządzeniami do spawania stali konstrukcyjnych
niskowęglowych i niskostopowych (metodą MAG), oraz stopowych,
aluminium i jego stopów (metodą MIG), w osłonie gazów ochronnych.
Do spawania Al i jego stopów należy w podajniku drutu stosować rolki z
rowkiem typu U, a w uchwycie spawalniczym teflonowe prowadnice drutu
oraz końcówki do Al.
Półautomaty są urządzeniami typu "compact" tzn. źródło prądu i podajnik
drutu elektrodowego są w jednej obudowie.
Przystosowane są do zasilania z trójfazowej sieci 400V, 50HZ.
Zapewniają uzyskiwanie prawidłowych połączeń spawanych elementów ze
stali niskowęglowej i stopowej o grubości od 0,8 do 4 mm, dla prądu
spawania w zakresie od 40 do 160 A i drutu o średnicy od 0.6 do 1,0 mm,
oraz dla prądu spawania od 40 do 240 A i drutu o średnicy od 0,6 do 1,2
mm.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

76. Slajd 76

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Umożliwiają spawanie w sposób ciągły, punktowy i przerywany.
Posiadają skokową regulację napięcia spawania.
Umożliwiają płynną regulację prędkości podawania drutu elektrodowego.
Wyposażone są w przeciążeniowy układ zabezpieczenia termicznego,
Wyróżniają się zwartą i prostą w obsłudze konstrukcją.
Wyposażone są w półkę dla ustawienia butli z gazem osłonowym.
Szczególnie nadają się do zastosowań w zakładach produkujących
konstrukcje metalowe oraz w warsztatach naprawczych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

77. Slajd 77

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Sprzęt ochronny spawacza
Przystępujący do pracy spawacz powinien zaopatrzyć się w odpowiedni
sprzęt ochronny, zabezpieczający go przed działaniem szkodliwych
promieni i poparzeniem odpryskami gorącego metalu.
Tarcze, przyłbice i szkła ochronne.
Sprzęt ochronny spawacza
Filtrowentylacja
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

78. Slajd 78

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Do ochrony oczu i twarzy przed szkodliwymi promieniami łuku elektrycznego
stosuje się tarcze ochronne i przyłbice. Tarcze ochronne i przyłbice
wykonane są z fibry lub prasowanej tektury.
Tarcze stosuje się wówczas gdy spawacz ma zajętą tylko jedną rękę –
drugą trzyma wtedy tarczę. Jeżeli spawacz ma zajęte obie ręce używa
przyłbicy. Przy spawaniu w osłonie dwutlenku węgla (CO2) tarcza
spawalnicza ułatwia lepszą wentylację powietrza twarzy spawacza.
Przyłbica na skutek ścisłego przylegania do głowy uniemożliwia ruch
powietrza wobec czego, temperatura wokół głowy spawacza podwyższa się
powyżej krytycznej wysokości, tj. powyżej 400C.
Szkła ochronne powinny zatrzymać większość promieni świetlnych, nie
utrudniając jednak obserwacji procesu spawania, a także nie przepuszczać
promieni szkodliwych. Promienie nadfioletowe zatrzymują wszystkie szkła z
wyjątkiem kwarcowych. Promienie podczerwone zatrzymują tylko szkła
stopowe, zawierające metale (żelazo, chrom, nikiel) lub ich tlenki. Szkła są
barwione na zielono, gdyż ten kolor mniej męczy wzrok.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

79. Slajd 79

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przy doborze szkieł ochronnych obowiązuje norma PN – 66/z-53202 –
„Ochrona oczu przed promieniowaniem optycznym. Filtry ochronne do
stosowania przy pracach spawalniczych”. Norma przewiduje wymienione
niżej rodzaje filtrów (szkieł).
Typ E – stosowane przy pracach spawalniczych łukiem elektrycznym,
Typ G - stosowane przy pracach spawalniczych płomieniem gazowym
bez użycia topników,
Typ Ga – stosowane przy pracach spawalniczych płomieniem gazowym
– przy użyciu topników.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

80. Slajd 80

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Oprócz podziału na typy szkła znakowane są cyframi, które oznaczają
stopień przepuszczalności promieni. W skład oznaczania wchodzą również
wymiary szkła. Np.: szkło typu E o stopniu przepuszczalności promieni 10 i
wymiarach 50 x100 mm będzie posiadało oznaczenia: Filtr E10-50 x100 PN66/Z-53202. Przy zakładaniu szkieł do tarcz lub przyłbic należy najpierw
założyć szkło bezbarwne, a potem ochronne. Szkło bezbarwne zabezpiecza
się szkło ochronne przed odpryskami metalu.
Spawacz musi się ochronić przed odpryskami metalu powstającymi w
procesie spawania. Dlatego też jego ubranie powinno być możliwie szczelne,
aby uniemożliwić zatrzymywanie się iskier. Kieszenie muszą być nakryte i
zapięte na guziki, rękawy nakryte rękawicami. Spodnie powinny być
wypuszczone na cholewki butów, a buty zasznurowane do końca na haczyki
(dopuszczalne jest sznurowanie przez otwory lecz powinno być zakryte). Dla
ochrony ubrania przed odpryskami metalu i promieniowaniem, (które niszczy
włókna) spawacz powinien nosić skórzany fartuch (lub azbestowy), na ręce
zaś zakładać skórzane rękawice
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

81. Slajd 81

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Materiały podstawowe – stale.
Stale dzielimy na:
Niestopowe
Niskostopowe
Wysokostopowe
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

82. Slajd 82

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Stalami niestopowe (węglowe) - nazywamy stale, których głównym
składnikiem wpływającym na ich własności jest węgiel. Pozostałe
składniki występujące w niewielkich ilościach to mangan, krzem, siarka i
fosfor.
Istnieje wiele gatunków stali węglowych, które różnią się między sobą
ilością zawartych składników. Stal węglowa zawiera 0,03-2,0% węgla.
Temperatura topnienia zależy od ilości węgla i wynosi 1480-1280°C.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

83. Slajd 83

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Stale węglowe – podział:
Zależnie od zawartości węgla i ich przeznaczenia, np.:
stale węglowe konstrukcyjne
zwykłej jakości
o powszechnym
przeznaczeniu na wszystkiego rodzaju konstrukcje, niskowęglowe zawierające 0,03-0,25% węgla,
stale węglowe maszynowe stosowane do wyrobu różnych części
maszyn, średniowęglowe - zawierające 0,25-0,6% węgla,
stale węglowe narzędziowe stosowane do wyrobu niektórych narzędzi,
wysokowęglowe zawierające 0,60-2,0% węgla.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

84. Slajd 84

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
W miarę zwiększania się zawartości węgla w stali zwiększa się jej
wytrzymałość na rozciąganie (do zawartości 0,9% węgla wytrzymałość ta
rośnie, przy zawartości większej od 0,9% węgla wytrzymałość ta rośnie,
przy zawartości większej od 0,9% węgla - maleje) i twardość, a zmniejsza
się jej plastyczność, tzn. zwiększa się kruchość stali, pogarsza się również
jej spawalność.
W zwykłej stali węglowej oprócz węgla znajdują się jeszcze domieszki
manganu, krzemu, siarki i fosforu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

85. Slajd 85

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Stale niskostopowe są to stale, które oprócz normalnych składników,
takich jak węgiel, mangan, krzem, siarka i fosfor, zawierają niewielką
ilość innych składników np. chromu, niklu i molibdenu. Zawartość
składników dodatkowych w tych stalach nie przekracza na ogół 3%.
Dodatek chromu, niklu i molibdenu zwiększa wytrzymałość stali i
uodparnia ją na działanie korozji atmosferycznej oraz umożliwia pracę
w podwyższonej temperaturze i pod dużym ciśnieniem.
Do najbardziej rozpowszechnionych gatunków stali niskostopowych,
używanych przy robotach instalacyjnych, zwłaszcza na rurociągi,
przewody parowe, przegrzewacze pary, wymienniki ciepła i inne
urządzenia kotłowe i energetyczne, są stosowane stale rurowe
gatunku: K10 i K18 (rury kotłowe molibdenowe), 15 HM i 10H2M (rury
kotłowe chromowo-molibdenowe) oraz 12HMF (rury kotłowe
chromowo-molibdenowo-wanadowe).
Wytrzymałość
tych
stali,
zwłaszcza chromowo-molibdenowych, wynosi 450-600 MPa.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

86. Slajd 86

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Stale wysokostopowe – do stali wysokostopowych zalicza się stale o
sumarycznej zawartości składników stopowych powyżej 5%, Niektóre z
nich zwierają znaczną ilość składników dodatkowych, jak chrom (Cr) około
18%, nikiel (Ni) około 8%, molibden (Mo) około 2% oraz tytan (T), Wand
(V) i inne.
Dzieloną się one na:
stale wysokostopowe ferrytyczne i martenzytyczne,
stale wysokostopowe austenityczne.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

87. Staliwo - jest to stal lana, o zawartości węgla 0,1-0,6% manganu 0,3-0,9%, krzemu 0,2-0,5%, fosforu ok. 0,04% i siarkiok.0,05%. Wyroby staliwne są odlewane w formach odlewniczych i są już gotowymi wyrobami w przeciwieństwie do stali, którą dopiero

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Staliwo - jest to stal lana, o zawartości węgla 0,1-0,6% manganu 0,30,9%, krzemu 0,2-0,5%, fosforu ok. 0,04% i siarkiok.0,05%. Wyroby
staliwne są odlewane w formach odlewniczych i są już gotowymi
wyrobami w przeciwieństwie do stali, którą dopiero przez przeróbkę
plastyczną przetwarza się na wyroby walcowane, takie jak blachy lub
kształtowniki.
Staliwo może być węglowe i stopowe. Staliwo węglowe wykonuje się wg
normy PN-71/H-83152 i dzieli się na IV grup:
grupa I - staliwo konstrukcyjne zwykłej jakości,
grupa II - staliwo konstrukcyjne wyższej jakości,
grupa III - staliwo konstrukcyjne najwyższej jakości,
grupa IV - staliwo konstrukcyjne o specjalnych własnościach
przeznaczone na częścimaszyn elektrycznych,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

88. Slajd 88

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Staliwa stopowe zawierają dodatkowe składniki stopowe takie jak
chrom, nikiel, molibden i inne. Mają one większą wytrzymałość na
rozciąganie i odporność na ścieranie.
Przy większej zawartości chromu (około 18%) i niklu (około 8%) są
odporne na korozję (nierdzewne i kwasoodporne).
Staliwo jest stosowane na odlewy części maszyn, w budowie
elektrowozów, wagonów, okrętów, samochodów oraz na urządzenia
narażone na korozję
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

89. Slajd 89

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Żeliwo - jest stopem żelaza zawierającym węgiel w granicach 2,5, -5%,
krzem w ilości 1,5-3,5%, mangan 0,5-1,5 oraz jako zanieczyszczenia
fosforu w ilości 0,1-0,65% i siarkę 0,06-0,15%. Żeliwo topi się w
temperaturze około 1200°C, nie przechodząc przez stan ciastowaty.
Żeliwo jest materiałem lanym, kruchym i nie daje się kuć ani walcować w
stanie nagrzanym i zimnym. Żeliwo można podzielić na kilka gatunków, w
zależności od postaci występującego w nich węgla.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

90. Slajd 90

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Do zasadniczych gatunków żeliwa należą:
Żeliwo białe, w którym cały węgiel występuje w połączeniu z żelazem w
postaci cementytu (Fe3C);
Żeliwo szare, w którym większa część zawartego węgla nie jest
chemicznie związana z żelazem, lecz jest wydzielona w postaci płatków
grafitu; symbolem klasyfikacyjnym żeliwa szarego są litery Zl, przy czym
liczba przy symbolu oznacza minimalną wartość wytrzymałości na
rozciąganie w kG/mm2, (300MPa);
Żeliwo sferoidalne, w którym grafit występuje w postaci kulistej, a nie
pod postacią płatków jak w żeliwie szarym; symbolem klasyfikacyjnym
żeliwa sferoidalnego są litery Zs, przy czym liczby przy.symbolu, np.3817
oznaczają:
pierwsze
dwie
cyfry
(np.38)
minimalną wytrzymałość na rozciąganie w kG/mm2, drugie dwie cyfry
(np. 17) - minimalne wydłużenie;
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

91. Slajd 91

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Żeliwo stopowe, do którego celowo dodane są dodatki stopowe (np. Cr,
Ni) dla nadania mu wyższych własności mechanicznych i fizycznych;
Żeliwo ciągliwe, któremu specjalną obróbkę cieplną nadano własności
plastyczne.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

92. Slajd 92

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Surówka żelaza - otrzymuje się z rudy żelaza przetopionej w wielkim
piecu hutniczym. Do pieca wsypuje się rudę żelaza, a także koks i topniki,
jak kamień wapienny i dolomit. Materiały wsadowe stapiają się w piecu
pod wpływem wysokiej temperatury spalającego się koksu. W celu
aktywniejszego spalania się koksu do pieca doprowadza się powietrze,
które przedtem zostaje nagrzane w nagrzewnicach do temperatury około
750 C. Ciekła surówka i ciekły żużel zbierają się w dolnej części pieca, z
tym że żużel - jako lżejszy - zbiera się nad surówką. Surówkę spuszcza się
do kadzi i rozlewa do wlewnic. Surówka zwykła tworzy stop żelaza o dużej
zawartości węgla (3,0 - 4,5%) oraz zawiera inne składniki, jak krzem (1,53,5%), mangan (0,5-0,9%), fosfor (0,1-1,2%) i siarkę (0,03-0,8%). Surówka
jest krucha i nie może być użyta do produkcji gotowych wyrobów. Stanowi
tylko materiał wyjściowy do dalszej przeróbki na żeliwo i stal.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

93. Slajd 93

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Metale nieżelazne:
Miedź (Cu) i stopy miedzi.
Aluminium (Al.) i stopy aluminium.
Tytan.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

94. Slajd 94

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cięcie termiczne metali.
Podstawy teoretyczne cięcia tlenem:
Cięcie tlenem polega na utlenianiu metalu w atmosferze czystego
tlenu. Powstające podczas cięcia tlenki metali szybko się stapiają
i silnym strumieniem tlenu są wydmuchiwane na zewnątrz,
wskutek czego powstaje wąska szczelina dzieląca przedmiot na
dwie części.
Proces utleniania metalu postępuje bardzo szybko, zwłaszcza
wtedy, gdy metal jest nagrzany do temperatury zapłonu (dla stali
niestopowej ok. 1250˚C) i znajduje się w atmosferze czystego
tlenu. Im wyższa jest temperatura nagrzania metalu tym szybciej
odbywa się proces utleniania.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

95. Slajd 95

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 166
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

96. Slajd 96

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Palniki do cięcia metali
Uniwersalny palnik powszechnie stosowany do cięcia przedstawia
poniższy rysunek. Palnikami tego typu można ciąć materiały grubości do
100 mm, wymieniając zależnie od grubości przeplatanego metalu dysze
tnące, a w niektórych palnikach także dysze podgrzewające.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

97. Slajd 97

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 168
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

98. Slajd 98

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przekrój główki palnika z dyszami pierścieniowymi docięcia tlenem.
Schemat główki palnika do ciecia tlenem ( dysze
pierścieniowe ): 1 – dysza podgrzewająca; 2dysza tnąca.
Niektóre typy planików do cięcia tlenem są wyposażone w dysze
rowkowe. Mają one większą siłę nagrzewania metalu ciętego, przez co
powstaje zwiększona szybkość cięcia. Przez rowki dyszy przepływa
mieszanka tworząca płomień podgrzewający, a środkiem dyszy
przepływa tlen tnący. Ilustruje to poniższy schemat:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

