Аллергиялық ауруларға дәрігерге дейінгі көмек көрсету алгоритмі

1.

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ түрік университетеі
Жедел медициналық жәрдем кафедрасы
Аллергиялық ауруларға дәрігерге дейінгі көмек
көрсету алгоритмі
Қабылдаға:Қарабаева Н Ж.н
Орындаған: Мұхаметхан М.
Тобы: 516а
Факультет: Жалпы медицина
Түркістан -2017 жыл

2. ЗЕРТТЕУ МАҚСАТЫМ.

ЗЕРТТЕУ СҰРАҒЫМ ?
Аллергиялық аурулардың симтомдарын
салыстырып,түрлерін ажырата білу???
ЗЕРТТЕУ МАҚСАТЫМ.
Болашақ әріптестеріме аллергиялық
аурулар кезінде науқастарға қандай
көмек көрсету керек жайлы түсіндіріп өту.

3.

Аллергия
- деп иммунологиялық реактивтіліктің өзгеруіне
байланысты, ағзаның әр түрлі заттарға жоғары
сезімталдығын айтады. Алғаш рет бұл терминді
австриялық ғалым Пирке (Von Pirquet, 1906)
антигендік ынталандыруға адамның өзгерген
реактивтілігін белгілеу үшін ұсынған болатын.
Аллергия кезінде ағзаның жоғарғы сезімталдығы
арнайы болады, яғни ол тек сенсибилизация қалпын
тудырған антигенге ғана қатысты көрінеді.
Аллергенмен қайта кездескенде байқалатын жоғары
сезімталдықтың клиникалық көрінісін
аллергиялық серпілістердеп аталады. Аллергиялық
серпілістерді тудыратын антигендерді
аллергендер деп атайды.

4.

5.

Аллергендерді
екі үлкен
топқа бөлуге болады:
Экзоаллергендер
ағзаға сырттан түседі
Жұқпалы емес аллергендер
:тұрмыстық,эпидермистік,тағамдық,дәрілік,өндіріс
тік.
Жұқпалы аллергендер:
бактериялық,саңырауқұлақтық,
вирустық.
эндоаллергендерағзаның өзінде
аутоиммундық аурулар ,
созылмалы вирустық
жұқпаларда ,
жарақаттарда, күйік,
үсік және т.б.
жағдайлардың
нәтижесінде түзіледі.

6. Өсімдік тектес

7.

8. Жануарлар тектес

9. Тағамдық заттар

10. Дәрілер

Лайелл синдромы

11. ТАБИҒИ ЭНДОАЛЛЕРГЕНДЕР

• МИ ТІНІ
• КӨЗ БҰРШАҒЫ

12.

13.

14.

Есекжем (urtіcarіa) — теріде және шырышты қабатта
кенеттен қызарып, күлдіреп, қышымалы бөртпелер
түрінде болатын ауру; денені қалақай шаққан кездегі
күлдіреуікке ұқсайды.

15. Классификациясы:

Аллергиялық есекжем
азық-түліктер, дәрі-дәрмектер
әсерінен пайда болады
Аллергиялық емес есекжем
морфин, кодеин, декстран және
қалақаймен, медузамен, жұлдыз
құртпен, актиниялармен жұғысқанда
пайда болады.

16.

Жедел
Кейбір тағамдардың (жұмыртқа, құлпынай,
шоколад, бал, цитрустар, т.б.) және дәрі-дәрмектің
(көбінесе, антибиотиктердің) организмге кері әсер
етуінің салдары.
Организмдегі аллергиялық реакция
нәтижесінде де пайда болады

17.

Созылмалы
Мезгіл-мезгіл
қайталайтын, кейде
бірнеше айға дейін
созылатын Есекжем,
әдетте, ішкі мүшелердегі
(бауыр, ішек-қарын жолы,
бүйрек) ауруларға,
организмдегі зат
алмасудың бұзылуын.
іштегі гельминттерге
немесе баяу өтетін
инфекцияға
(бадамшаның
созылмалы қабынуы —
тонзиллит, мұрын, құлақ
қуыстарының қабынуы)
байланысты

18.

