Презентация для доклада

1.

Қазақ медициналық терминологиясы: Дамуы мен
Болашағы
Медицина тілінің ұлттық болмысы және оның денсаулық сақтауға әсері

2.

Термин – тек ғылыми ұғым
ғана емес, ол – дәрігер мен
пациент арасындағы
түсіністіктің басты құралы.

3.

«Дәрігер мен пациент арасындағы түсіністіктің
басты құралы» дегеніміз – тек сөз алмасу ғана емес,
ол өзара сенім, сыйластық және дұрыс ақпарат
жеткізу мәдениеті.

4.

Қазақ медициналық
терминологиясының даму кезеңдері
Халық медицинасы дәуірі
Төл сөздер кеңінен қолданылды: жара, безгек, қызба,
баспа. Ауру атаулары халықтың тұрмысымен, табиғатпен
байланысты болды.
1
2
Кеңестік кезең
Орыс тілі арқылы грек-латындық
терминдер үстемдік етті: инфаркт,
пневмония, гастрит. Ұлттық
терминологияның дамуы тежелді.

5.

Тәуелсіздік кезеңі:
Ұлттық сана-сезімнің оянуы
Қазақ тіліндегі медициналық терминдерді қазақшалау
үрдісі күшейді. Бұл кезеңде ұлттық терминологияны
дамытуға ерекше назар аударылды.
Консервативтік бағыт
Халықаралық терминдерді сақтау:
инфаркт, анемия. Бұл бағыт
ғылыми қауымдастықпен
Ұлттық бағыт
байланысты сақтауға
Төл баламаларды енгізу: жүрек
бағытталған.
талмасы, баспа. Бұл бағыт қазақ
Түсініктілікті арттыру
тілінің байлығын қолдануға
Халыққа жеңіл терминдер:
ұмтылады.
күретамыр, көктамыр. Бұл бағыт
медициналық білімді халыққа
жақындатуға бағытталған.

6.

Қазақша медициналық терминдердің маңыздылығы
Медициналық терминологияның
қазақ тілінде болуы бірнеше
себептерге байланысты маңызды:
• Дәрігер мен пациент арасындағы
түсіністікті арттырады, бұл диагноз қою
мен емдеу процесін жеңілдетеді.
• Халықаралық ғылыми байланыс үшін
маңызды, себебі ол қазақ медицинасының
әлемдік деңгейде танылуына ықпал етеді.
• Медициналық білім беру сапасын жақсартады,
студенттердің материалды тереңірек
меңгеруіне көмектеседі.

7.

Мысалы: Ежелгі және қазіргі терминдер
Ежелгі ауру атаулары
Фармациядағы терминдер
• Баспа (ангина)
• Ерітінді, ұнтақ – төл сөздер
• Сүзек (тиф)
• Капсула – қаптама
• Қызылша (корь)
Таблетка
–
дәрітаблетка
• Тыщқақ (холера)
Қазіргі терминдер
• Гастрит – асқазан қабынуы
• Инсульт – соқпа
• Пневмония – өкпе қабынуы

8.

Перспективалар: Қазақ медициналық
терминологиясының болашағы
Бірыңғай база құру
Бірыңғай терминдер базасын құру
арқылы терминологияны
стандарттау.
Кәсіби тілді дамыту
Дәрігерлердің кәсіби тілінде
қазақша терминдерді кеңінен
енгізу.
Оқулықтар шығару
Қазақ тілінде медициналық
оқулықтар мен атластар шығаруды
жеделдету.
Халық сауаттылығын арттыру
Халық арасында медициналық
сауаттылықты арттыру үшін
терминдерді түсінікті ету.

9.

Ұлттық интеллигенцияның рөлі
Қазақ терминологиясын
қалыптастыруда ғалымдар мен
мамандардың еңбегі орасан
зор. Олар тілдің дамуына,
терминдерді жүйелеуге және
ғылыми стильді дамытуға
үлкен үлес қосып келеді.
"Тіл – кез келген ұлттың жаны мен
болмысы. Медицина тілі – денсаулық
сақтаудың тірегі."
Ұлттық интеллигенцияның қолдауы мен
жұмысысыз, қазақ медициналық
терминологиясының толыққанды дамуы
мүмкін емес.

10.

Қазіргі заманғы үрдістер мен цифрландыру
Телемедицина мен цифрлық технологиялардың дамуы
қазақ медициналық тілінің дамуына жаңа серпін беруде.
Телемедицинаның әсері
Қашықтықтан кеңес беру
кезінде қарапайым және
түсінікті терминдерді
қолданудың маңыздылығы
артады.
Цифрлық шешімдер
Медициналық ақпараттық
жүйелерде қазақша
терминдерді енгізу,
олардың стандартталуына
ықпал етеді.
Қолжетімділікті
арттыру
Жеңіл әрі түсінікті терминдерді
қолдану арқылы медициналық
қызметтердің халыққа
қолжетімділігін арттыру.

11.

Қорытынды: Ұлттық
мәдениеттің маңызды бөлігі
• Тілдің дамуы – денсаулық сақтау сапасының кепілі.
Түсінікті терминология емдеу процесін тиімді етеді.
• Бірлік пен жүйелілік арқылы терминологияны жетілдіру – болашақ
міндет. Ғылыми және қоғамдық келісім қажет.
• Қазақ тілінде медициналық білім мен қызмет көрсету деңгейін
көтеру – ұлт денсаулығының негізі. Бұл тек тіл мәселесі емес, ұлт
болашағының кепілі.