99. Slajd 99

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 168
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

100. Slajd 100

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Technika cięcia
Przed przystąpieniem do ciecia należy prawidłowo przygotować i
uruchomić stanowisko spawalnicze, tj. przyłączyć reduktory do butli,
węże do reduktorów i palnika, a następnie zapalić płomień. W tym celu
otwiera się na co najmniej pól obrotu zawór tlenowy na palniku, a
następnie zawór gazu palnego (acetylenu). Po zapaleniu mieszanki
powstaje płomień podgrzewający, który przed rozpoczęciem cięcia
wymaga dodatkowej regulacji przy otwartym zaworze tlenu tnącego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

101. Slajd 101

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Technika ciecia wymaga, aby odległość jądra płomienia od powierzchni
ciętego metalu wynosiła 2=6 mm (rys. 10.5a) . Przy niższym położeniu
jądra (rys. 10.5b) stapiają się górne krawędzie przecinanego metalu, co
wymaga nieraz dodatkowej obróbki mechanicznej. Pyzatym palnik
strzela i gaśnie płomień. Przy zbyt dużej odległości jądra od powierzchni
metalu powstaje nierówna i szeroka szczelina cięcia ( rys.10.5c) ,
ponieważ silny strumień tlenu tnącego zasysa z atmosfery dużą ilość
powietrza do szczeliny ciecia. Tlen tnący zanieczyszczony azotem z
powietrza wpływa na pogorszenie warunków ciecia. Powstaje szeroka i
nierówna szczelina, a prędkość cięcia jest co najmniej dwukrotnie
mniejsza.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 170
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

102. Slajd 102

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
W czasie ciecia za pomocą palników ręcznych należy zwrócić uwagę
na równomierny posuw palnika. Przy równym posuwie przecinanie
metalu następuje na całej jego grubości, a otrzymane lico ciecia jest
gładkie i równe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

103. Slajd 103

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Prawidłowy sposób prowadzenia palnika przy cięciu ręcznym i właściwe
ustawienie główki palnika wzglądem powierzchni przecinanego metalu
przedstawia rys. 10.6. Palnikiem ręcznym można przecinać blachy
prostopadle do ich płaszczyzn (rys. 10.6a) albo ukośnie (rys. 10.6b),
ustawiając galówkę palnika pod odpowiednim kątem nachylenia.
Rys. 10.6. Prowadzenie palnika: a) przy cięciu ręcznym blach o krawędziach prostych, b)
przy cięciu ukośnym.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 171
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

104. Slajd 104

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przy cięciu należy także zwracać uwagę na czystość powierzchni
metalu przecinanego. Zanieczyszczenia metali farb (mini, lakierem,
smarem lub zgorzeliną poważnie utrudniającą ciecie i przedłużają
nieraz dwukrotnie czas cięcia. Zanieczyszczenia powierzchniowe
można usunąć środkami chemicznymi (rozpuszczalnikiem), szczotką
stalową lub opalić płomieniem palnika.
Do cięcia ręcznego są stosowane urządzenia plecakowe, o małych
wymiarach zewnętrznych (rys. 10.7). Szczególnie przydatne są one
służbom ratowniczym w górnictwie oraz służbom straży pożarnych w
przypadkach awaryjnych, w których interwencja jest związana z
szybkim przeprowadzeniem operacji cięcia tlenem. Urządzenie takie
składa się ze stojaka, który operator zakłada na plecy wraz z butlą
tlenową i acetylenową, reduktorami, wężami i palnikiem do cięcia.
Operator posługujący się urządzeniem musi być przeszkolony.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

105. Slajd 105

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rys. 10.7. Urządzenie plecakowe do cięcia tlenem typu UPU-SA/Y12
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 172
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

106. Slajd 106

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Długość linii cięcia limituje głównie ilość tlenu w butli. Przy butlach o
pojemności 5 dm3 i normalnie napełnionych można przeciąć blachę
grubości 15 mm na długości 4,5 m. Ciśnienie robocze tlenu powinno
wynosić około 0,4 MPa, a Ciśnienie robocze acetylenu 0,02 MPa.
Urządzenia plecakowe wyposażone w inne palniki można także
wykorzystać do spawania, lutowania lub podgrzewania.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

107. Slajd 107

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenia do cięcia częściowo zmechanizowanego
Cięcie częściowo zmechanizowane wykonuje się za pomocą urządzeń
przenośnych o elektrycznym posuwie i ręcznym prowadzeniu palnika po
blasze według wytrasowanych linii cięcia.
Ciąć można blachy grubości 5 50 mm, wykrawając najbardziej
skomplikowane kształty o brzegach prostych i ukośnych do 45 stopni.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

108. Slajd 108

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przecinarka częściowo
zmechanizowana typu PPA100A z napędem elektrycznym
firmy PERUN
Przecinarka dwupalnikowa do
cięcia i ukosowania firmy
PERUN
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
Przecinarka tlenowa o
napędzie
pneumatycznym firmy
PERUN

109. Slajd 109

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenia do cięcia zmechanizowanego.
Cięcie zmechanizowane odbywa się za pomocą specjalnych przecinarek,
w których prowadzenie wózka lub głowicy i posuw palnika są całkowicie
zmechanizowane.
Często także podawanie materiałów do ciecia i transport po wykonaniu
cięcia wykonują odpowiednie urządzenia zmechanizowane.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

110. Slajd 110

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 176
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

111. Slajd 111

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
PEGASUS
SUPRAREX(tm) SXE-P3
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

112. Slajd 112

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cięcie plazmowe
Cięcie plazmowe jest dużym osiągnięciem w dziedzinie procesów
spawalniczych i opiera się na zupełnie innej zasadzie niż zwyczajne cięcie
tlenowe. Czynnikiem spalającym metal jest plazma, którą stanowi
strumień silnie rozgrzanych i zmieszanych gazów. Gazy te składają się z
jonów i elektronów powstających z par metali i gazów ( np. argon, wodór i
powietrze). Strumień plazmowy tworzący łuk elektryczny ma wysoką
temperaturę, wynoszącą ponad 20 000ºC oraz dużą prędkość wypływu z
dyszy palnika (ponad 300 m/s).
Wysoki potencjał energetyczny łuku plazmy jest uzyskiwany dzięki
stosowaniu do cięcia mieszaniny gazów w stosunku 65% argonu i 35%
wodoru, szczególnie przy cięciu grubszych materiałów (powyżej 40 mm).
Do cięcia cieńszych materiałów stosuje się przeważnie powietrze lub tlen.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

113. Slajd 113

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Schemat konstrukcji palnika do cięcia plazmą
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 179
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
Cięcie plazmą

114. Slajd 114

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenia do ciecia plazmowego
Przecinarka do ciecia plazmą typu
AIR-PLAZMA
Urządzenie do ręcznego cięcia plazmowego
HandyPlasma
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

115. Slajd 115

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cięcie strumieniem wody.
Jeszcze korzystniejsze wyniki ciecia plazmowego uzyskuje się przy cieciu
pod lustrem wody. Proces ciecia
prowadzony jest sposobem
zmechanizowanym.
Palnik klasycznej konstrukcji musi być wyposażony w dodatkowy system
sterowania podawaniem do palnika sprężonego powietrza w czasie stanu
jałowego, osłaniającego wnętrze palnika przed dostępem wody. Muszą być
zastosowane specjalne systemy zmiany poziomu wody w stole wodnym
oraz pojemniki na zanieczyszczenia. Podczas cięcia palnik zanurzony jest
w wodzie na głębokość 50 70 mm.
Cięcie lustrem wody jest uważane za unikatowe rozwiązanie konstrukcyjne
zapewniające dokładność cięcia przy dużej prędkości posuwu palnika oraz
regulację warstwy wody i gazu plazmowego przy pomocy układów
elektronicznych. Cięcie stosowane jest do stali stopowych.
Do zalet można zaliczyć małe nagrzewanie głowicy palnika, co przedłużą
jego żywotność, małe odkształcenia i naprężenia oraz minimalny hałas.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

116. Slajd 116

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Technologia ciecia strumieniem wody
TOPAZ WATER JET sterowane numerycznie
urządzenie do cięcia strumieniem wody, zbudowane
na bazie precyzyjnych przecinarek plazmowych.
Ciecie strumieniem wody.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

117. Slajd 117

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cięcie laserowe
Cięcie metali za pomocą strumienia lasera stanowi największe osiągnięcie
w dziedzinie technologii obróbki metali w produkcji przemysłowej. Promień
laserowy powstaje wskutek elektrycznego wzbudzenia gazu laserowego,
którym najczęściej jest dwutlenek węgla (CO2). Mogą być stosowane też
inne gazy lub mieszanki, np. argon, azot, hel lub tlen, dobierane zależnie
od rodzaju ciętego metalu i jego grubości.
Podczas cięcia laserowego materiał cięty zostaje nagrzany strumieniem
lasera, zogniskowanego na powierzchni materiału ciętego, do temperatury
zapłonu, która dla stali niestopowych wynosi około1200ºC. Materiał stapia
się w szczelinie
cięcia tworząc rzadkopłynny żużel, który jest
wydmuchiwany ze szczeliny przez energię kinetyczną strumienia gazu
tnącego.
Cięcie laserowe może być sytsowane do wszystkich gatunków stali i metali
niezależnych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

118. Slajd 118

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cięcie laserem
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 184
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

119. Slajd 119

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 184
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

120. Slajd 120

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cięcie metodą TIG i MAG
Ciecie metodą TIG - polega na stapianiu metali ciepłem łuku jarzącego
się między elektrodą nietopliwą ( wolframową ) i wydmuchiwaniu ciekłego
metalu ze szczeliny cięcia gazem osłonowym. Jako gaz osłonowy
stosowana jest przeważanie mieszanka argonu z wodorem ( Ar+H2), o
natężeniu przepływu 30 35 l/min.
Ciecie metoda MAG - polega na tej samej zasadzie co ciecie metodą
TIG, z tą różnicą, że stapianie metalu ciepłem jarzącego łuku odbywa się
między elektrodą topliwą a ciętym materiałem w osłonie mieszanki
argonu z wodorem lub CO2, przy czym silny strumień mieszanki
wydmuchuje stopiony metal ze szczeliny cięcia. Patrz rysunek niżej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

121. Slajd 121

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 187
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

122. Slajd 122

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przygotowanie materiałów do spawania
Zalecenia ogólne
Przygotowanie powierzchni materiału do spawania lub napawania jest
bardzo ważną czynnością.
Znane są skutki zlekceważenia tych czynności, bowiem powierzchnie
metali rdzą, zgorzeliną, farbą, olejem, smarem powodują powstanie
szeregu wad w spoinach.
Głównie powstają obce wytracenia niemetaliczne, pęcherze i pory
obniżające własności mechaniczne i plastyczne spoiny lub napoiny.
Elementy spawne lub napawane muszą być dokładnie oczyszczone, tak
aby ich powierzchnie otrzymały metaliczny połysk.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

123. Slajd 123

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przygotowanie powierzchni materiałów do podanych czynności można
wykonać sposobami mechanicznymi, chemicznymi lub termicznymi.
Do sposobów mechanicznych można zaliczyć obróbkę wiórową (
toczenie frezowanie, struganie ), szlifowanie, piłowanie, wycinanie i
piaskowanie.
Do sposobów chemicznych należy trawienie różnymi odczynnikami
chemicznymi i roztworami kwasów zależnie od zanieczyszczenia i
rodzaju materiału.
Do sposobów termicznych można zaliczyć opalanie płomieniem
gazowym, żłobienie i skórowanie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

124. Slajd 124

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ukosowanie brzegów blach i rur.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 54
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

125. Slajd 125

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 55
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

126. Slajd 126

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 55
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

127. Slajd 127

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 56
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

128. Slajd 128

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Sczepianie blach i rur przed spawaniem
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 60
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

129. Slajd 129

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 61
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

130. Slajd 130

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rodzaje złączy spawanych.
Złączem spawnym nazywamy połączenie dwóch lub więcej części
metalowych spoinami.
Złącza przybierają pewien typowy kształt zależnie
geometrycznego, jaki tworzą elementy po wykonaniu.
od
kształtu
Rozróżnia się kilka typowych złączy spawnych, z których najczęściej
stosowane są złącza : doczołowe, kątowe, teowe, narożne, krzyżowe,
zakładkowe, nakładkowe, przylgowe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

131. Slajd 131

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 62
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

132. Slajd 132

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rodzaje spoin.
Spoina – jest częścią złącza spawnego i różni się od metalu rodzimego tym,
że składa się całkowicie z metalu, który w czasie spalania uległ stopieniu i
zakrzepnięciu.
Tworzenie się spoiny w czasie spawania jest pod względem metalurgicznym
procesem zbliżonym do procesu odlewniczego.
Stopiony metal ( stopiwo) tworzy spoinę, której kształt jest zależny od
przygotowania elementów łączonych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

133. Slajd 133

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 63
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

134. Slajd 134

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 63
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

135. Slajd 135

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 63
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

136. Slajd 136

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Spoiny czołowe – łączą ze sobą brzegi ( czoła ) blach ułożonych do
siebie równolegle lub prostopadle. Miedzy człołami blach zastawia się
odstęp w celu łatwiejszego wykonania spoiny i otrzymania lepszego
przetopu. Spoiny czołowe mogą być stosowane do łączenia blach
wszystkich grubości ukosowanych i nieukosowanych.
W celu zapewnienia lepszych właściwości wytrzymałościowych
doczołowych złączy spawanych, wykonuje się podpawanie grani
polegające na częściowym wycięciu warstwy graniowej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

137. Slajd 137

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 64
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

138. Slajd 138

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Spoiny pachwinowe – w przekroju mają kształt trójkąta składającego się
z jednego lub większej liczby ściegów ułożonych miedzy prostopadłymi
płaszczyznami łączonych elementów.
Lico spoiny pachwinowej może być płaskie ( lub z małym nadlewem),
wklęsłe lub wypukłe ( z dużym nadlewem ).
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 65
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

139. Slajd 139

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 65
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

140. Slajd 140

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 66
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

141. Slajd 141

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Pozycje spawania według PN-EN ISO 6947
Pozycję spawania określa położenie spawanego przedmiotu. W zależności
od położenia przedmiotu technika wykonywania spawania jest łatwa albo
utrudniona.
Najlepiej wykonuje się spawanie w pozycjach : podolnej (PA), nabocznej
(PB), i pionowej (PF). Nieco trudniej spawa się w pozycji naściennej
(PC) a najtrudniej – w pozycji pułapowej (PE).
Nazwy pozycji spawania ujmuje norma PN-EN ISO 6947, a do
egzaminowania spawaczy wykorzystuje się normę PN – EN 287.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

142. Slajd 142

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 67
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

143. Slajd 143

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 68
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

144. Slajd 144

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rysunek techniczny – oznakowanie spoin na rysunkach
Rysunek techniczny wskazuje, jak ma wyglądać cały przedmiot lub
konstrukcja po wykonaniu oraz jak należy przygotować się do ich
wykonania.
Rysunek określa budowę i zasadę działania gotowych przyrządów,
maszyn, i konstrukcji.
Sposoby oznaczenia spoin na rysunkach technicznych części
maszynowych i konstrukcji stalowych są określone w normie PN-EN
22553.
Rysunek zawierający elementy spawne, oprócz właściwego
przedstawienia rysunkowego i zwymiarowania wszystkich części
konstrukcji, musi zawierać dodatkowe oznaczenia określające rodzaj
złącza i spoiny oraz wymiary i przekroje spoin.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