Физикалық есекжем

19.

Дермографиялық
есекжем
Күндік есекжем
Папулезды есекжем
Холинергиялық
есекжем

20. Клиникалық көрінісі

• Мұндай кезде ауру кенеттен
басталады. Күлдіреуіктердің
пішіні мен көлемі әр түрлі,
түсі ашық қызғылт, ортасы
ақ. Көп жағдайда күлдіреуік
бірнеше сағаттан кейін
ешқандай із қалдырмай
өзінен-өзі басылады.
• Кейде ауру ұзаққа созылып,
науқастың қызуы көтеріліп,
мазасы кетеді. Көмейдің
кілегей қабығында бөртпе
болғанда адам жөтеліп,
тұншығады.

21.

22.

Диагностикалық критерийлер
Шағымдар және анамнез:
Шағымдар:
·
біртексіз пішінді ірі түйіндақтарға бірігетін, терінің деңгейінен
көтеріңкі тұратын, ісінген ашық қызыл түсті күлдіреуіктер түріндегі
бөртулердің күтпеген жерден пайда болуы, элементтердің бір бөлігі шектеулі
болып қала береді (жіті есекжем кезінде);
·
ізсіз кетіп қалатын күлдіреуіктер (кейде бірнеше минуттан кейін);
·
папулалар (созылмалы есекжем кезінде);
·
кенеттен тері мен тері асты шелмайының шектеулі ісігінің пайда
болуы (Квинке ісігі);
·
күтпеген жерден қышудың, ашып ауырудың, қалтыраудың немесе
қызыну сезімінің, тұншығудың пайда болуы;
·
жалпы жай-күйінің бұзылуы: қызба (есекжем қызбасы);
·
дауыстың қарлығуы, демікпе.
Анамнез:
·
бұрын Квинке ісігін, есекжем эпизодтарын бастан өткеруі;
·
тұрмыстық химия өнімдерін, дәрілік препараттарды, шығу тегі
өсімдік және жануар болатын тағам өнімдерін, косметикалық құралдарды
көтере алмау (әртүрлі көріну нұсқаларындағы аллергиялық реакциялар).

23.

Физикалық зерттеп-қарау:
Құбылмалы экссудаттық жолақсыз элементтер/күлдіреуіктер:
·
ісінген, тығыз, ашық қызыл түсті;
·
тері деңгейінен көтеріңкі тұратын;
·
әртүрлі өлшемдегі (диаметрі 0,5 см-ден 10-15 см-ге дейін);
·
әрқилы кесіндегі (дөңгелек, ірі фестондық және т.б.);
·
ортасының ақтаңдақ болуы жиі кездеседі.
Терінің шектеулі ісігі (алып есекжем, жіті шектеулі Квинке ісігі):
·
сілемейлі қабықтардың (тіл, көмей, көздің коньюктивтері,мұрын
жұтқыншақ), беттің (ерін, ұрт, қабақ және т.б.) және/немесе жыныс
мүшелерінің;
·
субъективті сезінулердің болмауымен бірге, тері мен сілемейлі
қабықтар тығыз серпінді консистенцияда, ақ, сиректеу – қызғылт түсті
болады.
Зертханалық зерттеулер [5, 6, 7, 8, 9, 10]:
Жалпы қан талдауы: эозинофилдердің көбеюі (эозинофилия).
Қан ИФА: қан сарысуында себептік-маңызды аллергендерге телімді IgE және
жалпы IgE деңгейінің көтеріңкі болуын айқындау.
Аспаптық зерттеулер:
Аллергендермен сызаттаушы (скарификациялаушы) сынамалар: белгілі
бір аллергендерге оң нәтижелер

24. Дифференциалды диагноз

1
3
2
4

25.

