Қант дибеті

1. Тақырыбы: Қант дибеті

2.

Қант диабеті- бұл ауру өнеркәсібі дамыған
елдерде кең таралған.Қазақстанда ауру 2%5,6% құрайды. Әсіресе Оңтүстік Шығыс
Қазақстанда. Аурудың әлемдегі көрсеткіші 4%.Қант диабеті ауруы –гипергликемия,
глюкозуриямен сипатталады, организмде
инсулин жетіспеушілігінен қант алмасу,
көмірқышқыл, май және белок зат алмасу
бұзылады.

3.

Классификациясы:
Инсулинге
байланысты қант
диабеті /1типі/.Ауру
жедел басталады,
кетоацидоз белгісі
және диабеттік кома
дамиды.
•Инсулинге байланыссыз қант
диабеті /11типі/. Ауру біртіндеп
басталады және байқаусызда
анықталады, әсіресе 40жастан
кейін. Бұл ауруда инсулинмен
клетка
рецепторларының
байланысы бұзылады, кейбір
сырқаттар
диета
сақтаумен
жазылады,
кейбірі
диета
таблетка, дәрі ішумен ал кейбірі
инсулин салумен жазылады.

4.

• Глюкозаға
сезімталдықтың
/толеранттың/
бұзылуы. Бұларға: қандағы қант мөлшері
таңертең 6,6ммоль/л және қауіп тобы: / семіздік,
жақын туыстарының қант диабетімен ауруы, 4,5
кг артық салмақпен туған балалар, олардың
шешесі және іріңді жазылмайтын аурулармен
ауырған адамдар/
• Жүкті әйелдердің қант диабет ауруы- диагноз
қант диабеті жүктілік кезінде ғана қойылады, ал
босанғаннан кейін қант диабеті болмайды.

5.

Этиологиясы:
• Тұқымқуалаушылық – егер әке –шешесінің бірі ауырса,
онда балалары 8% ауруы мүмкін, егер екеуіде ауыратын
болса –балалары 20-25% ауруы мүмкін. Тұқымқуалаушылық
әсіресе инсулин қант диабетінеде тән.
• Вирусты инфекция- краснуха, паростит, ветрянка.
• Семіздік, тамақты тойып ішу, алкоголь ішу.
• Аз қимылдау
• Асқазан асты безінің аурулары
• Психикалық және физикалық травмалар
• Бауыр аурулары
• Эндокринді аурулар
• Дәрілер/зәр айдайтын, гармондар/.
• Белок жетіспеушілігінен /АҚЖ аурулары, белок жетпеуі/

6.

Патогенез:
ИБҚД /Инсулинге байланысты қант диабеті/ –В
клеткалардың бұзылуынан организмде инсулиннің абсолюттік
жетіспеушілігі.
ИБЕҚД /Инсулинге байланысты емес/ инсулинге
байланысты ткандердің, клеткалардың сезімталдығының
бұзылуынан –инсулин бөлінуі бұзылады. Қант диабеті кезінде
/углеводта/ көмірсутегі зат алмасуы бұзылатындықтан сырқатта
гипергликемия, глюкозурия, полидепсия, полиурия және
ткандер сусыздануы байқалады. Май алмасу бұзылғанда:
гиперхолестеринемия, бауырдың майлы дистрофиясы, ертерек
атеросклероз байқалады. Белок зат алмасу бұзылса –аммиак
пен мочевина көбейеді. Организмнің иммундық қасиеті
төмендейді, инфекция қосылады.

7.

Жеңіл
қант
диабеті
Ауыр
қант
диабеті
Қант
диабеті
ауырлығы
бойынша
бөлінеді.
Орташа
қант
диабеті

8.