145. Slajd 145

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 70
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

146. Slajd 146

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 71
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

147. Slajd 147

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Egzamin spawacza według Wytycznych Instytutu Spawalnictwa
W-04/IS-17.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

148. Slajd 148

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komisja egzaminacyjna:
Po zakończeniu kursu spawania, egzamin końcowy przeprowadza
komisja egzaminacyjna powoływana przez kierownika szkolenia lub
kierownika kursu.
Przewodniczącym
komisji
powinien
być
inspektor
Instytutu
Spawalnictwa w Gliwicach względnie egzaminator nie będący
pracownikiem Instytutu ale posiadający ważną licencję Instytutu
Spawalnictwa na egzaminowanie.
Przewodniczący komisji w przypadkach spornych ma głos decydujący.
Na członków komisji egzaminacyjnej powoływani mogą być pracownicy
ośrodka szkoleniowego, eksperci z innych ośrodków szkoleniowych lub
z przemysłu.
Komisja egzaminacyjna ma prawo wglądu do dokumentów kursu a
zwłaszcza do dziennika kursu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

149. Slajd 149

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Dopuszczenie do egzaminu końcowego:
Do egzaminu końcowego mogą być dopuszczeni uczestnicy szkolenia,
którzy przeszli cykl szkolenia teoretycznego i praktycznego i wzięli udział
co najmniej w 90 % zajęć szkolenia teoretycznego i praktycznego.
Jeśli umiejętności praktyczne lub wiedza uczestnika szkolenia nie
wskazują na możliwość pomyślnego zdania egzaminu końcowego, może
on nie zostać dopuszczony do egzaminu końcowego.
Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pomyślne zaliczenie
wszystkich ćwiczeń przewidzianych programem kursu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

150. Slajd 150

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Sposób przeprowadzenia egzaminu końcowego:
Egzaminy końcowe po kursach spawania należy przeprowadzić
według zasad w niniejszych Wytycznych oraz zasad ujętych w
normach serii PN-EN 287 lub PN-EN ISO 9606, w zależności od
rodzaju kursu. Egzaminy końcowe składają się z części teoretycznej i
części praktycznej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

151. Slajd 151

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cześć teoretyczna egzaminu końcowego:
Część teoretyczna egzaminu końcowego ma na celu sprawdzenie wiedzy
fachowej uczestnika szkolenia. Zakres wymaganej wiedzy ujęty jest w
załączniku C norm serii PN-EN 287 oraz w załączniku A norm serii PN-EN
ISO 9606. Sprawdzenie wiedzy uczestników szkolenia można dokonać
poprzez:
egzamin pisemny,
egzamin ustny,
egzamin testowy
Ze względów merytorycznych i organizacyjnych zaleca się przeprowadzenie
testowego egzaminu teoretycznego obejmującego pytania z całego zakresu
szkolenia. Wyniki pisemnego lub ustnego egzaminu teoretycznego ocenia
komisja egzaminacyjna. Egzamin taki można uznać za zdany, jeśli
egzaminowany uzyska ocenę co najmniej mierną w sześciostopniowej skali
ocen *).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

152. Slajd 152

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Część teoretyczną testowego egzaminu końcowego można uznać za
zdaną, jeśli egzaminowany odpowiedział prawidłowo na co najmniej 60 %
zadanych mu pytań
*) ocena: celująca,
niedostateczna
bardzo
dobra,
dobra,
dostateczna,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
mierna,

153. Slajd 153

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Część praktyczna egzaminu końcowego:
Część praktyczna egzaminu końcowego ma na celu sprawdzenie
umiejętności praktycznych uczestników szkolenia poprzez wykonanie
przez nich złączy egzaminacyjnych i ich ocenę przez komisję
egzaminacyjną.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

154. Slajd 154

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Instrukcja Technologiczna Spawania (WPS):
Przed przystąpieniem uczestników szkolenia do wykonania złączy
egzaminacyjnych,
ośrodek
szkoleniowy
sporządza
Instrukcję
Technologiczną Spawania (WPS).
Instrukcję podpisuje również przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej.
Wzory Instrukcji Technologicznych Spawania według wymagań norm PNEN 288-2 i PN-EN ISO 15609-2.
Z Instrukcjami Technologicznymi Spawania należy zapoznać uczestników
szkolenia przed przystąpieniem do wykonania złączy egzaminacyjnych. W
zależności od rodzaju kursu, Instrukcje Technologiczne Spawania należy
sporządzić:
dla egzaminów po kursach podstawowych
dla egzaminów po kursach ponadpodstawowych
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

155. Slajd 155

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Instrukcja technologiczna Spawania ( WPS) – kurs podstawowy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

156. Slajd 156

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

157. Slajd 157

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zasady wykonywania złączy egzaminacyjnych:
Złącza egzaminacyjne powinny odpowiadać niniejszych Wytycznych i
norm serii PN-EN 287 i PN-EN ISO 9606. Przygotowanie przez
kursantów złączy do egzaminu powinno odbywać się pod nadzorem
instruktora szkolenia praktycznego, który odpowiednio oznacza każde
przygotowane złącze.
Komisja egzaminacyjna może przyjąć do oceny tylko złącza
egzaminacyjne posiadające oznaczenie.
Do wykonania złączy egzaminacyjnych wolno wykorzystać materiały
podstawowe i dodatkowe (spoiwa) postawione do dyspozycji
kursantów przez ośrodek prowadzący szkolenie, zgodne z danymi
ujętymi w Instrukcjach Technologicznych Spawania. Materiały
podstawowe użyte do wykonania złączy egzaminacyjnych po kursach
podstawowych oznaczonych literami „EN" oraz po kursach
ponadpodstawowych, powinny posiadać dokumenty kontroli
(minimum Atest 2.2 wg PN-EN 10204 + A1: 1997 "Wyroby metalowe Rodzaje dokumentów kontroli").
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

158. Slajd 158

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Proces spawania złączy egzaminacyjnych odbywać się powinien pod
nadzorem komisji egzaminacyjnej. Złącza egzaminacyjne powinny być
wykonywane w kolejności wskazanej przez komisję. Parametry
spawania ustawia egzaminowany we własnym zakresie i może je
skontrolować na dodatkowym złączu, które nie podlega ocenie komisji.
Za zgodą komisji egzaminacyjnej rozpoczęte złącze egzaminacyjne
może zostać wymienione na inne, jeśli w trakcie jego wykonania
wystąpiły trudności nie zawinione przez egzaminowanego.
Komisja egzaminacyjna powinna sprawdzać zgodność wykonywania
złączy egzaminacyjnych z odpowiednimi Instrukcjami Technologicznymi
Spawania. Podczas wykonywania warstwy graniowej i warstwy licowej
egzaminowany musi, co najmniej raz, przerwać spawanie i na nowo je
rozpocząć, aby wykazać się umiejętnością wykonywania tzw. wejść na
łączeniu poszczególnych ściegów spoiny. W trakcie wykonywania
złączy egzaminacyjnych, przy wykonywaniu warstwy graniowej i warstw
wypełniających egzaminowany może, za zgodą komisji egzaminacyjnej,
usuwać zauważone niezgodności spawalnicze (pęcherze, zażużlenia
itp.), na przykład przez szlifowanie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

159. Slajd 159

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ostatnią, licową warstwę spoiny egzaminowany może tylko oczyścić np.
przy użyciu szczotki metalowej, bez szlifowania. Egzaminowany
powinien wykonać złącza egzaminacyjne w czasie zbliżonym do czasu
wykonywania podobnych złączy w warunkach produkcji przemysłowej.
Jeżeli złącze egzaminacyjne nie spełnia wymagań, spawacz w trakcie
tego samego egzaminu ma prawo wykonać nowe złącze. Jeżeli to
złącze egzaminacyjne ponownie nie spełni wymagań, należy uznać, że
spawacz nie jest zdolny do spełnienia wymagań normy i powinien
przejść dodatkowe ćwiczenia przed przystąpieniem do egzaminu
poprawkowego .
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

160. Slajd 160

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Złącza egzaminacyjne po kursach podstawowych
W ramach części praktycznej egzaminu po kursie podstawowym
egzaminowany powinien wykonać zestaw złączy egzaminacyjnych ujętych
w WPS w zależności od rodzaju egzaminu. Dopuszcza się, aby niektóre
złącza egzaminacyjne, nie oznakowane dodatkowo literami "EN",
uczestnik szkolenia wykonał w trakcie szkolenia, jednakże przy
zachowaniu określonych wymagań.
Oznaczenie egzaminu końcowego po podstawowym kursie spawania
powinno się składać z trzech znaków:
IS – 1 – 2
Oznaczenia:
1 = oznaczenia grupy materiałowej złącza egazmiacyjnego wg PN-CR ISO
15608:2002(U), np. 1,3,8,21,22 itp.
2 = oznaczenie numeryczne metody spawania wg PN-EN ISO 4063, np.
111, 311 itp.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

161. Slajd 161

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Oznaczenie egzaminu końcowego po ponadpodstawowym kursie
spawania, powinno się składać z czterech znaków:
ponadpodstawowy egzamin spawaczy blach i kształtowników: IS-P-1 -2
ponadpodstawowy egzamin spawaczy rur: IS-T-1-2
Oznaczenia:
IS = egzamin wg wytycznych Instytutu Spawalnictwa
P = blachy i kształtowniki
T = rury
1 = oznaczenie grupy materiałowej złącza egazminacyjnego wg PN-CR ISO
15608: 2002 (U), np. 1,3,8,21,22 itp.
2 = oznaczenia numeryczne metody spawania wg PN-EN ISO 4063, np.
111, 311 itp.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

162. Slajd 162

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Metody badań złączy egzaminacyjnych:
Metody badań złączy egzaminacyjnych po egzaminach podstawowych i
ponadpodstawowych ujęte są w poniższej tablicy.
Komisja egzaminacyjna powinna kontrolować przebieg badań złączy
egzaminacyjnych i dokonać ostatecznej ich oceny.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

163. Slajd 163

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Metoda badania
Rodzaj spoiny w złączu egzaminacyjnym
spoina czołowa blach
spoina czołowa rur
spoina pachwinowa
o)
wymagane
o)
wymagane
o)
wymagane
Badania radiograficzne
według PN-EN 1435
wymagane 1)2)4)
wymagane 1) 2) 4)
nie wymagane
Próby zginania według
PN-EN 910
wymagane 1) 2) Ą
wymagane 1) 2) 5)
nie stosowane
Próby łamania według
PN-EN 1320
wymagane 1) 2) ^
wymagane 1) 2) 5>
wymagane3) 6)
Badania wizualne
według PN-EN 970
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

164. Slajd 164

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
badania złączy egzaminacyjnych po kursie podstawowym nie oznaczonych literą "EN", można ograniczyć tylko do
badań wizualnych;
1) należy przeprowadzić badania radiograficzne albo zamiennie próby łamania lub próby zginania (dla złączy z aluminium
prócz badań radiograficznych obligatoryjnie próby łamania); dla złączy z miedzi najeży przeprowadzić obligatoryjnie
badania radiograficzne oraz próby zginania lub próby łamania;
dla złączy egzaminacyjnych z aluminium i jego stopów o grubości do 5 mm, należy do oceny badań radiograficznych
przyjąć wymagania według oddzielnych norm (jako wytyczne można przyjąć ISO 2437);
dla metod spawania 131, 135, 136 (tylko dla drutów o rdzeniu metalowym) oraz 311 oprócz badań radiograficznych
należy przeprowadzić próby zginania lub próby łamania;
dla złączy egzaminacyjnych z aluminium i jego stopów próbę zginania można zastąpić przez próbę rozciągania np. dla
stopów obrabianych cieplnie, które nie poddano obróbce cieplnej po spawaniu. Jedynie dla metody MIG (131), oprócz
badań radiograficznych należy przeprowadzić próbę rozciągania lub zginania;
próbę łamania dla złączy z aluminium i miedzi można zastąpić badaniami makroskopowymi przeprowadzonymi na 4
zgładach przy czym jedna próbka pobrana być musi z tego miejsca złącza egzaminacyjnego, w którym spawacz przerwał
spawanie; dla złączy ze stali próbę łamania można zastąpić minimum 2 zgładami makroskopowymi;
4)
dla złączy egzaminacyjnych ze stali ferrytycznych o grubości > 8 mm badania radiograficzne można zastąpić badaniami
ultradźwiękowymi według PN-EN 1714;
5) dla złączy egzaminacyjnych rur ze stali o D < 25 mm, próby zginania lub łamania mogą być zastąpione próbą
rozciągania całego złącza z karbami;
6) dla złączy egzaminacyjnych z aluminium próba łamania może zostać uzupełniona badaniami makrograficznymi lub
penetracyjnymi, jeżeli takich badań zażąda egzaminator;
0)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

165. Slajd 165

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ocena złączy egzaminacyjnych:
Wykonane
złącza
egzaminacyjne
podlegają
ocenie
komisji
egzaminacyjnej, która określa występujące w nich niezgodności
spawalnicze (zgodnie z normą EN ISO 6520-1) oraz ustala poziom
jakości wykonania zgodnie z normami PN-EN ISO 5817 (egzamin
spawacza stali) oraz PN-EN 30042 (egzamin spawacza aluminium,
miedzi i ich stopów).
Wyniki tej oceny należy uznać za pozytywne, jeśli niezgodności
spawalnicze w złączu egzaminacyjnym nie są większe od określonych
dla poziomu jakości B. Wyjątek stanowią następujące niezgodności:
nadmierny nadlew spoiny czołowej lub pachwinowej,
nadmierna grubość spoiny pachwinowej,
wyciek grani spoiny czołowej, dla których dopuszcza się poziom
jakości C
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

166. Slajd 166

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rezygnacja z egzaminu końcowego:
Uczestnik szkolenia może zrezygnować z przystąpienia do egzaminu
końcowego przed jego rozpoczęciem.
W przypadku, kiedy po rozpoczęciu egzaminu, egzaminowany rezygnuje
z egzaminu z własnej woli, należy uznać egzamin końcowy za nie zdany.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

167. Slajd 167

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Egzamin poprawkowy:
Nie zdaną część egzaminu końcowego (teoretyczną lub praktyczną)
można poprawić przez egzamin poprawkowy.
Egzamin poprawkowy należy przeprowadzić w czasie do 3 miesięcy od
daty zakończenia nie zdanego egzaminu końcowego.
W uzasadnionych przypadkach komisja egzaminacyjna może ten czas
wydłużyć. Jeśli wynik egzaminu poprawkowego praktycznego jest
negatywny, do kolejnego egzaminu kursant może przystąpić dopiero po
przejściu nowego cyklu szkoleniowego (kursu).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

168. Slajd 168

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Potwierdzenie uczestnictwa w kursie, świadectwa egzaminu:
Po zakończeniu egzaminu końcowego, komisja egzaminacyjna sporządza:
protokół badań z egzaminu spawacza wg PN-EN 287 dla każdego
egzaminowanego spawacza; Dla egzaminu po kursie podstawowym
protokół sporządzić tylko dla złączy oznaczonych literami "EN„,
zbiorczy protokół z egzaminu spawaczy,
uzupełniający protokół z egzaminu spawacza, dla potrzeb wystawienia
Świadectwa Egzaminu Spawacza.
Protokół badań z egzaminu spawacza (pkt a) oraz uzupełniający protokół
(pkt. c) może podpisać tylko przewodniczący komisji egzaminacyjnej.
Zbiorczy protokół z egzaminu spawacza podpisują wszyscy członkowie
komisji egzaminacyjnej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