Критерийлер
Есекжем
Күлдіреуікті
васкулит
Ісінген, тығыз, ашық
қызғылт түсті, тері
деңгейінен көтеріңкі
тұратын, әртүрлі өлшемдегі
Тері жабынынң түрлі
(диаметрі
аймақтарына шығатын,
Бөртпелердің мінездемесі 0,5 см-ден 10-15 см-ге
әртүрлі үлкендіктегі
дейін) және кескіндегі
күлдіреуіктер
(дөңгелек, ірі фестондық
және т.б.), жиі ортасында
ақтаңдақ жері бар
күлдіреуіктер .
Үдерістің ағымы
Токсикодермиялар
Тері мен сілемейлі
қабықтарда эритемалысквамозалық, везикулалық Күлдіреуіктің көп тұрпатты
және буллездық элементтер (полиморфтық)
басым болатын көп
элементтері, көпіршіктер
тұрпатты (полиморфтық), мен көбіктер айқындалады.
көбіне симметриялы бөрту
элементтері
Күлдіреуіктер ізсіз кетіп
қалады (кейде бірнеше
Бөртпелер сақталады және
Әдетте, бөртпелер 1-3 және
минуттан кейін); папулалар
емдеу болмаған кезінде
одан да көп тәулік
(созылмалы есекжем
үдерістің жалпылай
сақталады.
кезінде тәуліктен астам
жайылуына бейім болады.
уақыт сақталуы мүмкін.
Айқын қышыну, ашып
Қышудың қарқындылығы
ауыру
Дюринг ұшық тәріздес
дерматиті
Науқастар қышынуға
қарағанда ауырсыну
айқын
сезіміне жиі шағымданады
Үдеріс емсіз - дененің
басқа да аймақтарында
жаңа элементтердің пайда
болуымен үдей түседі.
айқын
Жалпы жай-күйдің
Жалпы жай-күйдің
Жалпы жай-күйдің
бұзылуы: қалтырау, буын
Жалпы жай-күйдің
Науқастардың жалпы жайбұзылуы: буын сырқырауы, бұзылуы: буын сырқырауы,
сырқырауы, тұншығу;
бұзылуы: буын сырқырауы,
күйі
іштегі ауырсыну, дене
дене қызуының көтерілуі,
дауыстың қарлығуы, ентігу,
дене қызуының көтерілуі.
қызуының көтерілуі.
диспепсиялық бұзылыстар
қызба (есекжем қызбасы).
ЭШЖ жоғары,
иммуноглобулиндер
Эозинофилдердің көбеюі;
қатынасының өзгеруі,
Зертханалық көрсеткіштер қан сарысуындағы Ig E
комплементтің
жоғары деңгейі.
гемолитикалық
белсенділігі
ЭШЖ 15-тен 40
мм/с дейін жоғары,
ауырлығына қарай,
эозинофилдердің көбеюі
10-нан 40%-ға дейін
Қандағы және көпіршік
сұйықтығындағы
эозинофилдердің көбеюі
10-30%-ға дейін, сондай-ақ
йод препараттарына
жоғарғы сезімталдық.

26.

Есекжем кезіндегі алғашқы көмекті қалай жүргіземіз????
• Аллергенді анықтап онымен байланысты тоқтату
• Негізгі емі антигистаминдерді тағайындау:
Супрастин 0,025 2-3 рет күніне мембрана
тұрақтандырушы препарат кетотифен 1мг 2-3 рет
күніне;
• Аллерген элиминациясы энтеросорбция,
гемосорбция, плазмоферез;
• Ауыр жағдайда глюкокортикостероид (преднизолон
1-2 мг/кгнан 3-5 мг/кг дейін )
• Аллерген асқазанға түскен жағдайда асқазанда шаю,
тазалау клизмасын жасау

27.