• Жеңіл қант диабеті –қандағы қант мөлшері,
қант түсіретін дәрісіз, диета ұстаумен және
физикалық күшті шектегенде қалпына келеді.
Сырқат жұмыс істей алады.
• Орташа қант диабеті- диета, физикалық күшті
шектеумен қатар қант мөлшерін түсіретін
дәрілер қолданады, кейде тіпті инсулин
қолданады. Бірақ сырқат жұмыс істей алады.
• Ауыр қант диабеті-сырқат инсулинсіз жүре
алмайды, жұмыс істей алмайды, ауыр асқынулар
болып тұрады.

9.

Гиперглике
мияға
байланысты белгілері
Иммунитет
төмендеген
дегі
белгілер
Диабетті
ретинопатия
Клиникасы:
Микроангиопатияға
байланыст
ы белгілер
Жүрек
қабынады
Диабеттіэнцефалопатия

10.

• Гипергликемияға байланысты белгілері, қандағы қант
мөлшері 10ммоль/л көп болғанда: полиурия, полидепсия, шөлдеу,
аштықты сезіну/қарны ашу/, жү.деу, терісі қышу, бас ауру,есі
тұмандану.
• Иммунитет төмендегендегі белгілер-зәр шығару жолдарының
аурулары, фурункулез.
• Микроангиопатияға байланысты белгілер-аяқ қол ұшында
сезімталдықтың бұзылуы, табанында, тобық буынында ісінеді.
• Диабетті-энцефалопатия –тәртібі бұзылады, бақылау қабілеті
бұзылады.
• Диабетті ретинопатия –сырқаттың көзі көрмей қалады.
• Жүрек қабынады- миокард инфарктісі жиі болады, өлім жиі
кездеседі және де ауыр ағымды әрі түрлі байқалады.

11.

Қан
анализінде
қ.ж.
Экспресс
әдіспен
Егер
қандағы
қант
мөлшері
Қант
диабеті
диагностикасы
Экспресс
әдіспен
анықтау
Глюкозаға
тесттолерант
ты Г.Т.Т

12.

• Қан анализінде қ.ж. қандағы қажет мөлшері 3,35,5ммоль/л ортатолуидин әдісі/ және 3,9-6,6ммоль/л/
• Экспресс әдіспен анықтау қандағы қан және зәр
мөлшерін анықтау.
• Глюкозаға тесттолерантты Г.Т.Т- Сырқатқа 75гр
глюкоза береді, бірақ қан алады, кейін 1 және
2сағаттан кейін қан алады. Г.Т.Т-оң «+» деп
бағаланады 6,11/7,49/, 1сағаттан кейін 9,19/11,17/
2сағаттан кейін 7,22/8,6/.
• Егер қандағы қант мөлшері 8,8ммоль/л/ болса онда
зәрде қант пайда болады.
• Экспресс әдіспен зәрдегі ацетонды анықтау

13.

Диета
№9
Қант
мөлшерін
төмендететін
дәрілер
Физикалық
күшті
бақылау
Емі

14.

№9 стол
Углеводты шектеу, овощтар- қияр, помидор, болгар
бұрышы, баклажан, кабачки, асқабақ, щавель, редис,
қышқыл алмалар, капуста, арбуз, гранат.
Еттен: майсыз ет, жас мал еті, құс еті,/қаз бен үйрек
етінен басқа/ шикі балық, сұйық май және сары май.
Тамақ режимі:5-6рет күніне. Ертеңгі тамақ, кешкі
тамақ-25%2-ші тамақ 10-15%,түстен кейінгі тамақ
және кешкі тамақ -10%. Қант мөлшерін түсіретін
дәрілер: Қант диабет 1типті/И.Б.Қ.Д/ инсулин
қолданылады. Мал және адам инсулині.

15.

Инсулин әсерінің ұзақтығына қарай
бөлінеді:
• Қысқа әсерлі дәрілер /тез әсер етуші/
• Ұзақ әсер ететін дәрілер.
І. Қысқа әсерлі дәрілер т/а енгізеді әсері 20-30мин. Соң
басталады, әсері 2сағ кейін ұзақтығы 6-8сағат.
• Актрапид-Т 10мл, мл-40ЕД /инсулин тәрізді/
• Актрапид-Н-100ЕД, адамнан алынған, флаконда
шығарылады.
• Хумулин 40және 100ЕД- адам инсулині.