169. Slajd 169

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Instrukcje Technologiczne Spawania (WPS) Wytycznych oraz protokoły
przechowuje w aktach ośrodek szkoleniowy.
Protokół zbiorczy (pkt. b) i uzupełniający (pkt. c) należy przesłać do
Instytutu Spawalnictwa, który na ich podstawie wystawia:
dla absolwentów kursów podstawowych:
1. Książkę spawacza, dla tych absolwentów, którzy książki nie posiadają,
2. Świadectwo Egzaminu Spawacza dla złączy egzaminacyjnych
oznaczonych dodatkowo literami "EN" wg wzorów ujętych w normach
serii PN-EN287 lub PN-EN ISO 9606, w angielskiej lub niemieckiej
wersji językowej.
W książce spawacza absolwentów kursów podstawowych ośrodek
szkoleniowy potwierdza udział w kursie spawania, zaś przewodniczący
komisji egzaminacyjnej potwierdza zdanie egzaminu końcowego, oraz
podpisuje i stempluje Świadectwo Egzaminu Spawacza.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

170. Slajd 170

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
dla absolwentów kursów ponadpodstawowych
Świadectwo Egzaminu Spawacza wg norm serii PN-EN 287 lub PN-EN
ISO 9606 w angielskiej lub niemieckiej wersji językowej.
W książce spawacza absolwentów kursów ponadpodstawowych,
ośrodek szkoleniowy potwierdza udział w kursie spawania, zaś
przewodniczący komisji egzaminacyjnej potwierdza zdanie egzaminu
końcowego oznaczonego zgodnie z Wytycznymi.
Przewodniczący podpisuje i stempluje również Świadectwo Egzaminu
Spawacza. Ponadto ośrodek szkoleniowy może wystawić absolwentom
zaświadczenie uprawniające do spawania konstrukcji klasy 1 i 2 wg PN87/M-69008.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

171. Slajd 171

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Absolwentom kursów podstawowych lub ponadpodstawowych ośrodek
szkoleniowy wystawić może dodatkowo zaświadczenie o ukończeniu
kursu według wzoru stanowiącego załącznik Nr. 2 Rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
12 października 1993 roku w sprawie zasad i warunków podnoszenia
kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych.
W zaświadczeniu tym należy również potwierdzić wystawienie
absolwentowi Świadectw Egzaminu Spawacza wg norm serii PN-EN 287
lub PN-EN ISO 9606.
UWAGA: Egzaminator Instytutu posiadający ważną pieczątkę
egzaminatora może nią stemplować tylko Świadectwa Egzaminu
Spawacza wystawione przez Instytut Spawalnictwa jako jednostki
egzaminującej (z logo Instytutu).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

172. Slajd 172

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Uprawnienia spawacza.
Ukończenie kursu podstawowego i zdanie egzaminu końcowego
uprawnia spawacza do:
1.
Wykonywania spoin czołowych w konstrukcjach spawanych klasy 3
wg PN-87/M-69008 wykonywanych
metodami
spawania
elektrodami
otulonymi
(111),
MAG
(135),
MIG (131) i TIG (141); wykonywania spoin czołowych w
konstrukcjach spawanych z blach klasy 1, 2 i 3 wg PN-EN-87/M69008 wykonywanych
metodą spawania gazowego (311)
(tylko absolwenci kursów spawania gazowego); Zakres uprawnień
ujęty jest w Świadectwie Egzaminu Spawacza;
2.
Wykonywania spoin pachwinowych w konstrukcjach spawanych
klasy 1, 2 i 3 wg PN-87/M-69008. Zakres uprawnień ujęty jest w
Świadectwie Egzaminu Spawacza.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

173. Slajd 173

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Uprawnienia spawacza po kursie ponadpodstawowym:
Ukończenie kursu ponadpodstawowego i zdanie egzaminu końcowego
uprawnia spawacza do spawania konstrukcji klasy 1, 2 i 3 wg PN-87/M69008.
Zakres uprawnienia ujęty jest w Świadectwie Egzaminu Spawacza oraz w
zaświadczeniu uprawniającym do spawania konstrukcji klasy 1 i 2.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

174. Slajd 174

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Uprawnienie spawacza do
dyrektywom ciśnieniowym:
spawania
wyrobów
podlegających
Uprawnienia do spawania wyrobów podlegających dyrektywom
ciśnieniowym -78/404/EEC, dotyczącej wymagań dla prostych
zbiorników ciśnieniowych i 97/23/EC, dotyczącej urządzeń
ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych mogą uzyskać spawacze, którzy ukończyli ponadpodstawowe kursy spawania i zdali
egzamin końcowy, dla wszystkich metod spawania; spawacze, którzy
ukończyli podstawowy kurs spawania gazowego stali.
Warunkiem uzyskania uprawnień jest obligatoryjne przeprowadzenie
badań radiograficznych doczołowych złączy egzaminacyjnych. Złącza
egzaminacyjne spawane gazowo powinny być wykonywane techniką
spawania w prawo. Uzyskane uprawnienia dodatkowo wpisywane są
do Świadectwa Egzaminu Spawacza.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

175. Slajd 175

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Okres ważności uprawnienia spawacza.
Uprawnienie spawacza po kursie podstawowym i ponadpodstawowym
wpisane w Świadectwie Egzaminu Spawacza ważne jest 2 lata, licząc
od daty egzaminu (spawania złączy egzaminacyjnych), pod warunkiem,
że spawacz zatrudniony jest w sposób możliwie ciągły przy
wykonywaniu prac spawalniczych w zakresie swoich uprawnień co na
Świadectwie Egzaminu Spawacza powinna potwierdzić osoba nadzoru
spawalniczego lub odpowiedzialna osoba pracodawcy, co 6 miesięcy.
Uprawnienia spawacza po kursie podstawowym do wykonywania złączy
doczołowych w konstrukcjach 3 klasy wg PN-87/M-69008 ważne są
bezterminowo.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

176. Cofniecie uprawnień spawacza.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Cofniecie uprawnień spawacza.
Instytut Spawalnictwa cofa uprawnienia nadane spawaczowi jeżeli nie jest
spełniony którykolwiek z warunków podanych w punkcie 10.1. norm serii
PN-EN 287 lub PN-EN ISO 9606.
Cofnięcie uprawnienia wpisuje się do książki spawacza oraz do
Świadectwa Egzaminu Spawacza w sposób następujący:
"Uprawnienie IS zgodne z normą *
od dnia „
** cofa się
Do cofnięcia uprawnień spawacza nadanych przez Instytut Spawalnictwa,
wynikającego z naruszenia warunków punktu 10.1 normy serii PN-EN 287
lub PN-EN ISO 9606 oraz dokonywania odpowiedniego wpisu uprawnieni
są:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

177. Slajd 177

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
1.
Inspektorzy Instytutu Spawalnictwa.
2.
Osoby personelu spawalniczego odpowiedzialne za całokształt
prac
spawalniczych
w
zakładach
przemysłowych
zakwalifikowanych do grupy wg PN-87/M-69009 przez
Spawalniczą Komisję Kwalifikowania Zakładów Przemysłowych
Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach.
3.
Licencjonowani egzaminatorzy Instytutu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

178. Slajd 178

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przedłużenie ważności uprawnień spawacza
Ważność uprawnień spawacza na Świadectwie Egzaminu Spawacza
może zostać przedłużona na okres dalszych dwóch lat dla tego
samego zakresu uprawnień, jaki wpisany został w Świadectwie.
Przedłużenie ważności uprawnień może nastąpić na podstawie:
1. Zdania ponownego egzaminu spawacza, w tym samym zakresie
uprawnień.
2. Dokumentacji kontrolnej z nieniszczących lub niszczących badań spoin
wykonanych przez spawacza w produkcji, np. protokołów z badań
radiograficznych lub ultradźwiękowych, protokółów z próby łamania
złączy ze spoinami pachwinowymi itp.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

179. Slajd 179

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Protokóły, powinny
być
przechowywane
wraz
ze
Świadectwem Egzaminu Spawacza.
Z konieczności ponownego zdawania egzaminu zwolniony być
może tylko ten spawacz aluminium, miedzi i ich stopów, dla
którego, istnieje dokumentacja kontrolna z każdego półrocza
pracy (4 protokóły), którą spawacz podjął po zdaniu egzaminu,
ważność którego podlega przedłużeniu.
Dla spawaczy stali uprawnienie można przedłużyć bez
ponownego egzaminu jeśli istnieją dwa protokóły z badań na
obecność niezgodności wewnętrznych z ostatniego półrocza
pracy spawacza przed upływem terminu ważności uprawnień.
W przypadku, kiedy dokumentacja kontrolna nie jest
kompletna, np. brak jest protokółu z badań złączy ze spoinami
pachwinowymi, przedłużenia uprawnień można dokonać tylko
po
wykonaniu
odpowiedniego
(brakującego)
złącza
egzaminacyjnego, zgodnie z zasadami ujętymi w rozdziale 5
Wytycznych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

180. Slajd 180

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Inspektor Instytutu Spawalnictwa lub licencjonowany egzaminator
Instytutu Spawalnictwa przedłuża ważność uprawnień przez złożenie
podpisu i ostemplowanie Świadectwa Egzaminu Spawacza.
Jeżeli przedłużenie nastąpiło na podstawie ponownego egzaminu
spawacza, z przebiegu egzaminu sporządzić należy uproszczony
protokół i przesłać go do Instytutu Spawalnictwa.
Jeżeli przedłużenie ważności uprawnień nastąpiło tylko na podstawie
dokumentacji kontrolnej, o fakcie tym należy powiadomić pisemnie
Instytut Spawalnictwa aby umożliwić wpisanie tych uprawnień do
kartoteki spawacza.
Jeżeli egzamin przedłuża uprawnienia o mniejszym lub innym zakresie
niż uprawnienia wynikające z egzaminu podlegającego przedłużeniu,
wówczas spawacz powinien otrzymać nowe Świadectwo Egzaminu
Spawacza, egzamin zaś powinien być potwierdzony w książce
spawacza, według procedury ujętej w Rozdziale 8. Wytycznych W04/IS-17.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

181. Slajd 181

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Sposoby spajania metali za pomocą ciepła.
Lutowanie
Zgrzewanie
Spawanie
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

182. Slajd 182

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Lutowanie - polega na nagrzaniu części łączonych do temperatury
topnienia lutu. Rozróżniamy dwa podstawowe rodzaje lutowania lutowanie miękkie (temperatura topnienia lutu do 450°C) i lutowanie twarde
(temperatura topnienia lutu powyżej 450°C). Zjawisko lutowania (spajania)
zachodzi miedzy nagrzanym metalem lutowanym a stopionym lutem
(spoiwem). Polega ono na ścisłym przyleganiu ciekłego lutu do
oczyszczonej powierzchni łączonych metali. Cząsteczki ciekłego lutu
przenikają w głąb łączonych metali wskutek dyfuzji dając połączenie
trwałe.
Wyróżniamy:
Lutowanie mięknie
Lutowanie twarde
Lutospawanie
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

183. Slajd 183

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zgrzewanie - to sposób łączenia metali polegający na tym, że części
metalowe w miejscu łączenia doprowadzę się przez nagrzanie do stanu
plastycznego (ciastowatego) lub do nadtopienia powierzchni łączonych
przekrojów (zgrzewanie iskrowe) i następnie łączy się je z zastosowaniem
odpowiedniej siły, np. przez kucie, prasowanie lub zgniatanie, bez
używania spoiwa. Zależnie od źródła ciepła, które służy do nagrzania
części łączonych do stanu plastycznego, najczęściej stosowane jest
zgrzewanie elektryczne oporowe i tarciowe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

184. Slajd 184

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wyróżniamy:
Zgrzewanie elektryczne oporowe
zgrzewanie doczołowe zwarciowe
zgrzewanie doczołowe iskrowe
zgrzewanie punktowe
zgrzewanie garbowe
zgrzewanie liniowe
Zgrzewanie tarciowe
Zgrzewanie wybuchowe
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

185. Slajd 185

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Metody spawania.
Spawanie jest obecnie najbardziej rozpowszechnionym sposobem łączenia
metali, polegającym na miejscowym rozgrzaniu metalu do stanu topnienia.
Spawanie odbywa się z dodawaniem lub bez dodawania spoiwa oraz bez
stosowania jakiegokolwiek nacisku lub uderzenia.
Rozróżnia się następujące rodzaje spawania: gazowe, lukowe elektrodami
otulonymi, lukiem krytym, żużlowe, w osłonach gazowych metodami TIG,
MIG i MAG, plazmowe, elektronowe i inne.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

186. Slajd 186

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
1. Spawanie gazowe (311)
Spawanie gazowe polega na stapianiu brzegów metali łączonych
przez nagrzewanie płomieniem powstającym ze spalania się gazu
palnego w atmosferze dostarczanego tlenu. Jako gaz palny zasadniczo
jest stosowany acetylen, w wyjątkowych przypadkach można stosować
wodór. Acetylen, spalając się w atmosferze tlenu, daje płomień o
wysokiej temperaturze (ok. 3100°C) oraz tworzy w płomieniu
odpowiednią do spawania strefę odtleniającą (płomień normalny). Jest
stosowany do spawania materiałów cieńszych (blach i rur) oraz do
lutowania twardego.
Spawanie gazowe stosowane jest do wszystkich rodzajów stali i metali
nieżelaznych. Spawanie można wykonywać we wszystkich pozycjach
metodą w lewo - cieńsze materiały do 3 mm i metodą w prawo grubsze materiały powyżej 3 mm .
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

187. Slajd 187

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 94
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

188. Slajd 188

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
2. Spawanie łukowe elektrodami (otulonymi) - 111
W Spadanie łukowe elektrodami otulonymi polega na miejscowym
stapianiu brzegów łączonych metali za pomocą łuku elektrycznego,
który powstaje między spawanym przedmiotem a otuloną elektrodą
topliwą. Temperatura łuku wynosi od 2400-6000°C zależnie od
dobranych parametrów spawania.
Do
spawania elektrycznego można stosować prąd stały i
przemienny. Prąd stały otrzymuje się z
przetwornic
spawalniczych lub prostowników, a
prąd
przemienny
z
transformatorów spawalniczych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

189. Slajd 189

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 96
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

190. Slajd 190

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
3. Spawanie lukiem krytym (121)
Spawanie łukiem krytym jest odmianą spawania elektrycznego,
ponieważ źródłem ciepła jest luk elektryczny powstający między
topliwą elektrodą w postaci gołego drutu a spawanym materiałem pod
warstwą topnika . Jest to spawanie zmechanizowane do wykonywania
długich spoin liniowych i obwodowych na grubych blachach (4 30 mm)
ze stali niestopowych i niskostopowych.
Głównie stosowane jest do spawania rożnych konstrukcji stalowych,
np. mostowych, suwnicowych, kotłów, zbiorników i rurociągów o
dużych średnicach. Może być także zastosowane do napawania
lukiem krytym.
Spawanie łukiem krytym jest ok. 10 razy szybsze od normalnego
spawania elektrodami otulonymi.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

191. Slajd 191

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenie do zmechanizowanego spawania lukiem krytym: 1 - głowica urządzenia, 2 - drut elektrodowy, 3
- materiał spawany, 4 - spoina, 5 - żużel, 6-topnik, 7-pulpit z układem sterującym, 8 -podajnik drutu.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 97
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

