Ортопедиялыќ ќабылдау кезінде науќастыѕ психоэмоционалды жаєдайын аныќтау јдістері

1. Ортопедиялыќ ќабылдау кезінде науќастыѕ психоэмоционалды жаєдайын аныќтау јдістері.

Ортопедиялық қабылдау кезінде науқастың
психоэмоционалды жағдайын анықтау әдістері.
Стоматологиялық практика дәрігер стоматологтың манипуляция және
квалификациясының қиындық дәрежесіне ғана байланысты емес,сонымен қатар
науқастардың психоэмоционалды дайындығына,емдеу барысында дәрігер
стоматологтың науқастың психоэмоционалды сферасына жақсы әсер ете
алуыда жатады.Кезінде емделген тістің салдарынан қалған әсерден,науқас
стоматологиялық емнен қашуы мүмкін.Анкета жүргізу арқылы науқастардың
ортопедиялық емге деген психоэмоционалды жағдайы анықталды.Анкета 12
сұрақтан тұрады.200 науқасқа анкета жүргізілді,солардың ішінде 74 (37%)
науқас ортопед-стоматологта бірінші рет емделген,бірақ көбісінің
туысқандарының айтуы бойынша ортопедиялық ем жайында түсініктері
бар.Сұрақтар:сіз стоматологқа келуді кейінге қалдыра бересізба, алда болатын
манипуляциядан қорқып?, иа деген жауапты 30% ер адамдар,47,2% әйелдер
берген.30 жасқа дейінгілерден 33% ер адамдар және 45% әйел адамдар,30
жаспен 50 жас арасындағылардан – 57% ер адам, 25% әйел адамдар,50 жастан
жоғары адамдардан 10% ер адамдар, 30% әйел адамдар.Тыныштандыратын
дәрілерді тек қана әйел адамдар қолданады (12,9%).

2.

• Протездеу кезінде тістерді егеу ауру сезімімен өтеді деп,19% ер
адам,36% әйел адамдар ойлайды екен.Стоматологқа келуге
науқастардың қорқуының себептерінің ішінде бірінші орынды
алатын ауру сезімі – 52% (35% ер адамдар, 65% әйел
адамдар), бормашинаның дыбысы – 25% (33%ер
адамдар,67%әйел адамдар),өткір инструменттердің жанасуы10,9% (56% ер адамдар,44%әйел адамдар),бормашинаның
вибрациясынан- 9,1% (43% ер адамдар,57%әйел
адамдар),температураның әсері – 3% (43% ер адамдар 57%
әйел адамдар).Тістерді егеу кезінде жансыздандыру керек
екендігіне 47% науқастар- иа,13% кейбір жағдайларда,40%
керегі жоқ деп жауап берді.Осыларды қорытындылацй келе
әрбір науқас стоматологтың қабылдауында психоэмоционалды
қысымда болады.

3.

• Әл- Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің
психология кафедрасының доценті м.ғ.к.
Сапаровамен бірге ортопедиялық қабылдау кезінде
науқастардың психоэмоционалды жағдайын
анықтайтын тест ұйымдастырған.Тест 18 сұрақтан
тұрады,ол тек ортопедиялық стоматологияға
қатысты.Тестке байланысты стоматологиялық
қабылдауда науқастарды 3 клиникалық топқа бөлді.

4.

• 1 топ- Қорқыныш сезімі төмен дәрежедегі
науқастар,өз еркімен профилактикалық мақсатта
стоматологқа көрінетін,ортопед- стоматологтың
қабылдауында қорқыныш сезімінсіз отыратын
науқастар.
• 2 топ- Қорқыныш сезімі орташа дәрежедегі
науқастар, белгілі бір ауру сезімі мазалағанда
стоматологқа келетін науқастар.
• 3 топ- Қорқыныш сезімі жоғары дәрежедегі
науқастар,жанға бататын қатты ауру сезімі болған
кезде немесе стоматологқа бармаса болмайтын
жағдайларда қырғын айқай шумен келетін науқастар.

5.

