Лекция_1_2Астрофизика

1.

Астрофизика

2.

Кіріспе
Астрономия сөзі гректің «астрон» - жұлдыз және
«номос» заң сөздерінен шыққан.
Астрономияның негізгі зерттейтін объектілері: Күн,
ғаламшарлар және олардың серіктері, метеорлық денелер,
тұмандықтар, жұлдыздар, жұлдыздық шоғырланулар,
галактикалар, және т.б. Ғарыштық объектілер және
олардың арасындағы кеңістікті толтыратын материя.

3. Астрономияны қолданатын мәліметтер сипатына байланысты негізгі үш бағытқа бөледі: - астрометрия, - аспан механикасы, -

астрофизика.

4.

Астрометрия аспан денелерінің көрінетін орнын және
қозғалысын, Жердің айналуын өлшеудің теориялық және
техникалық әдістерін табу, аспан координаттар жүйелерін
тағайындау, астрономиялық бақылаулар негізінде дәл
уақытты және жер бетіндегі нүктелердің дәл географиялық
координаттарын анықтау сияқты маңызды мәселелермен
айналысады.
Аспан механикасы аспан денелері мен олардың
жүйелерінің өзара әсерлесу (негізінен бүкіләлемдік
тартылыс) салдарынан болатын қозғалысын зерттейді.

5.

Астрофизика аспан денелерінің пайда болуын
(«Космогония»), ондағы физикалық күйді, олардың
физикалық құрылысы мен химиялық құрамын, олардың
бетіндегі жүріп жатқан процесстерді, олардың арасындағы
ортаның (жұлдызаралық және т.б.) қасиеттерін, Әлемді
тұтастай алғандағы пайда болуы мен дамуын және
құрылымын («Космология») зерттейді.
Астрофизиканың міндеті – Ғалам және жеке ғарыштық
объектілердің физикалық табиғаты мен эволюциясын зерттеу.

6.

Астрофизика тек бақыланатын ғылым ғана емес

7.

Астрономияның астрономиялық масштабтары
Соңғы 25 жыл ішінде 600
мыңнан аса
рецензияланатын (NASA
ADS бойынша) мақалалар
жарық көрген.

8.

Әлемде ~104 астроном бар
102 институт бар
Міндеттері – күрделі. Сол себепті көптеген жұмыстар
5-10 автор біріккен, коллаборацияларда жасалады. Әр
автор тар ауқымды маман болып табылады.
1000+ тең автордан тұратын жұмыстар бар!
Байланыс және ұтқырлық!

9.

10.

11.

Герцшпрунг-Рассел диаграммасы

12.

Жердегі (жоғарғы график) және Күн жүйесіндегі (төменгі график) элементтердің таралуы

13.

Нуклидтардың таралуының стандартты қисығы

14.

Химиялық элементтердің Күндегі таралуы тасты метеориттердегі
(хондриттарда) таралуы

15. Астрофизикадағы кеңістіктік-уақыттық масштабтар

1. Астрономиялық бірлік (халықаралық таңбасы AU кейде au, a.u. немесе ua деп
жазылады, қазақша а.б., немесе АБ)=149598100±750 км немесе ~150 млн. км.

16.

2. Парсек (пк)=206264,8 а.б. = 3,0856779*1016 м = 30,8568
трлн км = 3,2616 жарық жылы
Парсек - астрономиядағы арақашықтықты өлшеуге арналған, жүйеден тыс өлшем бірлік, жылдық
тригонометриялық параллаксы бір бұрыштық секундқа тең болатын объектіге дейінгі ара қашықтық.

17.

3. Жарық жылы = 9 460 730 472 580 800 м = 0,306 601 пк=63 241,077 а.б.
(электромагниттік сәуле (жарық), вакуумда, гравитациялық
өрістердің әсерін сезінбей, бір юлиан жылы (31 557 600 секунд) ішінде
өтетін арақашықтық).

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

Жұлдыздардың іргелі параметрлері
Жұлдыз физикалық дене сияқты негізгі үш параметрмен сипатталады:
массасы, радиусы және жарықтылығы (светимость). Күн үшін:
Бетінің температурасы: 5 778 К
Жерге дейінгі қашықтығы: 149 600 000 км
Радиусы: 695 508 км
Жасы: 4,603E9 жыл
Массасы: 1,989E30 кг
1 эрг = 1 г·см2/с2 = 10−7 Дж = 6,24150965(16)⋅1011 эВ ≈ 0,6 ТэВ.

36. Назарларыңызға рахмет!