192. Slajd 192

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
4. Spawanie elektrożużlowe
Spawanie elektrożużlowe odbywa się bez jarzenia luku
elektrycznego, a czynnikiem cieplnym niezbędnym do stapiania
metalu jest zasadniczo warstwa utworzonego żużla, która wskutek
wielkiego oporu elektrycznego zamienia energię elektryczną na
energię cieplną. Silnie nagrzany żużel stapia drut elektrodowy,
systematycznie doprowadzany za pomocą rolek obrotowych, i
jednocześnie nadtapia brzegi łączonych blach, które od zewnątrz są
zabezpieczone przed wyciekaniem stopionego metalu nakładkami
miedzianymi . Spawanie żużlowe jest stosowane do łączenia
elementów ze stali niestopowych i niskostopowych o grubości
powyżej 20 mm i wykonywane jest w pozycji pionowej. Szybkość
tego spawania jest większa niż spawania lukiem krytym. Drut i topnik
dobiera się do spawanej stali.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

193. Slajd 193

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Schemat spawania elektrożużlowego: I - topnik, 2 - podajnik drutu, 3 - kąpiel żużlowa, 4 Jeziorko ciekłego metalu, 5 - zasypnik topnika, 6 - blachy spawane, 7 - prowadnik drutu,
8 - drut, 9 - nakładki miedziane, 10 - spoina.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

194. Slajd 194

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
5. Spawanie elektrogazowe
Spawanie elektrogazowe jest oparte na metodzie spawania
elektrożużlowego zmechanizowanego w pozycji pionowej (PF) blach o
mniejszej grubości (7-50 mm) niż ma to miejsce w przypadku spawania
żużlowego. Polega ono na stopieniu łukowym drutu elektrodowego
podawanego w sposób ciągły w strefie jarzącego się łuku w osłonie
CO2 lub mieszance gazowej (Ar + CO2).
Jeziorko spawania utworzone w wyniku stapiającego się drutu nadtapia
ścianki łączonych blach i tworzy złącze doczołowe . Jeziorko
spawalnicze utrzymuje się w rowku między brzegami spawanych blach
i nakładkami formującymi spoinę. Proces spawania odbywa się za
pomocą urządzenia przesuwającego się z dołu do góry.
Spawanie elektrogazowe jest bardzo wydajne i ekonomiczne, dlatego
znalazło szerokie zastosowanie w spawaniu rożnych konstrukcji i
zbiorników, a także w budowie statków.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

195. Slajd 195

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Schemat spawania elektrogazowego: 1 - drut pełny
lab drut proszkowy, 2 - podajnik drutu, 3 - nakładka
formująca, 4 - woda chłodząca, 5 - gaz ochronny, 6
- ciekły żużel, 7 - jeziorko spawalnicze, 8 - spoina,
9 - kanały wodne.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 99
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

196. Slajd 196

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
6. Spawanie w osłonie gazu obojętnego metodą TIG (141)
Spawanie w osłonie gazu obojętnego (argonu) odbywa się za pomocą
luku elektrycznego, jarzącego się między elektrodą nietopliwą wolframową (metoda TIG) .
Zadaniem argonu jest zabezpieczenie końca elektrody i jeziorka
ciekłego metalu przed działaniem powietrza.
Argon jako gaz osłonowy powinien mieć czystość 99,99%. W ostatnich
latach obserwuje się stosowanie mieszanki argonu z helem
pozwalającej na uzyskanie szerszego i głębszego wtopienia.
Spawanie w osłonie argonu jest stosowane do spawania aluminium i
stopów aluminiowych, miedzi, magnezu, oraz stali nisko i
wysokostopowych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

197. Slajd 197

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podstawowe wyposażenie stanowiska do spawania metodą TIG: I - źródło prądu spawania, 2 - butla argonowa, 3
- reduktor butlowy 4 - przewód spawalniczy, 5 - stół spawalniczy, 6 - uchwyt elektrody, 7 - elektroda wolframowa,
8 - luk spawalniczy, 9 - element spawany, 10 - spoiwo.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 100
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

198. Slajd 198

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
7. Spawanie w osłonach gazowych metodą MIG/MAG (131, 135)
Spawanie metodami MIG/MAG odbywa się za pomocą łuku
elektrycznego jarzącego się między elektrodą topliwą w postaci gołego
drutu a materiałem spawanym w osłonie CO2 lub w mieszankach
gazowych i w osłonie argonu.
Spawanie w osłonach gazowych metod4 MAG jest stosowane do
spawania stali niestopowych, niskostopowych i wysokostopowych we
wszystkich pozycjach. Szybkość spawania jest ok. 2-3 razy większa niż
przy spawaniu elektrodami otulonymi.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

199. Slajd 199

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Stanowisko do spawania metodą MIG/MAG: I - źródło prądu spawania, 2 - podajnik drutu, 3 - uchwyt spawalniczy,
4 - butla z gazem osłonowy, 5 - stół spawalniczy, 6 - szpula z drutem elektrodowym, 7 - końcówka prądowa, 8 - łuk
elektryczny, 9 - dysza gazowa
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 101
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

200. Slajd 200

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
8. Spawanie plazmowe (15)
Spawanie plazmowe polega na stapianiu brzegów łączonych metali za
pomocą łuku plazmowego powstającego miedzy nietopliwą elektrodą
wolframową a spawanym materiałem. Plazma stanowi strumień
zjonizowanego gazu (zwykle argonu) dopływającego do dyszy palnika, w
którym duża koncentracja wolnych elektronów, jonów i pojedynczych
atomów wytwarza wysoką temperaturę, wynoszącą ponad 10000°C.
Spawanie plazmowe, ze względu na budowę urządzeń, dzieli się na
spawanie mikroplazmowe, stosowane do łączenia cienkich materiałów o
grubości 0,1-1,5 mm, przy natężeniu prądu do 20 A, oraz spawanie
plazmowe do łączenia materiałów powyżej 1,5 min grubości przy
natężeniu prądu powyżej 20 A. Stosuje się je głównie do spawania stall
wysokostopowych ( kwaso - i żaroodpornych) oraz stopów metali
nieżelaznych (z wyjątkiem aluminium i stopów aluminiowych).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

201. Slajd 201

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
9. Spawanie elektronowe
Spawanie elektronowe polega na stapianiu brzegów łączonych metali
strumieniem lub wiązką elektronów (rys. 6.10a). Elektroda wolframowa
pod wpływem działania energii elektrycznej nagrzewa się do wysokiej
temperatury i staje się źródłem emisji elektronów. Z dyszy uchwytu
spawalniczego wychodzi skoncentrowany strumień elektronów o średnicy
0,3 1 mm, który przy uderzaniu o materiał spawany traci cześć swojej
energii kinetycznej, zamieniając ją na ciepło. Wyzwolone tą drogą ilości
ciepła są 1000 razy większe niż przy spawaniu lukowym elektrodami
otulonymi, przez co powstaje szybkie miejscowe stapianie nawet
najtrudniej topliwych materiałów. Duża ilość wyzwolonej energii,
zwiększonej dodatkowo przez zjawisko ogniskowania wiązki występujące
na skutek jonizacji par metali, powoduje łatwe przenikanie wiązki w głąb
metalu spawanego i tworzenie bardzo wąskiej spoiny, nieosiągalnej
innymi metodami spawania.
Główne kierunki zastosowania spawania elektronowego w próżni to
energetyka jądrowa, urządzenia napędów rakietowych i lotnictwo.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

202. Slajd 202

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Schemat spawania elektronowego w próżni: I elektroda wolframowa (katoda), 2 - anoda
otworowa, 3 - urządzenie wysokiego napięcia, 4 soczewki sterujące, 5 - zasilanie soczewek
sterujących, 6 - magnesy ogniskujące, 7 - materiał
spawany,
8
komora
próżniowa,
9zasilaniezarzenia elektrody.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 104
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

203. Slajd 203

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
10. Spawanie laserowe
Pojecie lasera w najprostszym ujęciu można określić jako wzmacniacz
energii cieplnej, co w praktyce oznacza wytworzenie niezwykle spójnej
wiązki światła o bardzo wysokiej temperaturze. Gęstość mocy promienia
laserowego jest rzędu gigawatów na 1 cm2. Taka wiązka światła jest
źródłem ciepła wystarczającym do stopienia metalu, podobnie jak luk
elektryczny. Maksymalny efekt cieplny uzyskuje się przy połączeniu
wiązki światła ze strumieniem gazu wypływającego z dyszy palnika pod
ciśnieniem.
Obecnie najczęściej stosowane są lasery CO2 o mocy do 10 kW, które
mogą być wykorzystywane do spawania i cięcia. Są również
produkowane lasery molekularne COQ dla potrzeb przemysłowych o
mocy 25 kW.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

204. Slajd 204

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Technologia spawania wiązką promieniowania laserowego CO2 o mocy do
10 kW została zastosowana głównie w przemyśle motoryzacyjnym do
spawania karoserii i podwozi samochodowych, a w przemyśle
maszynowym do spawania części maszyn, np. kół zębatych, półosi
napędowych, pierścieni synchronizatorów i wielu innych elementów.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

205. Slajd 205

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
11. Spawanie wąskoszczelinowe.
Spawanie wąskoszczelinowe wykonuje się łukiem krytym i jest
stosowane do łączenia konstrukcji ze stali niestopowych,
niskostopowych i wysokostopowych o grubości 20 400 mm, wyłącznie w
pozycji podlonej. [10] 0 jakości procesu spawania decyduje właściwy
dobór topnika, który powinien spełniać następujące wymagania:
dawać ściegi o gładkim i równym licu bez podtopień,
zapewnić łatwość odchodzenia żużla od lica spoiny,
tworzyć bardzo małą Ilość gazów,
zapewnić wysoką stabilność jarzenia się luku w wąskim
rowku spawania.
Do spawania wąskoszczelinowego zalecane są topniki aglomerowane o
wysokiej zasadowości, oraz drut elektrodowy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

206. Slajd 206

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Spawanie wąskoszczelinowe można wykonywać w osłonie gzowej
metodą MAG drutem pojedynczym lub drutem skręconym, składającym
się z dwóch cienkich drutów o średnicy 1,6 lub w 2,0 mm. W czasie
spawania drut skręcony wykonuje ruch wirowy i dzięki spiralnemu
skręceniu wtapia się równomiernie w ścianki boczne spawanych blach.
Schemat spawania zmechanizowanego
wąskoszczelinowego
metodą
MAG
skręconym podwójnym drutem: 1 skręcony drut, 2 - uchwyt, 3 - gaz
osłonowy, 4 - wirujący luk spawalniczy, 5
- jeziorko spoiny, 6-podkfadka stalowa
stapiana, 7 - blachy spawa
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 109
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

207. Slajd 207

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
12. Spawanie metodą TIME
Metoda TIME jest odmianą spawania lukowego elektrodą topliwą w osłonie
gazów aktywnych, umożliwiających osiągniecie bardzo dużych wydajności
spawania. Głównym czynnikiem w procesie spawania jest duże natężenie
prądu oraz specjalna czteroskładnikowa mieszanka osłonowa o ściśle
dobranych parametrach poszczególnych gazów.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

208. Slajd 208

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania złączy spawnych – badania nieniszczące.
1. badania wizualne,
2. badania szczelności,
3. badania penetracyjne,
4. badania radiograficzne,
5. Badania ultradźwiękowe,
6. badania magnetyczne – proszkowe,
7. badania szczelności metodą próżniową (podciśnieniową)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

209. Slajd 209

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania wizualne
Zakres tych badań dotyczy głównie określenia wad powierzchniowych
widocznych na zewnętrznej stronie spoiny i sprawdzenia, czy jakość i
wymiary wykonanych spoin są zgodne z dokumentacją. Pracownik
dokonujący kontroli spoin powinien posiadać wymagane kwalifikacje
kontrolera, czyli certyfikat kompetencji zgodnie z normą PN- EN 473.
Powinien posługiwać się odpowiednią instrukcją opracowaną przez
zakład albo normą PN-EN 970.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

210. Slajd 210

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania szczelności
Szczelność spoin można zbadać różnymi sposobami. Najczęściej
jednak stosuje się badania szczelności za pomocą sprężonego
powietrza lub za pomocą próby ciśnienia wodą. Badania szczelności
przy dostępie do spoiny z jednej strony stosuje się do urządzeń
wewnątrz pustych, które można szczelnie zamknąć, jak np. kotły,
zbiorniki, rurociągi, przewody instalacyjne wody, pary, gazu itp.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

211. Slajd 211

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania penetracyjne (wg PN-EN 571-1)
Penetrant jest barwnym odczynnikiem służącym do wykrywania wad
powierzchniowych, np. pęknięć lub naderwań, często mało widocznych.
Badania penetracyjne stosuje się do złącz spawanych, ale także do
elementów niespawanych, np. do części maszyn. Penatrant składa się z
dwóch cieczy - czerwonej i białej. Po dokładnym oczyszczeniu badanej
powierzchni zwilża się najpierw materiał lub spoinę cieczą czerwoną. Po
upływie około 5- 10 minut ściera się dokładnie watą lub flanelą ciecz
czerwoną za pomocą odpowiedniego zmywacza, a badaną powierzchnię
zwilża się cieczą białą (wywoływaczem), przez co na powierzchni
powstaje warstwa białego osadu. W miejscu pęknięcia na białym tle
ujawnia się wyraźnie czerwona rysa, której głębokość pęknięcia określa
się w dużym przybliżeniu przy pomocy wzorców.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

212. Slajd 212

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania radiograficzne
Badania prowadzone promieniami Roentgena (X) i promieniami gamma
(γ) należą do badań radiograficznej kontroli spoin (norma PN-EN 1435).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

213. Slajd 213

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania ultradźwiękowe (PN-EN 1714)
Badania te polegają na wytworzeniu bardzo krótkich fal dźwiękowych o
częstotliwości 0,5- 6 MHz, tzn. do 6 milionów drgań na sekundę. Mają
one zdolność przenikania przez stal nawet o bardzo dużych
grubościach. Prędkość rozchodzenia się fal ultradźwiękowych w
ciałach stałych zależy od rodzaju metalu. Fale ultradźwiękowe odbijają
się od wad wewnętrznych pod kątem równym kątowi padania, a
częściowo są pochłaniane przez badany materiał. Specjalne
przetworniki, które muszą dobrze przylegać do powierzchni badanego
przedmiotu, zamieniają prąd o wielkiej częstotliwości na fale
ultradźwiękowe i na odwrót. Przetwornik nadawczy przesyła fale
ultradźwiękowe do badanego przedmiotu, a przetwornik odbiorczy
zamienia fale na prąd, który po wzmocnieniu powoduje wychylenie linii
na oscylografie proporcjonalnie do natężenia prądu wytwarzanego
podczas badań w przetworniku odbiorczym.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

214. Slajd 214

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania magnetyczne- proszkowe (PN- EN 1290)
Badania te stosuje się tylko do metali ferromagnetycznych (tzn. takich
które przyciągają magnes), jak np. stal, żeliwo, nikiel itp. Badanie polega
na wytworzeniu pola magnetycznego za pomocą elektromagnesu lub
magnesu stałego i przyłączeniu jego biegunów do badanego odcinka
spoiny. Można też owinąć badany przedmiot przewodem elektrycznym i
przepuścić przez niego prąd o natężeniu 500- 1500 A w celu wytworzenia
dużego pola magnetycznego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

215. Slajd 215

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania szczelności metodą próżniową (podciśnieniową)
Metoda polega na wykorzystaniu zjawiska przenikania z miejsca o
ciśnieniu wyższym do miejsca o ciśnieniu niższym. Złącze badane
pokrywa się pianotwórczym roztworem mydlanym i nakłada na niego
specjalna komorę próżniową, do której podłącza się aparat próżniowy
(aspirator). Jeżeli badany odcinek złącza ma wady na pełnej grubości (np.
pęknięcie), to przez to pęknięcie przechodzi powietrze atmosferyczne i w
komorze pojawiają się bańki na złączu, świadczące o nieszczelności
złącza.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