• 1 топқа орта жастағылармен қарт адамдар,40-70 жас
аралығындағы науқастар жатады.
• 2 топқа жастар,20-29 жас аралығындағы науқастар
жатады.
• 3 топқа орта жастағылар,50-59 жас аралығындағы
науқастар.

6. Клиникалыќ топтарды їрей дјрежесіне байланысты науќастарды жасына ќарай топтау (%)

Клиникалық топтарды үрей дәрежесіне байланысты
науқастарды жасына қарай топтау (%)
топ
I
саны 19 ж
дейі
н
46
4
29 ж
дейі
н
17
39ж
дейі
н
13
49 ж
дейі
н
22
59 ж
дейі
н
20
60 ж
жоға
ры
24
II
59
12
49
19
8
7
5
III
15
-
26
-
7
60
7

7.

• Стоматологиялық қабылдауда психоэмоционалды қысымды
көбінесе 30 жастағылармен 50 жастан жоғары адамдар жоғары
дәрежеде сезінеді,ал орта жастағылар төмен дәрежеде сезінеді.
• 1 топтағы науқастар емнің нәтижесі жақсы болатынына сеніп
активті түрде келеді
• 2 топтағы науқастар емнің нәтижесі қалай болар екен деп сенімі
аз болып келеді, бірақ дәрігердің қарым – қатынасына
байланысты не жақсы жаққа не жаман жаққа көшуі мүмкін.
• 3 топтағы науқастар емнің нәтижесі жақсы болатынына үміті
жоқ, тістерінің ауыратынынан шаршаған,себебі қорқыныш
сезімінің салдарынан стоматологқа уақытында қаралмаған.Егер
дәрігер науқаспен жақсы қарым- қатынас орнатып,оның көңіл –
күйін көтере білсе, емнің нәтижесі жақсы болатынына сендіре
білсе,бұлда ортопедиялық емнің сәтті жүргізілуіне көмегін
тигізеді.

8.

• Алынған мәліметтерге қарағанда, әйел адамдарда
систолалық және диастолалық артериалық
қысымның үрей сезіміне тікелей қатысы жоқ. 1 және 2
топта артериялық қысымның өзгермейтіні,ал 3
топтағы науқастарда артериялық қысымы қалыпты
жағдайдан жоғарлайтыны анықталды.Артериялық
қысымның жоғары болуы психоэмоционалды
қысымның салдарынан сонымен қатар ол топта 50
жастан асқан науқастар болғандықтан.ц

9. Ер адамдарда психоэмоционалды ќысымда артериалды ќысымныѕ,кґрсеткіштері

Ер адамдарда психоэмоционалды қысымда артериалды
қысымның,көрсеткіштері
топтар
АДс
АДд
Ps
ЧДД
I
123,0+-2,42
82,0+-1,47
68,2+-1,10
18,6+-0,2
II
129,0+-1,91
84,0+-1,06
72,5+-0,69
19,2+-0,18
III
137,0+-1,34
88,0+-1,06
75,6+-0,81
20,9+-0,23
P-P1
P>0,05
P>0,2
P<0,01
P<0,05
P-P2
P<0,001 P<0,05
P<0,001 P<0,001
P1-P2
P<0,001 P<0,01
P<0,05
P<0,001

10. Јйел адамдарда психоэмоционалды ќысымда артериалды ќысымныѕ,кґрсеткіштері

Әйел адамдарда психоэмоционалды қысымда артериалды
қысымның,көрсеткіштері
топтар
АДс
М+-m
АДд
M+-m
Ps
M+-m
ЧДД
M+-m
I
125,0+-2,75
81,2+-1,74
69+-0,68
18,8+-0,19
II
116,6+-3,04
78,2+-1,96
67,4+-0,83
18,5+-0,2
III
142,0+-2,22
92,6+-1,83
74,5+-0,97
20,7+-0,25
P-P1
P<0,05
P>0,2
P>0,1
P>0,2
P-P2
P<0,001 P<0,05
P<0,001 P<0,001
P1-P2
P<0,001 P<0,01
P<0,001 P<0,001