16.

ІІ. Ұзақ әсер ететін дәрілер:
•Инсулин орташа әсерлі /жарты күнге/
•Инсулин ұзақ әсерлі /тәулігіне/
•Инсулин өте ұзақ әсерлі/1,5тәулік/
І. Инсулин орташа әсерлі-әсер1,5-2 сағаттан кейін
басталады, макс. Әсері 6-8сағаттан кейін, ұзақтығы 1012 сағ
• Инсулин семиленте 40ЕД- 1мл
• Инсулин 40ЕД -10мл
• Хумулин «М» құрамына инсулин қысқа және ұзақ
әсерлі-40ЕД/м-10мл

17.

ІІ. Инсулин ұзақ әсерлі –бұл аралас дәрілер:
1-3сағ кейін әсері басталады, 1,5-2 сағ кейін макс әсері 6-8 сағ
ұзақтығы -24 сағ
а/ ленте 40 ЕД -10мл
б/протафан 100ЕД-1,5мл
в/хумулин ленте 100ЕД-10мл
ІІІ. Өте ұзақ әсер ететін дәрілер: әсері 6-8сағ кейін, макс, әсері 1620сағ кейін, ұзақтығы 30-36сағ.
а/ ултралента 40ЕД/мл-10мл
б/ хомофан 100ЕД /мл-1,5мл
в/ултралонг
г/хумумин ультра
д/протафан НМ100ЕД /мл-1,5
Инсулин мөлшерін сақтау үшін ұзақ әсерлі инсулин қолданады, ал
абсолютті мөлшерді сақтау үшін тез әсерлі инсулин, инъекция
мөлшері тамақ ішуге байланысты.

18.

Инсулиннің тәуліктік мөлшері былай саналады:
Аурудың алғашқы 1-5жылында 0,2-0,3-0,5 ЕД
тәулігіне, сырқаттың салмағына, ал 5 жылдан кейін 0,5 -0,7 ЕД тәулігіне сырқат кг салмағына
байланысты.
Емдеу сырқаттың жалпы жағдайына және қандағы
мөлшеріне байланысты жүргізіледі. Инсулин тері
астынан көктамырға енгізіледі. Тері астына енгізіледі
орнын ауыстырып тұру керек, әйтпесе
липодистрофия болады.

19.

Ішетін дәрілер:
Бұл қант диабетінің ІІ типінде қолданылады.
І. С.А.П.
ІІ. Бигуанидтер
І. С.А.П.
1.бутамид 0.25-0,5 х 3 рет күніне
2.букарбан 0,5 х 3 рет күніне
3.манилин 0,005 х 5 рет күніне
4. манидиаб 0,005 х 3 рет күніне

20.

ІІ. Бигуанидтер
• глибутид/адебит/ 1т х 2-3 рет күніне
• Глюкофаг
• Буформин ритард
Қант түсіретін дәрілерден басқа
микроциркуляцияны жақсартатын дәрілер:
/трентал, никотин қышқылы/ склерозға қарсы
дәрілер қолданылады.

21.

Бөлмені жиі
желдету және
ылғалды жуу
Төсек
жаймаларын
күніне бірнеше
рет жайып салу, 7
күнде 1 рет
ауыстыру, оны
үтіктеу.
Әйел
адамдардың
жыныс
мүшесін күніне
2 рет тазалау
Бөлмеде
ыңғайлы
жағдай жасау
Физикалық және
психикалық
тыныштық
Күнделікті тері
және
шырышты
қабатты
тазалау
Сырқат
күтімі
Іш қатсатазалау
клизмасын
жасау

22.

Жалпы
жағдай
Нәжіс
жиілігін
анықтау
Су
балансын
анықтау
Терісімен
шырышты
қабатын
Сырқатты
бақылау:
Тыныс алу
жиілігін
санау
Пульсын
санау
Қан
қысымын өлшеу

23.