Квинке ісінуі-бұл аллергиялық реакцияның жайылмалы түрі, терінің
барлық қабатында бұлшықетке дейін аллергиялық реакцияның
жайылуымен сипатталады. Қолмен басып көргенде шұңқыр
қалмайтын сұр инфильтрат пайда болады.

28.

29. Патогенезі

20-25% жағдайда квинке ісігі тұкым
куалаушылықпен жүреді,ол қан құрамындағы
спецификалык С1ингибитор
жетіспеушілігімен жүреді. Шамамен 30 %
жағдайда, квинке ісігін идиопатикалык
вариант ретінде атайды. Ол кезде аурудын
себебін таба алмайды. Қалған жағдайда квинке
ісігінің түрлері тағамдык аллергия, жәндіктер
шағып алганда,карапайым гельменттер, кан
аурулары, аутоиммундык аурулар жатады.

30.

31. Клиникалық көрінісі;

Жедел басталуымен және
спонтанды түрде өтуімен,
терінің, тері асты қабатының
және/немесе шырышты
қабаттардың жергілікті
ісінуімен сипатталады. Бет
тінінің, білезік сыртқы бетінің
және табанының ісінуі жиі
байқалады. Ісіну аймағындағы
тері әдетте боз немесе
бозғылт-қызғылтым келеді,
көп жағдайда қышу сезімі
болмайды. Жергілікті
өзгерістер бірнеше сағат
немесе күн сақталады да кейін
ізсіз кетіп қалады.

32.

Ең қауіптісі болып көмекейдің ісінуі табылады. Бұл 2025% жағдайда кездеседі. Науқаста кенеттен мазасыздық,
бетінің бозаруы немесе көгеруі, тыныстың қиындауы
дамиды, кейде қан қақыру болады. Ауыз қуысын қараған
кезде жұмсақ таңдайдың, тілшіктің және таңдай
бадамшаларының ісінуі көрінеді, ларингоскопия кезінде
көмекей үсті және көмекейдің шырышты қабатының ісінуі
тіркеледі. Осы жағдай 3-5 минуттан 20-30 минутқа дейін
созылады және біртіндеп кетеді, ұзағырақ дауыс қарлығуы
сақталады. Алайда ісінудің өсуі немесе кеңірдектің
шырышты қабатына таралуы болуы мүмкін, осы кезде
науқас жағдайы нашарлап асфиксиядан летальды нәтиже
қаупі бар.

33.

Асқазан ішек жолының шырышты
қабатының ісінуі іштегі күрт ауру сезімімен,
құсумен және іш өтуімен жүреді. Терінің және
көзге көрінетін шырышты қабаттардың
өзгерісінің болмауы дер кезіндегі
диагностиканы қиындатады.

34. Диагностикасы

Квинке ісінуі диагнозы клиникалық көрінісіне,
аллергиялық анамнезіне, аурудың жылдам дамуына,
адреналин және антигистаминдік препараттардың
жақсы әсеріне, әртүрлі иммунологиялық реакциялар
көмегімен арнайы сенсибилизацияны анықтау
арқылы негізделеді. Барлық науқастарда ісіктің
түсін, көлемін, температурасын, тығыздығын
бағалаймыз. Сонымен қатар, лимфаденопатия,
спленомегалия, артропатия барма мән береміз, және
науқастың көмей мен жұтқыншағын қарап
тексереміз. Лабораториялық диагностикада С1
ингибитормен комплимент жүйенің
компаненттерінің белсенділігін анықтаймыз.

35.

Квинке кезінде шұғыл көмек көрсету
Аллергеннің түсуін жоямыз: бөлмені ауаландырамыз,
енгізіліп жатқан препаратты тоқтатамыз, инекция орнынан
немесе шаққан жерден жоғары ширатпа саламыз, (егер шағу
немесе или инъекция қолда немесе аяқта болса). Егер шағу
дененің басқа бөлімдерінде болса салқын басамыз.
Аяқ жақты көтеру
Ылғалды оттегінің ингаляциясы
0,1% - 0,5 мл адреналин т/а.
90-120 мг преднизолонды 10,0 мл 0,9% натрий хлоридінің
физиологиялық ертіндісімен к/т енгізу
2,0 мл 2% супрастин немесе тавегил ертіндісін б/е.
10 мл - 10% кальций хлоридын к/т
2,0 мл лазиксты 10,0 мл 0,9% натрий хлорид ертіндісімен к/т
енгізу
Шұғыл стационардың реанимация бөлімшесіне
госпитализиялау

36.

