Bölüm anlatim. Anlatim

1. I. BÖLÜM ANLATIM

2. ANLATIM

En büyük sırlar, güçler ve
etkiler sözlerde, otlarda ve
taşlarda gizlidir.
Goethe
Anlatım nedir?
Anlatım, duygu ve düşüncelerin
söz ya da yazı ile açıklanmasıdır .

3. Doğru Ve Etkili Bir Anlatım Gücüne Sahip Olmanın Önemi

• Bir dili doğru ve etkili konuşup yazmak için o dilin
esaslarını çok iyi kavramış olmak gerekmektedir. Ses,
kelime, anlam ve cümle bilgisi konularının tam bir
şekilde anlaşılmış olması, anlatım çalışmalarının
beklenen başarıya ulaşmasında büyük bir etkiye
sahiptir.

4. Doğru Ve Etkili Bir Anlatım Gücüne Sahip Olmanın Önemi

“Bana sözcükleri yerli yerinde, güzel ve etkili bir biçimde
kullanma gücünü verin, dünyayı yerinden
oynatayım”(Joseph Conrad )
Bizi diğer canlılardan ayıran en önemli yanımız düşünme,
akıl yürütme, hayal etme, tasarlama ve anlatma
gücümüzdür. İnsan, tüm bu yetilerini dil sayesinde
gerçekleştirebilmektedir. Sözcükleri yerinde, güzel ve etkili
kullandığımızda kendimizi daha iyi anlatabilecek,
sorunlarımızı daha rahat çözebileceğiz.

5. Doğru Ve Etkili Bir Anlatım Gücüne Sahip Olmanın Önemi

• Başarılı bir iş hayatı, sağlıklı toplumsal ilişkiler, kişinin
düşüncelerini doğru ifade edebilmesi ve duyduklarını,
gördüklerini doğru anlayıp anlatabilmesi ile doğrudan
ilişkilidir. Sözlü ve yazılı anlatımdaki başarı, iş hayatıyla
olduğu kadar özel hayattaki başarıyla da paralellik
gösterir.

6. Doğru Ve Etkili Bir Anlatım Gücüne Sahip Olmanın Önemi

• Dili doğru ve etkili kullanmanın önemine dikkat
çeken atasözlerine örnekler verelim:
• Acı (kötü) söz insanı (adamı) dininden (çıkarır),
tatlı söz (dil) yılanı deliğinden (ininden) çıkarır.
• Baş dille tartılır.
• Bülbülün çektiği dili belâsıdır.
• Dilim seni dilim dilim dileyim, başıma geleni
senden bileyim.

7. Doğru Ve Etkili Bir Anlatım Gücüne Sahip Olmanın Önemi

• Dilin cismi küçük, cürmü büyük.
• Dil, yüreğin kepçesidir.
• Dil, adamı beyan eder.
• Sorma kişinin aslını, sohbetinden bellidir.
• Sözünü bil, pişir; ağzında der, devşir.
• Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir.

8. Doğru Ve Etkili Bir Anlatım Gücüne Sahip Olmanın Önemi

Söz ola kese savaşı
Söz ola kestire başı
Söz ola ağulu aşı
Balıla yağ ede bir söz
Yunus Emre

9. İyi Bir Anlatımın Özellikleri Nelerdir?

• 1. Doğallık
• 2. İlgi çekicilik
• 3. Tutarlılık
• 4. İnandırıcılık
• 5. Dil bilgisi kurallarına
uygunluk
• 6. Akıcılık
• 7.Sürükleyicilik
• 8. Duruluk
• 9. Yalınlık
• 10. Açıklık
• 11.Özgünlük
• 12.Özlülük

10. Yazılı Ve Sözlü Anlatım Hakkında

• “Yazının tadı, sözcükleri
giydirmek, soymak,
yatırmak, kaldırmak,
koşturmak, oynatmak,
sıçratmak ve de onlara diz
çöktürmek, perende
attırmak, beden eğitimi
yaptırmakla ortalarda
salınır”
• Salah Birsel
• Herhangi bir konunun, duygu
ve düşüncenin, isteğin ya da
hayalin yazı ile ifade
edilmesine yazılı anlatım;
sözle ifade edilmesine de
sözlü anlatım denir.
• Düzgün ve güzel konuşmanın
yolu, düzgün ve güzel
yazmadan geçer.

11. Nasıl Yazacağız Nasıl Anlatacağız?

• Yazmaya başlamadan önce
neler yapılmalıdır?
• 1. Konuyu seçme
• 2. Konuyu sınırlandırma
• 3. Araştırma ve gözlem
• 4. Amacımızı tespit etme
• (Anlatım biçimini ve edebi türü
belirleme)
• 5. Plan yapma

12. Nasıl Yazacağız Nasıl Anlatacağız?

• Yazının giriş bölümü çok
önemlidir. Hangi amaç
doğrultusunda bu yazıyı
oluşturuyorsak, o amacın
ortaya konduğu bir bölümdür.
Bu bölüm eğer ilgi çekici
olursa, okuyucu diğer
paragrafları da okuyacaktır;
ama bu bölüm iyi değilse
okuyucu yazıyı okumaya
devam etmeyecektir.
• Giriş bölümünü etkileyici
kılma yöntemleri:
• Soru sorma
• Betimleme yapma
• Alıntıyla başlama
• Küçük bir öyküyle başlama

13. Nasıl Yazacağız Nasıl Anlatacağız?

• Okuyucunun ilgisini çekip konuyu ortaya koyduktan sonra
söyleneceklerin geliştirilmesi gerekir. Burada dikkat edilmesi
gereken nokta her düşünceyi bir paragrafta anlatmaktır.
Düşünceleri birbirine karıştırmadan belli bir sırayla dizmek ve
düşünceyi geliştirme yollarından faydalanarak yazıyı
geliştirmek önemli bir safhadır.
• Sonuç bölümünde ise tüm söylenenlerin özünü yansıtan,
yoğun birkaç cümleyle verilmek istenen mesaj yinelenir.

