Еңбек процесін жоспарлау және еңбекті нормалау

1. Тақырып 9. Еңбек процесін жоспарлау және еңбекті нормалау

«ОПЕРАЦИЯЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ»
Тақырып 9. Еңбек процесін
жоспарлау және еңбекті
нормалау

2. Дәріс сұрақтары

1. Комапниялардағы еңбек ресурстары: түсінігі және сипаттамасы
2. Кадрларды бағалау көрсеткіштері
3. Еңбек процесін жоспарлаудың және еңбекті нормалаудың мәні
4. Еңбек процесін жоспарлау және құрылымдау алгоритмі
2

3.

Еңбек ресурстары
3

4.

Персонал – бұл заңды
тұлғамен (кәсіпорынмен)
жұмысқа алу туралы келісімшарт жасасқан кәсіпорындағы
әртүрлі кәсіби-біліктілікті
топтардағы жұмыскерлердің
жиынтығы.
4

5.

5

6.

6

7.

7

8.

Еңбек ресурстарының қоры (адам-сағат, адам-күн):
Қор е.р.=ОТС*Т
Мұндағы: ОТС – жұмыскерлердің орташа тізімдік саны
Т – сағат немесе күндегі жұмыс уақытының ұзақтығы
8

9.

Кәсіпорын персоналының сапалық сипаттамасы
Персоналдың құрылымдық сипаттамасы
жұмыскерлердің жеке санаттарының (категория)
құрамы мен сандық қатынасымен анықталады.
9

10.

Кәсіпорынның тізімдік құрамындағы
жұмыскерлердің қозғалысы:
ОТС к.с.=ОТСк.б.+*С қаб – С кеткен
ммұндағы: ОТС к.с./к.б. – кезең соңындағы (кезең
басындағы) жұмыскерлердің орташа тізімдік саны
С қаб/кеткен– жұмысқа қабылданған/ кеткен
жұмыскерлер саны, адам.
10

11.

Кадрларды бағалаудың негізгі көрсеткіштері
11

12.

Еңбек өнімділігі – бұл бір өнім мөлшерін
өндіруге кететін уақыт мөлшерімен өлшенеді.
(абсолютті көрсеткіш)
Еңбек сыйымдылығы –еңбек өнімділігіне
кері көрсеткіш, өнімді өндіруге қажетті еңбек
шығынымен анықталады: t= Т/Ө
12

13.

Кәсіпорынның еңбек ресурстарына қажеттілігін анықтау
Кәсіпорын жұмыскерлерінің жалпы саны келесі формуламен
анықталады:
Жұмыскерлерге жалпы қажеттілік=ОТСөткен кезең * өнім
өндіру көлемінің жоспарлы өзгеру индексі / еңбек өнімділігінің
жоспарлы өзгеру индексі
13

14.

Еңбек процесін
жоспарлаудың және
еңбекті нормалаудың мәні
Жұмыстарды
жобалаудың басты
қағидаты
ұйым қызметкерлерінің бір-бірімен,
жабдықтармен, тұтынушылармен және
ұйым ортасының басқа элементтерімен
қарым-қатынасының іс-әрекеті мен
сипатын анықтау болып табылады.
-адами фактор мен техникалық фактордың
сәйкестігі (қызметкердің қабілеті – жабдықтың
мүмкіндіктері, қызметкердің психологиялық
ерекшеліктері – жұмыстың мазмұны және т.б.)
14

15.

жұмыстарды
түрлерге бөлу
Жұмыстардың әр
түрінің мазмұнын
анықтау
Жұмыстарды
жобалау
жұмыстарды
орындау тәртібін
құру
15

16.

Шешілуі қажет алғашқы мәселелердің бірі – маманданудың оңтайлы
деңгейін анықтау:
Мамандандырудың артықшылығы
Басқару үшін
Қызметкерлер үшін
1.
Оқудың минималды мерзімі
1. Арнайы білім қажет емес
2. Жоғары өнімділік
2. Оқу жылдамдығы
3. Төмен жалақы мөлшерлемелері
3. Кәсіби деңгейді арттыру
4. Қатаң бақылау мүмкіндігі
5. Еңбектің білікті және біліксіз болып бөлінуі
6. Өнімділігі жоғары арнайы жабдықты қолдану
Мамандандырудың кемшіліктері
Басқару үшін
Қызметкерлер үшін
1.
Сапаны бақылаудың күрделілігі, себебі жалғыз жауапты 1. Біртекті монотонды жұмыс
тұлға жоқ
2. болмашы түпкі салымға байланысты қанағаттанбау
2.
Кадрлардың ауысуына, жұмыстан шығуға, еңбек
3. Қызметкердің икемділігін төмендету
жанжалдарына және т. б. байланысты шығындардың артуы.
4. Әлсіз жетілдіру және кәсіби дағдыларды арттырудың
3.
Жұмысшылар үшін шектеулі перспективаларға
мүмкін еместігі
байланысты процесті жақсартудың шағын мүмкіндіктері
4.
Жеке процестердің де, жалпы ұйымның да икемділігінің
төмендеуі
5.
Іс-әрекеттердегі сәйкессіздіктер санының артуы,
Қосымша басқару тетіктерінің қажеттілігі
16

17.

Еңбек бөлінісінің шекаралары
Экономикалық
шекаралар
• өндірістік циклдің ұзақтығымен
анықталады.
Психофизиологиялық-
• монотонды операциялардағы
монотондылыққа байланысты
жұмысшылардың шаршау дәрежесі.
Әлеуметтік шекаралар
• еңбек мазмұнымен байланысты.
17

18.

Еңбек процесін жоспарлау және құрылымдау алгоритмі
Еңбек процесін
құрылымдау
Не істеу қажет
жұмысты қалай орындау керек
жұмыс қайда және не арқылы
орындалады
• орындалатын операциялардың тізбесі
• операцияларды орындау әдістері мен тәсілдері
• жабдықтар мен еңбек заттарын орналастыру
Жұмысты қай уақытта орындау • Операцияларды орындаудың уақытша
нормалары, жұмыс графигі
қажет
Жұмысты кім орындайды
• Біліктілігі, білімі, қабілеті
18

19.

Еңбекті
технологиялық бөлу
• өндірістік процесс жеке фазаларға,
жұмыс түрлеріне, операцияларға
бөлінеді.
Функционалды еңбек
бөлінісі
• өндіріс процесінде жұмысшылардың
әртүрлі топтарының рөлі мен орнына
байланысты орындалатын
жұмыстарды бөлуді қамтиды.
Кәсіптік-біліктілік
еңбек бөлінісі
• жұмысшыларды кәсіптер
(мамандықтар), разрядтар, санаттар
бойынша бөлумен байланысты
19

20.

Кәсіпорында еңбекті нормалауды ұйымдастыру
міндеттерді шешеді:
Персоналдың ағымдағы санына өндірістің мүмкін
болатын ең жоғары көлемін жоспарлау;
Күтілетін өндіріс жоспарына персоналдың оңтайлы
санын жоспарлау;
Нормаларды ескере отырып, жұмысшыларға
өндірістік тапсырмалар беру;
Қызметкерлердің еңбек қызметін талдау
нәтижесінде өндірістік процестерді оңтайландыру
(нормалау кезінде);
Нормаларды дәйекті қайта қарау арқылы еңбек
өнімділігін арттыру;
20

21.

https://www.formula-truda.ru/norma/organizatsiyanormirovaniya-truda-na-predpriyatii.php
21

22.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