216. Slajd 216

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania złączy spawnych - niszczące
Badania niszczące - polegają na zniszczeniu złącza spawanego w celu
określenia jego wartości pod względem jakości wykonania. Do ważnych
badań niszczących należą badania wytrzymałości na łamanie, rozciąganie,
zginanie, udarność oraz badania metalograficzne makro i mikroskopowe.
1. próby łamania
2. próby rozciągania,
3. próby zginania
4. próby udarności
5. próby metalograficzne
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

217. Slajd 217

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Próby łamania
Są na ogół proste, bo można je wykonać w warunkach warsztatowych i
określić przybliżoną wartość co do plastyczności spoiny, a także stwierdzić
wady wewnętrzne jak np. pęcherze gazowe, zażużlenia, przyklejenia,
pęknięcia. Próby łamania można stosować do złącz doczołowych, kątowych i
zakładkowych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

218. Slajd 218

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Próby rozciągania
Ze złącza spawanego doczołowego pobiera się próbkę na rozciąganie
zgodnie z normą PN-EN 895 i przygotowuje do badań. Rozciąganie
próbki odbywa się w sposób ciągły aż do zerwania. Jeżeli próbka
rozrywa się w spoinie, a obliczona wytrzymałość zerwanej spoiny leży
w granicach wytrzymałości spawanego metalu, to złącze ocenia się
pozytywnie. Natomiast gdy próbka rozrywa się w spoinie, a obliczona
wytrzymałość spoiny jest mniejsza od dopuszczalnej wytrzymałości
metalu spawanego, to złącze jest źle wykonane. Wytrzymałość na
rozciąganie określa się w MPa. Stal niestopowa ma wytrzymałość
około 400 MPa (czyli ok. 40 kg/mm2).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

219. Slajd 219

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Próby zginania
Złącza spawane doczołowo po przygotowaniu wg normy PIN-EN 910
poddaje się próbie zginania. Próby zginania przeprowadza się od
strony lica i grani, przy czym lico i grań spoiny obrabia się
mechanicznie do grubości metalu spawanego. Zginaną próbkę
uznajemy za dobrą, gdy osiąga się najmniejszy dopuszczalny kąt
gięcia bez wystąpienia zewnętrznych wad w postaci rys lub naderwań.
Jeżeli podczas badań zostaną zauważone w spoinie małe rysy lub
pęknięcia, a najmniejszy wymagany kąt gięcia (np.120º) nie został
osiągnięty, to złącze ocenia się ujemnie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

220. Slajd 220

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Próby udarności
Badania na udarność przeprowadza się wg normy PN- EN 875, a
polegają one na określeniu jakości spoiny na podstawie złamania próbki.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

221. Slajd 221

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Badania metalograficzne
Badania te polegają na określeniu budowy złącza wewnątrz spoiny pod
względem ułożenia poszczególnych ściegów oraz budowy strukturalnej
spoiny i sfery wpływu ciepła. Ze złącza spawanego wycina się nieduże
próbki i na przekroju spoiny wykonuje się zgłady (inaczej szlif), najpierw
na szlifierce, a następnie na polerce.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

222. Slajd 222

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Naprężenia, skurcz i odkształcenia.
W praktyce spawalniczej mamy do czynienia z miejscowym szybkim
nagrzaniem łączonych elementów, np. płomieniem gazowym lub łukiem
elektrycznym, a następnie szybkim ich ochłodzeniem. Te miejscowe
szybkie zmiany temperatury nagrzanych elementów powodują
rozszerzenie i kurczenie się łączonych metali. Pociąga to za sobą
powstawanie wewnętrznych naprężeń rozciągających i ściskających, które
są powodem odkształceń spawalniczych.
Odkształcenia spawalnicze elementów spawanych mają bardzo złożony
przebieg, gdyż zalezą od wielu zmiennych czynników, które dotąd nie
zostały jeszcze całkowicie wyjaśnione. Praktyka spawalnicza wskazuje
pewne sposoby ograniczenia niepożądanych skutków wywołujących
zmiany temperatury, a tym samym zmniejszenia naprężeń i odkształceń,
jednak całkowitego wyeliminowania tych zjawisk nie da się osiągnąć.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

223. Slajd 223

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wszystkie zmiany, jakie zachodzą w elementach spawanych, są
związane ze zjawiskiem rozszerzania i kurczenia się metali. Pod
wpływem zmian temperatury następuje w metalu skurcz objętościowy i
liniowy - przy nagrzaniu wymiary się zwiększają, podczas stygnięcia
kurczą. Przebieg zmian objętościowych i liniowych można zaobserwować
na poniższym rysunku.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 74
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

224. Slajd 224

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 74
W sztywno zamocowanym złączu podczas stygnięcia powstał Skurcz
spoiny i w wyniku tego zjawiska powstały naprężenia, które spowodowały
pękniecie spoiny w strefie wpływu ciepła. Zjawisko to powstaje po
przekroczeniu granicznej wytrzymałości materiału i jest spowodowane
dużymi naprężeniami spawalniczymi. Skurcz spawalniczy jest zawsze
większy (nieraz kilkakrotnie) od rozszerzalności materiału.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

225. Slajd 225

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przykład naprężeń występujących w złączu doczołowym przedstawia
poniższy rysunek.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 75
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

226. Slajd 226

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zapobieganie odkształceniom spawalniczym.
Aby ograniczyć w jak największym stopniu możliwość powstawania
naprężeń i odkształceń spawalniczych w złączach spawanych, należy
przed spawaniem wykonać szereg czynności przygotowawczych, a w
szczególności: opracować plan technologiczny spawania, który dotyczy
sposobu układania spoin (ściegami prostymi lub zakosowymi), kierunków
spawania, liczby i sposobu układania ściegów, pozycji spawania, kształtu
ukosowania, kątów ukosowania, zastosowania odpowiedniej metody
spawania itd.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

227. Slajd 227

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Typowy przykład związany z powstawaniem odkształceń spawalniczych i
sposoby ich zapobiegania podaje poniższy schemat 5.4:
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 76
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

228. Slajd 228

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przy spawaniu gazowym, szczególnie blach cienkich w układzie podłużnym,
zaleca się, aby spawanie wykonywać bez przerwy na całej długości. Po
wykonaniu spawania blachy będą trochę odkształcone na skutek skurczu
spoiny (rys. 5.4a), lecz odkształcenia będą łatwe do usunięcia przez
prostowanie.
W przypadku, gdy w czasie spawania tej samej blachy będą występowały
przerwy, to zależnie od liczby przerw powstanie znacznie większe i
trudniejsze do usunięcia zdeformowanie w miejscach, w których były
przerwy spawania (rys. 5.4b). Prostowanie do całkowitego wyprostowania
tak zdeformowanych blach jest trudne oraz zajmuje dużo czasu, nieraz
kilkakrotnie więcej niż na samo spawanie.
Gdy przerw będzie więcej, deformacja się powiększy. Przyczyną tego
zjawiska jest skurcz powstający podczas przerwy oraz ponowne
rozpoczęcie spawania powodujące rozszerzenie się materiału.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

229. Slajd 229

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Na rysunku 5.5a i b podano przykład często spotykanego niewłaściwego
wykonywania zlączy doczołowych. Blachy do spawania ułożono w pozycji
podlonej (rys. 5.5a). Po wykonaniu spawania blachy odkształciły się w
kierunku skurczu spoiny (rys. 5.5b). Powstałe odkształcenie blach musi być
usunięte przez prostowanie, które niekiedy zajmuje znacznie więcej czasu niż
trasowanie, przygotowanie i spawanie. Często prostowanie odbywa się przez
przekuwanie spoiny, co powoduje jej utwardzenie i niewidoczne dla oka
pęknięcia (mikropęknięcia). Prowadzi to w konsekwencji do osłabienia spoiny
lub jej uszkodzenia.
Znacznie korzystniejszy, lecz nie zawsze możliwy do zastosowania
praktycznego, jest sposób przygotowania spawania przedstawiony na rys.
5.5c i d. Przed spawaniem rozchyla się krawędzie bach w kierunku
przeciwnym kierunkowi skurczu spoiny; po spawaniu skurcz powoduje
wyrównanie położenia blach. Podobnie postępuje się przy zlączach teowych
(rys. 5.5e i f).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

230. Slajd 230

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 77
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

231. Slajd 231

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Odkształcenia w złączach teowych powstają wg rys. 5.6. Podczas
spawania jednostronnego spoina odkształca środnik blachy wg p. b, a przy
spawaniu dwustronnym odkształca się dolny pas blachy wg p. c. Wielkość
odkształceń jest zależna od liczby i rodzaju ściegów.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 77
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

232. Slajd 232

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Decydujący wpływ na wartość odkształceń spawalniczych ma sposób
budowania spoiny z poszczególnych ściegów oraz pozycja spawania. Im
więcej ściegów, zwłaszcza prostych, składa się na spoinę, tym większe
powstają odkształcenia kątowe. Klasyczny przykład tego zjawiska
przedstawia rys. 5.7. Ściegi zakosowe czterokrotnie (i więcej) zmniejszają
odkształcenia w elementach spawanych i gdy tylko jest to możliwe,
powinny być stosowane przy spawaniu lukowym.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 78
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

233. Slajd 233

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
W celu zmniejszenia odkształceń i naprężeń spawalniczych, zwłaszcza przy
spawaniu lukowym, posługujemy się kilkoma sposobami wykonywania
spoin, które przedstawia rys. 5.8.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 78
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

234. Slajd 234

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nieprzestrzeganie przy spawaniu, podstawowych zasad technologicznych
powoduje powstawanie nadmiernych naprężeń, zwłaszcza przy spawaniu
grubych elementów konstrukcyjnych. Naprężenia mogą przekroczyć
dopuszczalną granice wytrzymałości stali i spowodować pęknięcie spoiny lub
spawanego materiału.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

235. Slajd 235

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przyrządy pomocnicze przy spawaniu zapobiegające
odkształceniom.
W celu uniknięcia lub zminimalizowania powstających przy spawaniu
odkształceń wykorzystuje się różnego rodzaju przyrządy mechaniczne lub
hydrauliczne, w których mocuje się elementy spawane. Często brygady
wykonujące elementy konstrukcyjne lub maszynowe same we własnym
zakresie konstruują rożne przyrządy pomocnicze.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

236. Slajd 236

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 79
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

237. Slajd 237

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 80
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

238. Slajd 238

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 80
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

239. Slajd 239

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 81
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

240. Slajd 240

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 81
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

241. Slajd 241

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Uniwersalny manipulator produkcji
ASPA przystosowany do spawania i
napawania w rożnych położeniach.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 82
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

242. Slajd 242

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Urządzenie do spawania i
napawania
typu
NS4-1000
produkcji ZDIS.
Źródło: L. Mistur „Spawanie łukowe…” s. 83
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

243. Slajd 243

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
System szkolenia i egzaminowania spawaczy w Polsce.
Szkoleniem spawaczy w kraju zajmuje się wiele ośrodków i instytucji
szkoleniowych, stanowiących jednostki dydaktyczne (np. szkoły)
podlegające merytorycznie kuratoriom oświaty. Są również ośrodki
utworzone przy różnych zakładach przemysłowych, które szkolą
spawaczy nieraz w szerokim zakresie.
Najbardziej aktywną instytucją w tej branży szkolenia są Zakłady
Doskonalenia Zawodowego, które w skali kraju przeszkalają rocznie
kilkaset spawaczy. Wszystkie instytucje szkoleniowe powinny działać
zgodnie z ustawą o systemie oświaty – Dz.U. Nr 95 z roku 1991, art. 82
wraz z dalszymi zmianami podanymi w Dz.U. Nr 101 z roku 1995.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

244. Slajd 244

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Najbardziej znaną instytucją
zaangażowaną w szkolenie kadr
spawalniczych jest Instytut Spawalnictwa (IS), który nastawiony jest na
szkolenie specjalistyczne na poziomie głównie średnim i wyższym.
Instytut Spawalnictwa został upoważniony przez Ministra Edukacji
Narodowej, Ministra Pracy i Polityki Socjalnej oraz Ministra Przemysłu i
Handlu do prowadzenia nadzoru merytorycznego nad szkoleniem i
egzaminowaniem spawaczy w Polsce. Nadzór merytoryczny ma na celu
ujednolicenie systemu szkolenia spawaczy w Polsce oraz zapewnienie
odpowiedniego poziomu szkolenia.
Instytut Spawalnictwa jest placówką naukowo-badawczą branży
spawalniczej i, oprócz prowadzenia szeregu badań naukowych,
organizuje i prowadzi szkolenie i egzaminowanie spawaczy, w szerokim
zakresie, według serii norm europejskich PN-EN 287 i PN-EN ISO
9606. Normy te zostały opracowane przez Normalizacyjną Komisję
Problemową do spraw jakości w spawalnictwie, powołaną przez Polski
Komitet Normalizacyjny (PKN). Obecna jego nazwa to Komitet
Techniczny.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

245. Slajd 245

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Warunki przyjęcia kandydatów na kurs.
Kandydaci przystępujący na kurs kończącego się egzaminem
uprawniającym do uzyskania dyplomu IIW i/lub EWF muszą spełniać
minimalne warunki wstępne, które zostały zatwierdzone przez
Międzynarodowy Instytut Spawalnictwa (MIS) i/lub przez Europejską
Federację Spawalniczą (EWF) (podane są w tablicy 19.1 dla instruktorów
spawalniczych i spawaczy).
Ośrodek szkoleniowy jest zobowiązany do sprawdzenia i dopuszczenia do
szkolenia kandydatów spełniających wymagane warunki. Przyjęcie na kurs
kandydatów nie spełniających warunków spowoduje, że osoby te nie będą
dopuszczone do egzaminu i nie uzyskają dyplomów ukończenia kursu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

246. Slajd 246

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podstawowe wymagania dla kandydatów na instruktorów i
spawaczy przyjmowanych na kursy.
Europejski spawacz -EW
Międzynarodowy/Europejski
Instruktor Spawalniczy – IWP/EWP
dyplom zawodowej szkoły
technicznej
dyplom zawodowej
szkoły technicznej
18 lat
21 lat
min. 3 lata (jako spawacz)
Uprawnienia spawacza
wg PN-EN 287 –obejmujące
pozycję spawania H-045 ssnb
z zakresu jednej metody spawania
Dobry stan zdrowia
fizycznego i psychicznego
potwierdzony
świadectwem lekarskim
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

247. Slajd 247

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Programy szkolenia spawaczy wg. Wytycznych Instytutu
Spawalnictwa.
Instytut Spawalnictwa opracował programy szkolenia spawaczy w
formie wytycznych, obowiązujących w ośrodkach, które prowadzą
szkolenie spawaczy, pod merytorycznym nadzorem Instytutu
Spawalnictwa w Gliwicach oraz na podstawie otrzymanego Certyfikatu
nadanego przez Ośrodek Certyfikacji IS.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

248. Slajd 248

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Dla ułatwienia organizatorom kursów podaje się wytyczne dotyczące
programów szkolenia spawaczy:
Wytyczne Nr W-99/IS-07; Program podstawowego kursu spawania
gazowego stali,
Wytyczne Nr W-94/IS-08; Program podstawowego kursu spawania stali
elektrodami otulonymi,
Wytyczne Nr W-01/IS-09; Program podstawowego kursu spawania stali
wysokostopowych elektrodą topliwą w osłonie gazów aktywnych (MAG),
Wytyczne Nr W-01/IS-10; Program podstawowego kursu spawania
aluminium i jego stopów elektrodą nietopliwą w osłonie gazów obojętnych
(TIG),
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

