10 сынып 1 тоқсан 13 сабақ

1.

Компьютердің логикалық негіздері
Процессордың құрылымы және оның құрамдас бөліктері
Оқу мақсаты: 10.1.1.1 – Басқару құрылғысының,
арифметика-логикалық құрылғының (АЛҚ) және жад
регистрінің процессордың бір бөлігі ретінде функциясын
сипаттау.

2.

https://wordwall.net/resource/26884009

3.

Компьютердің логикалық негіздері дегеніміз не?
Компьютердің логикалық негіздері – бұл компьютердің ең
маңызды бөлігі болып табылатын процессордың ішкі құрылымы
мен жұмыс принциптері. Процессор – компьютердің «миы», ол
барлық есептеулерді орындап, бағдарламалардың дұрыс жұмыс
істеуін қамтамасыз етеді.
Процессор үш негізгі құрамдас бөліктен тұрады:
Арифметика-логикалық құрылғы (АЛҚ) – есептеулер жасайды
Басқару құрылғысы – процессті басқарады
Жад регистрі – деректерді уақытша сақтайды
Осы үш құрылғы бірлесе отырып, компьютердің
барлық операцияларын орындайды.

4.

Процессордың негізгі бөліктері
Процессор – бұл күрделі электронды құрылғы, оның ішінде
миллиондаған транзисторлар бар. Бірақ оның негізгі құрылымын
үш маңызды бөлікке бөлуге болады. Әрбір бөлік белгілі бір міндетті
орындайды және олардың үйлесімді жұмысы компьютердің жылдам
және дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
Басқару құрылғысы
Арифметика-логикалық
құрылғы (АЛҚ)
Процессордың барлық
жұмысын үйлестіреді және
Барлық математикалық және
басқарады
логикалық амалдарды
• Командаларды декодтайды
орындайды
• Қосу, азайту, көбейту, бөлу
• Орындалу тәртібін басқарады
• Салыстыру операциялары
• Сигналдарды жібереді
• Логикалық амалдар (AND, OR, NOT)
Жад регистрі
Деректерді және командаларды уақытша сақтайды
Өте жылдам қол жеткізу
Шағын сыйымдылық
Процессордың ішінде орналасқан

5.

Арифметика-логикалық құрылғы (АЛҚ)
АЛҚ – процессордың есептеу орталығы. Бұл құрылғы
барлық математикалық операцияларды (қосу, азайту,
көбейту, бөлу) және логикалық операцияларды
(салыстыру, логикалық амалдар) орындайды.
АЛҚ-ның негізгі функциялары:
Арифметикалық операциялар: Сандарды қосу,
азайту, көбейту, бөлу
Логикалық операциялар: AND, OR, NOT, XOR амалдары
Салыстыру операциялары: Екі санды салыстыру (>, <, =)
Биттік операциялар: Екілік сандармен жұмыс
Мысал: Калькуляторда 25 + 37 = 62 деп
есептегенде, бұл операцияны АЛҚ орындайды.
Немесе Excel-де формула жазғанда, есептеулерді
АЛҚ жасайды.

6.

Басқару құрылғысы және оның функциясы
Басқару құрылғысы – процессордың «дирижері» немесе «менеджері». Ол барлық процестерді үйлестіреді,
командаларды түсіндіреді және процессордың барлық бөліктері үйлесімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
1. Командаларды жүктеу
2. Командаларды декодтау
Жадтан келесі орындалатын команданы алады
Командаға талдау жасап, не істеу керектігін анықтайды
3. Орындауды басқару
4. Синхрондау
АЛҚ-ға және басқа бөліктерге сигнал жібереді
Барлық операциялардың дұрыс тәртіппен орындалуын бақылай
Басқару құрылғысы командалардың орындалу циклін басқарады: алу (fetch) → декодтау (decode) → орындау (execute)
→ нәтижені сақтау. Бұл цикл әрбір команда үшін қайталанады.

7.

Топтық жұмыс

8.

Жеке жұмыс
Жұмыс парағындағы тапсырмаларды орындау

9.

Білімді тексеру
1
2
3
АЛҚ қандай
Басқару
Жад регистрі неліктен
операцияларды
құрылғысының
процессордың ең
орындайды?
негізгі міндеті
жылдам жады болып
қандай?
саналады?

10.

Көңіл күй кері байланысы