Қауіп тобына
кіретін
сырқатты
«Д»
бақылауға
алу
Жанұяны
жоспарлау
Санаторлы
курортты
ем
Салауатты
өмір сүру
Алдын
алу
шаралары:
Спортпен
айналысу
Семіздік
-пен
күресу
Дұрыс
тамақтану

24.

Диспансерлеу:
Қан және зәр анализін қантқа тексеру 1 рет 1 айда,
мәліметтері диабет паспортына жазылады. Консультация:
окулист, неврапатолог, кардиолог, хирург. Ауруханаға жатқызу
көрсеткіші қант диабетінің ауыр түрі, асқынулар болады.
Жүктілік және қант диабеті:
12аптада қант мөлшері төмендейді, ал жүктіліктің 2
жартысында қант мөлшері көбейеді,жүктіліктің 36аптасында
бірден төмендейді. Сондықтан жүктіліктің 1-ші жартысында
инсулин мөлшері төмендейді, 2-ші жартысында көбейеді.

25.

23-24 апталық
жүктілік
инсулин
дозасын
анықтау
8-12
апталық
жүктілік
Ауруханаға
жатқызу:
36 аптада емді
дұрыстау үшін және
босану жолын шешу
үшін. Босанғаннан
кейін кенеттен
гипогликемия болуы
мүмкін.

26.

Қант диабеті кезіндегі кома
•Гипогликемиялық
•Диабеттік |кетоацидалық|
Кома – естен танады, терісі құрғақ қабыршықты,
ерні
құрғақ,
беті
қушиған,
көз
алмасы
жұмсақ,Куссмауль тыныс алуы байқалады, демінен
ацетон исі шығады, қан қысымы төмендеген және
рефлекстері төмендеген.

27.

Емі - Тез әсерлі инсулин 16-20 ЕДкөк тамырдан салу, кейін
әрбір 1 сағат сайын қандағы қант мөлшерін бақылап отырып 610ЕДинсулинді тері астына салу. Бірдей уақытта 4-6 литр
сұйықтықты тәулік бойына енгізу.
•6сағатта-2-3 литр
•6сағатта -1-1,5 литр
•Соңғы 12сағатта -1-1,5 литр
Алдымен тұзды ертінділер енгізу |физиологиялық ерітінділер,
рингер ертіндісі|150-300мл, кейін 5пайыз глюкозаны көк
тамырдан тамшылату, 4пайыз сода ерітіндісін 300мл енгізу.
Калий хлор 1,5гр 1 литр ертіндіге, гепарин 2000-5000ЕД
тәулігіне4-6 рет. Микроциркуляцияны жақсарту үшін
Реополиглюкин, Трентал, Эуфилин енгізу.

28.

Гипогликемия –қанның мөлшері 3 ммоль|л| төмен фонтерлер
инсулиннің аса үлкен дозасын енгізу, көмірсулар қабылдаудың
жетіспеушілігі, тамақты кеш немесе өткізе жіберіп қабылдау,
шектен тыс физикалық күштің түсуі, алкоголь.
Белгілері: діріл, жүрек соғу, терлегіштік, аштық
сезімі,тітіркенгіштік,бас ауру, ойларының шатасуы, тырыспа ,
команың дамуы, 2 ммольден төмен.
Гипогликемия кома белгілері: есінен айырылу, терісі
ылғалды, бұлшық еттер гипертонусты, тырыспа, қарашықтары
кеңейген, кәдімгі тыныс алу, қан қысымы қалыпты.
Гипогликемия кома салдары:
гемипарез, гемиплегия, миокард инфарктісі,ми қан
айналымының бұзылуы /инсульт/
б\ энцефалопатия, эпилепсия, паркинсонизм.

29.

Гипогликемия емі:
• Тәтті шай беру
• Көк тамырға -10% глюкоза
ерітіндісін енгізу
• Тырысуда седуксен,
магнезия –көктамырға.
• Тұзды ерітінділер, көктамырға
сұйықтықтар