249. Slajd 249

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wytyczne Nr W-01/IS-12; Program podstawowego kursu spawania
aluminium i jego stopów elektrodą topliwą w osłonie gazów obojętnych
(MIG),
Wytyczne Nr W-99/IS-13; Program podstawowego kursu spawania stali
niestopowych elektrodą topliwą w osłonie gazów aktywnych (MAG),
Wytyczne Nr W-01/IS-24; Program podstawowego kursu spawania stali
elektrodą nietopliwą w osłonie gazów obojętnych (TIG),
Wytyczne Nr W-01/IS-19; Program
spawania gazowego rur stalowych,
ponadpodstawowego
kursu
Wytyczne Nr W-01/IS-20; Program ponadpodstawowego
spawania blach stalowych elektrodami otulonymi,
kursu
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

250. Slajd 250

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wytyczne Nr W-01/IS-21; Program ponadpodstawowego
spawania rur stalowych elektrodami otulonymi,
kursu
Wytyczne Nr W-01/IS-22; Program ponadpodstawowego kursu
spawania blach stalowych elektrodą topliwą w osłonie gazów aktywnych
W tym przypadku, gdy ośrodek szkoleniowy będzie organizował
szkolenia na poziomie średnim lub wyższym, np. dla inżynierów,
technologów, instruktorów, mistrzów itd., musi zwrócić się po programy
bezpośrednio do Instytutu Spawalnictwa – Ośrodka Certyfikacji w
Gliwicach.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

251. Slajd 251

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Literatura
1. L. Mistur. Spawanie łukowe w osłonach gazowych według wytycznych
krajowych i europejskich (EWF). Podręcznik dla spawaczy.
KaBe Krsono 2004 r.
2. Leon Mistur Szkolenie spawaczy gazowych i łukowych elektrodami
otulonymi według programów krajowych i europejskich (EWF). KaBe
Krosno 2004 r.
3. L. Mistur. Spawanie i napawanie w naprawach części maszyn i
konstrukcji metalowych. KaBe Krosno 2003 r.
4. J.Czuchryj. Kontrola jakości prac spawalniczych. KaBe Krosno 2002 r.
5. B.Rączkowski. Spawacz gazowy – instruktaż stanowiskowy. Oddk
Gdańsk 1996 r.
6. B.Rączkowski. Spawacz elektryczny – instruktaż stanowiskowy. Oddk
Gdańsk 1997 r.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

252. Slajd 252

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Prezentacja została przygotowana w oparciu o :
1. Podręcznik spawacza - L.Mistur „Spawanie łukowe w osłonach
gazowych według wytycznych krajowych i europejskich ( EWF ).
KaBe Krosno 2004.
2. Wytyczne Instytutu Spawalnictwa W-04/IS-17 –Egzaminowanie
spawaczy po kursach spawania objętych merytorycznym nadzorem
Instytutu Spawalnictwa.
3. Programy, materiały
Zawodowego w Gostyniu.
szkoleniowe
Ośrodka
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
Doskonalenia

253. ORGANIZACJA PRACY SPAWACZA

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
ORGANIZACJA PRACY SPAWACZA
Prawidłowa organizacja pracy spawacza wpływa na
zwiększenie wydajności przy jednoczesnym
zmniejszeniu zagrożenia pracownika. Organizując
pracę, bądź stanowisko robocze, należy brać pod
uwagę następujące kryteria.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

254. Warunki pracy na stanowisku pracy. Przebieg procesu produkcyjnego w danym okresie. Zagrożenia na stanowisku pracy.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Warunki pracy na stanowisku pracy.
Przebieg procesu produkcyjnego w danym
okresie.
Zagrożenia na stanowisku pracy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

255. Warunki pracy na stanowisku pracy

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Warunki pracy na stanowisku pracy
Pomieszczenie pracy (wymiary, oświetlenie, ogrzewanie,
wentylację, wysokość pomieszczenia, drogi transportowe itp.).
Stanowisko pracy ( pozycja przy pracy, oświetlenie
stanowiskowe, wentylację, odległości od sąsiednich stanowisk,
itp.).
Maszyny i urządzenia, (rodzaje urządzeń w pomieszczeniu i tym
podobne zagrożenia ).
Surowce, półprodukty i produkty danego stanowiska pracy (
właściwości fizyczne i chemiczne i ich wpływ na zdrowie
pracownika ).
Urządzenia sygnalizujące i ostrzegawcze.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

256. Przebieg procesu produkcyjnego w danym okresie.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przebieg procesu produkcyjnego w danym
okresie.
Procesu produkcyjnego na stanowiskach roboczych
technologicznie wcześniejszych.
Procesu produkcyjnego obsługiwanego stanowiska.
Procesu produkcyjnego na stanowiskach roboczych
technologicznie późniejszych.
Powiązanie omówionych wyżej
produkcyjnego w jedną całość.
części
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa
procesu

257. Zagrożenia na stanowisku pracy.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zagrożenia na stanowisku pracy.
Techniczne – wynikające z cech przedmiotu;
właściwości urządzenia; cech terenu, pomieszczenia,
otoczenia, właściwości narzędzi, transportu.
Organizacyjne – właściwy dobór pracowników;
wybór optymalnych metod pracy, zapewnienie
bezpieczeństwa pracy; zapewnienie najdogodniejszej
organizacji czasu pracy.
Ludzkie: wynikające z właściwości psychofizycznych
pracowników z których najważniejsze to: stan zdrowia,
staż pracy, przydatność do zawodu, stosunek pracy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

258. Czynniki wpływające na organizację, wysoka kulturę oraz efektywność pracy.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Czynniki wpływające na
organizację, wysoka kulturę
oraz efektywność pracy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

259. Komunikacja w firmie

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikacja w firmie
Komunikacja - oznacza wysyłanie i odbieranie informacji ,
co powoduje, ze jedni dowiadują się o tym co myślą drudzy i
odwrotnie.
Podstawę komunikacji w organizacji stanowi komunikacja
interpersonalna, czyli komunikacja miedzy ludźmi,
członkami danej organizacji, pracownikami firmy.
Komunikację wewnętrzną organizacji tworzą dwa rodzaje
komunikacji:
komunikacja formalna
komunikacja nieformalna
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

260. Komunikacja formalna: odbywa się wyznaczonymi oficjalnie drogami przepływu informacji, często przebiegającymi zgodnie hierarchią służbowego podporządkowania. Najczęściej dotyczy wszelkiego rodzaju spraw związanych z funkcjonowaniem firmy, reali

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikacja formalna: odbywa się wyznaczonymi oficjalnie
drogami przepływu informacji, często przebiegającymi
zgodnie
hierarchią
służbowego
podporządkowania.
Najczęściej dotyczy wszelkiego rodzaju spraw związanych z
funkcjonowaniem firmy, realizacją zadań i obowiązków
służbowych. Drogi przekazu informacji formalnych bywają
określone i wyznaczone przez kierownictwo najwyższego
szczebla.
Komunikację formalna dzielimy na:
pionową
poziomą
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

261. Komunikację pionową - stanowią informacje przepływające między różnymi szczeblami organizacji zgodnie hierarchią władzy w firmie, wzdłuż linii służbowego podporządkowania, miedzy menadżerem i ich podwładnymi. W tym przypadku przepływ inf

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikację pionową - stanowią informacje przepływające
między różnymi szczeblami organizacji zgodnie hierarchią władzy w
firmie, wzdłuż linii służbowego podporządkowania, miedzy
menadżerem i ich podwładnymi. W tym przypadku przepływ
informacji może odbywać się w dwóch kierunkach:
komunikacja z dołu do góry
komunikacja z góry do dołu
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

262. Komunikacja z dołu do góry – czyli od najniższych szczebli organizacyjnych ku wyższym szczeblom – od pracowników szeregowych, wykonawczych do kierownictwa, od podwładnych do kierowników coraz wyższych szczebli. Zazwyczaj w ten sposób przekazy

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikacja z dołu do góry – czyli od najniższych szczebli
organizacyjnych ku wyższym szczeblom – od pracowników
szeregowych, wykonawczych do kierownictwa, od podwładnych
do kierowników coraz wyższych szczebli. Zazwyczaj w ten
sposób przekazywane są sprawozdania, raporty, wnioski,
podania, skargi itp.
Komunikacja z góry do dołu – czyli od kierownictwa i wyższych
szczebli organizacyjnych w dół organizacji. W ten sposób
przekazywane są informacje dotyczące zadań, planów, polecenia,
regulaminy itp.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

263. Komunikacja pozioma – w tym przypadku występuje przepływ informacji pomiędzy pracownikami tego samego szczebla organizacji, pomiędzy pracownikami określonych grup roboczych w firmie: działów, wydziałów, departamentów itp.: wewnątrz tych a tak

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikacja pozioma – w tym przypadku występuje przepływ
informacji pomiędzy pracownikami tego samego szczebla
organizacji, pomiędzy pracownikami określonych grup roboczych
w firmie: działów, wydziałów, departamentów itp.: wewnątrz tych a
także miedzy nimi. Ten sposób komunikowania się związany jest z
relacjami wynikającymi z procesu pracy, zakresu wykonywanych
czynności i obowiązków.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

264. Komunikacja nieformalna - nie ma z kolei oficjalnej sankcji w organizacji. Odbywa się poza liniami podporządkowania, przyjmuje rożne formy.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikacja nieformalna - nie ma z kolei oficjalnej sankcji w
organizacji. Odbywa się poza liniami podporządkowania,
przyjmuje rożne formy.
Komunikacja nieformalna nasila się w sytuacjach dla pracowników
trudnych, niejasnych, kiedy bywa zagrożone ich poczucie
bezpieczeństwa, mają mało informacji na temat firmy. Pracownicy
są zainteresowani sytuacją firmy, gdyż te informacje dotyczą także
ich samych, ich przyszłości. W przypadku niedosytu informacji
zaczynają pojawiać się domysły, przypuszczenia, oceny i opinie
często bazujące na subiektywnych wrażeniach i obawach którymi
w takich sytuacjach coraz częściej bywają nasycone rozmowy
personelu. W efekcie tworzone są pogłoski czy plotki deformujące
obiektywne informacje, a z czasem mogą negatywnie wpłynąć na
sytuację w firmie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

265. Formy komunikacji

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Formy komunikacji
werbalna
niewerbalna
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

266. Werbalna

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Werbalna
najpraktyczniejsza forma komunikowania się
mowa - cechuję ją ; naturalność, bezpośredniość, szybkość
przekazu, możliwość obserwacji reakcji odbiorcy i na jej
podstawie
dostosować
się
do
zmiany
sytuacji.
przekaz
pisemny – możliwość przekazywania treści
złożonych, skomplikowanych, możliwość przechowywania i
wielokrotnego przypominania sobie komunikatu, wielokrotność –
czyli sporządzanie tej samej informacji w dowolnej liczbie
egzemplarzy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

267. Niewerbalna

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Niewerbalna
zmiany mimiczne,
gesty,
mowa ciała,
sposoby w jaki się chodzi, stoi, siedzi,
sposoby mówienia,
reakcje źrenicowe,
przestrzeń osobista,
inne.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

268. Komunikowanie się to mówienie, słuchanie, pisanie lub czytanie. Jest to proces złożony na który składają się następujące etapy:

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Komunikowanie się to mówienie, słuchanie, pisanie lub czytanie.
Jest to proces złożony na który składają się następujące etapy:
formułowanie przekazu,
przygotowanie przekazu,
przekaz informacji,
odbiór przekazu,
reakcja na przekaz.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

269. Zasady skutecznego komunikowania się:

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zasady skutecznego komunikowania się:
przygotowanie planu kontaktu – należy sprecyzować to, co chcemy
przekazać, i jakich informacji oczekujemy, a także ustalić sposób realizacji
kontaktu.
nastawienie na odbiorcę – oczekiwanie nadawcy czy odbiorca podejmie
działania, na jakie liczy wysyłający informację.
drożność kanałów informacyjnych – dotychczasowe kanały przepływu
informacji należy udrażniać lub stworzyć nowe.
problem nieufności – nieufność można przełamać własną otwartością i
życzliwością
a także ukazywaniem im zalet i wad przedstawionych
propozycji.
regularność kontaktów – metoda dawkowania bywa skuteczniejsza niż
jednorazowy nawał informacji.
uważne słuchanie – efektywne komunikowanie się ma miejsce wówczas,
kiedy następuje obustronna wymiana informacji. Dlatego nie można skupiać
się na własnych przekazach, ale także trzeba słuchać, co ma do powiedzenia
nasz rozmówca.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

270. Organizacja czasu pracy

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Organizacja czasu pracy
Czynniki które należy brać pod uwagę organizując czas pracy:
Ustalenie priorytetów
spraw ).
( hierarchia ważności, terminowości
Opracowanie planu działania , uwzględniającego potrzeby i
działania danego okresu np. dnia.
Rejestracja i analiza czasu pracy w celu określenia które
czynności są pracochłonne, gdzie tkwią rezerwy, jak usprawnić
gospodarowanie czasem.
Pracochłonność nie zawsze idzie z efektywnością ( chodzi o
to by w jak najkrótszym czasie, by minimum sił i środków
uzyskać maksymalny efekt ).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

271. Slajd 271

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nie odkładaj spraw na później ( przestrzeganie
terminów i realizacji prac).
Odróżniaj prace pilne od ważnych.
praca pilna należy załatwiać
najkrótszym czasie.
szybko, w możliwie
sprawy ważne wymagają takiej ilości czasu, aby
można było dokładnie przeanalizować sytuację i podjąć
właściwą decyzje.
Staraj
się
w
miarę
możliwości
myśleć
perspektywistycznie , pozwoli to łatwiej pracować i
przezwyciężać problemy w przyszłości.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

272. Gdyby, ktoś rejestrował wszystkie nasze czynności w ciągu dnia roboczego, to okazałby się , że gros czasu tracimy na stałe zachowania, nawyki i przyzwyczajenia. Ponieważ zabierają one dużo czasu, w literaturze fachowej nazywane są porzeczami c

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Gdyby, ktoś rejestrował wszystkie nasze czynności w ciągu dnia
roboczego, to okazałby się , że gros czasu tracimy na stałe
zachowania, nawyki i przyzwyczajenia. Ponieważ zabierają one
dużo czasu, w literaturze fachowej nazywane są porzeczami
czasu: Przykłady niektórych nich oraz sposoby ich
przezwyciężania:
wszelkie narzędzia, urządzenia, dokumenty powinny
znajdować się w stałych miejscach. Każde użycie powinno
kończyć się, odłożeniem narzędzia, urządzenia lub dokumentu
w jego stałe miejsce. Tam gdzie to jest możliwe, najlepiej jest
od razu podjąć działania i sprawę uważać za załatwioną,
w czasie rozmów służbowych, telefonicznych należy
ograniczać się do konkretnego problemu, zadania. Należy
przestrzegać dyscypliny z obu stron,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

273. Profesjonalna obsługa klienta.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Profesjonalna obsługa klienta.
Psychologiczne typy klientów
Klient dokonujący zakupu – przychodzący po
informacje, komunikuje swoje nastawienie poprzez
sposób formułowania zdań. na tej podstawie
wyróżniono „ Typy Prezentacji”.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