14. Anlatım Biçimleri

• Amacımıza göre yönlendirdiğimiz, biçimlendirdiğimiz anlatım
çabamız “dört ana anlatım biçimi” içerisinde şekil alır. Bunlar,
açıklama, tartışma, betimleme ve öykülemedir. Geleneksel
olarak uygulayageldiğimiz bu dört anlatım biçiminin yanı sıra
emredici, destansı ve lirik anlatım biçimlerinden bahsetmek de
mümkündür.

15. Anlatım Biçimleri

Anlatım Biçimleri
1. Açıklayıcı anlatım
2. Tartışmacı anlatım
3. Öyküleyici anlatım
4. Betimleyici anlatım
5. Emredici anlatım
6. Destansı anlatım
7. Lirik anlatım

16. Düşünceyi Geliştirme Yolları

• 1. Tanımlama
• 2. Örnekleme
• 3. Karşılaştırma
• 4. Tanık Gösterme
• 5. Sayısal Verilerden
Faydalanma

17. Düşünceyi Geliştirme Yolları

• UYGULAMA
• Jean-Paul Sartre, “Sözcükler”
adlı yapıtında, yazarlığa yöneliş
dönemini anlatırken
büyükbabasının kendisine verdiği
şu öğüdü anıyor ve özenle
şunları söylüyor: “Yalnız
gözlerinin olması yetmez,
onlardan yararlanmayı da
öğrenmeli insan.”
• (Tanık Gösterme)
• Kış mevsiminden hiç ama hiç
hoşlanmam. Soğuk oluşuyla,
ulaşım zorluğuyla, yiyecek ve
giyecekleriyle insana birçok
sıkıntılar yaşatır. Oysa yaz
mevsimi öyle mi? Bir kere üşüme
diye bir sorununuz, donma diye
bir korkunuz olmaz. Bunun için
de kat kat giyeceklere
gereksinmeniz yoktur.
Yiyeceklerimizin büyük bir
bölümü de yaz mevsiminin
ürünleridir. (Karşılaştırma)

18. Özet

ÖZET
• Bu bölümde anlatım kavramı etrafında gelişen konular üzerinde
durduk. İyi bir anlatımın özellikleri, anlatım biçimleri, teknikleri,
düşünceyi geliştirme yolları, anlatım bozuklukları, sık yapılan
yanlışlar, Türkçenin güncel sorunları başlıkları altında dört temel
dil becerisini kazanma yolunda bilgilerimizi güncelledik.

19. sorular

SORULAR
• Aşağıdaki paragrafların hangi anlatım yollarıyla
oluşturulduklarını söyleyiniz.
• MÖ. VI. yüzyılda başlayıp yüzyılımızın başına dek etkisini
yoğun biçimde sürdüren türler arasında tiyatro, felsefe ve tarih
vardır. İlkçağ tiyatrosu tragedya ve komedya diye ikiye ayrılır.
Tragedya, bağbozumu tanrısı Dionysos adına düzenlenen
törenlerden doğmuştur. Tragedyanın amacı, seyircide korku ve
acıma duygusu uyandırmaktır. Bu da gerilimlerle sağlanır.
Oyunun sonunda ise her şey çözüme kavuşur.
• (Açıklayıcı Anlatım)

20. Sorular

SORULAR
• Tilkinin biri, bir dişi aslan görmüş : “ Her seferinde doğura
doğura bir tanecik doğuruyorsun! “ diye alay etmiş. Aslan
dönmüş : “Doğru söyledin, bir tanecik doğururum; ama bir aslan
doğururum! “ demiş. Bir şeyin değerini ölçmek için azlığına
çokluğuna bakmamalı, neye yarıyor ona bakmalı !...
• (Öyküleyici Anlatım)

21. sorular

SORULAR
• Eskiden Türk hafif müziği, şimdilerde Türk pop müziği denilen
şarkılar bir yanıyla müzik, öbür yanıyla şiir olması gereken
yapıtlar değil midir? Bu şarkılara söz yazanlar, hak edilmemiş
şöhretlere ulaşmanın yanı sıra, Türkçeden milyonlar, milyarlar
vururken biraz daha özen gösteremezler mi? Üstelik bunu
söylerken herkesçe alay konusu edilen “Kıl oldum abi”leri,
“Bandıra bandıra ye beni”leri kast etmiyorum…
• (Tartışmacı Anlatım)

22. sorular

SORULAR
• Sarı yağmur incecik, ışığın üstüne yağan başka bir ışık gibi
iniyordu. Yerler, ince yağmuru buradan alıp hızla az öteye
döküveriyordu. Kuşlar boyunlarını içlerine çekmişler, tüyleri
domur domur, dallarda kıpırtısız duruyor. Yağmurun içinden mor
bir kelebek seli geçti. İleride akar çayın kıyısında bir çıvgına
tutulup, bir hayat çalısının üstünde kasırgalandı, hayat çalısı
mosmor oldu, tepeden tırnağa; bir süre karmakarışık iç içe
uğunarak, salkım saçak toparlanıp dağılarak, orada savruldu.
Sonra mor toparlak sarının ışıltısında eridi, dağıldı, usul usul
yitip gitti.
• (Betimleyici Anlatım)