Гипертермия (қызба) - жұқпалы ауруларда жиі кездесетін
белгі.Қызбаның патогенезі жылу түзілу мен берудің нейрогуморальды
реттелуінің бұзылыстарына байланысты. Ол микроб токсиндері, тіндер,
қан түйірщіктері ыдырағанда түзілетін пирогенді заттардың әсерінен пайда
болады.Қалыпты жағдайда жылу түзілу және беру процестері тепе- тең
болып, адамның дене қызуын бір қалыпта ұстап тұратыны анық.

37.

38.

Қызба реакциялары ұзақтығы, биіктігі және температуралық сызықтардың
түрлері бойынша әртүрлі болады.
Ұзақтығы
бойынша қызба:
Жеделдеу(6 аптаға
дейін)
Температурасының көтерілу дәрежісіне қарай:
1. Субфебрильді температура (37-38 С)
2. Шамалы жоғары немесе фебрильді (38-39)
3. Жоғары не пиретикалық (39-41)
4. Шамадан тыс жоғары не гиперпиретикалық (41 жоғары)

39.

Клиникалық көрнісі
Баланың дене қызуы кенеттен көтерілгенде ол
болбырап, әлсіздік, қалтырап-дірілдеу, ентігу
байқалады. Бала тамақтан бас тартады, су ішуге
сұранады. Тер бөлінуі артады. Егер дер кезінде
көмек көрсетілмесе, онда қозғалыстық және
сөйлеулік қозу, галлюцинациялар, клоникалықтоникалық құрысулар пайда болады.
Бала есінен танады, тыныс алуы жиі, беткейлі
болады. Құрысу кезінде өлім нәтижесіне
жеткізуі мүмкін асфиксияның пайда болуы
ықтимал.
Көбірек гипертермиялық синдромы бар
балаларда қан айналысының бұзылысы білінеді:
қан қысымының төмендеуі, тахикардия, шеткі
қан тамырларының спазмы және с.с.

40.

Шұғыл көмек
- баланы төсекке жатқызу;
- денесін қысқан киімнен босату;
- таза ауа келуін қамтамасыз ету;
- қалтырап-дірілдеуде, баланың қол-аяғы мұздағанда жылыту,
қымтау, аяғына жылытқыш қою.
Температура көрсеткіштеріне байланысты шаралар:
- 37-37,5оС – көбірек су ішу;
- 37,5-38оС – физикалық салқындатуды жүргізу: баланың денесін
жалаңаштау, терісін спиртпен немесе асханалық сірке сумен
сүрту, шап аймағына, бауыр тұсына салқын қою, желдеткішті
қосу, асқазанын және ішегін бөлме температурасындағы сумен
жуу;
- 38-38,5ос-де ішуге панадол, парацетамол беру, ыстық түсіргіш
шырағдан қою (“Цефекон”, “Эффералган”);

41.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қ.М Тұрланов “Жедел медициналық жәрдем”
2004ж;
2. Богнегко “Руководство
ГОЭТАР,2007 жыл;
по
скорой
помощи”
3. Әділман Нұрмұхамбетұлы
“Клиникалықпатофизиология” , 2010 ж.
4.
Шортанбаев Ә.Ә,.Қожанова С.В “Жалпы иммунология”
Алматы 2008 жыл.
1. http://www.medinfo.ru/sovety/allerg/02.phtml
2. http://www.immun.ru/main/otek_Kvinke

42.

Кері байланыс сұрақтары