274. Slajd 274

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Ja lub inni – osoby u których dominuje orientacja na siebie –
„ ja” zwykle zaczynają swoje wypowiedzi od stwierdzeń np.:
Interesuje mnie ten produkt ponieważ rozwiąże to parę moich
problemów”. Prezentując towar takim osobom na „ ja „ błędnym
będzie używanie argument typu, np. „uznana firma”, „inni to
kupują i są zadowoleni”.
Zadaniowiec – tego typu osoby zwykle mówią np.: „Chce
założyć konto…”. Ludzie ci stawiają wyłącznie zadania – widzą
cel nie dostrzegając etapów jego realizacji. Zadniowiec jest
trudnym klientem albowiem trudno mu jest, na początku
rozmowy przekazać jakiekolwiek szczególny transakcji.
proponowanie zatem, na początku rozmowy, przez obsługę
katalogów, oferty cenowej itp. , jest błędem ponieważ natłok
informacji odwleka decyzje zadaniowców.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

275. Slajd 275

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Szczególowiec – ulubiony klient. Ludzie tacy postrzegają
rzeczywistość jako świat uporządkowanych elementów np. po
pierwsze, po drugie, trzecie itd. Ludzie tacy są bardzo wygodnymi
klientami ale w sytuacji, gdy choćby jeden ważny element dla nich
szczegół naszej oferty nie spełni ich oczekiwań rezygnują z
zakupu.
Problemowiec – „A co ja zrobię, gdy zapomnę o…”, A co się
stanie, gdy…” tego typy ludzie dostrzegają wyłącznie problemy i
pragną, by obsługujący ich znaleźli rozwiązanie. Jest ono z reguły
tak oczywiste, ze brak wiedzy nudzi irytację. Problemowiec
przypomina dziecko zadające bez przerwy podstawowe pytania
dotyczace4 otaczającego je świta. Jest to czasami denerwujące,
ale klient ma prawo być „problemowcem”, a zadaniem obsługi jest
redukowanie jego wątpliwości.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

276. Slajd 276

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Dziura w całym – tego typu osoby bywają najtrudniejsze we
wzajemnych kontaktach – świat jawi im się jako jedna wielka
niedoskonałość np. „ Ja tu już tyle czekam, a tam nikogo nie ma
przy okienku…” W tym przypadku „dziury w całym” wszelka
polemika jest nieskutecznym sposobem oddziaływania albowiem
ten typ prezentacji „ wie swoje”. Rolą sprzedającego jest
zaspokojenie kupującego, A nie jego wychowanie na drodze
udowadniania kto ma rację. „ dziura w całym” należy do
najbardziej lojalnych klientów ale tylko wtedy, gdy zostanie
odzwierciedlony jego punkt widzenia.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

277. Techniki wywierania wpływu w procesie sprzedaży

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Techniki wywierania wpływu w procesie sprzedaży
Reguła wzajemności - siła oddziaływania tej reguły jest
wprost proporcjonalna do poczucia zobowiązania wobec
próśb innych osób. Nawet ludzie, których nie darzymy
sympatią mogą doprowadzić nas do uległości, jeżeli tylko
uda się im wywołać w nas poczucie zobowiązania za
pomocą jakiejś drobnej oddanej nam przysługi. Przykładem
może być: obdarowanie klientów drobnymi upominkami,
sprowadzenie towaru na zamówienie, przedstawienie kilku
produktów do wyboru itp.
Pamiętaj: Reguła wzajemności będzie tym skuteczniejsza im
rzadziej jest stosowany dany bodziec.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

278. Slajd 278

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Zasada kontrastu – polega na tym, że jeżeli druga z
pokazywanych rzeczy różni się znacznie od pierwszej, to
widzimy ja jako bardziej rożną prze to, że uprzednio
widzieliśmy tę pierwszą. Zasada kontrastu to nie tylko ceny.
Ludzie są bardziej skłonni uwierzyć w mało wiarygodny
przekaz jeżeli jednocześnie poda im się informację bardziej
wiarygodną np. „Jesteśmy najlepszą firmą ponieważ
zostaliśmy wyróżnieni na targach branżowych”. Nagroda
dotyczyła produktu a nie firmy, ale fakt jej przytoczenia może
sprzyjać akceptacji dla wszystkich informacji zawartych w
zdaniu.
Pamiętaj:
tańszy.
Jako pierwszy oferuj towar droższy, a potem
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

279. Slajd 279

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Odmowa-wycofanie – jedna z odmian reguły kontrastu
odwołująca się do procesu osiągania kompromisu – „ skoro, ty
ustąpiłeś, to ja dokonam ustępstwa na twoją rzecz”. Stosujący ten
mechanizm celowo jako pierwszą przedstawia prośbę, której
spełnienie jest mało realne, by po chwili przedstawić propozycję o
realizację której tak naprawdę chodziło. Przykładem tej reguły jest
szereg reklam pokazujących, że dany towar kosztował X, a
obecnie jego cena jest o ileś złotych mniejsza.
Pamiętaj: stosując tą technikę należy pamiętać, by pierwsza
propozycja była osadzona w realiach kupującego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

280. Etapy obsługi klienta

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Etapy obsługi klienta
Rozpoczęcie rozmowy z klientem.
Umiejętne przyciągniecie uwagi klienta, zainteresowanie go
produktem, usługą, tematem rozmowy.
Przeprowadzenie prezentacji produktu, by wzbudzić pragnienie
jego kupna.
Zastrzeżenia klienta – umiejętność reakcji, przekonania.
Sfinalizowanie rozmów – przyjęcie zamówienia.
Działania po dokonaniu sprzedaży, zachęcenie klienta do
ponownych zakupów.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

281. Rozmowa przez telefon

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Rozmowa przez telefon
Przedstawienie się - pierwsze słowa kreują wrażenie oraz
nastawienie rozmówcy. Zanim zadzwonisz pomyśl o czymś miłym,
uśmiechnij się i dopiero zadzwoń do klienta, pamiętając o podaniu
imienia nazwiska zajmowanego stanowiska i firmy.
Nawiązanie kontaktu interpersonalnego – narzędziem
oddziaływania jest zarówno intonacja głosu – „ neutralna”, jak i
charakter zadawanych pytań –„skracające – wydłużające dystans”.
„Skracaniem” dystansu jest np.: zwracanie się po imieniu, pytanie o
sprawy osobiste. Przy pierwszej rozmowie nie porusza się kwestii
innych niż zawodowe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

282. Slajd 282

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Pytania – kluczowe narzędzie służące do identyfikacji potrzeb
klientów.
Mowa ciała – przyjmujemy zatem taką postawę ciała, w której w
danym momencie czujemy się jak najlepiej – rozmówca i tak nie
widzi co robimy.
Praca domowa – im lepiej jesteśmy przygotowani do rozmowy,
tym bardziej wzrasta prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu.
Wcześniejsze sformułowanie odpowiedzi na następujące pytania
ułatwia przeprowadzenie rozmów : Jaki jest formalny status
rozmówcy ? Na ile znam branże i firmę klienta? Jaki jest cel
rozmowy?
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

283. Podsumowując

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Podsumowując
Chcąc nawiązać z klientem pierwszy – pozytywny – kontakt
odzwierciedlajmy jego typ reprezentacji. Rozmawiając
z
„problemowcem” nieefektywną będzie koncentracja na zadaniach.
Dla zorientowanych na siebie odstraszającym będzie powoływanie
się na reklamy. „ Dziury w całym” nie przekona się na drodze
perswazji – pokazywania „mocnych” stron produktu – lecz po
poprzez wskazywanie na ogólną niedoskonałość tego świata i
rzeczy. Modelowe typy reprezentacji występują niezmiernie rzadko.
Zwykle w jednej wypowiedzi może być zawarte kilka typów
jednocześnie. Stad też ważne jest wyczulenie ucha na to „co” i „jak”
klient mówi.
Klient ma prawo wiedzieć „ co” kupuje, a sprzedawca
podpowiada mu „dlaczego”, to robi. Prawem klienta jest
powiedzenie „NIE”.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

284. Slajd 284

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Nie wszystko zależy od sprzedającego albowiem bez
interesującego go asortymentu, ciekawej ekspozycji, wygodnego
dojazdu, polityki wynagradzania itp. trudno jest sprzedać towar.
„pozwól kupić” nie jest tożsame z uleganiem klientom za wszelką
cenę – jest to reguła, w której maksymalizacja zysku jest możliwa
poprzez zagwarantowanie jakości obsługi satysfakcjonującej klienta.
Zdarzają się sytuacje wymagające inicjatywy ze strony
sprzedawcy. Trzeba się jednak wystrzegać „napadania” na klienta.
Pozwól kupić – to znaczy daj czas klientowi na samodzielne
zapoznacie się z ofertą firmy.
Po zakończonym spotkaniu z klientem obowiązkiem handlowca
winno być wypełnienie tzw. „Karty klienta”.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

285. Stres – radzenie sobie ze stresem.

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Stres – radzenie sobie ze stresem.
Istota stresu.
Sytuacje stresowe stają się coraz powszechniejsze i zaliczane są do grupy
czynników, niebezpiecznych dla zdrowia psychicznego człowieka.
Stres najczęściej przeżywamy wówczas, kiedy obawiamy się, że stawiane
nam zadania przerastają nasze możliwości. Wszelkie formy zagrożenia
fizycznego czy psychicznego są zawsze stresogenne. Szczególnym
rodzajem stresu są lęki, niepokoje, obawy. Co ciekawe, trakcie jakiegoś
wydarzenia zazwyczaj odczuwamy mniejszy niepokój i stres niż przed nim.
U różnych osób stres występuje z różną intensywnością. Dla jednych jest
stanem negatywnym, ale dla innych czynnikiem mobilizującym, gdyż
uaktywnia ich fizyczne i umysłowo, czyli powoduje ogólną mobilizację
organizmu coś rodzaju stanu alarmowego. Upraszczając nieco problem
można powiedzieć, że stres w pracy najczęściej pojawia się wtedy, kiedy
mamy do wykonania zbyt wiele w zbyt krótkim czasie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

286. Oznaki stresu

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Oznaki stresu
częstotliwość oddechu – płytszy, szybszy, szybsze bicie serca,
mocniejsze,
zbledniecie twarzy,
rozszerzone źrenic w celu dostrzeżenia potencjalnego zagrożenia,
wyostrzenie słuchu – aby z jak największej odległości można było
wykryć niebezpieczeństwo i oby mieć jak najwięcej czasu na obronę,
zwiększone pocenie,
drżenie,
w skrajnych wypadkach biegunka i wymioty,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

287. Przyczyny stresu

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Przyczyny stresu
hałas lub nadmierna „głucha” cisza,
zmianowość – nie sprzyja efektywności, tym bardziej, że przed
pracą wykonuje się szereg czynności powiększających zmęczenie
organizmu,
praca w godzinach nadliczbowych i nocnych,
monotonia,
zbyt długie dojazdy lub podróże służbowe,
charakter wykonywanej pracy np. prac monotonna,
zmęczenie,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

288. Slajd 288

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
ilość pracy, tempo lub stopień trudności,
niedociążenie pracą – wolne tempo pracy, praca prosta zlecana
jest pracownikom o wysokich kwalifikacjach,
częste zmiany charakteru, czy stanowiska pracy,
nadmierne zagęszczenie pracowników,
bliska obecność kierownictwa,
kontrola,
niepewność co do przyszłości zawodowej,
arbitralne decyzje przełożonych,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

289. Czas trwania stresu

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Czas trwania stresu
Stres krótkotrwały
Stres długotrwały
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

290. Wybrane metody przeciwdziałania stresom

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Wybrane metody przeciwdziałania stresom
Naukowcy wypracowali wiele metod mających
na celu przeciwdziałanie stresom. Do
najprostszych nich należy zaliczyć:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

291. Slajd 291

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Panowanie nad swoim oddechem – wskazane jest proste
ćwiczenie wykonywane 2-3 razy dziennie: siadamy wygodnie,
zamykamy oczy, oddech powinien być unormowany. W pewnym
momencie zatrzymujemy powietrze w płucach i liczymy do 5,
następnie robimy szybki wydech. sens tego ćwiczenia polega na
tym, ze zatrzymując na chwilkę oddech, sugerujemy organizmowi,
ze sytuacja jest normalna, zagrożenie minęło i alarm czyli
mobilizacja organizmu, jest już nie potrzebna – przyspieszony
oddech mobilizuje organizm, spowolniony zaś uspokaja.
Panowanie nad postawą – w celu swobodnego oddechu płuc,
należy chodzić prosto, siedzieć prosto, często się rozluźniać.
Panowanie nad apetytem
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

292. Slajd 292

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
rzucenie lub ograniczenie palenia tytoniu, bądź spożywania
alkoholu sprzyja lepszemu samopoczuciu,
urozmaicony tryb życia – jeśli siedzisz w pracy, ruch po pracy, jeśli
pracujesz w ruchu, wypoczynek po pracy,
zmiana tempa pracy, jej natężenia czy nawet charakteru –
zapobiega to monotonni, zapewnia o tym, że panujemy nad
sytuacją,
po pracy fizycznej – relaks umysłowy połączony ze spacerem,
uprawianiem sportu, realizacją hobby
dążenie do stabilizacji życia osobistego i rodzinnego
inne - techniki relaksacyjno-medytacyjne, których stosowanie
jednak wymaga konsultacji specjalistycznej przynajmniej w
początkowym okresie,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

293. Działania profilaktyczne

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Działania profilaktyczne
W sytuacji, gdy zarządzający liczy się z możliwością
występowania stresu, przestrzeganie pewnych wskazówek i
zasad, może zminimalizować takie zjawisko:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

294. Slajd 294

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
nie podejmowanie decyzji zbyt mocno rozmijających się z
oczekiwaniami pracowników,
unikać niejasności przekazywanych poleceń,
unikać nieprzejrzystości
uzasadnionych decyzji,
sytemu
wynagrodzeń
lub
nie
sprawdzać sukcesywnie warunki pracy załogi ( stopnia hałasu,
ogrzewania, wilgotności, wentylacji, oświetlenia, stanu szatni,
sanitariów, i miejsca spożywania posiłków, zmianowości ,
łączności,
właściwy dobór pracowników, pracowników myśl zasady, że nie
zawsze konkretne osoby czują się najlepiej na zaproponowanym
stanowisku, a winnych warunkach mogłyby działać pewniej i
pracować efektywnie,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

295. Slajd 295

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
umiejętne wprowadzenie pracownika w obowiązki, szkolenia,
umiejętna polityka kadrowa, a konkretnie awansowanie
pracowników. Każdy fachowiec ma swój stopień niekompetencji,
tj. stanowisko, którego zajmowanie przekracza jego możliwości.
Na niższym szczeblu będzie doskonałym fachowcem, a na
wyższym może sobie ni radzić, co pociągnie za sobą frustracje,
a przedewszystkim starty dla firmy,
odpowiedni przepływ informacji,
Stres najczęściej kojarzy nam się ze zjawiskiem negatywnym.
Pamiętajmy jednak, iż może on wpłynąć pozytywnie na pewne
działania. Świadoma mobilizacja załogi może przynieść duże
osiągnięcia zawodowe. Trzeba jednak wcześniej wyjaśnić
potrzebę takiego zrywu, także przedstawić idącą za tym
gratyfikację finansową lub inną, korzystną dla ogółu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa

296. Slajd 296

Priorytet II; Działanie 2.1.
„Naprzeciw potrzebom wielkopolskiego
rynku pracy”, nr. Z/2.30/II/2.1/07/04
Formularz Z.1.1.7/10.01.05
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
oraz ze środków budżetu państwa